ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

1. ΑΡΧΑΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ
1
ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ
ΜΑΘΗΜΑ 1ο
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Κείμενο –μετάφραση- Γραμαμτικά
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
2ο
ΜΕΡΟΣ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
3ο
ΜΕΡΟΣ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

2. 2
ΜΑΘΗΜΑ 1ο
ΚΕΙΜΕΝΟ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ (1-99 στ)
Μτφρ. Ι.Ν. Γρυπάρης. χ.χ. Οι τραγωδίες του
Σοφοκλέους. I, Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Αίας,
Τραχίνιαι. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
1. Ὦ κοινὸν αὐτάδελφον Ἰσμήνης κάρα,
ἆρ᾽ οἶσθ᾽
2. ὅ τι Ζεὺς τῶν ἀπ᾽ Οἰδίπου κακῶν
3. ὁποῖον οὐχὶ νῷν ἔτι ζώσαιν τελεῖ;
1. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ω αγαπημένη αυταδερφή μου
Ισμήνη,
ξέρεις
2. ποιο τάχ' απ' τα κακά,
3. που ο Οιδίπους μας άφησε
κληρονομιά, να μένη
4. που ο Δίας να μην το 'στειλε στις
δυο μας που είμαστε ακόμα στη
ζωή;
1. οὐδὲν γὰρ οὔτ᾽ ἀλγεινὸν οὔτ᾽ ἄτης
ἄτερ οὔτ᾽ αἰσχρὸν οὔτ᾽ ἄτιμόν ἐσθ᾽
2. ὁποῖον οὐ τῶν σῶν τε κἀμῶν οὐκ
ὄπωπ᾽ ἐγὼ κακῶν.
5
1. Τίποτα δεν υπάρχει πια, κατάρα και
οδύνη,
ντροπή ή και ατίμωση,
2. που εγώ να μην το βλέπωμες στις
δικές σου συμφορές και μέσα στις
δικές μου.
1. καὶ νῦν τί τοῦτ᾽ αὖ φασι πανδήμῳ πόλει
κήρυγμα θεῖναι τὸν στρατηγὸν ἀρτίως;
ἔχεις τι κεἰσήκουσας;
2. ἤ σε λανθάνει πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα
τῶν ἐχθρῶν κακά;
10
1. Και τί 'ναι πάλι η προσταγή που λεν
πως μόλις τώραο στρατηγός μας
έβγαλε για τους πολίτες όλους;
Ξέρεις; Το έχεις ακουστά;
2. Ή δεν καταλαβαίνεις
πως συμφορές ορμήσανε απ' τους
εχθρούς στους φίλους;
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ
οἶδα ΡΗΜΑ
παρακ. με σημ. ενεστ.
Υπερσ.
με σημ. παρατ.
ᾔδειν & ᾔδη

3. 3
Μέλλ. εἴσομαι & εἰδήσω
1. γνωρίζω: ἐάν τινα εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστι
= εάν γνωρίζουν ότι κάποιος είναι άδικος. ≠
ἀγνοέω.
2. στην προστακτική για όρκους ἴστω μάρτυράς
μου…: ἴστω Ζεὺς αὐτός = μάρτυράς μου ο ίδιος
ο Δίας.
