Để xem full tài liệu Xin vui long liên hệ page để được hỗ trợ : https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 HOẶC https://www.facebook.com/garmentspace/ https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 https://www.facebook.com/thuvienluanvan01 tai lieu tong hop, thu vien luan van, luan van tong hop, do an chuyen nganh

1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
SÌNH A NẰNG
Tên đề tài:
"ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ XỬ LÝ NƯỚC THẢI
CỦA CÁC LÀNG NGHỀ Ở TỈNH HÀ GIANG
VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP XỬ LÝ”
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành/ngành : Khoa học môi trường
Khoa : Môi Trường
Khóa học : 2015- 2019
Thái Nguyên - năm 2019

2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
SÌNH A NẰNG
Tên đề tài:
"ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ XỬ LÝ NƯỚC THẢI
CỦA CÁC LÀNG NGHỀ Ở TỈNH HÀ GIANG
VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP XỬ LÝ”
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo : Chính quy
Chuyên ngành/ngành : Khoa học môi trường
Lớp : K47- KHMTN01
Khoa : Môi Trường
Khóa học : 2015 - 2019
Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Chí Hiểu
Thái Nguyên - năm 2019

3. i
LỜI CẢM ƠN
Thực hiện phương châm “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực
tiễn”, thực tập tốt nghiệp là thời gian để mỗi sinh viên sau khi học tập, nghiên cứu
tại trường có điều kiện củng cố và vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế.
Đây là giai đoạn quan trọng đối với mỗi sinh viên các trường đại học nói chung và
sinh viên trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên nói riêng.
Với lòng kính trọng và biết ơn, em xin cảm ơn cô giáo TS. Nguyễn Chí Hiểu đã tận
tình hướng dẫn và giúp đỡ em trong suốt thời gian thực hiện khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm Khoa
Môi Trường, các thầy cô giáo, cán bộ trong khoa đã tận tình giảng dạy và truyền đạt
cho em những kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình học tập, rèn
luyện tại trường.
Em xin gửi lời cảm ơn tới các anh chị cùng toàn bộ các chú, các cô và anh
chị kỹ sư, nhân viên đang công tác tại Công ty CP-TM và Kỹ Thuật Việt-Sing đã
giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập tốt nghiệp.
Em cũng gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và người thân đã động viên,
khích lệ em trong suốt quá trình học tập và thực hiện tốt khóa luận tốt nghiệp này.
Trong quá trình thực tập và làm chuyên đề, em đã cố gắng hết sức mình
nhưng do kinh nghiệm còn thiếu và kiến thức còn hạn chế nên không tránh khỏi
những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ các thầy cô và bạn
bè để chuyên đề được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng, em xin chúc toàn thể các thầy cô giáo luôn mạnh khỏe, hạnh phúc
và thành công trong sự nghiệp giảng dạy cũng như trong nghiên cứu.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 5 tháng 4 năm 2019
Sinh Viên
Sình A Nằng

4. ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Lưu lượng dòng chảy của một số dòng sông lớn ...........................15
Bảng 2.2: Diện tích được tưới của thế giới.....................................................15
Bảng 3.1: Từng chỉ tiêu và phương pháp phân tích [1]..................................23
Bảng 4.1. Thành phần và tải lượng các chất ô nhiễm chính trong nước
thải sinh hoạt của người dân..............................................................27
Bảng 4.2. Thống kê lượng nước cấp và lượng nước thải sinh hoạt phát
sinh tại các làng nghề ........................................................................28
Bảng 4.3. Lưu lượng nước thải sản xuất của các làng nghề ...........................31
Bảng 4.4. Kết quả quan trắc nước mặt tại các làng nghề thủ công mỹ nghệ.......33
Bảng 4.5. Kết quả quan trắc nước mặt tại làng nghề cơ khí nhỏ....................35
Bảng 4.6. Kết quả quan trắc nước mặt tại làng nghề sản xuất giấy bản.........36
Bảng 4.7. Kết quả quan trắc nước mặt tại các làng nghề thêu dệt và may
mặc truyền thống...............................................................................38
Bảng 4.9. Danh sách làng nghề có phương án bảo vệ môi trường.................40
Bảng 4.10. Các làng nghề có hệ thống cống rãnh thu gom nước thải,
nước mưa...........................................................................................41

5. iii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 4.1. Biểu đồ tỷ lệ các nguồn cấp nước sinh hoạt cho người dân ...........30
Hình 4.2: Sơ đồ hệ thống xử lý nước thải [13] ...............................................45
Hình 4.3: Mô hình Công nghệ xử lý màng vi sinh tầng chuyển động (MBBR) ...47

6. iv
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ii
DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................iii
MỤC LỤC........................................................................................................iv
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................vi
Phần 1: MỞ ĐẦU............................................................................................ 1
1.1. Đặt vấn đề............................................................................................... 1
1.2. Mục tiêu và yêu của đề tài...................................................................... 1
1.2.1. Mục tiêu............................................................................................ 1
1.3. Ý nghĩa của đề tài ................................................................................... 2
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập....................................................................... 2
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiến..................................................................... 2
Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU................................................................. 3
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài....................................................................... 3
2.1.1. cơ sở lý luận ..................................................................................... 3
2.1.2. cơ sở khoa học.................................................................................. 6
2.1.3. Ô nhiễm và phân loại ô nhiễm ......................................................... 8
2.1.4. Định ngĩa phân loại và phương pháp xử lý nước thái...................... 9
2.2. Cơ sở pháp lý........................................................................................13
2.3. Cơ sở thực tiễn......................................................................................13
2.3.1. Tổng quan về tài nguyên nước trên thế giới ..................................14
2.3.2. Tổng quan tài nguyên nước ở Việt Nam........................................16
2.3.3. Tổng quan về tài nguyên nước ở Tỉnh Hà Giang...........................18
Phần 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...21
3.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu............................................................21
3.1.1. Đối tượng nghiêm cứu....................................................................21
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu........................................................................21
3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu.........................................................21
3.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................21
3.4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................21

7. v
3.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp...............................21
3.4.2. Phương pháp tổng hợp đánh giá.....................................................22
3.4.3. Phương pháp phân tích tổng hợp và xử lý số liệu..........................22
3.4.4. Phương pháp so sánh......................................................................22
3.4.5. Phương pháp lấy mẫu.....................................................................22
3.4.6. Phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm............................23
Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.............................24
4.1. Sơ lược về các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang..........................................24
2.1.1. Lịch sử phát triển các làng nghề Hà Giang....................................24
4.2. Thực trạng nước thải ở các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang......................26
4.2.1. Hiện trạng phát sinh chất thải từ hoạt động sinh hoạt của người dân
trong các làng nghề ..................................................................................26
4.3. Đánh giá hiệu quả xử lý nước thải của các làng nghề ở tỉnh Hà Giang39
4.4. Đề xuất một số biện pháp hạn chế ô nhiễm do nước thải và biện pháp
xử lý .............................................................................................................42
4.4.1. Các giải pháp hiện tại nhằm hạn chế ô nhiễm nước thải ...............42
4.4.2. Biện pháp xử lý nước thải tại các làng nghề..................................44
PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .....................................................50
5.1. Kết luận.................................................................................................50
5.2. Kiến nghị...............................................................................................50
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................52

8. vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Nghĩa
BKHCNMT : Bộ khoa học công nghệ môi trường.
BOD5 : Nhu cầu oxi sinh hóa
BTNMT : Bộ Tài nguyên Môi trường
BYT : Bộ y tế
COD : Nhu cầu oxi hóa học
ĐH : Đại học
KHKT : Khoa học kỹ thuật
KLN : Kim loại nặng
MT : Môi trường
NCKH : Nghiên cứu khoa học
NĐCP : Nghị định Chính phủ
PTN : Phòng Thí Nghiệm
QCVN : Quy chuẩn Việt Nam
QH : Quốc hội
TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam
TDS : Tổng chất rắn hòa tan
TSS : Tổng chất rắn lơ lửng

9. 1
Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Nước có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo sự sống cho Trái đất.
Hiện nay nguồn nước đang bị ô nhiễm, đặc biệt là ô nhiễm nước thải sinh hoạt
đang tác động tiêu cực, đe dọa đến chất lượng sống của con người. Ở Việt
Nam, những thành phố lớn, những khu đông dân cư, các làng nghề các khu
công nghiệp lượng nước thải dược thải ra mỗi ngày là rất nhiều ảnh hưởng
xấu đến môi trường nước. Người dân sinh sống tại đây đang đối mặt với nguy
cơ mắc nhiều bệnh, hệ sinh thái tự nhiên đang bị suy giảm.... Để bảo vệ môi
trường và sức khỏe con người thì các nguồn thải này phải được quản lý
nghiêm ngặt và có biện pháp xử lý hiệu quả.
Hà Giang là một trong những tỉnh đang trên đà phát triển và có nhiều làng
nghề đã tồn tại lâu đời, do đó việc xả thải nước thải của các làng nghề ở tỉnh
Hà Giang ra môi trường là một vấn đề được quan tâm và hiệu quả xử lý là
đang phải chú trọng để bảo vệ môi trường.
Xuất phát từ vấn đề trên được sự đồng ý của ban giám hiệu nhà trường,
ban chủ nhiệm khoa Môi Trường với sự hướng dẫn của thầy TS. Nguyễn Chí
Hiểu tôi tiến hành thực hiện đề tài: "Đánh giá hiệu quả xử lý nước thải của
các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang và đề xuất giải pháp xử lý".
1.2. Mục tiêu và yêu của đề tài
1.2.1. Mục tiêu
- Đánh giá hiệu quả xử lý nước thải của các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang.
- Đề xuất các giải pháp xử lý
1.2.2. Yêu cầu
- Các số liệu phải chính xác, có độ tin cậy cao và phản ánh đúng thực tế.
- Đánh giá đúng hiệu quả xử lý nước thải ở các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang.

10. 2
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập
- Nâng cao kiến thức và kỹ năng thực tế phục vụ công tác bảo vệ môi
trường, vận dụng, phát huy và nâng cao kiến thức đã học.
- Đề tài nhằm vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn, góp phần
nâng cao hiểu biết về công tác quản lý và xử lý ô nhiễm môi trường. Đồng
thời kết quả nghiên cứu còn phục vụ cho việc học tập và công tác nghiên cứu
sau này.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiến
- Phản ánh đúng hiệu quả xử lý nước thải của các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang.
- Cảnh cáo các vấn đề nguy cơ tiềm tàng ô nhiễm do nước thải từ các
làng nghề.
- Từ việc đánh giá hiệu quả xử lý nước thải đến đề xuất giải pháp xử lý
phải phù hợp nhằm đáp ứng nhu cầu về phát triển và bảo vệ môi trường có
hiệu quả nhất.

11. 3
Phần 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài
2.1.1. cơ sở lý luận
Hiện nay ở trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đang trên đà phát triển. Dân số tang lên nhanh chóng
đặt biệt là các đô thị, nơi tập chung đông dân cư, kéo theo đó nhiều vấn đề
cần lo ngại trong đó có nước thải sinh hoạt, với dân số đông lượng nước thải
sinh hoạt thải ra môi trường tăng mà đa phần là chưa qua xử lý trước khi thải
ra ngoài môi trường nên gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe con người và làm
ảnh hưởng xấu tới môi trường.
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, các làng nghề ngày
càng nhiều. Chính vì vậy lượng nước thải ra môi trường ngày càng lớn.
Các thành phần gây ô nhiễm đặc trưng của nước thải từ các làng nghề
thường thấy là TSS, BOD, COD, N, P, NH4
+
, NO3
-
, PO4
3-
, H2SO4, NaOCl,
Na2SO4, NaCl, Na2S, Na2S2O4, Colifrom. Ô nhiễm bởi chất hữu cơ BOD,
COD, TSS và Coliform. Đây chính là nguyên nhân khiến cho lượng oxy hòa
tan trong nước sẽ phải sử dụng nhiều cho các quá trình sinh hóa dẫn đến suy
giảm chất lượng môi trường nước mặt.
Dệt nhuộm là loại hình có nhu cầu sử dụng hóa chất rất lớn như
H2SO4, NaOCl, Na2SO4, NaCl, Na2S, Na2S2O4, chất tẩy rửa không ion, các
hợp chất vòng thơm, tạo chất dầu xả ra từ khâu giặt sau nhuộm. Các chất
formaldehyde, K2Cr2O7, tạp chất chứa kim loại nặng, NaCl, halogen hữu
cơ, Na2SO4, thuốc nhuộm, Na2S2O4, hơi H2SO4, CH3COOH thải ra từ khâu
nấu. Dầu hỏa, các chất hồ sợi dọc, chất nhũ hóa, chất làm mềm, chất tạo
phức, NO2, thải ra từ khâu hoàn tất. Tất cả các chất ô nhiễm này gây ảnh
hưởng rất lớn đến quá trình phân hủy của các vi sinh vật làm sạch nước,

