ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ

1. 1
ΘΟΤΚΤΔΙΔΗ ΕΠΙΣΑΦΙΟ΢ ΠΕΡΙΚΛΗ
Κεθάλαιο 40
ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΤΘΕΡΙΑ
[2.40.1] 1 «Φηινθαινῦκέλ 2
ηε γὰξ κεη’
εὐηειείαο θαὶ θηινζνθνῦκελ ἄλεπ καιαθίαο·
πινύηῳ ηε ἔξγνπ κᾶιινλ θαηξῶ ἢ ιόγνπ
θόκπῳ σπώμεθα
θαὶ ηὸ πέλεζζαη νὐρ ὁκνινγεῖλ ηηλὶ αἰζρξόλ,
ἀιιὰ κὴ διαθεύγειν ἔξγῳ αἴζρηνλ.
[2.40.1] Αγαπούμε ηο υπαίο ζηελ απιόηεηα
ηνπ θαη θαηαγηλόκαζηε κε ηα γπάμμαηα
ρσξίο λα γηλόκαζηε καιζαθνί.
Καη ρξεζηκνπνηνύκε ηα πλούηη καο πην
πνιύ γηα λα έρνπκε ηε δπλαηόηεηα γηα
θάπνην έξγν, παξά γηα θνκπνξξεκνζύλε θαη
ζεσξνύκε όηη δελ είλαη ληξνπή λα νκνινγεί
θαλείο ηε θηώσεια ηνπ, αιιά κεγαιύηεξε
ζεσξνύκε πσο είναι νηποπή ηο να μην
πποζπαθεί να ξεθύγει (απ' αςηή)
δοςλεύονηαρ
[2.40.2] ἔλη ηε ηνῖο αὐηνῖο νἰθείσλ ἅκα θαὶ
πνιηηηθ῵λ ἐπηκέιεηα, θαὶ ἑηέξνηο πξὸο ἔξγα
ηεηξακκέλνηο ηὰ πνιηηηθὰ κὴ ἐλδε῵ο γνῶναι·
κόλνη γὰξ ηόλ ηε κεδὲλ η῵λδε κεηέρνληα νὐθ
ἀπξάγκνλα, ἀιι’ ἀρξεῖνλ 3
λνκίδνκελ, θαὶ νἱ
αὐηνὶ ἤηνη θξίλνκέλ γε ἢ ἐλζπκνύκεζα ὀξζ῵ο
ηὰ πξάγκαηα, νὐ ηνὺο ιόγνπο ηνῖο ἔξγνηο
βιάβελ ἡγούμενοι, ἀιιὰ κὴ πποδιδασθῆναη
κᾶιινλ ιόγῳ πξόηεξνλ ἢ ἐπὶ ἃ δεῖ ἔξγῳ
ἐιζεῖλ.
[2.40.2] Καη ζπκβαίλεη νη ίδηνη λα
θξνληίδνπκε καδί θαη γηα ηα ιδιυηικά μαρ
ζηηήμαηα και για ηα ζηηήμαηα ηηρ πόληρ
θαη, ελώ ν θαζέλαο καο θαηαγίλεηαη κε
δηαθνξεηηθή απαζρόιεζε, λα γλσξίδνπκε ζε
ηθαλνπνηεηηθό βαζκό ηα πνιηηηθά πξάγκαηα.
Γηαηί κόλνη εκείο εθείλνλ πνπ δελ παίξλεη
κέξνο ζ' απηά δελ ηνλ ζεσξνύκε θηιήζπρν,
αιιά άσπηζηο θαη νη ίδηνη εκείο είηε
δηαηππώλνπκε νξζέο ζθέςεηο ή κειεηνύκε
ζσζηά ηηο ππνζέζεηο ηεο πόιεο, γηαηί
λνκίδνπκε όηη οι ζςζηηήζειρ δελ βιάπηνπλ
ηα έξγα, αιιά πεξηζζόηεξν (βιάπηεη) ην λα
κελ δηαθσηηζηνύκε εθ ησλ πξνηέξσλ κε ηε
ζπδήηεζε, πξηλ πξνβνύκε ζε ενέπγειερ γηα
όζα πξέπεη.
