Кейбір дәрілік заттарды енгізу ерекшеліктері

1. Кей дәрілік заттарды
(инсулин, гепарин, жүрек
гликозидтері) енгізу ерекшеліктері.

2. . Инсулин дозасын есептеу. Инсулин дозасын есептеу
• Инсулин - ұйқы безі гармоны болып саналады,
көмірсу алмасуына әсерін тигізеді. Қандағы
глюкозаның жасуша мембраналары арқылы өтуін
жеңілдетеді, артық глюкозаны гликогенге айналдырып,
қор ретінде бауырға жібереді.
• Қолданылуы – қантты диабет ауруының орташа және
ауыр түрлерінде емдеу үшін қолданылады.
• Инсулин – мөлдір сұйықтық, флакондарда жиі 5 мл
мөлшерде шығарылады. (1 мл-де 40,80,100 ЕД болуы
мүмкін)

6. Инсулин аурудың ауырлық дәрежесіне қарай
тәулігіне 1-3 рет тамақтан
15-20 минут алдын енгізіледі.
Инсулинді енгізгеннен кейін келесі
асқынулар болуы мүмкін:
• аллергиялық реакция,
• инсулинге резистенттік,
• липодистрофия,
•ісіктер, гипогликемиялық кома.

7. Инсулинді есептеу: (ЕД - өлшем деген ұғым)
1мл -100 ЕД 1мл - 40 ЕД
0,1 мл -10 ЕД 0,1 мл - 4 ЕД
0,2 мл -20 ЕД 0,2 мл – 8 ЕД
0,3 мл -30 ЕД 0,3 мл - 12 ЕД
0,4 мл -40 ЕД 0,4 мл - 16 ЕД
0,5 мл -50 ЕД 0,5 мл - 20 ЕД
0,6 мл -60 ЕД 0,6 мл - 24 ЕД
0,7 мл -70 ЕД 0,7 мл - 28 ЕД
0,8 мл-80 ЕД 0,8 мл - 32 ЕД
0,9 мл -90 ЕД 0,9 мл - 36 ЕД

9. ИНСУЛИНДІ ЕНГІЗУИНСУЛИНДІ ЕНГІЗУ
Мақсаты:Мақсаты: қандағы глюкоза деңгейін төмендету үшінқандағы глюкоза деңгейін төмендету үшін
белгіленген уақытта инсулиннің дәл дозасын енгізу.белгіленген уақытта инсулиннің дәл дозасын енгізу.
Қолдану көрсетілімдері:Қолдану көрсетілімдері: инсулинге тәуелді қант диабеті,инсулинге тәуелді қант диабеті,
кетоацидоз, команы емдеу.кетоацидоз, команы емдеу.
Қарсы көрсетілімдері:Қарсы көрсетілімдері: гипогликемиялық кома,гипогликемиялық кома,
инсулинге аллергиялық реакция болған жағдайда.инсулинге аллергиялық реакция болған жағдайда.
Асқынулар:Асқынулар: аллергиялық реакция, майлы дистрофия,аллергиялық реакция, майлы дистрофия,
ісіктер.ісіктер.
Енгізілетін жерлері:Енгізілетін жерлері: иықтың жоғарғы бөлігінің сыртқыиықтың жоғарғы бөлігінің сыртқы
беті және жамбастың ортаңғы бөлігінің сыртқы беті,беті және жамбастың ортаңғы бөлігінің сыртқы беті,
жауырын асты аймағы іш пердесінің алдынғы беті.жауырын асты аймағы іш пердесінің алдынғы беті.

10. Дайындаңыз:Дайындаңыз:
• инсулин ерітіндісі бар флаконды,инсулин ерітіндісі бар флаконды,
• тері антисептигін,тері антисептигін,
• залалсыздандырылған:залалсыздандырылған:
• лотокті, зарарсыздандыру ерітіндісіндегі пинцетті,лотокті, зарарсыздандыру ерітіндісіндегі пинцетті,
• мақта шариктерін,мақта шариктерін,
• бір рет қолданылатын инсулин шприцтерін,бір рет қолданылатын инсулин шприцтерін,
• қолғапты,қолғапты,
• қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді.қауіпсіз жинауға және жоюға арналған контейнерді.