12. 4
ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh gây sự thiếu hụt
oxy hòa tan trong nước. Gốc hữu cơ kết hợp với các ion kim loại tạo thành
các phức chất bền, khó phân hủy, gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường.
Các ion kim loại còn tham gia vào chuỗi thức ăn, từ đó ảnh hưởng cho sức
khỏe con người, Đặc biệt nguy hại hơn nữa là sự có mặt của chất Clo hoạt
tính trong nước thải sẽ kết hợp với các chất hữu cơ vòng thơm tạo thành
những chất gây tiền ung thư.
Đánh giá chất lượng nước
- Các chỉ tiêu vật lý, ví dụ như:
+ Độ pH: Là đại lượng toán học biểu thị nồng độ hoạt tính ion H+
trong
nước, pH được sử dụng để đánh giá tính axit hay tính kiềm của dung dịch
(nước). pH = - log(H+
).
Tính chất của nước được xác định theo các giá trị khác nhau của pH Sự
thay đổi pH dẫn tới sự thay đổi thành phần hóa học của nước (sự kết tủa, sự
hòa tan, cân bằng carbonat…), các quá trình sinh học trong nước. Giá trị pH
của nguồn nước góp phần quyết định phương pháp xử lý nước. pH được xác
định bằng máy đo pH hoặc bằng phương pháp chuẩn độ.
+ Nhiệt độ: Nhiệt độ của nước là một đại lượng phụ thuộc vào điều kiện
môi trường và khí hậu. Sự thay đổi nhiệt độ phụ thuộc vào từng loại nước.
Nước mạch nông có to: 4 - 40o
C, nước ngầm là : 17 - 31o
C. Nhiệt độ nước
thải cao hơn nhiệt độ nước cấp.
+ Màu sắc: Nước nguyên chất không có màu. Màu sắc gây nên bởi các
tạp chất trong nước (thường là do chất hữu cơ (chất mùn hữu cơ - acid
humic), một số ion vô cơ (sắt…), một số loài thủy sinh vật…).
+ Tổng chất rắn hoà tan Total Dissolved Solids (TDS): là tổng số các ion
mang điện tích, bao gồm khoáng chất, muối hoặc kim loại tồn tại trong một
khối lượng nước nhất định, thường được biểu thị bằng hàm số mg/l hoặc ppm
(phần nghìn). TDS thường được lấy làm cơ sở ban đầu để xác định mức độ
sạch/ tinh khiết của nguồn nước.

13. 5
+ TSS (turbidity & suspendid solids): là tổng rắn lơ lửng. Thường đo
bằng máy đo độ đục (turbidimeter). Độ đục gây ra bởi hiện tượng tương tác
giữa ánh sáng và các chất lơ lửng trong nước như cát, sét, tảo và những vi
sinh vật và chất hữu cơ có trong nước. Các chất rắn lơ lửng phân tán ánh sáng
hoặc hấp thụ chúng và phát xạ trở lại với cách thức tùy thuộc vào kích thước,
hình dạng và thành phần của các hạt lơ lửng và vì thế cho phép các thiết bị đo
độ đục ứng dụng để phản ánh sự thay đổi về loại, kích thước và nồng độ của
các hạt có trong mẫu....
- Các chỉ tiêu hóa học, ví dụ như:
+ DO là lượng oxy hoà tan trong nước cần thiết cho sự hô hấp của các
sinh vật nước (cá, lưỡng thể, thuỷ sinh, côn trùng, vvv...) thường được tạo ra
do sự hoà tan từ khí quyển hoặc do quang hợp của tảo. Nồng độ oxy tự do
trong nước nằm trong khoảng 8 - 10 ppm, và dao động mạnh phụ thuộc vào
nhiệt độ, sự phân huỷ hoá chất, sự quang hợp của tảo, vvv... Khi nồng độ DO
thấp, các loài sinh vật nước giảm hoạt động hoặc bị chết. Do vậy, DO là một
chỉ số quan trọng để đánh giá sự ô nhiễm nước của các thuỷ vực.
+ BOD (Biochemical oxygen Demand- nhu cầu oxy sinh hoá) là lượng
oxy cần thiết để vi sinh vật oxy hoá các chất hữu cơ.
Trong môi trường nước, khi quá trình oxy hoá sinh học xảy ra thì các vi
sinh vật sử dụng oxy hoà tan, vì vậy xác định tổng lượng oxy hoà tan cần thiết
cho quá trình phân huỷ sinh học là phép đo quan trọng đánh giá ảnh hưởng
của một dòng thải đối với nguồn nước. BOD có ý nghĩa biểu thị lượng các
chất thải hữu cơ trong nước có thể bị phân huỷ bằng các vi sinh vật.
+ COD (Chemical Oxygen Demand - nhu cầu oxy hóa học) là lượng oxy
cần thiết để oxy hoá các hợp chất hoá học trong nước bao gồm cả vô cơ và
hữu cơ. Như vậy, COD là lượng oxy cần để oxy hoá toàn bộ các chất hoá học
trong nước, trong khi đó BOD là lượng oxy cần thiết để oxy hoá một phần các
hợp chất hữu cơ dễ phân huỷ bởi vi sinh vật.
Toàn bộ lượng oxy sử dụng cho các phản ứng trên được lấy từ oxy hoà
tan trong nước (DO). Do vậy nhu cầu oxy hoá học và oxy sinh học cao sẽ làm

14. 6
giảm nồng độ DO của nước, có hại cho sinh vật nước và hệ sinh thái nước nói
chung. Nước thải hữu cơ, nước thải sinh hoạt và nước thải hoá chất là các tác
nhân tạo ra các giá trị BOD và COD cao của môi trường nước.
+ NO3
-
: là dạng hợp chất vô cơ của nitơ có hóa trị cao nhất và có nguồn
gốc chính từ nước thải sinh hoạt hoặc nước thải một số ngành công nghiệp
thực phẩm, hóa chất …, chứa một lượng lớn các hợp chất nitơ. Khi vào sông,
hồ chúng tiếp tục bị ntrat hóa tạo thành nitrat.
Nitrat là giai đoạn cuối cùng của quá trình khoáng hóa các hợp chất hữu
cơ chứa nitơ.
+ Các yếu tố KLN: các kim loại nặng là những yếu tố mà tỷ trọng của
chúng bằng hoặc lớn hơn 5 như Asen, cacdimin, Fe, … ở hàm lượng nhỏ nhất
định chúng cần cho sự sinh trưởng và phát triển của động, thực vật nhưng khi
hàm lượng tăng thì chúng sẽ trở thành độc hại đối với sinh vật và con người
thông qua chuỗi mắt xích thức ăn.
- Các thông số sinh học, ví dụ như:
+ Coliform: là nhóm sinh vật quan trọng trong chỉ thị môi trường xác
định mức độ nhiễm bẩn về mặt sinh học của nguồn nước.
2.1.2. cơ sở khoa học
2.1.2.1. Một số khái niệm chung
- Khái niệm môi trường
Theo khoản 1 điều 3 Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam năm 2014, môi
trường được định nghĩa như sau: "Môi trường là hệ thống các yếu tố vật chất
tự nhiên và nhân tạo có tác động đối với sự tồn tại và phát triển của con người
và sinh vật".
- Khái niệm về ô nhiễm môi trường:
Theo khoản 8 điều 3 Luật Bảo vệ môi trường Việt nam năm 2014: "Ô
nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù
hợp với quy chuẩn kỹ thuật môi trường và tiêu chuẩn môi trường gây ảnh
hưởng xấu đến con người và sinh vật".[10]

15. 7
Chất gây ô nhiễm môi trường là những nhân tố làm cho môi trường trở
thành độc hại, gây tổn hại hoặc tiềm năng gây tổn hại đến sức khỏe, sự an
toàn hay sự phát triển của con người và sinh vật trong môi trường đó. Chất
gây ô nhiễm có thể là chất rắn (như rác) hay chất lỏng (các dung dịch hóa học,
chất thải của diệt nhuộm, rượu, chế biến thực phẩm), hoặc chất khí (SO2
trong núi lửa phun, NO2 trong khói xe, CO từ đun nấu ...), các kim loại nặng
như chì, đồng ... cũng có khi vừa ở thể hơi vừa ở thể rắn như thăng hoa hay ở
dạng trung gian. Suy thoái môi trường là sự làm thay đổi chất lượng hay số
lượng của thành phần môi trường, gây ảnh hưởng xấu cho đời sống của con
người và thiên nhiên.
- Khái niệm ô nhiễm môi trường nước: Ô nhiễm môi trường nước là sự
biến đổi nói chung do con người đối với chất lượng nước, làm nhiễm bẩn
nước và gây nguy hiểm cho con người và sinh vật.
Như vậy, ô nhiễm môi trường nước là sự thay đổi các thành phần và tính
chất của nước gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động sống bình thường của con
người và sinh vật. khi sự đổi thành phần và tính chất của nước vượt quá một
ngưỡng cho phép thì sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe con người và sự phát triển của
sinh vật.
Hiến chương Châu Âu đã có định nghĩa ô nhiễm môi trường nước như
sau: "Sự ô nhiễm nước là sự biến đổi chủ yếu do con người gây ra đối với
chất lượng nước, làm ô nhiễm nước và gây nguy hiểm cho việc sử dụng, cho
công nghiệp, nông nghiệp, nuôi cá, nghỉ ngơi-giải trí, cho vật nuôi cũng như
các loài hoang dại".
- Khái niệm nước thải sinh hoạt: nước thải sinh hoạt là loại nước thải
phát sinh từ các hoạt động sinh hoạt của các cộng đồng dân cư như: khu vực
đô thị, trung tâm thương mại, khu vực vui chơi giải trí, cơ quan công sở,…
Các thành phần ô nhiễm chính đặc trưng thường thấy ở nước thải sinh hoạt là
BOD5, COD, Nitơ và Photpho. Một yếu tố gây ô nhiễm quan trọng trong

16. 8
nước thải sinh hoạt đó là các loại mầm bệnh được lây truyền bởi các vi sinh
vật có trong phân. Vi sinh vật gây bệnh cho người bao gồm các nhóm chính là
virus, vi khuẩn, nguyên sinh bào và giun sán. [3]
- Khái niệm quy chuẩn môi trường (theo khoản 5 điều 3 luật bảo vệ Môi
trường Việt Nam năm 2014/BTNMT): “Quy chuẩn kỹ thuật môi trường là
mức giới hạn của các thông số về chất lượng môi trường xung quanh, hàm
lượng của các chất gây ô nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và
quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành dưới dạng văn bản
bắt buộc áp dụng để bảo vệ môi trường”.[10]
- Khái niệm tiêu chuẩn môi trường (theo Luật bảo vệ Môi trường Việt
Nam năm 2014/BTNMT): “Tiêu chuẩn môi trường là mức giới hạn của các
thông số về chất lượng môi trường xung quanh, hàm lượng của các chất gây ô
nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được các cơ quan
nhà nước và các tổ chức công bố dưới dạng văn bản tự nguyện áp dụng để
bảo vệ môi trường”.[10]
2.1.3. Ô nhiễm và phân loại ô nhiễm
Dựa vào tính chất ô nhiễm có thể phân loại ô nhiễm nước thải sinh hoạt
như sau:
- Ô nhiễm sinh học của nước: Sự ô nhiễm về mặt sinh học chủ yếu là do
sự thải các chất hữu cơ có thể lên men được: sự thải sinh hoạt hoặc kỹ nghệ
có chứa chất cặn bã sinh hoạt, phân tiêu, nước rửa của các nhà máy đường,
giấy, lò sát sinh...
Sự ô nhiễm sinh học thể hiện bằng sự nhiễm bẩn do vi khuẩn rất nặng,
đặt thành vấn đề lớn cho vệ sinh công cộng chủ yếu các nước đang phát triển.
Các bệnh cầu trùng, viêm gan do siêu vi khuẩn tăng lên liên tục ở nhiều quốc
gia chưa kể đến các trận dịch tả. Các sự nhiễm bệnh được tăng cường do ô
nhiễm sinh học nguồn nước. Ví dụ: thương hàn, viêm ruột siêu khuẩn.

17. 9
- Ô nhiễm vật lý: Các chất rắn không tan khi được thải vào nước làm
tăng lượng chất lơ lửng, tức làm tăng độ đục của nước. Các chất này có thể là
gốc vô cơ hay hữu cơ, có thể được vi khuẩn ăn. Sự phát triển của vi khuẩn và
các vi sinh vật khác lại càng làm tăng độ đục của nước và làm giảm độ xuyên
thấu của ánh sáng.
- Ô nhiễm hóa học do các chất hữu cơ tổng hợp: chủ yếu do các hợp chất
dầu mỡ, bột giặt, xà bông …
Bột giặt tổng hợp phổ biến từ năm 1950. Chúng là các chất hữu cơ có
cực (polar) và không có cực (non-polar). Có 3 loại bột giặt: anionic, cationic
và non-ionic. Bột giặt anionic được sử dụng nhiều nhất, nó có chứa TBS
(tetrazopylène benzen sulfonate), không bị phân hủy sinh học.
Xà bông là tên gọi chung của muối kim loại với acid béo. Ngoài các xà
bông Natri và Kali tan được trong nước, thường dùng trong sinh hoạt, còn các
xà bông không tan thì chứa calci, sắt, nhôm...sử dụng trong kỹ thuật (các chất
bôi trơn, sơn, verni).
Ở nước ta hiện nay, các loại nước thải sinh hoạt hầu hết được thải trực
tiếp ra ngoài môi trường mà chưa qua xử lý. Trường hợp đã xử lý thì chỉ qua
biện pháp lắng. Nhưng hiệu quả không cao, khi thải ra ngoài môi trường vẫn
gây ảnh hưởng xấu cho con người.
2.1.4. Định ngĩa phân loại và phương pháp xử lý nước thái
a, Định nghĩa nước thải
Tất cả các hoạt động sinh hoạt và sản xuất trong mỗi cộng đồng đều tạo
ra các chất thải, các thể khí, lỏng hoặc rắn. Thành phần chất lỏng, hay nước
thải được định nghĩa như một dạng hòa tan hay trộn lẫn giữa nước (nước
dung, nước mưa, nước mặt, nước ngầm . . .) và chất thải từ sinh hoạt trong
cộng đồng dân cư, các khu sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp,
thương mại, giao thông vận tải và nông nghiệp… ở đây cần hiểu là sự ô
nhiễm nước lớn hơn khả năng tự làm sạch của tự bản thân nguồn nước.