[2.40.3] δηαθεξόλησο γὰξ δὴ θαὶ ηόδε ἔρνκελ
ὥζηε ηνικᾶλ ηε νἱ αὐηνὶ κάιηζηα θαὶ πεξὶ ὧλ
ἐπηρεηξήζνκελ ἐθινγίδεζζαη· ὃ ηνῖο ἄιινηο
ἀκαζία κὲλ ζξάζνο, ινγηζκὸο δὲ ὄθλνλ
θέπει.
θξάηηζηνη δ’ ἂλ ηὴλ ςπρὴλ δηθαίσο θξηζεῖελ
νἱ ηά ηε δεηλὰ θαὶ ἡδέα ζαθέζηαηα
γηγλώζθνληεο θαὶ δηὰ ηαῦηα κὴ
ἀπνηξεπόκελνη ἐθ η῵λ θηλδύλσλ4
[2.40.3] Μαο δηαθξίλεη θάηη μερσξηζηό θαη
ζην ζεκείν απηό, ώζηε να ηολμούμε να
ςπολογίζοςμε κε αθξίβεηα ηηο ζπλέπεηεο γηα
όζα ζθνπεύνπκε λα επηρεηξήζνπκε. Δλώ
αληίζεηα ζηνπο άιινπο η έλλειτη γνώζηρ
θέπνει αλόγιζηο θάππορ και η επίγνυζη
διζηαγμό.
Γίθαηα κπνξνύλ λα ζεσξεζνύλ πολύ δςναηοί
ζηην τςσή όζνη, παξόιν πνπ γλσξίδνπλ
πνιύ θαιά θαη ηνπο θηλδύλνπο ηνπ πνιέκνπ
θαη ηηο απνιαύζεηο ηεο εηξήλεο, εληνύηνηο δελ
πξνζπαζνύλ λ' απνθύγνπλ ηνπο θηλδύλνπο.

2. 2
[2.40.4] θαὶ ηὰ ἐο ἀξεηὴλ ἐλεληηώκεζα ηνῖο
πνιινῖο· νὐ γὰξ πάζρνληεο εὖ, ἀιιὰ δξ῵ληεο
θηώκεζα ηνὺο θίινπο. βεβαηόηεξνο δὲ ὁ
δξάζαο ηὴλ ράξηλ ὥζηε ὀθεηινκέλελ δη’
εὐλνίαο ᾧ δέδσθε ζῴδεηλ· ὁ δὲ ἀληνθείισλ
ἀκβιύηεξνο, εἰδὼο νὐθ ἐο ράξηλ, ἀιι’ ἐο
ὀθείιεκα ηὴλ ἀξεηὴλ ἀπνδώζσλ.
[2.40.4] Καη όζνλ αθνξά ηελ επεξγεηηθή
δηάζεζε, είκαζηε αληίζεηνη κε ηνλ πνιύ
θόζκν. Γιαηί αποκηούμε θίλοςρ όρη
επεξγεηνύκελνη, αιιά επεξγεηώληαο. Γηαηί ν
επεξγέηεο είλαη πην ζηαζεξόο θίινο, εθόζνλ
επηδηώθεη λα παξακέλεη ε επγλσκνζύλε ηνπ
επεξγεηεκέλνπ, κε ηε ζπκπάζεηα πνπ δείρλεη
ζ' απηόλ.
Ο επεξγεηεκέλνο αληίζεηα, είλαη πην
απξόζπκνο, γηαηί μέξεη όηη ζα αληαπνδώζεη
ηελ εςγνυμοζύνη ζαλ εμόθιεζε ρξένπο θαη
όρη γηα λα ηνπ ρξσζηνύλ επγλσκνζύλε.