� παράγ. εἴδησις, εἰδήμων, ἵστωρ, ἱστορία, ἱστορέω, ἱστόρημα, σύνθ. φιλίστωρ, πολυΐστωρ
Παρακ/νος με
σημασία
Ενεστώτα
Υπερσ/κος με σημασία
Παρατατικού
οἶδ-α
οἶσθ-α
οἶδ-ε
ἴσ-μεν
ἴσ-τε
ἴσ-ασι(ν)
ᾔδ-η / ᾔδ-ειν
ᾔδ-ησθα / ᾔδ-εις
ᾔδ-ει(ν)
ᾔδ-ε-μεν/ᾖσ-μεν
ᾔδ-ε-τε/ᾖσ-τε
ᾔδ-ε-σαν/ᾖσ-αν
εἰδῶ
εἰδῇς
εἰδῇ
εἰδῶμεν
εἰδῆτε
εἰδῶσι(ν)
εἰδείη-ν
εἰδείη-ς
εἰδείη
εἰδεῖ-μεν
εἰδεῖ-τε
εἰδεῖ-εν
—
ἴσ-θι
ἴσ-τω
—
ἴσ-τε
ἴσ-των/ἴστωσαν
Απαρέμφατο: εἰδ-έναι
Μετοχή: εἰδ-ὼς (εἰδότος), εἰδ-υῖα (εἰδυίας), εἰδ-ὸς (εἰδότος)
Μέλλοντας: εἴ-σομαι / εἰδή-σω

ὁράω-ῶ, ἑώρων, ὄψομαι, αόρ. β΄εἶδον, ἑόρακα-ἑώρακα, ἑοράκην-ἑωράκειν
 ὁράομαι-ῶμαι, ἑωρώμην-ὡρώμην, αόρ. β΄ εἰδόμην-ὠψάμην, ἑόραμαι-ἑώραμαι-ὦμμαι,
ὤμμην
 (μτγν. παθ. μέλλ. ὁραθήσομαι-ὀφθήσομαι), (μτγν. παθ. αόρ. ἑωράθην-ὤφθην)
 ενεστ. ιων. ὁρέω, αιολ.ὄρημι, πρτ. ιων. ὥρεον
Παράγωγα:
ὅραμα, ὁραματίζομαι, ὁραματισμός, ὁραματιστής
 λανθάνω και λήθω,
 Α. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ διαφεύγω την προσοχή κπ., παραμένω άγνωστος, μένω απαρατήρητος (συχνά
με άρνηση) |με αιτ. προσ. |με αιτ. και απρφ. |με μτχ., που αποδίδεται με ρ. και το ρ. με
επίρρημα κρυφά, μυστικά, απαρατήρητα |απόλ. |με αναφ. πρότ. Β. ΜΕΣΟ και ΠΑΘΗΤΙΚΟ 1.
κρατώ κτ. κρυμμένο από τον εαυτό μου, λησμονώ |με γεν. |κυρίως στον αόρ. β' 2. λησμονώ
από πρόθεση, παραμελώ, παραλείπω, παρέρχομαι
 ἐλάνθανον, λήσω, ἔλαθον, λέληθα, ἐλελήθειν
 λανθάνομαι και λήθομαι, (σύνθ. -λανθανόμην), λήσομαι, ἐλησάμην, ἐλαθόμην, λέλησμαι,
(σύνθ. -ελελήσμην), λελήσομαι
 παθ. αόρ. ἐλήσθην, παθ. πρκ. Λέληθα
Παράγωγα:
 ουσιαστικά: λησμονή, λαθρογαμία, λαθροφαγία, λαθροφόνος, ληθώ 'λήθη'
 ρήματα: λησμονάω-ῶ, ληθαργέω-ῶ, λαθροφθορέω-ῶ

4. 4
 επίθετα: λάθριος, λαθρόδακνος, λαθροφάγος, ληθαῖος 'ξεχασιάρης', ληθαργικός,
ληθοποιός 'αυτός που προκαλεί λήθη'
 επιρρήματα: λαθραίως, λάθρα
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ Γ ΚΛΙΣΗΣ
Καταληκτικά διπλόθεμα φωνηεντόληκτα
σε –ις (γεν. –εως)
ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ἡ πόλις αἱ πόλεις
ΓΕΝΙΚΗ τῆς πόλεως τῶν πόλεων
ΔΟΤΙΚΗ τῇ πόλει ταῖς πόλεσι(ν)
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ τήν πόλιν τάς πόλεις
ΚΛΗΤΙΚΗ (ὦ) πόλι (ὦ) πόλεις
1
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Η Αντιγόνη θέλει να θάψει τον αδελφό της γιατί: (Σωστό/ Λάθος)
I. Ο αγώνας του ήταν δίκαιος ………………..
II. Γιατί ο άταφος νεκρός ήταν προσβολή κατά των θεών …………
III. Γιατί επιθυμεί να πεθάνει…………….
IV. Γιατί είναι αδελφός της …………………..
2.Να διερευνήσετε τα συναισθήματα της Αντιγόνης και να προσδιορίσετε τις
τέσσερεις λέξεις με τις οποίες δηλώνονται
3. Ποιο λόγο εξυπηρετεί κατά τη γνώμη σας η αναφορά της Αντιγόνης στις
συμφορές που προέρχονται από τον Οιδίποδα;
4. Γράφετε επιστολή σε αγαπημένο φίλο σας για ένα θέμα που σας απασχολεί και
του ζητάτε να σας προσφέρει υποστήριξη και λύσεις. (2 παράγραφοι).