18. 10
Hay nói cách khác nước thải được định nghĩa theo TCVN 5980- 1995 và
ISO 6107/1 - 1980: Nước thải là nước đã được thải ra sau khi sử dụng hoặc
được tạo ra sau một quá trình công nghệ và không còn giá trị trực tiếp với quá
trình đó.[6]
b, Phân loại nước thải
Để hiểu và tìm được biện pháp xử lý nước thải phù hợp phải phân loại
nước thải. thông thường nước thải thông thường được phân loại theo nguồn
gốc phát sinh ra chúng, được phân thành 3 loại cơ bản sau:
 Nước thải sinh hoạt
Nước thải sinh hoạt là loại nước thải phát sinh từ các hoạt động sinh hoạt
của các cộng đồng dân cư như: khu vực đô thị, trung tâm thương mại, khu
vực vui chơi giải trí, cơ quan công sở,… Các thành phần ô nhiễm chính đặc
trưng thường thấy ở nước thải sinh hoạt là BOD5, COD, Nitơ và Phot pho.
Một yếu tố gây ô nhiễm quan trọng trong nước thải sinh hoạt đó là các loại
mầm bệnh được lây truyền bởi các vi sinh vật có trong phân. Vi sinh vật gây
bệnh cho người bao gồm các nhóm chính là virus, vi khuẩn, nguyên sinh bào
và giun sán. Lượng nước thải sinh hoạt của khu dân cư phụ thuộc vào số dân,
vào các tiêu chuẩn cấp nước và đặc điểm của hệ thống thoát nước.
Thành phần của hệ thống nước thải sinh hoạt bao gồm 2 loại:
- Nước thải nhiễm bẩn do chất bài tiết của con người từ các phòng vệ sinh
- Nước thải nhiễm bẩn do các chất thải sinh hoạt
Nước thải sinh hoạt chữa nhiều chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học,
ngoài ra còn có các thành phần vô cơ, vi sinh vật và vi trùng gây bệnh rất
nguy hiểm. Chất hữu cơ chứa trong nước thải sinh hoạt bao gồm các chất như:
protein (40-50%), hydratcacbon (40-50%), chất béo (5-10%), nồng độ chất
hữu cơ trong nước thải sinh hoạt dao động trong khoảng 150-450mg/l. Lượng
nước thải sinh hoạt dao động trong phạm vi rất lớn, tùy thuộc vào mức sống
và các thói quen của người dân, có thể tính bằng 80% lượng nước được cấp.

19. 11
Ở những khu dân cư đông đúc, điều kiện vệ sinh thấp kém, nước thải sinh
hoạt không được xử lý thích đáng là một trong những nguồn gây ô nhiễm môi
trường nghiêm trọng.
 Nước thải công nghiệp
Nước thải công nghiệp là nước thải được sinh ra trong quá trình sản xuất
công nghiệp từ các công đoạn sản xuất và các hoạt động phục vụ cho sản xuất
như nước thải khi tiến hành vệ sinh công nghiệp hay hoạt động sinh hoạt của
công nhân viên.
Nước thải công nghiệp rất đa dạng, khác nhau về thành phần cũng như
lượng phát thải và phụ thuộc vào nhiều yếu tố: loại hình công nghiệp, loại
hình công nghệ sử dụng, tính hiện đại của công nghệ, tuổi thọ của thiết bị,
trình độ quản lý của cơ sở và ý thức cán bộ công nhân viên.Cơ sở để nhận biết
và phân loại như sau: Nước thải được sản sinh từ nước không được dùng trực
tiếp trong các công đoạn sản xuất, nhưng tham gia các quá trình tiếp xúc với
các khí. chất lỏng hoặc chất rắn trong quá trình sản xuất. Loại này có thể phát
sinh liên tục hoặc không liên tục, nhưng nói chung nếu sản xuất ổn định thì có
thể dễ dàng xác định được các đặc trưng của chúng. Nước thải được sản sinh
ngay trong bản thân quá trình sản xuất. Vì là một thành phần của vật chất
tham gia quá trình sản xuất, do đó chúng thường là nước thải có chứa nguyên
liệu, hoá chất hay phụ gia của quá trình và chính vì vậy những thành phần
nguyên liệu hoá chất này thường có nồng độ cào và trong nhiều trường hợp có
thể được thu hồi lại. Ví dụ như nước thải này gồm có nước thải từ quá trình
mạ điện, nước thải từ việc rửa hay vệ sinh các thiết bị phản ứng, nước chứa
amonia hay phenol từ quá trình dập lửa của công nghiệp than cốc, nước
ngưng từ quá trình sản xuất giấy. Do đặc trưng về nguồn gốc phát sinh lên
loại nên loại nước thải này nhìn chung có nồng độ chất gây ô nhiễm lớn, có
thể mang tính nguy hại ở mức độ khác nhau tuỳ thuộc vào bản thân quá trình

20. 12
công nghệ và phương thức thải bỏ. Nước thải loại này cũng có thể có nguồn
gốc từ các sự cố rò rỉ sản phẩm hoặc nguyên liệu trong quá trình sản xuất, lưu
chứa hay bảo quản sản phẩm, nguyên liệu.Thông thường các dòng nước thải
sinh ra từ các công đoạn khác nhau của toàn bộ quá trình sản xuất sau khi
được xử lý ở mức độ nào đó hoặc không được xử lý, được gộp lại thành dòng
thải cuối cùng để thải vào môi trường (hệ thống cống, lưu vực tự nhiên như
sông, ao hồ...). Có một điều cần nhấn mạnh: thực tiễn phổ biến ở các đơn vị
sản xuất, do nhiều nguyên nhân, việc phân lập các dòng thải (chất thải lỏng,
dòng thải có nồng độ chất ô nhiễm cao với các dòng thải có tải lượng gây ô
nhiễm thấp nhưng lại phát sinh với lượng lớn như nước làm mát, nước thải
sinh hoạt, nước mưa chảy tràn...), cũng như việc tuần hoàn sử dụng lại các
dòng nước thải ở từng khâu của dây chuyền sản xuất, thường ít được thực
hiện. Về mặt kinh tế, nếu thực hiện tốt 2 khâu này sẽ giúp doanh nghiệp giảm
đáng kể chi phí sản xuất, chi phí xử lý nước thải.
Trong nước thải sản suất công nghiệp lại được chia ra làm 2 loại:
- Nước thải sản xuất bẩn, là nước thải sinh ra từ quá trình sản xuất sản
phẩm, xúc rửa máy móc thiết bị, từ quá trình sinh hoạt của công nhân viên,
loại nước này chưa nhiều tạp chất, chất độc hại, vi khuẩn, ...
- Nước thải sản xuất không bẩn là loại nước sinh ra chủ yếu khi làm
nguội thiết bị, giải nhiệt trong các trạm làm lạnh, ngưng tụ hơi nước cho nên
loại nước thải này thường được quy ước là nước sạch.
 Nước thải là nước mưa
Đây là loại nước thải sau khi nước mưa chảy tràn trên mặt đất và lôi kéo
theo các chất cặn bã, hóa chất BVTV, dẫu mỡ … đi vào hệ thống thoát nước.
Hầu hết các khu đô thị, thành phố của nước ta đều có hệ thống thoát nước
thải và nước mưa. Lượng nước được chảy về nhà máy gồm nước thải sinh hoạt,
nước thải công nghiệp, nước ngầm thâm nhập và một phần nước mưa.

21. 13
2.2. Cơ sở pháp lý
- Luật Bảo vệ môi trường của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt
Nam số 55/2014/QH13 ngày 23 tháng 6 năm 2014 (Luật này có hiệu lực thi
hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2015).
- Luật Tài nguyên nước của Quốc Hội số 17/2012/QH13 ngày 21 tháng 6
năm 2012.
- Các nghị định, thông tư, quyết định, chị thị và văn bản của Chính phủ,
cơ quan TW, địa phương liên quan đến công tác bảo vệ môi trường, tài
nguyên nước:
+ Thông tư số 03/2016/TT-BTNMT ban hành ngày 10/03/2016 của
Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về
môi trường.
+ Nghị đinh 19/2015/NĐ-CP ban hành ngày 14/02/2015 của Chính phủ
quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.
+ Nghị định số 201/2013/NĐ-CP ban hành ngày 27/11/2013 của
Chính phủ quy định chi tết thi hành một số điều của Luật tài nguyên nước.
- Các tiêu chuẩn, quy chuẩn Việt Nam liên quan đến chất lượng nước.
+ QCVN 14:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải
sinh hoạt.
+ TCVN 5992:1995 (ISO 5667-2: 1991) - Chất lượng nước - Lấy mẫu.
Hướng dẫn kỹ thuật lấy mẫu.
+ TCVN 5993:1995 (ISO 5667-3: 1985) - Chất lượng nước - Lấy mẫu.
Hướng dẫn bảo quản và xử lý mẫu.
+ TCVN 5996:1995 (ISO 5667-6: 1990) - Chất lượng nước - Lấy mẫu.
Hướng dẫn lấy mẫu ở song và suối.
+ TCVN-5980-1995 tiêu chuẩn Việt Nam về chất lượng nước
2.3. Cơ sở thực tiễn
Quá trình đô thị hóa tại Việt Nam diễn ra rất nhanh. Những đô thị lớn tại
Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng bị ô nhiễm nước nặng nề. Đô

22. 14
thị ngày càng phình ra tại Việt Nam, nhưng cơ sở hạ tầng phát triển không cân
xứng, đặc biệt là hệ thống xử lý nước thải tại Việt Nam vô cùng thô sơ. Vì hệ
thống cống rãnh thoát nước còn trong tình trạng thô sơ, không hợp lý cũng như
không theo kịp đà phát triển dân số tại các thành phố lớn nên việc giải quyết và
xử lý nước thải này hầu như không thực hiện được. Nước thải sau khi qua
mạng lưới cống rãnh được chảy thẳng vào song, rạch và sau cùng đổ ra biển
mà không qua giai đoạn xử lý, độ ô nhiễm nguồn nước tiếp nhận nước thải đều
vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Có thể nói người Việt Nam đang làm ô nhiễm
nguồn nước uống bằng chính nguồn nước sinh hoạt thải ra hàng ngày.[14]
2.3.1. Tổng quan về tài nguyên nước trên thế giới
Hơn 70% diện tích của Trái đất được bao phủ bởi nước. Lượng nước
trên Trái Đất có vào khoảng 1,38 tỉ km³. Trong đó 97,4% là nước mặn trong
các đại dương trên thế giới, phần còn lại, 2,6%, là nước ngọt, tồn tại chủ yếu
dưới dạng băng tuyết đóng ở hai cực và trên các ngọn núi, chỉ có 0,3% nước
trên toàn thế giới (hay 3,6 triệu km³) là có thể sử dụng làm nước uống.
Khối lượng nước đóng băng ở các cực của trái đất chiếm tỷ lệ lớn (99%),
nhưng lượng nước này rất khó khai thác cho nên lượng nước hàng ngày chúng
ta sử dụng chủ yếu được lấy từ các sông, suối ao, hồ …
Nước sông luôn vận động và tuần hoàn, nên nhanh chóng được phục hồi.
Nhờ vậy tuy thể tích chứa của các song ước tính bằng 1.200 km3
nhưng lưu
lượng dòng chảy song phong phú hơn nhiều, tăng gấp 34.6 lần, tức là từ
1.200km3
lên 41.520 km3
. Điều đó đã làm tăng khả năng khai thác đáng kể
trên các dòng sông.
Đặc điểm nổi bật của dòng chảy là sự phân bố không đồng đều theo thời
gian và không gian. Ở một số vùng khí hậu hàn đới, ví dụ như ở dải miền
trung Cộng hòa liên bang Nga dòng chảy được hình thành chủ yếu vào mùa
xuân trong thời gian tan băng tuyết, tuy chỉ xảy ra trong 3 tháng, nhưng chiếm
tới 50 - 60 %, có nơi tới 90 - 95 % tổng dòng chảy cả năm. Sự phân bố dòng
chảy không đều theo thời gian và vùng lãnh thổ là đặc trưng phổ biến đối với
nhiều nước trong đó có Việt Nam.

