Ενότητα παιδεία Τράπεζα θεμάτων Μπιλανάκη Ελευθερία

1. «Ο φτωχόσ ςυγγενισ»
Βάςω Κιντι,
εφθμ. Το Βήμα,«Γνϊμεσ» ,
8 Οκτωβρίου 2010
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ
1
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

2. «Ο φτωχόσ ςυγγενισ»
Βάςω Κιντι, εφθμ. Το Βήμα,«Γνϊμεσ» , 8 Οκτωβρίου 2010
΢ε όλον τον κόςμο οι ανκρωπιςτικζσ
ςπουδζσ αντιμετωπίηονται όλο και πιο
ςυχνά ωσ οι φτωχοί ςυγγενείσ τθσ
εκπαίδευςθσ και τθσ ζρευνασ.
2
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

3. Ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ
3
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ
Ποιεσ είναι αυτζσ;
ΜΘΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΟ_ΔΕΛΣΙΟ_ΓΕΛ-90_2023

4. Οι υπεραςπιςτζσ
• Όςοι λίγοι τισ υπεραςπίηονται ακολουκοφν, κατά κανόνα,
τουσ εξισ δφο δρόμουσ:
• 1.είτε αυτάρεςκα κεωροφν πωσ θ αξία τουσ είναι
αυταπόδεικτθ (με τίμθμα όςοι δεν τθν αναγνωρίςουν να
χαρακτθριςτοφν αδαείσ, άξεςτοι και τεχνοκράτεσ)
• 2.είτε προβάλλουν μεγαλορριμονεσ λόγουσ περί των
ςπουδϊν αυτϊν,
• όπωσ ότι μελετϊντασ κλαςικά κείμενα κα ανακαλφψουμε
τα πανανκρϊπινα ιδανικά, κα βροφμε το νόθμα τθσ ηωισ,
• κα μάκουμε αιϊνιεσ αλικειεσ και θκικά διδάγματα με
αποτζλεςμα να γίνουμε καλφτεροι άνκρωποι και πολίτεσ.
4
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

5. Επιχειριματα υπζρ ανκρωπιςτικϊν
ςπουδϊν
Τπεραςπιςτζσ
Ανκρωπιςτικϊν
ςπουδϊν
1.θ αξία τουσ
είναι
αυταπόδεικτθ
2.μεγαλορριμονεσ λόγουσ περί των ςπουδϊν
αυτϊν
πανανκρϊπινα
ιδανικά
5
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ
Επιχειριματα

6. «Ο φτωχόσ ςυγγενισ»
• Όπωσ, όμωσ, παρατθρεί ο Stanley Fish,
• 1. οι άνθρωποι των γραμμάτων δεν είναι κακόλου πιο
ςοφοί ι θκικοί από τουσ υπόλοιπουσ,
• 2. ενϊ επιχειριματα ςαν αυτά ανατροφοδοτοφν τθν
παγιωμζνθ εικόνα ενόσ αικεροβάμονοσ και
ελιτίςτικου λόγου άςχετου με τθν πραγματικι ηωι.
• 3.Οφτε μποροφμε να υποςτηρίξουμε τισ ςπουδζσ
αυτζσ λζγοντασ ότι αποτελοφςαν ανζκακεν μζροσ τθσ
εγκφκλιασ παιδείασ. Το τι μπορεί να ςυνζβαινε παλαιά
δεν αποτελεί από μόνο του λόγο, για να το
ςυνεχίςουμε και ςτο μζλλον.
6
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

7. Stanley Fish
Ανκρωπιςτικζσ
επιςτιμεσ
αποτελοφςαν
ανζκακεν μζροσ τθσ
εγκφκλιασ παιδείασ.
οι άνθρωποι των
γραμμάτων δεν είναι
κακόλου πιο ςοφοί ι
θκικοί από τουσ
υπόλοιπουσ
εικόνα ενόσ
αικεροβάμονοσ και
ελιτίςτικου λόγου
7
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