11. Іс-әрекет алгоритмі:
Науқасқа емшара мақсаты мен барысын түсіндіріңіз және оны жүргізуге келісімін алыңыз;
1. Гигиеналық деңгейде қолыңызды тазартыңыз, оларды тері антисептигімен өңдеңіз.
Қолғапты киіңіз.
3. Флаконның жазуын оқыңыз: атын, дозасын, сақталу мерзімін. Дәрігердің ем тағайындайтын
парағымен салыстырыңыз.
4, Флакон қорабындағы және этикеткасындағы инсулиннің атын жәнеәріптік белгілерін тексеріңіз.
Флакондағы инсулиннің сапасына қарап бақылау жүргізіңіз. Дәрінің қоюлығына көңіл
аударыңыз, 1 мл инсулиннің ЕД санына. Инсулин мен шприцтің белгілерін көңіл қойып
оқыңыз. Қоюлық негізіне қарап, шприцтің бір бөлігінде қанша бірлік инсулин бар екенін
есептеңіз.
5. Ұзақ уақытқа әсер ететін инсулин флаконын 3-5 минуттай екі алақан арасында ысқылаңыз.
Ерітінді бір қалыпты лайлы болуы керек (сілкуге болмайды!). Қысқа уақытқа әсер ететін
инсулин мөлдір, оны араластырудың қажеті жоқ.
6. Флакондағы инсулинді су моншасында 36-370
С температурасына дейін жылытыңыз.
7. Ораудағы инсулин шприцін алыңыз. Ораудың сақталу мерзімін және саңылаусыздығын
тексеріңіз. Орауды ашып, шприцті құрастырыңыз.
8. Флаконның металды қақпағын пинцетпен ашыңыз.
9. Флаконның резеңке тығынын тері антисептигіне суландырған мақта шаригімен екі рет
тазартыңыз. Флаконды шетке қарай қойыңыз, тері антисептигі кепкенше күтіңіз.
10. Инсулин шприцін қолға алып, шприцтің поршенін тартыңыз, қанша бірлік инсулин сорып
алу қажеттілігін. Шприцке ауа сорып алыңыз. Ауаның мөлшері, енгізілетін инсулиннің
дозасына тең келуі тиіс.
11. Шприцке сорып алынған ауаны флакондағы инсулинге енгізіңіз.

12. 12. Науқасты жатуын немесе отыруын сұраңыз.
13. Инъекция жасайтын жерді тізбектілікпен тері антисептигіне суландырған
екі мақта шариктерімен тазартыңыз, алдымен үлкен көлемді, сосын тура
инъекция жасайтын орынды. Терісі кебуі керек.
14. Шприцтен қалпақты алыңыз, оны енгізер алдында ауаны шығарыңыз және
инсулиннің мөлшерін қажетті дозаға дейін жеткізіңіз.
15. Оң қолыңызға шприцті алыңыз.
16. Сол қолдың І және ІІ саусақтарымен терінің тазартылған учаскесін үш
бұрышты қыртысы негізі төмен қараған жағынан жиыстырыңыз.
17. Тері асты майлы қабаты ортасына 30-450 бұрышпен үш бұрыш қыртысы
негізіне, иненің қиығын жоғары қаратып ұстап иненің ұзындығына жылдам
қозғалыспен енгізіңіз.
18. Сол қолды босатып, қыртысты жіберіңіз.
19. Инсулинді жаймен еңгізіңіз, ине қан тамырларына түспегенін тексеріңіз.
20. Жылдам қозғалыспен инені шығарыңыз, құрғақ залалсыздандырылған мақта
шаригін инъекция жасаған жерге қойыңыз.
21. Науқасты тамақтандырыңыз.
22. Қолғапты шешіңіз.
23. Қолданылған шприцті, мақта шариктерін, қолғапты қауіпсіз жинауға және
жоюға арналған контейнерге салыңыз.
24. Қолыңызды жуып, кептіріңіз.

13. Гепаринді егу ерекшеліктеріГепаринді егу ерекшеліктері
ГепаринГепарин тікелей әсер ететін антикоагулянт:тікелей әсер ететін антикоагулянт:
тромбиндің пайда болуын тоқтатады, қанныңтромбиндің пайда болуын тоқтатады, қанның
ұюына кедергі жасайды. Гепарин жедел миокардұюына кедергі жасайды. Гепарин жедел миокард
инфарктісінде, жүрекке және қан тамырларынаинфарктісінде, жүрекке және қан тамырларына
операция жасағанда, өкпе және ми қаноперация жасағанда, өкпе және ми қан
тамырларына тромбоэмболиясында,тамырларына тромбоэмболиясында,
тромбофлебитте, тромбоэмболия асқынуларыныңтромбофлебитте, тромбоэмболия асқынуларының
алдын алу және емдеуде қолданылады. Мөлшері –алдын алу және емдеуде қолданылады. Мөлшері –
жеке дәрігер тағайындайды: 5000 Б әр 4-6жеке дәрігер тағайындайды: 5000 Б әр 4-6
сағатта, күре тамырға, бұлшық етке немесе терісағатта, күре тамырға, бұлшық етке немесе тері
астына терең енгізіледі.астына терең енгізіледі.