23. 15
Bảng 2.1: Lưu lượng dòng chảy của một số dòng sông lớn
TT Tên sông
Lượng dòng
chảy TB năm W
(km3
)
Lưu lượng trung
bình ở cửa sông
(l/s)
Diện tích lưu
vực (103km3
)
1 Amazôn 6.930 220.000 7.000
2 Cônggô 1.350 43.000 3.670
3 Hằng 1.200 38.000 2.000
4 Dương Tử 693 22.000 1.940
5 Baraxmaputra 630 22.000 936
6 Mê kông 551 17.500 810
(Nguồn: Dư Ngọc Thành, Bài giảng Quản lý tài nguyên nước,2014)[6]
Nhu cầu sử dụng nước ở các quốc gia khác nhau cũng khác nhau. Tính
theo đầu người cho một năm thì nhu cầu này ở các nước đang phát triển là
100 m3
trong khi ở Mĩ là 1500m3
, điêu đó nói lên rằng cùng với sự phát triển
của xã hội thì nhu cầu sử dụng nước của con người không ngừng tăng lên.
Bảng 2.2: Diện tích được tưới của thế giới
Năm
Khu vực
Diện tích được tưới(100 ha)
2000 2003 2005
Châu phi 9.125 10.319 11.058
Bắc mỹ và Trung mỹ 21.838 27.161 25.740
Nam mỹ 6.032 6.952 8.586
Châu Á 113.888 135.297 142.301
Châu Âu 11.910 15.079 16.833
Oceania (Australia) 1.636 1.864 2.105
Liên Xô Cũ 11.991 18.608 20.485
Tổng cộng 176.390 216.132 227.108
(Nguồn: Dư Ngọc Thành, Bài giảng Quản lý tài nguyên nước,2014)[6]
Theo điều tra của Ủy ban kinh tế châu Âu - năm 1966 ở 20 nước tỷ trọng
sử dụng nước trong các ngành là: Nước cho sinh hoạt và đô thị chiếm 14%, nước
dung trong nông nghiệp là 38%, nước dung trong công nghiệp là 48%

24. 16
Những khó khăn của hầu hết các nước về vấn đề nước: Đó là vấn đề ô
nhiễm công nghiệp và xử lý nguồn nước. Những thành phố công nghiệp lớn
của các nước hầu như được xây dựng ở nhưng nơi có sông chảy qua. Sông
Huson chảy qua Newyork, sông Themes chảy qua London, sông Seine chảy
qua Paris, … Do chất thải công nghiệp không được xử lý nghiêm ngặt ngay từ
đầu nên các dòng sông, nơi thu thập nước thải dần dần trở nên ô nhiễm. Trong
nước thải công nghiệp có chứa các muối của các kim loại nặng như chì, đồng,
kẽm, sắt, crôm, …khi xả vào sông chúng gây độc hại ảnh hưởng đến chất
lượng môi trường nước gây ô nhiễm, nhà nước phải đầu tư kinh phí khá lớn
cho việc xử lý.
Ví dụ: Ở Mỹ mỗi năm trung bình 33 tỷ gallon nước thải sinh hoạt phải
xử lý sơ bộ trước khi đổ ra sông. Nếu chỉ tính riêng tiền điện thì mỗi năm Mỹ
phải chi 25 tỷ USD cho quá trình vận hành hệ thống xử lý. Đó là chưa kể đến
một lượng lớn hóa chất tiêu tốn. Với Mỹ chi phí cho đầu tư để xử lý chất thải
hàng năm đứng vị trí thứ 3 sau giáo dục và giao thông vẫn tải.
2.3.2. Tổng quan tài nguyên nước ở Việt Nam
Nước là tài nguyên đặc biệt quan trọng và là thành phần thiết yếu của sự
sống. Nước quyết định sự tồn tại, phát triển bền vững của mọi quốc gia, mặt
khác nước cũng có thể gây ra tai hoạ cho con người và môi trường. Tài nguyên
nước bao gồm các nguồn nước mặt, nước mưa, nước dưới đất, nước biển.
Trong tự nhiên, nước luôn chuyển động không ngừng theo một chu trình
tuần hoàn, liên tục, vĩnh viễn, bất di bất dịch gọi là “Chu trình thuỷ văn”. Chu
trình thuỷ văn bao gồm 5 quá trình chính: bốc thoát hơi, ngưng tụ, giáng thuỷ
(mưa, tuyết), trữ (trữ trên mặt và trữ ngầm qua thấm mặt và thấm lọc) và chảy
trên bề mặt trái đất (trong các hệ thống kênh rạch, sông suối, qua một thời
gian nào đó sẽ chảy ra biển). Trong mỗi chu trình, tuỳ theo những điều kiện
cụ thể lại có nhiều các chu trình nhỏ khác nhau.

25. 17
Theo kết quả nghiên cứu của một số nhà khoa học thì lượng nước tham
gia vào chu trình tuần hoàn mỗi năm chỉ chiếm khoảng 0,04% tổng lượng nước
trên địa cầu. Tổng lượng nước trong thuỷ quyển khoảng 1.386x106 km3
, trong
đó có khoảng 2,5% là nước ngọt. Trong tổng số nước ngọt có khoảng 68,7%
tồn tại dưới dạng băng tuyết, 29,9% là nước dưới đất và chỉ có khoảng 0,26% ở
trong hệ thống sông, suối, ao, hồ... Việt Nam chúng ta có tài nguyên nước mưa,
tài nguyên nước mặt, tài nguyên nước ngầm và tài nguyên nước biển.
Tài nguyên nước mưa: Với lượng mưa tương đối phong phú, lượng mưa
trung bình hàng năm đạt 1.960 mm đã cung cấp xấp xỉ 650 km3
nước trong
năm. Tuy nhiên, mưa ở nước ta phân bố không đồng đều theo không gian và
thời gian. Miền núi mưa nhiều hơn vùng đồng bằng và các vùng trũng khuất
gió; chênh lệch giữa vùng có lượng mưa lớn và vùng có lượng mưa nhỏ vào
khoảng 5-6 lần (ở những vùng cá biệt chênh lệch này có thể lên tới xấp xỉ 10
lần). Mùa mưa thường kéo dài từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm; lượng mưa
trong mùa chiếm từ 70-90% tổng lượng mưa/năm. Mùa khô kéo dài 5-6
tháng, có khi tới 7-8 tháng, có nơi 2-3 tháng không có mưa, là nguyên nhân
chính gây thiếu nước, hạn hán nghiêm trọng.
Tài nguyên nước mặt: Sự phân bố nước mặt không đồng đều theo lãnh
thổ và biến đổi theo tháng, theo mùa trong năm và từ năm này qua năm khác
vì nước mặt phụ thuộc chặt chẽ vào sự phân bố của mưa. Vùng có lượng mưa
lớn thì có dòng chảy lớn và ngược lại. Nếu tính cả lượng nước từ ngoài lãnh
thổ chảy vào Việt Nam theo hệ thống sông Mê Kông, sông Hồng và một số
sông khác thì tài nguyên nước mặt tự nhiên trong các hệ thống sông đạt xấp xỉ
850 km3
/năm.
Tài nguyên nước dưới đất: Trữ lượng nước dưới đất được đánh giá theo
hai loại: trữ lượng động tự nhiên và trữ lượng khai thác. Trữ lượng động tự
nhiên của nước dưới đất là lưu lượng dòng chảy ngầm ở một mặt cắt nào đó
của tầng chứa nước. Tiềm năng nước dưới đất có khả năng khai thác của nước

26. 18
ta là rất lớn, khoảng 60 tỷ m3
/năm. Tổng trữ lượng động tự nhiên trên toàn lãnh
thổ (chưa kể phần hải đảo) được đánh giá vào khoảng 1.828 m3
/s. Còn trữ
lượng khai thác của nước dưới đất là lượng nước tính bằng mét khối trong một
ngày đêm có thể thu được bằng các công trình lấy nước một cách hợp lý về mặt
kinh tế - kỹ thuật, với chế độ khai thác nhất định và chất lượng đáp ứng yêu cầu
sử dụng trong suốt thời gian dự kiến sẽ sử dụng nước. Theo kết quả nghiên cứu
đánh giá được tiến hành ở 144 vùng với tổng diện tích 35.000 km2
, thì hiện nay
mới xác định được trữ lượng khai thác cấp A là 580.000 m3
/ngày đêm; cấp B là
1.300.000 m3
/ngày đêm; cấp C là 8.620.000 m3
/ngày đêm.
Ngoài các nguồn tài nguyên nước mưa, nước mặt, nước ngầm chúng ta
còn nguồn tài nguyên nước biển rất phong phú và đa dạng. Nước biển là điều
kiện để bảo tồn và duy trì, phát triển các hệ sinh thái nước liên quan, trong đó
có các nguồn lợi thuỷ - hải sản; là điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành
kinh tế như nuôi trồng thuỷ - hải sản, giao thông vận tải thuỷ, du lịch giải trí,
làm muối, năng lượng... Đồng thời, tài nguyên nước biển còn tạo môi trường
đặc biệt quan trọng để duy trì các quá trình tuần hoàn của nước trong tự
nhiên. Khối lượng nước khổng lồ trên biển cùng các hệ sinh thái nước biển có
vai trò quan trọng trong duy trì quá trình làm sạch tự nhiên các chất thải ô
nhiễm trên biển cũng như có nguồn gốc từ đất liền.
2.3.3. Tổng quan về tài nguyên nước ở Tỉnh Hà Giang
Hà Giang là một tỉnh miền núi biên giới ở cực bắc của tổ quốc, là một tỉnh
có mạng lưới sông khá dầy đặc và phân bố tương đối đều gồm các sông lớn là:
- Sông Lô: Sông Lô là con sông bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam (Trung
Quốc), chảy vào Việt Nam tại xã Thanh Thủy, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà
Giang. Trong địa phận Việt Nam, dòng sông này dài 274 km lần lượt chảy
qua Hà Giang, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Phú Thọ rồi hợp lưu với Sông Hồng
ở Việt Trì. Diện tích lưu vực ở Việt Nam là: 22.600 km2
. Lưu lượng nước
trung bình là 900 - 1200 m3
/s.

27. 19
- Sông Nho Quế: Sông Nho Quế có tổng chiều dài 192km. Được bắt
nguồn từ vùng núi Nghiễm Sơn – Vân Nam (Trung Quốc) với độ cao 1500m,
chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam. Khi vào Việt Nam sông đi qua cao
nguyên Đồng Văn, qua các huyện Đồng Văn, Mèo Vạc thuộc địa phận tỉnh
Hà Giang, và đổ vào sông Gâm tại Nà Phòng thuộc xã Lý Bôn huyện bảo
Lâm tỉnh Cao Bằng.
Sông dài 192 km, phần chảy ở Việt Nam dài 46 km. Diện tích lưu vực
6.052 km² (phần ở Việt Nam 2.010 km²), độ cao trung bình 1.255 m, độ dốc
trung bình 18,7%. Sông chảy qua thung lũng dạng hẻm vực. Tổng lượng nước
bình quân nhiều năm khoảng 2,69 km³, tương đương lưu lượng nước bình
quân năm là 85 m³/s và mô đun dòng chảy năm là 15,8 l/s/km².
- Sông Gâm, còn gọi là sông Gầm, là một phụ lưu của sông Lô bắt nguồn
từ Quảng Tây, Trung Quốc chảy vào miền bắc Việt Nam Tại Trung
Quốc sông có tên Bạch Nam Hà Bạch Nam Hà bắt nguồn từ Quảng
Tây, Trung Quốc, theo nhánh dài nhất chừng 50 km, chảy theo hướng tây
nam Sông Gâm đổ vào sông Lô ở làng Cửa Sông, xã Tân Long, huyện Yên
Sơn, cách 10 km về phía bắc thành phố Tuyên Quang.
- Sông Bắc Cuông là một con sông đổ ra Sông Chảy. Sông có chiều dài
35 km và diện tích lưu vực là 216 km². Sông Bắc Cuông chảy qua các tỉnh
Lào Cai, Hà Giang.
-Sông Bạc bắt nguồn từ các suối ở vùng núi xã Nậm Ty huyện Hoàng
Su Phì với dòng chính là Nậm Ong, chảy uốn lượn về hướng nam. Đến bản
Ngòi Ham xã Tâm Trịnh huyện Quảng Bình sông đổ vào Sông Con, một phụ
lưu cấp 1 của Sông Lô.
- Sông Chảy là một con sông tại miền Bắc Việt Nam, bắt nguồn từ sườn
tây nam đỉnh Tây Côn Lĩnh (2.419 m) và sườn đông bắc đỉnh Kiều Liên
Ti (2402 m) trên khối núi thượng nguồn sông Chảy, phía tây bắc tỉnh Hà

28. 20
Giang, vượt qua các tỉnh Lào Cai, Yên Bái rồi chảy vào sông Lô ở Đoan
Hùng, tỉnh Phú Thọ.
- Sông Con là phụ lưu cấp 1 của sông Lô chảy ở tỉnh Hà Giang, Việt
Nam Sông Con khởi nguồn từ các suối ở xã Nà Chì huyện Xín Mần, chảy uốn
lượn về hướng đông nam.Đoạn qua các xã Khuôn Lùng và Tân Nam còn có
tên là Nậm Thê. Qua thị trấn Yên Bình đến xã Tân Trịnh thì tiếp nhận
dòng sông Bạc. Sau đó tại thị trấn Vĩnh Tuy, Bắc Quangsông đổ vào sông Lô.