8. Θ υπεράςπιςθ των ανκρωπιςτικϊν
ςπουδϊν
• Θ υπεράςπιςθ των ανκρωπιςτικϊν ςπουδϊν
• 1.δεν πρζπει ωςτόςο να γίνεται με όρουσ
άμεςθσ και απτισ οικονομικισ ωφζλειασ (πόςα
χριματα κα κερδίςουμε),
• 1α.γιατί ζτςι τισ μετατρζπουμε ςε κάτι άλλο από
αυτό που είναι,
• 2.οφτε όμωσ με υπεροψία,
• 2α.ςαν να μθν υπάρχει καν χρεία δικαιολόγθςθσ,
ςαν κάκε μνεία ωφζλειασ να αποτελεί γιϋ αυτζσ
φβρι.
8
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

9. Θ υπεράςπιςθ των ανκρωπιςτικϊν
ςπουδϊν
Δεν πρζπει να
γίνεται
με όρουσ άμεςθσ
και απτισ
οικονομικισ
ωφζλειασ
με υπεροψία
9
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

10. «Ο φτωχόσ ςυγγενισ»
• ΢ε τι ωφελοφν, λοιπόν, οι ανκρωπιςτικζσ ςπουδζσ;
• 1.Μποροφν να προςφζρουν αναλυτικζσ δεξιότθτεσ, να
καλλιεργιςουν τθν κριτικι ςκζψθ και τθ φανταςία, να ενιςχφςουν
τθ δθμιουργικότθτα.
• 2.Αναλφοντασ και ερμθνεφοντασ κείμενα αποκτοφμε τθν ικανότθτα
να κατανοοφμε άλλουσ ανκρϊπουσ.
• 3.Ακοφγοντασ μουςικι και βλζποντασ ζργα τζχνθσ οξφνουμε τισ
αιςκιςεισ μασ,
• 4.καλλιεργοφμε τθν ευαιςκθςία μασ και τθν παρατθρθτικότθτά
μασ, διευρφνουμε το φάςμα τθσ εμπειρίασ μασ.
• 5.Όλα αυτά είναι εφόδια ηωισ είτε πρόκειται να κάνουμε ζνα απλό
επάγγελμα είτε πρόκειται νϋ ανοίξουμε νζουσ δρόμουσ ςτισ
επιςτιμεσ, ςτισ τζχνεσ, ςτθ ηωι.
10
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

11. ΢ε τι ωφελοφν, λοιπόν, οι
ανκρωπιςτικζσ ςπουδζσ;
δθμιουργικό
τθτα
φανταςία
Κατανόθςθ
άλλων
Aναλυτικι
ςκζψθ
11
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

12. ΢υμπζραςμα
• Για όλουσ αυτοφσ τουσ λόγουσ κεωρϊ πωσ οι
ανκρωπιςτικζσ ςπουδζσ πρζπει να αποτελοφν
υποχρεωτικό μζροσ τθσ πανεπιςτθμιακισ
εκπαίδευςθσ
• ακόμθ και αν ςπουδάηει κανείσ μακθματικά,
φυςικζσ, κοινωνικζσ ι τεχνολογικζσ επιςτιμεσ
12
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

13. «Ο φτωχόσ ςυγγενισ»
• Θ δε ζρευνα ςτουσ τομείσ αυτοφσ μπορεί να αποδειχκεί πολλαπλά
επωφελισ, ειδικά για τθν Ελλάδα.
• ΢τθν αρχαιολογία, ςτην ιςτορία, ςτην ανθρωπολογία, ςτη
φιλοςοφία, ςτη φιλολογία θ Ελλάδα μπορεί να βρεκεί, χωρίσ καν
μεγάλεσ επενδφςεισ, ςτο επίκεντρο του παγκόςμιου
ενδιαφζροντοσ.
• ΢τισ επιςτιμεσ και ςτθν τεχνολογία, λόγω μεγζκουσ, ζλλειψθσ
παράδοςθσ και υποδομϊν, αναγκαηόμαςτε να ακολουκοφμε
αςκμαίνοντασ, μεμονωμζνα και αποςπαςματικά, όςα ςυμβαίνουν
ςτον διεκνι χϊρο.
• ΢τισ ανκρωπιςτικζσ ςπουδζσ, όμωσ, κα μποροφςαμε να
δθμιουργιςουμε ιςχυρζσ ακαδθμαϊκζσ και ερευνθτικζσ
παραδόςεισ και να αποτελζςουμε παγκόςμιο ςθμείο αναφοράσ.
13
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