15. Асқынулары:
Геморрагиялық асқынулар: гематурия (қанның зәрде пайда
болуы), буындарға қан құйылуы, ішектегі асқазан қан ағуы, тері астына, бұлшық
етке инъекция жасаған жерде гематоманың пайда болуы.
Мақсаты: қанның ұйығыштығын төмендету және гепариннің дәл мөлшерін
жіберу.
Қолдануға болмайтын жағдай: анемия, жара бар аурулар, қан
аурулары.
Керектілер: 1 мл 5000 Ед гепарин ерітіндісі флаконда, 1-2 мл шприц,
астауша, спирт, мақта шаригі. Дәрінің мөлшерін тек қана дәрігер
белгілейді, флаконды жоғары қаратып, керекті мөлшерде дәріні
сорып алып, инені ауыстырып, тері астына салатын инені салып,
ауасын шығарып, дайындап қоямыз.
Науқасты жатқызамыз немесе отырғызамыз. Егуді тері астына
жасаймыз. Ем шара жасалғаны туралы арнайы қағазға белгі
қояды. Қажет жағдайда дәрігердің нұсқауы бойынша гепариннің
антагонисты 1% протамин сульфаты 5 мл күре тамырға, дицинон
1-2 мл бұлшық етке, тамырға жіберіледі.

17. Есте сақтаңыз!
Гепаринмен емдеу коагулограмма (қан анализі, негізгі
көрсеткіш- қанның ұю уақыты) бақылуымен жүзеге асады,
дәрігердің қатаң тағайындауымен 7 күннен аспайды.
Геморрагиялық асқынулардың алдын алу үшін науқасты
бақылау қажет.
Күнде жалпы зәр анализін тексеріп, зәрдің түсін бақылау қажет.

18. Жүрек гликозидтерін қолдану
ерекшеліктері.
Жүректің кейбір аурулары жүрек жиырылуының әлсіреуімен байқалады.Жүректің кейбір аурулары жүрек жиырылуының әлсіреуімен байқалады.
Бұл кезде жүрек өзіне түсетін қанды айналдыруға шамасы жетпейді – жүрекБұл кезде жүрек өзіне түсетін қанды айналдыруға шамасы жетпейді – жүрек
жетіпеушілігі дамиды. Жүрек жетіспеушілігі ағза мен ткандердегі қан іркілуімен,жетіпеушілігі дамиды. Жүрек жетіспеушілігі ағза мен ткандердегі қан іркілуімен,
ісіктердің пайда болуымен, ағзалардың қызметінің бұзылуымен байқалады.ісіктердің пайда болуымен, ағзалардың қызметінің бұзылуымен байқалады.
Созылмалы жүрек жетіспеушілігінде барлық жетіспеушілік симптомдарыСозылмалы жүрек жетіспеушілігінде барлық жетіспеушілік симптомдары
біртіндеп дамиды. Жедел жүрек жетіспеушілігі- бірден болатын ауыр жағдай,біртіндеп дамиды. Жедел жүрек жетіспеушілігі- бірден болатын ауыр жағдай,
ауру өміріне қауіпті. Жүрек жетіспеушілігінде жүрек бұлшық еттеріне әсер ететінауру өміріне қауіпті. Жүрек жетіспеушілігінде жүрек бұлшық еттеріне әсер ететін
дәрі – дәрмектергедәрі – дәрмектерге жүрек гликозидтеріжүрек гликозидтері жатады.жатады.
Жүрек гликозидтері жүрек жетіспеушілігінде жүректің жиырылуынЖүрек гликозидтері жүрек жетіспеушілігінде жүректің жиырылуын
күшейтеді, жүректің жәй соғуына (брадикардия) алып келеді. Жүреккүшейтеді, жүректің жәй соғуына (брадикардия) алып келеді. Жүрек
гликозидтерінің әсерінен жүрек жұмысы ұлғаяды, қанның минуттық көлемігликозидтерінің әсерінен жүрек жұмысы ұлғаяды, қанның минуттық көлемі
көбейеді, қанның іркілуі, ісіктер азаяды және баолық ағза функцияларыкөбейеді, қанның іркілуі, ісіктер азаяды және баолық ағза функциялары
жақсарады.жақсарады.
Жүрек гликозидтері жүрек дағдысын (автоматизм) жоғарылатады жәнеЖүрек гликозидтері жүрек дағдысын (автоматизм) жоғарылатады және
жүректің өткізгіштік жүйесінен импульстердың өтүін бұзады. Жүрек гликозидтеріжүректің өткізгіштік жүйесінен импульстердың өтүін бұзады. Жүрек гликозидтері
майларда және суда ериді. Майда еритін жүрек гликозидтеріне дигидоксин,майларда және суда ериді. Майда еритін жүрек гликозидтеріне дигидоксин,
целанид, дигоксин жатады. Суда еритін жүрек гликозидтеріне строфантин,целанид, дигоксин жатады. Суда еритін жүрек гликозидтеріне строфантин,
коргликон жатады.коргликон жатады.