29. 21
Phần 3
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1.1. Đối tượng nghiêm cứu
- Nước thải tại các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang
- Các giải pháp xử lý nước thải
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu
- Tỉnh Hà Giang
3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
- Địa điểm nghiên cứu: Các làng nghề ở tỉnh Hà Giang
- Thời gian thực hiện: Từ ngày 5 tháng 7 năm 2018 đến ngày 8 tháng 8
năm 2018
3.3. Nội dung nghiên cứu
- Đánh giá hiệu quả xử lý nước thải của các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang.
- Thực trạng nước thải tại các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang.
- Đánh giá mức độ ô nhiễm và hiệu quả xử lý của các làng nghề thông
qua ý kiến của người dân xung quanh.
- Đánh giá các phương pháp đã sử dụng để xử lý nước thải tại các làng
nghề ở Tỉnh Hà Giang.
- Đề xuất một số biện pháp hạn chế ô nhiễm nước thải và phương pháp
xử lý tại các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang.
3.4. Phương pháp nghiên cứu
3.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp
Thu thập các tài liệu có liên quan tới các nội dung nghiên cứu từ các số
liệu sẵn có tại khu vực thực hiện, tham khảo các tài liệu trên sách, báo,
internet, các nghiên cứu khoa học,…

30. 22
Điều tra kết hợp theo dõi trực tiếp hiệu quả xử lý nước thải tại các làng
nghề ở tỉnh Hà Giang.
3.4.2. Phương pháp tổng hợp đánh giá
Qua các số liệu thu thập được, các kết quả phân tích đánh giá tổng hợp,
so sánh với các tiêu chuẩn của Việt Nam để đánh giá, kết luận sơ bộ về nguồn
thải mức độ ô nhiễm và ảnh hưởng đến nguồn tiếp nhận.
Tiến hành khảo sát trực tiếp bằng cách quan sát, ghi chép cách các công
nhân sử dụng nước sinh hoạt, thải nước sinh hoạt ra ngoài môi trường, và
nguồn nước thải sinh hoạt đó được quản lý và xử lý như thế nào.
3.4.3. Phương pháp phân tích tổng hợp và xử lý số liệu
- Sử dụng các phần mềm Microsoft như: Word và Excel để tổng hợp và
phân tích các số liệu thu thập được.
- Tiến hành phân tích, xử lý căn cứ vào những tiêu chuẩn môi trường
Việt Nam hiện hành, sau đó so sánh, nhận xét đánh giá để từ đó đề xuất một
số giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của khu vực.
3.4.4. Phương pháp so sánh
Sử dụng để so sánh các kết quả phân tích với TCVN hoặc QCVN để
đánh giá nhận xét và đưa ra được nhận xét khách quan nhất.
3.4.5. Phương pháp lấy mẫu
Phương pháp lấy mẫu theo TCVN 5999 - 1995: ISO 5667 - 10:1992.
Lấy mẫu nước thải sao cho mẫu đại diện cho dòng nước thải cần khảo sát.
- Vị trí lấy mẫu:
+ Nước mặt: Mẫu được lấy tại điểm giữa các ao, hồ, mương, kênh,...
trong khu vực của làng có tiếp nhận nước thải sản xuất. Các điểm lấy mẫu cần
đại diện cho chất lượng môi trường nước mặt của làng, trong đó có ít nhất

31. 23
một điểm là nơi thoát nước cuối cùng của làng nghề ra môi trường tiếp nhận
xung quanh của toàn khu vực.
3.4.6. Phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm
- Có nhiều chỉ tiêu quan trắc mang tính đặc thù gây ô nhiễm nước thải
sinh hoạt trong đó có các chỉ tiêu sau:
Bảng 3.1: Từng chỉ tiêu và phương pháp phân tích [1]
STT
Chỉ tiêu
phân tích
Phương pháp phân tích
1 pH
TCVN 6492-1999 (ISO 10523-1994) - Chất
lượng nước.
2 BOD5
TCVN 6001-1995 (ISO 5815-1989) - Chất lượng
nước - Xác định nhu cầu oxi sinh hoá sau 5 ngày(BOD5) -
phương pháp cấy và pha loãng.
3 TDS
TCVN 6053 - 1995 (ISO 9696-1992) - Chất lượng
nước - Xác định hàm lượng tổng chất rắn hoà tan.
4 NO3
-
TCVN 6180-1996 (ISO 7890-3-1988) - Chất lượng
nước - Xác định nitrat - Phương pháp trắc phổ dùng axit
sunfosalixylic.
5 TSS
TCVN 6625-2000 (ISO 11923-1997) - Chất lượng
nước - Xác định chất rắn lơ lửng bằng cách lọc qua cái lọc
sợi thuỷ tinh.
6
Coliform
tổng số
TCVN 6187 - 1,2 :1996 (ISO 9308 - 1,2 - 1990) -
Chất lượng nước - Xác định Coliform tổng số - Kỹ thuật
màng lọc.

32. 24
Phần 4
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
4.1. Sơ lược về các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang
2.1.1. Lịch sử phát triển các làng nghề Hà Giang
Làng nghề là làng làm nghề nông nghiệp nhưng có thêm một số nghề thủ
công. Sự xuất hiện của các nghề thủ công ở các làng quê lúc đầu chỉ là ngành
nghề phụ, chủ yếu được nông dân tiến hành trong lúc nông nhàn. Về sau, do
quá trình phân công lao động, các ngành nghề thủ công tách dần khỏi nông
nghiệp nhưng lại phục vụ trực tiếp cho nông nghiệp, khi đó người thợ thủ
công có thể không còn sản xuất nông nghiệp nhưng họ vẫn gắn chặt với làng
quê mình. Khi nghề thủ công phát triển, số người chuyên làm nghề thủ công
và sống được bằng nghề này tăng lên, điều nay diễn ra ngay trong các làng
quê và đó là cơ sở cho sự tồn tại của các làng nghề ở nông thôn Việt Nam nói
chung và tỉnh Hà Giang nói riêng.
Theo Thông tư số 116/2006/TT-BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn: “Làng nghề là một hoặc nhiều cụm dân cư cấp thôn, ấp, bản, làng,
buôn, phum, sóc hoặc các điểm dân cư tương tự trên địa bàn một xã, thị trấn
có các hoạt động ngành nghề nông thôn, sản xuất ra một hoặc nhiều loại sản
phẩm khác nhau”.
- Làng nghề được công nhận (theo Thông tư số 116/2006/TT-BNN của
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) phải đạt 03 tiêu chí sau:
(1) Có tối thiểu 30% tổng số hộ trên địa bàn tham gia các hoạt động
ngành nghề nông thôn;
(2) Hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định tối thiểu 2 năm tính đến thời
điểm đề nghị công nhận;

33. 25
(3) Chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước.
- Làng nghề truyền thống phải đạt tiêu chí làng nghề và có ít nhất một
nghề truyền thống theo quy định. Nghề được công nhận là nghề truyền thống
phải đạt 03 tiêu chí sau:
a) Nghề đã xuất hiện tại địa phương từ trên 50 năm tính đến thời điểm đề
nghị công nhận;
b) Nghề tạo ra những sản phẩm mang bản sắc văn hoá dân tộc;
c) Nghề gắn với tên tuổi của một hay nhiều nghệ nhân hoặc tên tuổi của
làng nghề.
Hà Giang là địa phương có nhiều nghề và nghề truyền thống. Trong
những năm qua, nhằm khôi phục các làng nghề truyền thống, góp phần nâng
cao thu nhập cho người dân và để phục vụ công tác du lịch của địa phương,
UBND tỉnh Hà Giang đã chỉ đạo các ngành chuyên môn và UBND các huyện,
thành phố đẩy mạnh công tác công nhận và phát triển các làng nghề truyền
thống và làng nghề mới tại các địa phương trong tỉnh.
Năm 2010, 04 làng nghề đầu tiên của tỉnh Hà Giang được công nhận tại
Quyết định số 3766/QĐ-UBND ngày 25/11/2010 của UBND tỉnh đó là: Làng
nghề truyền thống nấu rượu thóc nàng Đôn; Làng nghề truyền thống dệt thổ
cẩm dân tộc Tày; Làng nghề truyền thống dệt thổ cẩm dân tộc Pà Thẻn và
Làng nghề dệt thổ cẩm thôn Lùng Tao.
Năm 2011, 08 làng nghề tiếp tiếp theo được công nhận tại Quyết định số
2283/QĐ-UBND ngày 21/10/2011 của UBND tỉnh Hà Giang. Và đến nay,
trên địa bàn tỉnh Hà Giang có tổng số 39 làng nghề và làng nghề truyền thống
đã được công nhận. Tổng số hộ tham gia các làng nghề là 2.110 hộ; các làng
nghề và làng nghề truyền thống đã góp phần tạo công việc ổn định cho người
lao động vùng nông thôn trong tỉnh. Các nghề thủ công khá phong phú ở

34. 26
nhiều lĩnh vực như: mây tre đan; chế biến chè, nấu rượu, bánh chưng, dệt thổ
cẩm, may mặc, chổi chít, đan lát, chế tác khèn, rèn đúc nông cụ, lưỡi cày; sản
xuất giấy... Các làng nghề nằm rải rác tại các huyện trong toàn tỉnh, trong đó
các làng nghề truyền thống chủ yếu tập trung chủ yếu ở các huyện Hoàng Su
Phì, huyện Quang Bình, huyện Bắc Quang sản xuất các sản phẩm truyền thống
như nấu rượu, dệt thổ cẩm, sản xuất giấy. Đây là những làng nghề có lịch sử
hình thành lâu đời, sản xuất những sản phẩm thủ công truyền thống nổi tiếng
trong và ngoài nước. Và đây là những điều kiện để có thể khai thác các làng
nghề này trở thành điểm đến du lịch.
Tuy nhiên, làng nghề truyền thống của tỉnh Hà Giang chưa thực sự phát
triển mạnh mẽ, số hộ lao động làm nghề trong các làng ít, nhiều làng nghề
chưa thực sự sống bằng nghề, không khí làm nghề trong các làng nghề trầm
lắng, khó thu hút khách du lịch. Các làng nghề phân tán rải rác cách xa nhau
vì vậy việc di chuyển từ làng nghề này đến làng nghề khác mất nhiều thời
gian. Cơ sở hạ tầng vật chất như đường giao thông, hệ thống cấp điện, cấp
nước, môi trường, khu vực trưng bày, giới thiệu sản phẩm của các làng nghề
còn nhiều hạn chế.
Sản phẩm sản xuất của các làng nghề trên địa bàn tỉnh chưa phong phú
đa dạng, mẫu mã, bao bì nghèo nàn chưa được chú trọng để đáp ứng nhu cầu
của khách du lịch, công tác vệ sinh an toàn thực phẩm chưa được quan tâm,
công tác tiếp thị giới thiệu quảng bá hình ảnh làng nghề, sản phẩm làng nghề
còn hạn chế…là những khó khăn cho việc phát triển du lịch làng nghề.
4.2. Thực trạng nước thải ở các làng nghề ở Tỉnh Hà Giang
4.2.1. Hiện trạng phát sinh chất thải từ hoạt động sinh hoạt của người dân
trong các làng nghề
4.2.1.1. Nước thải sinh hoạt
Để đánh giá lượng nước thải sinh hoạt phát sinh, căn cứ vào số lượng lao
động của làng nghề và nguồn nước cấp. Trong đó: Lượng nước sinh hoạt tiêu

35. 27
thụ trung bình cho một người là 100 lít/người/ngày (Theo TCXDVN 3989-
2012/BXD) và hệ số nước thải sinh hoạt bằng 80% lượng nước cấp. Lượng
nước thải sinh hoạt phát sinh của từng làng nghề được thể hiện tại bảng 1.1.
Nước thải sinh hoạt của người dân chủ yếu chứa các chất rắn lơ lửng
(SS), các hợp chất hữu cơ (BOD, COD), các chất dinh dưỡng (N, P) và các vi
sinh vật gây bệnh. Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, tải lượng và nồng độ các
chất ô nhiễm chính trong nước thải sinh hoạt được thể hiện qua bảng 1.1.
Bảng 4.1. Thành phần và tải lượng các chất ô nhiễm chính trong nước
thải sinh hoạt của người dân
Chất ô nhiễm
Khối lượng
(g/người/ngày)
Tải lượng
(kg/ngày)
BOD5 45 - 54 2,97 - 3,564
COD 72 - 102 4,752 - 6,732
SS 70 - 145 4,620 - 9,570
N 6 - 12 0,396 - 0,792
Amôni 2,4 - 4,8 0,158 - 0,317
P 0,4 - 0,8 0,053 - 0,264
(Nguồn: Trần Đức Hạ (2002), Xử lý nước thải sinh hoạt quy mô vừa và nhỏ,
Nxb Khoa học Kỹ thuật Hà Nội)