[2.40.5] θαὶ κόλνη νὐ ηνῦ μπκθέξνληνο
κᾶιινλ ινγηζκῶ ἢ ηῆο ἐιεπζεξίαο ηῶ πηζηῶ
ἀδε῵ο ηηλὰ ὠθεινῦκελ
2.40.5] Καη κόλνη εμείρ κάνοςμε ηο καλό ζε
κάποιον, συπίρ να μαρ νοιάζει, όρη ηόζν από
ππνινγηζκό ηνπ ζπκθέξνληόο καο, όζν από
θηιειεύζεξν θξόλεκα.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
Φεύγυ., μζλ. -φεύξομαι, 1. φεφγω από τθ μζςθ, ξεφεφγω, δραπετεφω, τινά ι τι, ςε Ηρόδ.,
Πλάτ.· απόλ., αποδιδράςκω, δραπετεφω, ςε Ηρόδ., Θουκ.· διαφεύγει οὐδὲ νῦν, αλλά τώρα
δεν είναι πολφ αργά, ςε Δθμ. 2. διαφεφγω, γλιτώνω από κάποιον, ξεφεφγω από τθν
προςοχι κάποιου ι τθ μνιμθ του,
Παπάγυγα ἀπό ἴδηα ξίδα: θεπθηαῖνο, θεπθηαῖνλ,πξνζθεπθηένλ, θεπθηηάσ (ἐθεηηθό),
θεπθηηθόο,θεπθηόο, θεῦμηο (=ἀπνθπγή), ἀλάθεπμηο, δηάθεπμηο (=δηαθπγή), θαηάθεπμηο
(=θαηαθύγην γηα ἀζθάιεηα), θεύμηκνο, θπγάο-άδνο (=δξαπέηεο,ἐμόξηζηνο), θπγαδεύσ,
θπγαδεία (ἐμνξία, θπγή),θπγαδεπηένλ, θπγαδεπηηθόο, θπγαδηθόο, θπγή,
θπγνδηθ῵, θύγδελ, θαηαθύγηνλ, θξεζθύγεηνλ,θπθηόο, ἄθπθηνο, θύμηο, θύμηκνο, πξόζθπμ,
θπμήιηνο (=πνύ ἀπνθεύγεη ηόλ ἥιην).
γι-γνώσκω, Ιων. και ςτα μεταγεν. ελλ. γινώσκω, μζλ. γνώσομαι, παρακ. ἔγνωκα, αόρ. βʹ
ἔγνων (όπωσ από ριμα ςε -μι), Επικ. γνῶν, υποτ. γνῶ, Επικ. γνώω, γνώομεν, γνώωσι, απαρ.
γνῶναι, Επικ. γνώμεναι· Πακ., μζλ. γνωσθήσομαι, αόρ. αʹ ἐγνώσθην, παρακ. ἔγνωσμαι· I.
μακαίνω να γνωρίηω, αντιλαμβάνομαι, κατανοώ, μακαίνω, ςθμειώνω,
Παπάγυγα: γλώκε (=ζθέςε, θξίζε, δηάζεζε, ἀπόθαζε), ζπγγλώ-κε, γλ῵κα, ηό (=ἀπόδεημε),
γλσκεδόλ, γλσκηθόο,γλώκσλ (=θξηηήο, θαλόλαο), ἀγλώκσλ (=ἀιόγη-ζηνο), εὐγλώκσλ,
βαζπγλώκσλ (=βαζπζηόραζηνο), ἀλεπηγλώκσλ (=αὐηόο πνύ ἀγλνεῖ θάηη),γλσξίδσ, γλώξηκνο,
γλώξηζκα, γλ῵ζηο, ἀλάγλσζηο, ἐπίγλσζηο, ἀπόγλσζηο, δηάγλσζηο, γλσζηένλ,γλσζηήξ,
γλώζηεο, γλσζηηθόο, γλσζηόο, γλσηόο,ἄγλσζηνο, ἀλεπίγλσζηνο, ἀλάγλσζκα, ἀλαγλσζηηθόλ.

3. 3
δῐδάσκω, Επικ. απαρ. -ζμεναι, -ζμεν, μζλ. διδάξω, αόρ. αʹ ἐδίδαξα, ποιθτ. ἐδιδάσκησα,
παρακ. δεδίδᾰχα — Μζς. μζλ. διδάξομαι, αόρ. αʹ ἐδιδαξάμην — Πακ. μζλ. διδαχθήσομαι,
αόρ. αʹ ἐδιδάχθην, παρακ. δεδίδαγμαι (αναδιπλ. τφποσ του δάω, με Ενεργ. ςθμαςία)· I.