14. Ζρευνα
ζξοδα
ταχφτθτα
Θετικζσ
επιςτιμεσ
Μικρζσ
επενδφςεισ
Αργι
εξζλιξθ
Ανκρωπιςτικζσ
επιςτιμεσ
14
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ
΢υμπζραςμα:

15. ΕΡΩΣΘΜΑ
• Να εξετάςεισ τον τίτλο του Κειμζνου 1
• α) ωσ προσ τθ μορφι και τθ χριςθ τθσ
γλϊςςασ (μονάδεσ 5)
• και β) ωσ προσ τθ ςχζςθ του με το
περιεχόμενο του κειμζνου (μονάδεσ 5).
15
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

16. ΣΙΣΛΟ΢ ΚΕΙΜΕΝΟΤ
• ΕΡΩΣΗΜΑΣΑ
• Έχει ο τίλοσ κυριολεκτικι ι μεταφορικι
ςθμαςία;
• Περιζχει ςθμεία ςτίξθσ;
• Τπάρχει ριμα; και αν ναι, ςε ποια ζγκλιςθ;
• Ποιζσ λζξεισ χρθςιμοποιοφνται ςτον τίτλο;
• Τπάρχει ειδικό λεξιλόγιο;
• Ποιεσ πλθροφορίεσ μασ δίνει το κείμενο;
• Ποια είναι θ γνϊμθ του ςυγγραφζα;
• Ανταποκρίνεται ο τίτλοσ ςτο περιεχόμενο;
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 16

17. ΓΛΩ΢΢Α ΚΕΙΜΕΝΟΤ
• α) Επιςτθμονικά κείμενα
΢τα επιςτθμονικά κείμενα ό,τι αναμζνεται από
τον τίτλο είναι:
- θ ςαφισ διλωςθ του περιεχομζνου
- θ αξιοποίθςθ ουδζτερου ι επίςθμου φφουσ
- θ άρτια χριςθ του λόγου
- θ αποφυγι παραπλανθτικϊν τεχναςμάτων
(όπωσ αυτά ςυναντϊνται ςε διαδικτυακά
κείμενα, ςτα οποία κυριαρχεί θ επιδίωξθ τθσ
προςζλκυςθσ του ενδιαφζροντοσ)
- θ αναφορικι χριςθ του λόγου.
17
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

18. ΓΛΩ΢΢Α ΚΕΙΜΕΝΟΤ
• ΢τοχαςτικά δοκίμια
΢τα ςτοχαςτικά δοκίμια ο γράφων ζχει το περικϊριο να
διαμορφϊςει ζναν πιο νοθματικά απαιτθτικό ι και
αμφίςθμο τίτλο, προϊδεάηοντασ τον αναγνϊςτθ ςχετικά
με τισ αναγνωςτικζσ απαιτιςεισ του κειμζνου.
• .
Τπ’ αυτι τθν ζννοια ο τίτλοσ ενόσ τζτοιου κειμζνου
ενδζχεται να χαρακτθρίηεται από:
- χριςθ μεταφορικοφ ι υπαινικτικοφ λόγου
- μερικι ςυςχζτιςθ με το περιεχόμενο του κειμζνου
- αξιοποίθςθ μθ ςυνθκιςμζνων εκφραςτικϊν επιλογϊν
- αινιγματικζσ ι και διλθμματικζσ διατυπϊςεισ
- αξιοποίθςθ κατάλλθλου φφουσ.
18
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ

19. Μ. Ευθυμίου, Μόνο λίγα χιλιόμετρα.
Ιςτορίεσ για την ιςτορία
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 19