1
http://users.uoa.gr/~nektar/history/language/grammar_greek_language_ancient.htm

5. 5
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΜΑΘΕΙΑΣ
1.Να γραφτούν οι αρχικοί χρόνοι του ρήματος
ὄπωπ’ (στ 6): Ενεστώτας
Παρατατικός.
Μέλλοντας
Αόριστός
Παρακείμενος.
Υπερσυντέλικος
2. Να γραφτούν οι πλάγιες πτώσεις των ονομάτων που ακολουθούν στον
Ενικό Αριθμό:
πόλει,
κήρυγμα,
στρατηγόν,
μῦθος,
ἡμέρᾳ,
στρατός,
νυκτί:
3 . Να αναγνωριστεί η συντακτική θέση των υπογραμμισμένων λέξεων.
ἔχεις τι κεἰσήκουσας; ἢ σὲ λανθάνει
πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα τῶν ἐχθρῶν κακά;ª (9-10):

6. 6
ΜΑΘΗΜΑ 2ο
ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ
ἐμοὶ μὲν οὐδεὶς μῦθος, Ἀντιγόνη, φίλων
οὔθ᾽ ἡδὺς οὔτ᾽ ἀλγεινὸς ἵκετ᾽, ἐξ ὅτου
δυοῖν ἀδελφοῖν ἐστερήθημεν δύο
μιᾷ θανόντων ἡμέρᾳ διπλῇ χερί·
Για μένα κανείς λόγος, Αντιγόνη,
μήτε καλός μήτε κακός δεν ήρθε
για φίλους μας, απ' όταν σε μια μέρα
χάσαμε οι δυο τούς δυο τούς αδερφούς
μας,
που πέσανε απ' το χέρι ο ένας του άλλου·
ἐπεὶ δὲ φροῦδός ἐστιν Ἀργείων στρατὸς
ἐν νυκτὶ τῇ νῦν,
οὐδὲν οἶδ᾽ ὑπέρτερον,
οὔτ᾽ εὐτυχοῦσα μᾶλλον οὔτ᾽ ἀτωμένη.
15
κι αφού του Άργους σκορπίστηκε και πάει
τη νύχτ' αυτή ο στρατός,
εγώ, δεν ξέρω
τίποτα παραπάνω, είτε αν πως είμαι
πιο ευτυχισμένη, ή πιο συφοριασμένη.
AN.ᾔδη καλῶς καί σ᾽ ἐκτὸς αὐλείων πυλῶν
τοῦδ᾽ οὕνεκ᾽ ἐξέπεμπον, ὡς μόνη κλύοις.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ήμουνα βέβαιη και γι' αυτό ίσα ίσα
σ' έφερα εδώ έξω απ' της αυλής τις πύλες
για να τ' ακούσης μόνη.
ΙΣ. Τί δ᾽ ἔστι; δηλοῖς γάρ τι καλχαίνουσ᾽ ἔπος.20
ΙΣΜΗΝΗ
Μα τι τρέχει;
Δείχνεις πως κάτι βράζει μες στο νου σου.