36. 28
Bảng 4.2. Thống kê lượng nước cấp và lượng nước thải sinh hoạt
phát sinh tại các làng nghề
TT Làng nghề
Số lao
động
của
làng
nghề
(*)
Nhu cầu
cấp nước
sinh hoạt
(m3/ngày)
Lượng
nước thải
sinh hoạt
phát sinh
(m3/ngày)
1 Làng nghề dệt thổ cẩm Lùng Tao 32 3,20 2,56
2 Làng nghề chổi chít thị trấn Việt Lâm 180 18,00 14,40
3 Làng nghề chế biến chè Tân Lập 135 13,50 10,80
4 Làng nghề chế biến chè Tân Long 420 42,00 33,60
5 Làng nghề chế biến chè Tân Thành 490 49,00 39,20
6 Làng nghề chế biến chè Tân An 81 8,10 6,48
7 Làng nghề đan lát thôn Khiềm 15 1,50 1,20
8 Làng nghề nấu rượu ngô Tiên Kiều 300 30,00 24,00
9 Làng nghề TT sản xuất giấy bản dân tộc Dao 300 30,00 24,00
10
Làng nghề thêu dệt may mặc trang phục Dân
tộc Phó Bảng
80 8,00 6,40
11
Làng nghề thêu dệt thổ cẩm trang phục dân tộc
Lô Lô
175 17,50 14,00
12 Làng nghề đan lát dân tộc Clao 20 2,00 1,60
13 Làng nghề chế tác khèn Mông 48 4,80 3,84
14 LàngnghềrènđúclưỡicàydântộcMông 48 4,80 3,84
15
Làng nghề SX Hương nhang sạch dân tộc
Mông
88 8,80 7,04
16 Làng nghề May mặc trang phục dân tộc Mông 100 10,00 8,00
17 Nấu rượu ngô truyền thống dân tộc Mông 72 7,20 5,76
18 Làng nghề thêu dệt trang phục dân tộc Lô Lô 168 16,80 13,44
19 Làng nghề nấu rượu ngô men lá Há Ía 430 43,00 34,40
20 Làng nghề May mặc trang phục dân tộc Dao 72 7,20 5,76

37. 29
TT Làng nghề
Số lao
động
của
làng
nghề
(*)
Nhu cầu
cấp nước
sinh hoạt
(m3/ngày)
Lượng
nước thải
sinh hoạt
phát sinh
(m3/ngày)
21 Làng nghề chế biến chè Khuổi My 80 8,00 6,40
22 Làng nghề chế biến chè Nà thác 108 10,80 8,64
23 Làng nghề bánh chưng gù thôn Bản Tùy 60 6,00 4,80
24 Làng nghề rèn đúc nông cụ sản xuất 70 7,00 5,60
25 Làng nghề chế biến chè bản Vẽ 30 3,00 2,40
26 Làng nghề dệt thổ cẩm Nà U 108 10,80 8,64
27 Làng nghề mây tre đan Nà Ràng 30 3,00 2,40
28 Làng nghề chế biến chè Phìn Hồ 135 13,50 10,80
29 Làng nghề đan lát thủ công Lùng Chin Hạ 48 4,80 3,84
30 Làng nghề dệt vải thôn Na Léng 84 8,40 6,72
31 Làng nghề nấu rượu thóc Nàng Đôn 20 2,00 1,60
32 Làng nghề dệt thổ cẩm dân tộc tày thôn Chang 36 3,60 2,88
33 Làng nghề TT dệt thổ cẩm dân tộc Tày thôn Trung 15 1,50 1,20
34 Làng nghề nấu rượu ngô men lá thôn Chì 70 7,00 5,60
35 Làng nghề chế biến chè Shan tuyết Nậm Chàng 112 11,20 8,96
36
Làng nghề chế biến chè Shan tuyết Thôn
Quang Sơn
114 11,40 9,12
37 Làng nghề TT dệt thổ cẩm dân tộc Pà Thẻn 80 8,00 6,40
38 Làng nghề dệt vải lanh Lùng Tám 90 9,00 7,20
39 Làng nghề nấu rượu ngô Thanh Vân 140 14,00 11,20
Tổng 4.684 468,40 374,72
(Nguồn:kết quả điều tra 2018)
Qua bảng 4.2 ta thấy:
- Nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt của người dân tại các làng nghề là 468,4,
m3
/ngày. Nguồn cấp nước sinh hoạt được cấp từ nhiều nguồn khác nhau và trong
quá trình thực hiện, nhiệm vụ đã tiến hành điều tra nguồn cấp nước sinh hoạt của
người dân các xã có làng nghề, kết quả được thể hiện tại hình sau:

38. 30
Hình 4.1. Biểu đồ tỷ lệ các nguồn cấp nước sinh hoạt cho người dân
Do đặc thù tỉnh Hà Giang là cao nguyên núi đá nên nguồn cấp nước sinh
hoạt cho người dân chủ yếu là nước suối và nước giếng.
- Tổng lượng nước thải sinh hoạt phát sinh tại các làng nghề là 374,7
m3
/ngày. Lượng nước thải sinh hoạt phát sinh tại từng làng nghề không lớn:
Có 13 làng nghề phát sinh nước thải sinh hoạt từ 1 - 5 m3
/ngày, 15 làng nghề
phát sinh nước thải sinh hoạt từ 5 - 10 m3
/ngày, 6 làng nghề có lượng nước
thải phát sinh từ 10 - 15 m3
/ngày và có 5 làng nghề phát sinh nước thải sinh
hoạt 25 - 35 m3
/ngày.
Hiện tại, lượng nước thải này không được thu gom, xử lý mà thải trực
tiếp ra môi trường nên sẽ là một nguồn tác động gây ô nhiễm môi trường
nguồn tiếp nhận, đặc biệt khi quy mô làng nghề ngày càng phát triển.
4.2.1.1. Nước thải sản xuất
Nước thải sản xuất phát sinh từ hoạt động sản xuất của các làng nghề chế
biến lương thực, thực phẩm (nấu rượu, sản xuất bánh chưng), làng nghề dệt
nhuộm và làng nghề sản xuất giấy còn các làng nghề khác do đặc thù loại
hình, công nghệ sản xuất không phát sinh nước thải sản xuất. Lượng sản xuất
phát sinh của các làng nghề được thể hiện tại bảng sau:

39. 31
Bảng 4.3. Lưu lượng nước thải sản xuất của các làng nghề
TT Làng nghề
Lượng nước
thải sản
xuất trung
bình
(m3/ngày)
I Các làng nghề chế biến lương thực, thực phẩm
1 Làng nghề nấu rượu ngô Tiên Kiều 67,6
2 Làng nghề nấu rượu ngô truyền thống dân tộc Mông 6,5
3 Làng nghề nấu rượu ngô men lá Há Ía 20,3
4 Làng nghề nấu rượu ngô Thanh Vân 14,5
5 Làng nghề nấu rượu thóc Nàng Đôn 8,4
6 Làng nghề nấu rượu ngô thôn Chì 12,2
7 Làng nghề bánh chưng gù Bản Tùy 60
II Các làng nghề dệt nhuộm, may mặc
1 Làng nghề dệt thổ cẩm Lùng Tao 0
2 Làng nghề thêu dệt may mặc trang phục Dân tộc Phó Bảng 0
3 Làng nghề thêu dệt thổ cẩm trang phục dân tộc Lô Lô 3,4
4 Làng nghề May mặc trang phục dân tộc Mông 0
5 Làng nghề thêu dệt trang phục dân tộc Lô Lô 0
6 Làng nghề may mặc dân tộc Dao 0
7 Làng nghề dệt thổ cẩm Nà U 0,02
8 Làng nghề dệt vải thôn Na Léng 0,02
9 Làng nghề dệt thổ cẩm dân tộc tày thôn Chang 0
10 Làng nghề TT dệt thổ cẩm dân tộc Tày thôn Trung 0
11 Làng nghề dệt thổ cẩm dân tộc Pà Thẻn 0
12 Làng nghề dệt vải lanh Lùng Tám 9,4
III Làng nghề sản xuất hương nhang sạch dân tộc Mông 0,44
IV Làng nghề truyền thống sản xuất giấy bản dân tộc Dao 18,5
Tổng 19 221,76
(Nguồn: kết quả điều tra 2018 )

40. 32
Tổng lượng nước thải sản xuất phát sinh từ các làng nghề là 221,76
m3
/ngày. Lượng nước thải này chủ yếu tập trung tại các làng nghề bánh
chưng, làng nghề nấu rượu và làng nghề sản xuất giấy.
Riêng làng nghề dệt nhuộm, trên địa bàn tỉnh Hà Giang có 12 làng nghề
nhưng chỉ có 4 làng nghề có phát sinh nước thải sản xuất do 4 làng nghề này
có chung phương thức sản xuất sản phẩm từ nguyên liệu là cây lanh.
Thành phần của nước thải sản xuất:
- Nước thải sản xuất phát sinh từ các làng nghề nấu rượu: Nước thải có
chứa hàm lượng chất hữu cơ và nhiệt độ cao do phát sinh từ quá trình sơ chế
nguyên liệu, nước thừa và làm mát trong quá trình trưng cất rượu. Thành phần
đặc trưng của nước thải: Nhiệt độ, TSS, COD, BOD, N, P và Coliform.
- Nước thải phát sinh từ làng nghề bánh chưng:
Nước thải phát sinh từ quá trình sơ chế nguyên liệu và nước luộc bánh.
Nước có màu trắng đục, xanh, chứa hàm lượng chất hữu cơ và nhiệt độ cao.
Thành phần đặc trưng của nước thải: Nhiệt độ, TSS, độ đục, COD, BOD, N, P
và Coliform.
- Nước thải phát sinh từ làng nghề dệt nhuộm:
Hầu hết hỗn hợp nước nhuộm chàm được người dân ngâm và ủ trong các
chum, thùng nhựa chứa trong thời gian dài khoảng 2-3 tháng/mẻ nhuộm.
Nước thải sau khi nhuộm được thải thẳng ra khu vực vườn hoặc ao xung
quanh nhà, mà không có bất kỳ biện pháp xử lý sơ bộ trước khi xả thải, có
nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng môi trường đất và nước mặt xung quanh
bởi các yếu tố như: BOD, COD, Coliform, SS, tổng N và tổng P.
- Nước thải phát sinh từ làng nghề sản xuất giấy bản: Nước thải của làng
nghề sản xuất giấy đến từ công đoạn ngâm, ủ, ép và nghiền giấy. Đặc thù của
lượng nước thải phát sinh này là chứa hàm lượng chất hữu cơ cao và nước
thải chứa nhiều bột giấy nên cũng chứa hàm lượng cặn cao. Ngoài ra, việc
ngâm ủ vầu trong một thời gian dài, các loại bột giấy thừa vương vãi phân
hủy cũng gây nên mùi hôi, khó chịu.

41. 33
Đối với các làng nghề mây, tre, đan khác trên cả nước, nước thải còn có
thể chứa xút, gia ven, chất hữu cơ từ quá trình tẩy trắng nguyên liệu (Vũ
Hoàng hoa, Phan Văn Yên). Tuy nhiên, tại Hà Giang bà con không sử dụng
hóa chất trong quá trình sản xuất, theo ghi nhận của đợt điều tra và kết quả
quan trắc thu nhận được thì nước mặt của các làng nghề thủ công mỹ nghệ
chủ yếu bị ô nhiễm bởi TSS, Coliform, BOD, COD.
Bảng 4.4. Kết quả quan trắc nước mặt tại các làng nghề thủ công mỹ nghệ
Làng nghề Kí hiệu
Thông số
pH
BOD5
(mg/l)
COD
(mg/l)
TSS
(mg/l)
N-
NO3
-
(mg/l)
P-PO4
3-
(mg/l)
Coliform
MPN/100ml
QM_Đan Khiềm
NMBQQM1 6,0 13,7 17,8 35,6 3,1 0,06 1.570
NMBQQM2 8,8 9,6 15,1 39,4 0,42 0,14 700
Mây_tre_Nà
Ràng
NMXMKL1 5,1 14,3 29,7 66,7 2,22 0,09 5.600
NMXMKL2 4,8 12,1 29,6 84,6 3,12 0,24 4.550
Đan_Lùng Chin
Hạ
NMHSPTCP1 5,6 12,4 19,6 45,5 3,0 0,21 3.750
NMHSPTCP2 6,2 13,6 28,7 52,3 3,24 0,04 2.530
Chổi_chít Việt
Lâm
NMVXVL1 6,7 20,8 24,5 120,7 5,2 0,19 3.500
NMVXVL2 7 18,9 23,1 112,4 4,82 0,14 3.750
Đan_Dtộc Clao
NMDVSL1 4,3 9,6 19,4 46,2 1,25 0,27 2.300
NMDVSL2 6,4 8,3 18,3 38,6 2,32 0,17 2.450
Khèn Mông
NMDVHQP1 4,9 6,7 14,7 26,1 3,5 0,19 1.350
NMDVHQP2 8,2 5,1 12,4 23,5 1,88 0,13 1.720
Hương DT Mông
NMDVST1 6,4 9,6 16,8 26,7 1,87 0,17 2.640
NMDVST2 4,8 12,5 24,7 22,5 2,17 0,24 1.800
QCVN08:2015/BTNMT A1 6 - 8,5 4 10 20 2 0,1 2.500
QCVN08:2015/BTNMT cột A2 6 - 8,5 6 15 30 5 0,2 5.000
QCVN08:2015/BTNMT cột B1 5,5 - 9 15 30 50 10 0,3 7.500
Nguồn: Trung tâm Môi trường tài nguyên miền núi, 2018