εκπαιδεφω (δθλ. κακοδθγώ) ζναν άνκρωπο ι του διδάςκω κάτι,
δίδαγκα, δηδαθηένλ, δηδαθηήξηνο, δηδαθηηθόο, δηδαθηόο, ἀδίδαθηνο, αὐηνδίδαθηνο,
δηδαθηήξηνλ,δίδαθηξα, δίδαμηο, δηδαζθαιεῖνλ, δηδαζθαιία, δη-δάζθαινο, δηδαζθαιηθόο,
δηδαρή.
Φέπυ. Θέκαηα: α) θεξ- (θέξσ), β) θνξ- κέ ἑηεξνίσ-
ζε (θόξνο), γ) θαξ- (θαξέηξα) θαί θσξ-, δ) νη- θαί
νηζ- (νἴζσ, νἰζηένλ), ε) ἐλέθ
ἐλθ
ἐγθ+ἀλαδηπι.
ελ ἐλεγθ-α
ἤλεγθα θαί ἤλεγθνλ, ζη) κέ ζέ-
κα ελεθ- θαί κέ ἑηεξνίσζε ἐλνθ+ἀηη. ἀλαδηπι.
ἐλ-ελνθ-α=ἐλήλνθα=ἐλήλνρα θαί ὁ παζ. παξαθ.
ἐλ-έλεθ-καη=ἐλήλεθ-καη=ἐλήλεγκαη:
Παπάγυγα
ἀπό ἴδηα ξίδα: θεξλή, θέξκα (=ηέθλν), θέξεηξνλ,θεξηόο, θέξηαηνο (=ἄξηζηνο), θέξηζηνο,
θεξέγγπνο, πνιύθεξλνο, ζπκθέξνλ, ἀλσθεξήο, θαησθεξήο, πεξηθεξήο, πεξηθέξεηα,
Βαζικό θέμα
Ο αθηναϊκόρ ηπόπορ ζωήρ διαμοπθώνει ηον άνθπωπο με ηην άπηια πποζωπικόηηηα, πος
κςπίαπσο ζηοισείο ηηρ είναι ζε κάθε εκδήλωζή ηηρ να εναπμονίζει επιηςσώρ ηη θεωπία με
ηην ππάξη.
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΜΑΔΑ 1Η
1.Πνηα ήηαλ ε αληίιεςε ησλ Αζελαίσλ γηα ηε θηώρεηα θαη ηνλ πινύην;
2..Πνηα είλαη ε άπνςε πνπ επηθξαηνύζε ζηελ αξραία Αζήλα γηα ηνλ «απνιηηηθό» άλζξσπν;
ΟΜΑΔΑ 2Η
5.οὐ ηούς λόγοσς ηοῖς ἔργοις βλάβην ἡγούμενοι»: Γηαηί νη «ιόγνη» εδώ δε βξίζθνληαη ζε
αληίζεζε κε ηα «ἔξγα», όπσο ζε άιια ζεκεία ηνπ Επηηαθίνπ;
6. Να αλαιύζεηε ην γλσκνινγηθό πεξηερόκελν ηεο θξάζεο «ὅ ηοῖς ἄλλοις ἀμαθία μέν
θράζος, λογιζμός δέ ὄκνον θέρει».