ΑΝ.Οὐ γὰρ τάφου νῷν τὼ κασιγνήτω Κρέων
τὸν μὲν προτίσας, τὸν δ᾽ ἀτιμάσας ἔχει;
Ἐτεοκλέα μέν, ὡς λέγουσι, σὺν δίκῃ
χρησθεὶς δικαίᾳ καὶ νόμῳ, κατὰ χθονὸς
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Και μη δεν έχει ο Κρέοντας τον ένα
τον αδερφό μας με ταφή τιμήση,
ενώ άταφο καταφρονά τον άλλο;
Ἐτεοκλέα μέν, ὡς λέγουσι, σὺν δίκῃ
χρησθεὶς δικαίᾳ καὶ νόμῳ, κατὰ χθονὸς
ἔκρυψε τοῖς ἔνερθεν ἔντιμον νεκροῖς,
25
Τον Έτεοκλή, όπως λεν, και με το δίκιο,
πρόσταξε να τον θάψουν, για να πάη
με τιμή στους νεκρούς του Κάτω κόσμου·
τὸν δ᾽ ἀθλίως θανόντα Πολυνείκους νέκυν
ἀστοῖσί φασιν ἐκκεκηρῦχθαι τὸ μὴ
τάφῳ καλύψαι μηδὲ κωκῦσαί τινα,
ἐᾶν δ᾽ ἄκλαυτον, ἄταφον, οἰωνοῖς γλυκὺν
μα το άθλιο το κορμί του Πολυνείκη
στους πολίτες διαλάλησε, κανένας
στη γης να μη το κρύψη ούτε το κλάψη,
μα αθρήνητο και άταφο να τ' αφήσουν,
γλυκό για τα όρνια θησαυρό, που γύρω

7. 7
θησαυρὸν εἰσορῶσι πρὸς χάριν βορᾶς. καρτερούν λιμασμένα για θροφή τους.
Τοιαῦτά φασι τὸν ἀγαθὸν Κρέοντα
σοὶΝκἀμοί, λέγω γὰρ κἀμέ, κηρύξαντ᾽
ἔχειν,
καὶ δεῦρο νεῖσθαι ταῦτα τοῖσι μὴ εἰδόσιν
σαφῆ προκηρύξοντα, καὶ τὸ πρᾶγμ᾽ ἄγειν
30
Τέτοια ο καλός μας Κρέοντας για σένα
και για μένα ―ναι, λέω και για μένα―
διαλάλησε· και θά 'ρθη, λέγουν, τώρα
ξάστερα εδώ στη μέση να κηρύξη
για όσους δεν το 'χουν μάθη·
καὶ τὸ πρᾶγμ᾽ ἄγειν οὐχ ὡς παρ᾽ οὐδέν,
ἀλλ᾽ ὃς ἂν τούτων τι δρᾷ
φόνον προκεῖσθαι δημόλευστον ἐν πόλει.
Οὕτως ἔχει σοι ταῦτα, καὶ δείξεις τάχα
εἴτ᾽ εὐγενὴς πέφυκας εἴτ᾽ ἐσθλῶν κακή.
35
Και το πράμα
το παίρνει όχι έτσι αψήφιστα, μα αν κάποιος
τολμήση κάτι τέτοιο, θάνατος
απ' του λάου τις πέτρες μες στην πόλη
τον περιμένει.
Οὕτως ἔχει σοι ταῦτα, καὶ δείξεις τάχα
εἴτ᾽ εὐγενὴς πέφυκας εἴτ᾽ ἐσθλῶν κακή.
Έτσι λοιπόν αυτά ειναι.
Μα τώρα εσύ θα δείξης, αν εισ' άξιο
της γενιάς σου βλαστάρι, ή αν ενώ εισαι
από τέτοιους προγόνους, τους ντροπιάζεις.
Τί δ᾽, ὦ ταλαῖφρον, εἰ τάδ᾽ ἐν τούτοις, ἐγὼ
λύουσ᾽ ἂν εἴθ᾽ ἅπτουσα προσθείμην πλέον;
40
ΙΣΜΗΝΗ
Μ' αν έτσι είναι, ώ ταλαίπωρη, το πράμα,
τί παραπάνω εγώ θενά προστέσω
αν βάλω ή αν δε βάλω χέρι;
ΑΝ.Εἰ ξυμπονήσεις καὶ ξυνεργάσῃ σκόπει. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σκέψου
μαζί μου αν θα ενεργήσης και συμπράξης.