19. СтрофантинСтрофантин

20. Строфантин жүрек гликозидтеріне жатады. Ол миокардтың күшін және
жиырылуын күшейтеді, жүрек соғуын азайтады.Жүрек жеткіліксіздігінде жүрек
соққысын және минуттық көлемін күшейтеді, қарыншалардың босаңсуын
жақсартады, жүрек көлемін азайтады.Көк тамырдан енгізу кезінде 3-10 минуттан
кейін әсер етеді, 1-3 күнге дейін созылады.
Қолдану көрсетілімдері:
- жүрек жеткіліксіздігі
- тахикардия
- аритмия
Строфантин 1 мл 0,025% немесе 0,05% ерітінді ампулада шығарылады.
Қолдану:
- көк тамырға 0,025% - 0,25 мг (1 мл)
10-20 мл - 5%, 20%, 40% глюкоза ерітіндісімен немесе изотониялық ерітіндісімен
(Na Cl) ерітеміз. Баяу 5-6 минут ішінде жіберу керек, тез жіберсек шоктың дамуын
себеб болады, тәуілігіне 1 рет қолданылады, немесе тамшылатып 100 мл
изотониялық ерітіндімен немесе 5% глюкоза ерітіндісімен жібереміз.
Науқастың жалпы жағдайын және жүрек қан тамыр жағдайларын тексеріп,
барып қолданады. Жүрек гликозидтерінің токсикалық әсері нәтижесінде ас қорту
жүйесінің, орталық жүйке жүйесінің қызметі бұзылуы мүмкін. Сонымен қатар
көрудің нашарлауы, жүрек ритмі және өткізгіштігі бұзылуы мүмкін. Строфантин
қатаң дәрігердің тағайындауымен жіберіледі. Жүрек гликозидтерін енгізген кезде
науқастың жалпы жағдайын, жүрек- қан тамыр қызметін бақылау қажет.

21. Есте сақтаңыз: Жүрек гликозидтерін бір
уақытта диуретиктермен (гипотиазид,
диакарб, фуросемид) тағайындау калий
жоғалтуға әкеледі. Бұл аритмиямен
сипатталатын гликозидты интоксикацияға
әкеледі.

22. КоргликонКоргликон

23. Коргликон жүрек гликозидтеріне жатады. Әсері строфантиннің әсеріне жақын. Коргликон
тікелей Na+, K+ иондарына әсер етеді, ол өз орнында жүрек бұлшық еттеріне әсері зор.
Көк тамырға енгізгенде 3-5 минуттан кейін әсері көрінеді. Ағзадан зәр арқылы 28 сағат
ішінде шығарылады.
Қолдану көрсетілімдері:
жедел және созылмалы жүрек жеткіліксіздігі, пароксизмальды қарыншааралық тахикардия
Қолдану дозасы:
Коргликон 0,06% - 1 мл ерітінді ампулада 1 қорапшада 10 дана шығарылады
Көк тамырға 5-6 минут ішінде енгізіледі, 5% - 10-20 мл глюкоза ерітіндісімен бірге тәулігіне
1-2 рет. Ересектерге 0,5-1 мл, жас балдарға: 2-5 жас- 0,2-0,5мл; 6-12 жас- 0,5-0,75 мл,
тәулігіне 2 рет- 8-10 сағат аралығында.
Кері әсері:
Брадикардия, экстрасистолия, жүрек өткізгіштігінің бұзылуы, лоқсу, жүрек
айнуы құсу, іштің ауырсынуы, диарея, көрудің нашарлауы
Кері көрсеткіштері:
жедел миокардит, эндокардит, брадикардия, стенокардия, 2 жасқа дейінгі
балаларға