7. Πώο νξίδεηαη ε αλδξεία ζην απόζπαζκα: «κράηιζηοι δ’ ἄν ηήν υστήν δικαίφς κριθεῖεν οἱ
ηά ηε δεινά καί ἡδέα ζαθέζηαηα γιγνώζκονηες καί διά ηαῦηα μή ἀποηρεπόμενοι ἐκ
ηῶν κινδύνφν»;
8. Πνηα είλαη ε έλλνηα ηεο «ἀξεηῆο» ζηε θξάζε «καί ηά ἐς ἀρεηήν ἐνηνηιώμεθα ηοῖς
πολλοῖς»;
ΟΜΑΔΑ 3Η
πέλνκαη δηαλννῦκαη, κλεκνλεύσ
ὀθείισ ζπκθσλῶ, ὁκνλνῶ,
ὁκνθξνλῶ

4. 4
ἐλζπκνῦκαη βνεζῶ, ἐπηθνπξῶ, ὀλίλεκη,
ιπζηηειῶ
ὁκνινγῶ ἀπνξῶ, δπζηπρῶ,
ἐλδένκαη
γηγλώζθσ δηαηεξῶ, δηαθπιάηησ
ἐλαληηνῦκαη ὀθιηζθάλσ
ὠθειῶ ἀληηηάηηνκαη, ἀλζίζηακαη
ζῴδσ νἶδα, γλσξίδσ, ἐπίζηακαη
ΟΜΑΔΑ 4Η
1.Να εληνπίζεηε θαη λα αλαιύζεηε ηα ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ πνπ εμαθνινπζνύλ λα απνηεινύλ
ηδηόηεηεο ηνπ πνιηηηζκέλνπ αλζξώπνπ θαη ζηελ επνρή καο.
2. Τα επηρεηξήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηεί ν ξήηνξαο πείζνπλ γηα ηε κνλαδηθόηεηα ηεο αζελατθήο
δεκνθξαηίαο ή παξαηεξείηαη ζε απηά θάπνηα έπαξζε θαη ηάζε εμηδαλίθεπζεο; Να
αηηηνινγήζεηε ηελ άπνςή ζαο.
3. «μόλνη ἡμεῖο, ηόλ μεδέλ μεηέρνληα ηῶλ πνιηηηθῶλ νὐθ ἀπξάγμνλα, ἀιι’ ἀρξεῖνλ
λνμίδνμελ»: Να ζρνιηάζεηε ηε θξάζε κε ηα δεδνκέλα ηεο ηόηε θαη ηεο ζύγρξνλεο επνρήο.
ΟΜΑΔΑ 5Η
Να σχολιάσετε τα κείμενα
1. Από ηνπο άιινπο λόκνπο ηνπ Σόισλα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθόο θαη παξάμελνο είλαη
εθείλνο πνπ νξίδεη όηη ράλεη ηα πνιηηηθά ηνπ δηθαηώκαηα όπνηνο κέλεη νπδέηεξνο ζε
πεξίπησζε πνπ ζα μεζπνύζε εκθύιηα δηακάρε ζηελ πόιε. Ήζειε, όπσο θαίλεηαη, ν
Σόισλ θαλέλαο πνιίηεο λα κε κέλεη αδηάθνξνο θαη αζπγθίλεηνο γηα ηα δεκόζηα
δεηήκαηα θνηηάδνληαο κόλν πώο λα εμαζθαιίζεη ηα δηθά ηνπ ζπκθέξνληα, νύηε λα
θαπρηέηαη πσο δελ πνλά θη απηόο θαη δελ πάζρεη κε ηα δεηλά ηεο παηξίδαο ηνπ.
Αληίζεηα, έπξεπε ν πνιίηεο απ' ηελ αξρή λα παίξλεη ζέζε πιάη ζ' απηνύο πνπ
ελεξγνύλ πην ζσζηά θαη πην δίθαηα θαη λα θηλδπλεύεη καδί ηνπο θαη λα ηνπο βνεζά,
αληί λα πεξηκέλεη αθίλδπλα λα δεη πνηνο ζα ληθήζεη.
(Πινύηαξρνο, Σόισλ, θεθ. 20. Μεηάθξαζε Β. Τζαθαηίθα)
β)
2. Απηή ε ρώξα πάληνηε ζην δίθην ζηεξηγκέλε
ηνλ αλήκπνξν ζέιεη λα ζπληξέρεη.
Κη έηζη βάζηαμε κόρηνπο θαη κόρηνπο γηα ηνπο θίινπο.
(Δπξηπίδεο, Ηξαθιείδεο, ζη. 329-332)
2. Φηινζνθία Β Λπθείνπ

5. 5