ΙΣ. Ποῖόν τι κινδύνευμα; ποῖ γνώμης ποτ᾽ εἶ; ΙΣΜΗΝΗ
Σε ποιο κίνδυνο λες; που πάει ο νους σου;
ΑΝ.Εἰ τὸν νεκρὸν ξὺν τῇδε κουφιεῖς χερί. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Αν το χέρι αυτό μου εδώ βοηθήσης
το νεκρό να σηκώσωμε.
ΙΣ. Ἦ γὰρ νοεῖς θάπτειν σφ᾽, ἀπόρρητον πόλει; ΙΣΜΗΝΗ
Μα αλήθεια
να θάψης σκέφθηκες αυτόν, που η πόλη

8. 8
απαγορεύει;
ΑΝ.Τὸν γοῦν ἐμὸν καὶ τὸν σόν, ἢν σὺ μὴ θέλῃς,
ἀδελφόν· οὐ γὰρ δὴ προδοῦσ᾽ ἁλώσομαι.
45
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ναι, τον αδερφό μου
και τον δικό σου, αν εσύ δε θέλης·
γιατί κανένας δε θα πή για μένα
πως τον πρόδωσα εγώ.
ΙΣ. Ὦ σχετλία, Κρέοντος ἀντειρηκότος; ΙΣΜΗΝΗ
Δυστυχισμένη,
μ' όλο που το' χει ο Κρέοντας εμποδίση;
ΑΝ.Ἀλλ᾽ οὐδὲν αὐτῷ τῶν ἐμῶν μ᾽ εἴργειν μέτα. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Κανέν' αυτός δικαίωμα δεν έχει
να με χωρίση απ' τους δικούς μου.
ΙΣ. ΜΑΘΗΜΑ 3ο
1. Οἴμοι· φρόνησον, ὦ κασιγνήτη, πατὴρ
ὡς νῷν ἀπεχθὴς δυσκλεής τ᾽ ἀπώλετο,
πρὸς αὐτοφώρων ἀμπλακημάτων
διπλᾶς
ὄψεις ἀράξας αὐτὸς αὐτουργῷ χερί·
2.ἔπειτα μήτηρ καὶ γυνή, διπλοῦν
ἔπος,
πλεκταῖσιν ἀρτάναισι λωβᾶται βίον·
50
1. ΙΣΜΗΝΗ
Ωιμένα,
σκέψου, αδερφή μου, πόσο μισημένος
και γιομάτος ντροπές μάς χάθηκε ο
πατέρας μας, αφού απ' τις ανομίες του
που ήρθαν στο φως, ξερίζωσε μονάχος
με το ίδιο του το χέρι τις δυο του
όψες.
2. Έπειτα εκείνη, που 'χε το διπλό
τ' όνομα μάννας και γυναίκας του,
με θηλειά στο λαιμό πήε ντροπιασμένη·
τρίτον δ᾽ ἀδελφὼ δύο μίαν καθ᾽ ἡμέραν
αὐτοκτονοῦντε τὼ ταλαιπώρω μόρον
κοινὸν κατειργάσαντ᾽ ἐπαλλήλοιν χεροῖν.
55
τέλος οι δυο αδερφοί μας σε μια μέρα
σκοτώθηκαν οι δόλιοι μεταξύ τους
δίνοντας θάνατο κοινό με χέρια
επάνω επανωτά ο ένας στον άλλο.
Νῦν δ᾽ αὖ μόνα δὴ νὼ λελειμμένα σκόπει
ὅσῳ κάκιστ᾽ ὀλούμεθ᾽, εἰ νόμου βίᾳψῆφον
τυράννων ἢ κράτη παρέξιμεν.
Ἀλλ᾽ ἐννοεῖν χρὴ τοῦτο μὲν γυναῖχ᾽ ὅτι
ἔφυμεν, ὡς πρὸς ἄνδρας οὐ μαχουμένα·
60
Και τώρα οι δυο μας πόχουμε απομείνη
σκέψου τι τέλος πιο κακό θα βρούμε,
αν το νόμο αψηφώντας πάμε ενάντια
σ' ό,τι έχει αποφασίση η εξουσία.