20. Κείμενο 2
Μ. Ευθυμίου, Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιςτορίεσ για την ιςτορία, εκδ. Πατάκθσ, Ακινα
2017
• Θ Ιςτορία είναι θ ιςτορία των ανκρϊπων. Αυτϊν των εφκραυςτων ,
κνθςιγενϊν πλαςμάτων, των εκτεκειμζνων ςε κάκε κίνδυνο και
κάκε ανατροπι. Σων ίδιων ανκρϊπων, όμωσ, που ζχουν
παράλλθλα, νου, ςκζψθ, βοφλθςθ, αιςκιματα, ςτοχεφςεισ,
ανιδιοτζλεια, αίςκθςθ χρόνου. Σων ανκρϊπων που κατανοοφν τθ
μικρι τουσ ηωι.
• Σοφτο μετατρζπει τον άνκρωπο ςε ζνα ςυναρπαςτικό ον που ενϊ
γνωρίηει ότι τα πάντα είναι εφιμερα και ανατρζψιμα, λειτουργεί
ωσ ακάνατοσ.
• Θ Ιςτορία παραμερίηει το ζκτακτο και εςτιάηει ςτθ ςυνζχεια,
μπορεί να αναδείξει τθν κακόλου τυχαία αλλθλεπίδραςθ των
πραγμάτων και να αποκωδικοποιιςει τισ αλλθλουχίεσ και τισ
ςυνάφειεσ.
• Θ Ιςτορία ωσ επιςτιμθ παρζχει τθ βάςθ για ςυναρπαςτικοφσ
ςυνδυαςμοφσ που μοιάηουν ςε πολλά με μακθματικι εξίςωςθ.*...+
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 20

21. Θ Ιςτορία
Ιςτορία
ανκρϊπων
ςυνζχεια αλλθλεπίδραςθ
κατανόθςθ
ςυνάφειεσ
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 21

22. Θ Ιςτορία
• Βζβαια οι μφκοι εξυπθρετοφν και άλλεσ
ανάγκεσ του,
• όπωσ τθν επικοινωνία με το φανταςιακό
• ι τθν επιδίωξθ αιςκιματοσ αςφαλείασ
απζναντι ςτισ ανεξζλεγκτεσ δυνάμεισ
• που κάκε ςτιγμι μποροφν να ανατρζψουν
και να ςυντρίψουν τθ ηωι ενόσ τόςο
ευάλωτου όντοσ όπωσ ο ίδιοσ*...+
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 22

23. Ηωι και ιςτορία ταυτίηονται
• Ηωι και ιςτορία ταυτίηονται. Με τθν ζννοια αυτι, θ
Ιςτορία ςτθ διάςταςθ του μακροφ χρόνου,
• εργαλειοποιεί τθ ςυναιςκθματικι απόςταςθ από τα
πράγματα και ενιςχφει τθν ετερογνωςία.
• Εκκακαρίηει τισ διόδουσ ερμθνειϊν του παρόντοσ,
• επιτρζποντασ ςτον κακζνα αςφαλζςτερθ αυτογνωςία
και αυκεντικότερθ κατανόθςθ του Άλλου
• και επομζνωσ ςυμβάλλει ςτθ βακφτερθ κατανόθςθ
των ςυλλογικϊν καταςτάςεων, αντιδράςεων και
ςυμπεριφορϊν.
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 23

24. Ηωι και ιςτορία
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 24
Ιςτορία
ανκρϊπων
ςυνζχεια αλλθλεπίδραςθ
κατανόθςθ
ςυνάφειεσ
Κατανόθςθ
εαυτοφ
Κατανόθςθ
άλλου

25. Ηωι και ιςτορία
• Θ πλευρά αυτι τθσ μελζτθσ τθσ Ιςτορίασ
κακίςταται ιδιαίτερα ευεργετικι ςε καιροφσ
κρίςεων, κατά τισ οποίεσ οι ςυλλογικζσ
αντιδράςεισ γίνονται εξαιρετικά περίπλοκεσ.
• Θ μελζτθ τθσ ιςτορίασ μασ εντάςςει ςτθ
γενικότερθ ροι των ανκρωπίνων ςυναφειϊν ςτο
βακφ χρόνο και λειτουργεί ανακουφιςτικά,
• κακϊσ μασ επιτρζπει να ςυνομιλιςουμε με το
Σϊρα διειςδυτικότερα και επομζνωσ
αποτελεςματικότερα.
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 25

26. Καιροί κρίςεων
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 26

27. EΡΩΣΘΜΑ
Ποια είναι θ βαςικι κζςθ που
διατυπϊνει θ ςυγγραφζασ του
Κειμζνου 2 (μονάδεσ 7)
και ποια κατά τθ γνϊμθ ςου, θ
πρόκεςι τθσ (μονάδεσ 8);
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 27