42. 34
Kết quả quan trắc tại các làng nghề thủ công mỹ nghệ như sau:
Giá trị BOD5 trung bình là 12,24 mg/l, đáng chú ý là làng nghề chổi chít
thị trấn Việt Lâm có giá trị BOD5 cao nhất dao động trong khoảng 18,9 -
20,8mg/l.
Giá trị COD trung bình là 20,7 mg/l, giá trị COD ở tất cả các làng nghề
hầu hết đều vượt mức A2 và thấp hơn mức B1 theo QCVN08:2015/BTNMT.
Giá trị TSS trung bình là 52,9 mg/l trong đó làng nghề chổi chít có giá tri
TSS cao nhất dao động trong khoảng từ 112,4 – 120,7 mg/l vượt mức B1 theo
QCVN từ 1,2 – 1,4 lần.
Giá trị N-NO3
-
và Coliform của các làng nghề hầu hết đều cao hơn mức
A1 và nhỏ hơn mức A2, chỉ có làng nghề chổi chít Việt Lâm nồng độ N-NO3
-
là 5,2 mg/l và làng nghề mây tre đan Nà Ràng giá trị Coliform là 5600
MPN/100ml, vượt ngưỡng A2.
Nhóm làng nghề cơ khí nhỏ
Các ngành gia công cơ khí, đúc, mạ, tái chế và chế tác kim loại có lượng
nước thải thường không lớn nhưng lại chứa nhiều chất độc hại như kim loại
nặng (Zn, Fe, Cr, Ni,,), dầu mỡ. Quá trình mạ bạc còn có thể tạo ra các muối
Hg, oxit kim loại, xyanua và các tạp chất khác. Kết quả phân tích nước thải tại
một số làng nghề cho thấy: Hàm lượng Pb2+
lớn hơn 4,1 lần TCCP, hàm
lượng Zn2+
vượt TCCP, hàm lượng Cu2+
vượt 3,25 lần TCCP (Đặng Kim Chi,
Nguyễn Ngọc Lân, Trần Lệ Minh, 2005). Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Hà Giang
chỉ còn 2 làng nghề rèn đúc nông cụ ở xã bản Díu, huyện Xín Mần và xã Tả
Tủng, huyện Đồng Văn. Nguyên liệu đầu vào chủ yếu là gang và thép nhíp ô
tô được nhập từ các cơ sở thu mua sắt vụn. Chính vì vậy trong quá trình sản
xuất có thể làm phát sinh các kim loại nặng như: Mn, Fe, Kết quả quan trắc
nước mặt tại 2 làng nghề cho thấy về cơ bản các chỉ số pH, Pb, Zn, Cd, Cu, và
dầu mỡ đều nằm trong giới hạn cho phép. Giá trị TSS và Fe ở cả 2 làng nghề
hầu hết đều vượt QCVN mức A1 và nhỏ hơn mức A2. Chỉ có 1 vị trí tại làng
nghề rèn đúc nông cụ, huyện Xín Mần có hàm lượng Fe chạm ngưỡng A2.

43. 35
Bảng 4.5. Kết quả quan trắc nước mặt tại làng nghề cơ khí nhỏ
Làng
Nghề
Kí hiệu
VTQT
pH
TSS
(mg/l)
Fe
(mg/l)
Pb
(mg/l)
Zn
(mg/l)
Cd
(mg/l)
Cu
(mg/l)
Dầu
mỡ
(mg/l)
Bản
Díu
NMXM
BD1
6,7 43,1 1,2 0,012 0,34 0,0024 0,0013 0,31
NMXM
BD2
6,4 47,3 1,5 0,008 0,74 0,0038 0,0017 0,35
Tả
Lủng
NMDV
TL1
7,5 47,6 0,99 0,012 0,3 0,00023 0,072 0,34
NMDV
TL2
7,2 45,3 1,3 0,001 0,41 0,00041 0,032 0,21
QCVN08:2015/B
TNMT A1
6 - 8,5 30 1,0 0,02 1,0 0,005 0,2 0,5
QCVN08:2015/B
TNMT cột A2
5,5 -9 50 1,5 0,05 1,5 0,01 0,5 1,0
QCVN08:2015/B
TNMT cột B1
5,5 -9 100 2,0 0,05 2,0 0,01 1,0 1,0
Nguồn: Trung tâm Môi trường tài nguyên miền núi, 2018
-Làng nghề sản xuất giấy
Tại các làng nghề tái chế giấy, vấn đề ô nhiễm môi trường chủ yếu là
chất rắn sơ sợi và bột giấy trong nước thải. Ví dụ như tại làng nghề tái chế
Phú Lâm và Phong Khê (Bắc Ninh) thải ra môi trường khoảng 3500m3
nước
thải mỗi này, mang theo 3000 kg bột giấy (Nguyễn Phương Nhung, 2010).
Nước thải này chứa lượng lớn các hóa chất độc hại như xút, thuốc tẩy, phèn
kép, nhựa thông và phẩm màu,với hàm lượng COD và BOD vượt nhiều lần
tiêu chuẩn cho phép. Tuy nhiên, trên địa bàn tỉnh Hà Giang hiện nay, làng
nghề sản xuất giấy bản dân tộc Dao thôn Thanh Sơn chủ yếu sử dụng nguồn
nguyên liệu xuất phát từ nguồn gốc tự nhiên, không sử dụng hóa chất độc hại
trong quy trình sản xuất, nhưng công đoạn ngâm, nghiền và ép giấy cũng làm
nước thải có hàm lượng chất hữu cơ và chứa xơ sợi với hàm lượng cặn cao.

44. 36
Tại 2 vị trí lấy mẫu nước mặt tại làng nghề sản xuất giấy bản, giá trị
BOD và COD đều vượt QCVN cột A2, riêng tại vị trí lấy mẫu NMBQVQ1,
giá trị BOD là 17,5 mg/l và giá trị COD là 31,7 mg/l vượt QCVN cột B1. Giá
trị TSS của làng nghề tại cả 2 vị trí quan trắc (NMBQVQ1, NMBQVQ2) đều
vượt QCVN B1 từ 0,58 - 0,64 lần.
Thông số Coliform tại 2 vị trí lấy mẫu có giá trị vượt mức A1và nhỏ hơn
mức B1, dao động trong khoảng từ 2.930- 3.580 MPN/100ml.
Các thông số còn lại như NO3
-
và PO4
3-
ở cả 2 vị trí của làng nghề đều
vượt QCVN cột A2, cho thấy nước mặt tại làng nghề sản xuất giấy cũng có
dấu hiệu bị ô nhiễm dinh dưỡng.
Bảng 4.6. Kết quả quan trắc nước mặt tại làng nghề sản xuất giấy bản
Thông số
QCVN08:2015/BTNMT VQ_Nước_Giấy_DTDao
A1 A2 B1 NMBQVQ1 NMBQVQ2
pH 6-8,5 6,5 - 8 5,5 -9 7,0 6,5
BOD5 (mg/l) 4 6 15 17,5 14,9
COD (mg/l) 10 15 30 31,7 28,8
TSS (mg/l) 20 30 50 79,0 82,0
N-NO3
-
(mg/l) 2 5 10 5,6 7,2
P-PO4
3-
(mg/l)
0,1 0,2 0,3 0,28 0,25
Coliform
MPN/100ml
2500 5000 7500 2930 3850
Nguồn: Trung tâm Môi trường tài nguyên miền núi, 2018
Nhóm làng nghề dệt nhuộm, may mặc truyền thống
Dệt nhuộm là loại hình có nhu cầu sử dụng hóa chất rất lớn như
H2SO4, NaOCl, Na2SO4, NaCl, Na2S, Na2S2O4, chất tẩy rửa không ion, các
hợp chất vòng thơm, tạo chất dầu xả ra từ khâu giặt sau nhuộm. Các chất
formaldehyde, K2Cr2O7, tạp chất chứa kim loại nặng, NaCl, halogen hữu
cơ, Na2SO4, thuốc nhuộm, Na2S2O4, hơi H2SO4, CH3COOH thải ra từ khâu
nấu. Dầu hỏa, các chất hồ sợi dọc, chất nhũ hóa, chất làm mềm, chất tạo

45. 37
phức, NO2, thải ra từ khâu hoàn tất. Tất cả các chất ô nhiễm này gây ảnh
hưởng rất lớn đến quá trình phân hủy của các vi sinh vật làm sạch nước,
ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh gây sự thiếu hụt
oxy hòa tan trong nước. Gốc hữu cơ kết hợp với các ion kim loại tạo thành
các phức chất bền, khó phân hủy, gây tác hại nghiêm trọng đến môi trường.
Các ion kim loại còn tham gia vào chuỗi thức ăn, từ đó ảnh hưởng cho sức
khỏe con người, Đặc biệt nguy hại hơn nữa là sự có mặt của chất Clo hoạt
tính trong nước thải sẽ kết hợp với các chất hữu cơ vòng thơm tạo thành
những chất gây tiền ung thư. Xơ sợi và các tạp chất thiên nhiên có trong xơ
sợi bị loại bỏ trong các công đoạn xử lý nước, gây tắc nghẽn dòng chảy.
Đối với các làng nghề dệt nhuộm, may mặc truyền thống tại Hà Giang
nước thải sản xuất chủ yếu phát sinh từ công đoạn nhuộm và luộc lanh tại một
số làng nghề vẫn còn hình thức trồng, dệt lanh và nhuộm vải, như làng nghề
dệt thổ cẩm Nà U, và làng nghề may mặc dân tộc Mông tại Lùng Tám. Vì
nước nhuộm chủ yếu được bà con ở đây dùng từ củ chàm và cũng không sử
dụng đến hóa chất để tẩy trắng trong quá trình sản xuất nên nguồn phát sinh ô
nhiễm Cl-
và Cr+6
, CN-
từ làng nghề là hầu như không có. Giá trị quan trắc
của 3 thông số này đo được đều nằm trong giới hạn cho phép. Các làng nghề
thêu dệt và may mặc còn lại chủ yếu sử dụng phương thức sản xuất chung là
dệt và thêu tay bằng các nguyên liệu được mua sẵn cho nên không phát sinh
nước thải. Tuy nhiên hàm lượng các chất hữu cơ dễ bị phân hủy bởi vi sinh
vật BOD và các hàm lượng các chất hóa học COD và hàm lượng chất cặn lơ
lửng TSS trong nước mặt của hầu hết các làng nghề đo được đều vượt QCVN
08:2015/BTNMT (Cột A2). Nồng độ BOD5, COD và TSS trung bình là 13,5
mg/l và 30,2 mg/l và 47,5 mg/l.
Trong đó một số làng nghề có giá trị BOD5 vượt mức B1 theo
QCVN08:2015/BTNMT là làng nghề dệt Nà Léng BOD5 dao động từ 16,3-
17,5 mg/l, làng nghề dệt Lùng Tám giá trị BOD dao động trong khoảng từ
12,9 – 16,1 mg/l và làng nghề dệt dân tộc Lô Lô tại TT. Mèo Vạc thông số
BOD5 nằm trong khoảng 15,3 và 16,1 mg/l.