Κι απ' τ' άλλο, να ξεχνάς αυτό δεν πρέπει,

9. 9
πρώτα, πως γεννηθήκαμε γυναίκες
να μην μπορή να τα βάζουμε με άντρες·
ἔπειτα δ᾽ οὕνεκ᾽ ἀρχόμεσθ᾽ ἐκ κρεισσόνων
καὶ ταῦτ᾽ ἀκούειν κἄτι τῶνδ᾽ ἀλγίονα.
έπειτα, πως αυτοί που εξουσιάζουν
πιο δύναμη έχουν από μας, κι ανάγκη
να τους ακούμε και σ' αυτά και σ' άλλα
πιο σκληρότερ' ακόμα και από τούτα.
Ἐγὼ μὲν οὖν αἰτοῦσα τοὺς ὑπὸ χθονὸς
ξύγγνοιαν ἴσχειν, ὡς βιάζομαι τάδε,
τοῖς ἐν τέλει βεβῶσι πείσομαι· τὸ γὰρ
περισσὰ πράσσειν οὐκ ἔχει νοῦν οὐδένα.
65
Εγώ λοιπόν αφού παρακαλέσω
τους κάτω απ' τη γη να συχωρήσουν,
αν υποτάσσωμαι έτσι στην ανάγκη,
θα υπακούσω σ' αυτούς που εξουσιάζουν,
γιατί να θέλης ό,τι ξεπερνά
τη δύναμη σου, καθαρή 'ναι τρέλλα.
ΑΝ.οὔτ᾽ ἂν κελεύσαιμ᾽ οὔτ᾽ ἄν, εἰ θέλοις ἔτι
πράσσειν, ἐμοῦ γ᾽ ἂν ἡδέως δρῴης μέτα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ούτε θα σε παρακαλούσα, μα ούτε
κι αν το' θελες ακόμα θα δεχόμουν
μ' ευχαρίστηση εγώ τη σύμπραξή σου·
Ἀλλ᾽ ἴσθ᾽ ὁποία σοι δοκεῖ, κεῖνον δ᾽ ἐγὼ
θάψω· καλόν μοι τοῦτο ποιούσῃ θανεῖν.
Φίλη μετ᾽ αὐτοῦ κείσομαι, φίλου μέτα,
ὅσια πανουργήσασ᾽·
70
μείνε με τις ιδέες σου εσύ, μα εκείνον
θα θάψω εγώ· γλυκός για μένα θα 'ναι,
σαν θα το κάμω, ο θάνατος· μαζί του,
σ' αγαπημένον πλάι αγαπημένη
ἐπεὶ πλείων χρόνος ὃν δεῖ μ᾽ ἀρέσκειν τοῖς
κάτω τῶν ἐνθάδε.
ἐκεῖ γὰρ αἰεὶ κείσομαι· σοὶ δ᾽ εἰ δοκεῖ,
τὰ τῶν θεῶν ἔντιμ᾽ ἀτιμάσασ᾽ ἔχε.
75
γιατ' ειν' ο χρόνος πιο πολύς που πρέπει
στους κάτω πάρα στους εδώ ν' αρέσω,
αφού με κείνους θα 'μαι αιώνια· εσύ
μπορείς, αν θέλης, να περιφρονής
τα τίμια των θεών.
ΙΣ. Ἐγὼ μὲν οὐκ ἄτιμα ποιοῦμαι, τὸ δὲ
βίᾳ πολιτῶν δρᾶν ἔφυν ἀμήχανος.
ΙΣΜΗΝΗ
Εγώ καθόλου
δεν τα περιφρονώ, μα και δε βλέπω,
πώς ενάντια μπορώ να πάω στην πόλη.
ΑΝ.Σὺ μὲν τάδ᾽ ἂν προὔχοι᾽, ἐγὼ δὲ δὴ τάφον
χώσουσ᾽ ἀδελφῷ φιλτάτῳ πορεύσομαι.
80
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Φέρν' εσύ αυτές τις πρόφασες, μα εγώ
να σκάψω τάφο του ακριβού αδερφού μου
πηγαίνω.

10. 10
ΙΣ. Οἴμοι ταλαίνης, ὡς ὑπερδέδοικά σου. ΙΣΜΗΝΗ
Ω δυστυχία, τι φόβο πόχω
για σένα.