28. ΠΑΡΑΓΩΓΘ ΛΟΓΟΤ
• «Αξίηει να μακαίνουμε για αυτοφσ τουσ νεκροφσ.
Αξίηει να γνωρίηουμε τι ζκαναν, πϊσ ςκζφτονταν,
πϊσ ηοφςαν». Με αφορμι τθ διαπίςτωςθ του
ςυγγραφζα και αξιοποιϊντασ δθμιουργικά τα
Κείμενα 1 και 2:
α) να εκφράςετε τθν άποψι ςασ για τθν αξία τθσ
ιςτορικισ γνϊςθσ και
β) να αναφζρετε βιωματικοφσ τρόπουσ που μποροφν
να καλλιεργιςουν το ενδιαφζρον ςασ για το ιςτορικό
παρελκόν. Σο κείμενό ςασ να ζχει τθ μορφι άρκρου
που κα δθμοςιευτεί ςτθν ιςτοςελίδα του ςχολείου
ςασ. (350-400 λζξεισ)
Μονάδεσ 30
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 28

29. Ερϊτθμα 3ο (μονάδεσ 10)
• Ερϊτθμα 3ο (μονάδεσ 10)
• Να ξαναγράψεισ τθν 1θ παράγραφο του
Κειμζνου 2 αντικακιςτϊντασ τισ
υπογραμμιςμζνεσ λζξεισ με άλλεσ
ιςοδφναμεσ, ϊςτε το απλό φφοσ που
προςδίδουν αυτζσ οι λζξεισ να μετατραπεί ςε
πιο ςοβαρό, για να ταιριάηει με το υπόλοιπο
απόςπαςμα.
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 29

30. Λεξιλογικζσ αςκιςεισ
• Oι λζξεισ που υπάρχουν μζςα ςτισ παρενκζςεισ ςυγχζονται ςυχνά ωσ προσ τθ ςθμαςία τουσ. Nα
ςυμπλθρϊςετε τα κενά με τθ ςωςτι λζξθ και να χρθςιμοποιιςετε τθν άλλθ ςε μία φράςθ, ζτςι
ϊςτε να διευκρινιςτεί θ ςθμαςία τθσ.
• Ζχει πολφ ιςχυρι ........................... (βουλι, βοφλθςθ) και κα καταφζρει να νικιςει τον αντίπαλό
του.
• Kάκιςε ςτο ................................ (εδϊλιο, ειδϊλιο) του κατθγορουμζνου ςυντετριμμζνοσ.
• H ............................. (ζκκλθςθ, ζκλυςθ) ραδιενζργειασ εξαιτίασ του πυρθνικοφ ατυχιματοσ
προκάλεςε μεγάλθ οικολογικι καταςτροφι.
• O υπουργόσ δεςμεφτθκε ότι δε κα υπάρξει ............................ (επιβολι, επιβουλι) νζων φόρων.
• Tα κυβερνθτικά μζτρα αποβλζπουν ςτθν πρόοδο και τθν ........................... (ευμάρεια, ευθμερία)
του τόπου.
• O χϊροσ δεν προορίηεται για τθ ............................... (ριξθ, ρίψθ) ςκουπιδιϊν και μπαηϊν.
• ΢τθν κουηίνα ςτοιβάηονταν ................................. (ςωρόσ, ςορόσ) τα άπλυτα πιάτα.
• H ςυμμετοχι ςτο αντιπολεμικό ςυλλαλθτιριο υπιρξε ............................ (παλαιικι, παλλαϊκι).
• H οικονομικι κρίςθ που .................................. (υποφϊςκω, υποβόςκω) ςτθν παγκόςμια αγορά
ζκανε πολλοφσ επιχειρθματίεσ διςτακτικοφσ ςτθν επζκταςθ του κφκλου των εργαςιϊν τουσ.
• Aπό τισ παλιζσ φωτογραφίεσ .................................. (αναδίδομαι, αναδφομαι) το άρωμα μιασ άλλθσ
εποχισ.
• O X. από τα νεανικά του χρόνια ................................. (ενςκιπτω, εγκφπτω) ςτθ μελζτθ των ζργων
του Πλάτωνα.
ΜΠΙΛΑΝΑΚΘ 30