46. 38
Bảng 4.7. Kết quả quan trắc nước mặt tại các làng nghề thêu dệt và may
mặc truyền thống
Làng nghề
Kí hiệu
Vị trí QT
Thông số
pH
BOD5 COD TSS CN-
Cl-
Cr6+
(mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l) (mg/l)
Dệt_Thôn Chang
NMQBXG1 7,6 10,9 27,8 76,4 0,042 332 0,009
NMQBXG2 7,2 15,6 26,7 37,4 0,038 316 0,015
Dệt_Thôn Trung
NMQBXG3 6,3 11,0 12,0 51,6 0,036 296 0,009
NMQBXG4 6,4 16,0 47,0 45,0 0,022 304 0,007
Dệt_Pà Thẻn
NMQBTB1 8,1 8,0 16,5 68,4 0,002 320 0,015
NMQBTB2 6,4 7,0 43,0 56,6 0,023 341 0,081
Dệt_Nùng U
NMXMND1 6,9 9 13,2 84,6 0,001 271 0,001
NMXMND2 7,4 16,4 27 66,7 0,001 338 0,003
Dệt_Nà Léng
NMHSPBP1 6,9 17,5 31,2 44,3 0,001 342 0,005
NMHSPBP2 7,4 16,3 33,4 55,4 0,002 314 0,007
Dệt_Lùng Tao
NMVXCB1 7,2 13,4 28,3 42,4 0,002 371 0,005
NMVXCB2 7,1 14,5 32,6 32,9 0,003 283 0,0008
Dệt_Lùng Tám
NMQBLT1 7,3 16,7 34,7 47,3 0,001 297 0,003
NMQBLT2 7,2 12,9 35,2 41,6 0,004 305 0,004
Dệt Phó Bảng
NMDVPB1 7,3 15,7 39,2 45,6 0,00032 431 0,001
NMDVPB2 7,5 14,9 35,3 43,4 0,001 392 0,007
Dệt_Lô Lô
NMDVLC1 6,9 16,1 29,7 38,9 0,002 319 0,005
NMDVLC2 6,5 15,3 32,6 41,3 0,001 335 0,006
May_Dân tộc Mông
NMDVSP1 7,2 11,6 25,9 32,6 0,004 293 0,003
NMDVSP2 7,3 12,8 26,2 38,3 0,003 274 0,001
Thêu_Dân tộc LôLô
NMVVMV1 7,1 12,7 29,3 37,6 0,002 212 0,004
NMMVMV2 6,7 16,8 29,5 45,3 0,003 235 0,006
May_Dân tộc Dao
NMMVSM1 6,8 12,3 32,1 23,8 0,001 267 0,007
NMMVSM2 6,9 14,5 33,4 37,1 0,003 281 0,009
QCVN08:2015/BTNMT A1 6 - 8,5 4 10 20 0,05 250 0,01
QCVN 08:2015/BTNMT cột A2 6 - 8,5 6 15 30 0,05 350 0,02
QCVN 08:2015/BTNMT cột B1 5,5 - 9 15 30 50 0,05 350 0,04
Nguồn: Trung tâm Môi trường tài nguyên miền núi, 2018

47. 39
Một số làng nghề dệt có giá trị COD vượt mức B1 là dệt Nà Léng; dệt
Lùng Tao; dệt Lùng Tám; dệt dân tộc Lô Lô tại Lũng Cú, Đồng Văn ; làng nghề
may dân tộc Dao, giá trị COD dao động trong khoảng từ 32,9 - 47,3 mg/l.
Giá trị TSS tương đối cao tại một số vị trí quan trắc như dệt thôn Chang,
dệt Nùng U, dệt Nà Léng và dệt Pà Thẻn. Nồng độ TSS vượt QCVN08/2015
mức B1 khoảng 0,032 đến 0,69 lần.
4.3. Đánh giá hiệu quả xử lý nước thải của các làng nghề ở tỉnh Hà Giang
Bảng 4.8. Tình hình chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường trên địa
bàn tỉnh Hà Giang
Quy định bảo vệ môi
trường làng nghề
Có Không
Số lượng
(làng nghề)
Tỷ lệ
(%)
Số lượng
(làng nghề)
Tỷ lệ
(%)
Có phương án bảo vệ môi
trường
8 20,5 31 79,5
Có hệ thống thu gom nước
thải, nước mưa
11 28,2 28 71,8
Có hệ thống xử lý nước thải
tập trung
0 0 39 100
Có điểm tập kết chất thải rắn
hợp vệ sinh
4 10,3 35 89,7
Có tổ chức tự quản về bảo vệ
môi trường
11 28,2 28 71,8
(Nguồn: kết quả điều tra 2018)
* Làng nghề có phương án bảo vệ môi trường làng nghề
Nhằm đánh giá hiện trạng hoạt động, tình hình phát sinh chất thải, các biện
pháp bảo vệ môi trường đang thực hiện tại các làng nghề và đưa ra kế hoạch bảo
vệ môi trường làng nghề trong thời gian tới, Luật Bảo vệ môi trường quy định
các làng nghề phải có phương án bảo vệ môi trường làng nghề. Phương án này
do UBND xã có làng nghề lập và tổ chức triển khai thực hiện.

48. 40
Trên địa bàn tỉnh Hà Giang, tỷ lệ các làng nghề có phương án bảo vệ
môi trường được UBND cấp Huyện xác nhận mới đạt 20,5%. Số làng
nghề chưa có phương án bảo vệ môi trường còn rất lớn, 31 làng nghề,
chiếm 79,5%.
Bảng 4.9. Danh sách làng nghề có phương án bảo vệ môi trường
STT
UBND
Huyện
UBND Xã/TT Làng nghề
1
Huyện Vị
Xuyên
TT Việt Lâm
Làng nghề chổi chít thị trấn Việt
Lâm
2
Huyện
Đồng Văn
TT Phó Bảng
Làng nghề thêu dệt may mặc trang
phục dân tộc Phó Bảng
Xã Lũng Cú
Làng nghề thêu dệt thổ cẩm trang
phục dân tộc Lô Lô
Xã Sính Lủng Làng nghề đan lát dân tộc Clao
Xã Sà Phìn
Làng nghề may mặc trang phục dân
tộc Mông
Xã Lũng Táo
Nấu rượu ngô truyền thống dân tộc
Mông
3
Huyện
Mèo Vạc
Xã Cán Chu Phìn
Làng nghề nấu rượu ngô men lá Hà
Ía
4
Huyện
Xín Mần
Xã Khuôn Lùng Làng nghề mây tre đan Nà Ràng
(Nguồn: : Kết quả điều tra 2018)
* Làng nghề có hệ thống thu gom nước thải, nước mưa
Nước thải phát sinh từ hoạt động sản xuất, từ hoạt động sinh hoạt của
người dân và nước mưa chảy tràn theo đúng quy định phải được thu gom, xử
lý tập trung. Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn tỉnh Hà Giang chưa có làng

49. 41
nghề nào có hệ thống xử lý nước thải tập trung. Một số làng nghề có hệ thống
rãnh thoát nước nhưng nước thải sinh hoạt trộn lẫn nước thải sản xuất chảy
qua rãnh thải vào hệ thống thoát chung của làng, chảy ra ao làng, sông hoặc
suối mà không có bất kỳ biện pháp xử lý nào được áp dụng.
Bảng 4.10. Các làng nghề có hệ thống cống rãnh
thu gom nước thải, nước mưa
TT Huyện Xã/thị trấn
Làng nghề có hệ thống thu gom nước
thải, nước mưa
1
Huyện
Đồng
Văn
TT Phó Bảng
Làng nghề thêu dệt may mặc trang phục
Dân tộc Phó Bảng
2 Xã Lũng Cú
Làng nghề thêu dệt thổ cẩm trang phục
dân tộc Lô Lô
3 Xã Sính Lủng Làng nghề đan lát dân tộc Clao
4
Xã Hố Quáng
Phìn
Làng nghề chế tác khèn Mông
5 Xã Tả Lủng Làng nghề rèn đúc lưỡi cày dân tộc Mông
6 Xã Sảng Tủng
Làng nghề sản xuất hương nhang sạch dân
tộc Mông
7 Xã Lũng Táo Nấu rượu ngô truyền thống dân tộc Mông
8
Huyện
Mèo
Vạc
TTr Mèo Vạc Làng nghề thêu dệt trang phục dân tộc Lô Lô
9
Xã Cán Chu
Phìn
Làng nghề nấu rượu ngô men lá Há Ía
10 Xã Sủng Máng Làng nghề May mặc trang phục dân tộc Dao
11
Huyện
Xín
Mần
Xã Bản Díu Làng nghề rèn đúc nông cụ sản xuất
(Nguồn: Kết quả điều tra 2018)

50. 42
4.4. Đề xuất một số biện pháp hạn chế ô nhiễm do nước thải và biện pháp
xử lý
4.4.1. Các giải pháp hiện tại nhằm hạn chế ô nhiễm nước thải
* Biện pháp tuyên truyền và giáo dục
Bảo vệ môi trường là công việc của toàn xã hội, nhưng mỗi người ý thức
trong vấn đề bảo vệ môi trường là khác nhau, vì vậy giáo dục môi trường
được coi là vấn đề cốt lõi trong công tác bảo vệ môi trường. Công tác bảo vệ
môi trường gồm các nội dung sau:
+ Thường xuyên tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về
BVMT thông qua các phương tiện thông tin và truyền thông cũng như hoạt
động giáo dục pháp luật về môi trường.
+ Xây dựng văn hóa ứng xử thân thiện với môi trường trên cơ sở đổi mới
tư duy, cách làm, hành vi ứng xử, ý thức trách nhiệm với thiên nhiên, môi
trường giúp cho sinh viên nâng cao nhận thức giữ gìn vệ sinh môi trường và
thực hiện nếp sống văn minh. Đây là giải pháp phù hợp với điều kiện kinh tế -
xã hội nước ta hiện nay và mang tính chiến lược, lâu dài.
+ Có nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức của sinh
viên cũng được tổ chức thông qua các tư liệu, tranh ảnh, chiến dịch truyền
thông đại chúng, phương tiện truyền thông (báo chí, phát thanh, truyền hình),
các cuộc thi sáng tác, viết, vẽ, tìm hiểu pháp luật về môi trường, các cuộc vận
động quần chúng tham gia BVMT...
Khuyến khích áp dụng sản xuất sạch hơn, các công nghệ giảm thiểu ô
nhiễm môi trường, xử lý các chất thải làng nghề
Sản xuất sạch hơn là một cách thức mới và sáng tạo trong tư duy về
sản phẩm và quy trình công nghệ làm ra các sản phẩm đó nhằm tạo ra các
sản phẩm không gây hại tới môi trường; giảm thiểu mức phát thải: khí thải,
nước thải, chất thải rắn. Mang lại hiệu quả to lớn về mặt sinh thái, môi
trường và xã hội.

51. 43
- Đối với làng nghề sản xuất chè, sản xuất hương nhang, dệt may... cần
cải tiến, đổi mới, bảo dưỡng thiết bị định kỳ ( máy sao chè, máy nghiền bột
hương, máy may...). Tiết kiệm điện nước, tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu,
thu hồi nguyên liệu dư thừa ở dạng khô, giảm lượng thải...
- Tận thu lại bã thải (bã rượu thóc, bã ngô, mùn gỗ, vụn mây tre)
làm thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm; nguyên liệu đốt, làm phân bón,
trồng nấm...
- Tuần hoàn tái sử dụng lại nước từ các khâu rửa nguyên liệu giúp tiết
kiệm, giảm lượng nước thải phải xử lý.
- Tận dụng khí thải từ hệ thống biogas composite tại các làng nghề nấu
rượu quy mô lớn.
* Biện pháp quản lý, quy hoạch
- Xây dựng hệ thống tập trung nước thải đối với các làng nghề ở
gần nhau
- Khuyến khích sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguồn nước dùng cho sinh
hoạt để hạn chế tối đa nguồn nước thải ra môi trường, giảm bớt gánh nặng
cho công tác xử lý.
- Hệ thống thoát nước thải cần được thiết kế đảm bảo các yêu cầu: luôn
luôn đáp ứng nhu cầu thoát nước ngay cả khi lượng nước thải là lớn nhất,
thiết kế đảm bảo chống ồn tắc, hạn chế tối đa hiện tượng rò rỉ nước thải,
thường xuyên kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý sự cố về cấp nước cũng
như thoát nước.
- Phối hợp chặt chẽ với các trung tâm quan trắc, các viện nghiên cứu để
luôn nắm bắt tình hình về nước thải cũng như lựa chọn và áp dụng các
phương pháp xử lý nước thải triệt để hơn.
Tùy thuộc vào tưng làng nghề mà có thể có những biện pháp khác nhau
để xử lý nước thải một các hợp lý.

52. 44
*KhuyếnkhíchtăngcườngvàđadạnghóađầutưtàichínhchoBVMTlàngnghề.
- Giảm thuế, phí đối với các cơ sở thực hiện tốt các quy định nhà nước
về môi trường và các cơ sở có đầu tư cải thiện môi trường. Khuyến khích các
cơ sở áp dụng các giải pháp sản xuất sạch hơn.
- Chính quyền cấp trên cần có cơ chế hỗ trợ vốn cho các dự án cải thiện
môi trường.
- Lập quỹ BVMT nhằm bổ sung kinh phí cho công tác BVMT để thực
hiện đầy đủ các biện pháp khắc phục các tác động tiêu cực của các hoạt động
sản xuất đến môi trường. Quỹ môi trường được xây dựng nhằm mục đích:
+ Cứu trợ giải quyết kịp thời các sự cố môi trường
+ Tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức môi trường thông qua các
hoạt động quần chúng.
+ Đào tạo các cán bộ cơ sở về quản lý môi trường của làng nghề.
+ Dịch vụ liên quan đến công tác bảo vệ môi trường của làng nghề.
+ Quan trắc môi trường định kỳ.
4.4.2. Biện pháp xử lý nước thải tại các làng nghề
Hiện tại toàn bộ nước thải sinh hoạt phát sinh mới chỉ được xử lý qua bể
tự hoại hoặc thải trực tiếp ra sông, suối, ao, hồ, vì vậy nên có một số chỉ tiêu
vượt so với quy chuẩn cho phép. Có thể đánh giá hệ thống xử lý nước thải
sinh hoạt hiện tại không đáp ứng được yêu cầu của việc xử lý. Do vậy trong
thời gian tới để khắc phục những tồn tại trong xử lý nước thải ở các làng nghề
trên địa bàn tỉnh Hà Giang thì các làng nghề cần trực tiếp đầu tư xây dựng hệ
thống xử lý nước thải bằng công nghệ sinh học.
* Xử lý nước thải bằng phương pháp sinh học
Nước thải được dẫn vào hệ thống xử lý bằng phương pháp sinh học sẽ
được đầu tư với công suất xử lý 60 m3
/ngày đêm (đã tính toán cho một số
làng nghề có số nhân công là 100 người trở lên cộng với lượng nước thải từ
sản xuất là khoảng 48 đến 50 m3
/ngày đêm).