ΑΝ.Μὴ ᾽μοῦ προτάρβει· τὸν σὸν ἐξόρθου πότμον. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ησύχασε και μη φοβάσαι
για μένα, τη δικιά σου να φροντίσης
ζωή να εξασφαλίσης.
ΙΣ. Ἀλλ᾽ οὖν προμηνύσῃς γε τοῦτο μηδενὶ
τοὔργον, κρυφῇ δὲ κεῦθε, σὺν δ᾽ αὕτως ἐγώ.
Ι ΣΜΗΝΗ
Κοίτα καν
μην πας κι αλλού το πής, μα κράτα
κρυφό το σχέδιό σου, και 'γώ το ίδιο.
85
ΑΝ.
Οἴμοι, καταύδα· πολλὸν ἐχθίων ἔσῃ
σιγῶσ᾽, ἐὰν μὴ πᾶσι κηρύξῃς τάδε.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σκοτιά μου! πρόδωσέ το· πιο θα μού εισαι
εχθρή αν σωπάσης, παρ' αν το κηρύξης
σ' όλον τον κόσμο.
ΙΣ. Θερμὴν ἐπὶ ψυχροῖσι καρδίαν ἔχεις. ΙΣΜΗΝΗ
Έχεις καρδιά θερμή
για πράματα ψυχρά.
ΑΝ.Ἀλλ᾽ οἶδ᾽ ἀρέσκουσ᾽ οἷς μάλισθ᾽ ἁδεῖν με χρή. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Φτάνει που ξέρω
πώς σε κείνους που πρέπει θε ν' αρέσω.
ΙΣ. Εἰ καὶ δυνήσῃ γ᾽· ἀλλ᾽ ἀμηχάνων ἐρᾷς. 90
ΣΜΗΝΗ
Ανίσως και πετύχης· μα ζητάς
τ' αδύνατα.
ΑΝ.Οὐκοῦν, ὅταν δὴ μὴ σθένω, πεπαύσομαι. ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Λοιπόν μόνο αν δε θα' χω
δύναμη πια, τότε κι εγώ θα πάψω.
ΙΣ. Ἀρχὴν δὲ θηρᾶν οὐ πρέπει τἀμήχανα. ΙΣΜΗΝΗ
Μα κι απαρχής να κυνηγά δεν πρέπει
τ' αδύνατα κανείς.
ΑΝ.Εἰ ταῦτα λέξεις, ἐχθαρῇ μὲν ἐξ ἐμοῦ,
ἐχθρὰ δὲ τῷ θανόντι προσκείσῃ δίκῃ.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Αν μιλάς έτσι,
και το μίσος θε να' χης το δικό μου

11. 11
και μισημένη απ' τον νεκρό θενά εισαι
πλάι του, σαν πεθάνης, με το δίκιο.
Ἀλλ᾽ ἔα με καὶ τὴν ἐξ ἐμοῦ δυσβουλίαν
παθεῖν τὸ δεινὸν τοῦτο· πείσομαι γὰρ οὐ
τοσοῦτον οὐδὲν ὥστε μὴ οὐ καλῶς θανεῖν.
95
Μ' άφις κι εμέ και την ανεμυαλιά μου
το κακό αυτό να πάθωμε· γιατί, όχι,
δεν έχω τέτοιο τίποτα να πάθω
που εγώ να μην πεθάνω τιμημένα.
ΙΣ. Ἀλλ᾽, εἰ δοκεῖ σοι, στεῖχε· τοῦτο δ᾽ ἴσθ᾽ ὅτι
ἄνους μὲν ἔρχῃ, τοῖς φίλοις δ᾽ ὀρθῶς φίλη.
ΙΣΜΗΝΗ
Αφού έτσι κρίνεις, πήγαινε· μα ξέρε
πως δίχως νου πηγαίνεις, όμως βέβαια
μ' αγάπη αληθινή στους φίλους φίλη.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
 πέμπω, ἔπεμπον, πέμψω, ἔπεμψα, πέπομφα, ἐπεπόμφειν
 πέμπομαι, ἐπεμπόμην, (σύνθ. -πέμψομαι), ἐπεμψάμην, πέπεμμαι,
(σύνθ. -επεπέμμην)
 παθ. μέλλ. πεμφθήσομαι, παθ. αόρ. ἐπέμφθην
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΛΕΞΕΩΝ
ουσιαστικά: πέμψις, ἀπόπεμψις, ἔκπεμψις, ἐπίπεμψις, μετάπεμψις, πομπή,
ἀποπομπή, διαπομπή, ἐκπομπή, μεταπομπή, παραπομπή 'αποστολή με
συνοδεία', προπομπή, πομπός, πομπεύς, πομπεία 'πομπή, λοιδορία', πόμπευσις
'πομπή, λοιδορία'
ρήματα: ἀναπέμπω, ἀποπέμπω, διαπέμπω 'στέλνω σε διαφορετικά μέρη',
εἰσπέμπω, ἐκπέμπω, ἐπιπέμπω, καταπέμπω, μεταπέμπω, παραπέμπω,
περιπέμπω, προπέμπω, προσπέμπω, πομπεύω 'συνοδεύω, υβρίζω',
ἀποδιοπομπέομαι 'αποτρέπω το κακό με εξιλαστήρια θυσία στο Δία,
απομακρύνω'
επίθετα: μετάπεμπτος, ὑπόπεμπτος 'σταλμένος κρυφά', πομπαῖος 'αυτός που
συνοδεύει', πόμπιμος, πομπικός, ἀναπομπός, εὐθυπομπός, εὔπομπος 'αυτός που
οδηγεί σε ευτυχισμένο αποτέλεσμα', θεόπομπος, προπομπός, νεκροπομπός,
ταχύπομπος, ψυχοπομπός, ναυσίπομπος, ὠκύπομπος 'αυτός που μεταφέρει
γρήγορ

12. 12
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ (Σωστό- Λάθος)
1. Η Ισμήνη γνωρίζει το διάγγελμα του Κρέοντα
2. Οι ταφικές τιμές αποδόθηκαν στον Ετεοκλή
3. Προαναγγέλλεται η εμφάνιση του Κρέοντα
4. Η Αντιγόνη δεν έχει καταλάβει την άγνοια της Ισμήνης
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ
1. Πώς σκιαγραφείται η προσωπικότητα της Ισμήνης
2. Ποια συναισθήματα αισθάνονται, κατά τη γνώμη σας, οι θεατές από την παρουσία
των δυο αδελφών στη σκηνή;
3. Ποια συναισθήματα αισθάνονται, κατά τη γνώμη σας, οι θεατές από την παρουσία
των δυο αδελφών στη σκηνή;
4. Τι εκφράζουν τα παρακάτω λόγια έτσι όπως τα διατυπώνει η
Αντιγόνη; Να σηµειώσετε τον αριθµό κάθε αποσπάσµατος στο
τετράγωνο της στήλης Β στο οποίο αντιστοιχεί και να αιτιολογήσετε
µια από τις επιλογές σας.
Α Β
A. οὐδὲν γὰρ οὔτ’ ἀλγεινὸν οὔτ’ ἄτης ἄτερ ειρωνεία
οὔτ’ αἰσχρὸν οὔτ’ ἄτιμόν ἐσθ’ (= ἐστι) (4-5) περιφρόνηση
προειδοποίηση
B. .………………………………….. ἢ σὲ λανθάνει θυµό
πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα απελπισία
τῶν ἐχθρῶν κακά; (9-10) απορία

13. 13
.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΜΑΘΕΙΑΣ
1.Να αντιστοιχίσετε, σύμφωνα με τη σημασία, τις δύο στήλες των λέξεων.
α. κάρα 1. ακατόρθωτος
β. ἐσθλή 2. ευγενής
γ. δυσκλεής 3. κεφάλι
δ. ἀμήχανος 4. ντροπιασμένος
2.Να γραφτεί το επίθετο ἡδὺς στα τρία γένη στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό
3. Να αναγνωριστεί το όνομα ως προς την κλίση του: φροῦδός
4. Να κλιθεί ο Αόριστος στην Ενεργητική φωνή του ρήματος: πέμπω