24. Инъекциядан кейін байқалатын асқынуларИнъекциядан кейін байқалатын асқынулар
• Дәрілерді парентеральды енгізген кезде жиі: инфильтраттар, абсцесс,Дәрілерді парентеральды енгізген кезде жиі: инфильтраттар, абсцесс,
флегмона, некроз, аллергиялық реакция байқалады. Олар асептикафлегмона, некроз, аллергиялық реакция байқалады. Олар асептика
ережелерін сақтамаудан дамиды: стерильды болмаған шприцтердіережелерін сақтамаудан дамиды: стерильды болмаған шприцтерді
қолдану, мейірбике қолдарын дұрыс өңдемеу, дәрілік заттарды енгізуқолдану, мейірбике қолдарын дұрыс өңдемеу, дәрілік заттарды енгізу
ережелерін сақтамау, аллергологиялық анамнезді анықтамау. Әсіресеережелерін сақтамау, аллергологиялық анамнезді анықтамау. Әсіресе
келесі дәрілердің ерітінділерін енгізгенде назар аудару қажет:келесі дәрілердің ерітінділерін енгізгенде назар аудару қажет:
эуфиллин, кордиамин, кокарбоксилаза, камфора, дибазол, папверин,эуфиллин, кордиамин, кокарбоксилаза, камфора, дибазол, папверин,
витамин В6 , НО-ШПА және әсіресе 25% магний сульфат ерітіндісі.витамин В6 , НО-ШПА және әсіресе 25% магний сульфат ерітіндісі.
• Дәрілік заттарды енгізгенде асептика ережелері бұзылса,Дәрілік заттарды енгізгенде асептика ережелері бұзылса,
алғашқы тәулікте қабыну инфильтрат белгілері анықталады.алғашқы тәулікте қабыну инфильтрат белгілері анықталады.
Инъекция орнында ауырсыну, терісінің қызаруы, жергіліктіИнъекция орнында ауырсыну, терісінің қызаруы, жергілікті
температуралық реакция байқалады. Асқынулар байқалған жағдайдатемпературалық реакция байқалады. Асқынулар байқалған жағдайда
дереу дәрігерге хабарлау қажет. Дәрігер қыздыру компресстерідереу дәрігерге хабарлау қажет. Дәрігер қыздыру компресстері
тағайындайды. Егер көмек көрсетілмесе, абсцесс- яғни ұлпалардыңтағайындайды. Егер көмек көрсетілмесе, абсцесс- яғни ұлпалардың
іріңді қабынуы байқалады. Жалпы температуралық реакция, тұрақтыіріңді қабынуы байқалады. Жалпы температуралық реакция, тұрақты
қатты ауырсыну, айқын гиперемия, флюктуация байқалады. Бұлқатты ауырсыну, айқын гиперемия, флюктуация байқалады. Бұл
жағдайда дәрігер- хирургты шақыртып хирургиялық ем тағайындаужағдайда дәрігер- хирургты шақыртып хирургиялық ем тағайындау
қажет.қажет.

25. Тері астына, бұлшық етке егу жасауға болмайтын аймақтар

26. Липодистрофия- жиі инсулин енгізгенде дамиды.
Инъекция орнында тері асты май қабатының атрофиясы
немесе гипертрофиясы байқалады.
Иненің сынуы- ескі инелерді қолданғанда, бұлшық етке
инъекция жасау кезінде жамбас бұлшық еттерінің бірден
жиырылуында егу жасағанда инені канюлясына дейін
енгізгенде болуы мүмкін.
Майлы эмболия – майлы ерітінділерді тері астына, бұлшық етке
енгізгенде қан тамырына ине тиген кезде болуы мүмкін, немесе дәріні
қателесіп күре тамырға енгізгенде байқалады. Артериядағы майлы
эмболия тамырдың бітелуіне, айналадағы ұлпалар қоректенуі
бұзылуына, олардың некрозына әкеледі. Некроздың белгілері –
инъекция орнында күшейетін ауырсыну, ісіну, қызару немесе терінің
көгеруі, жергілікті және жалпы қызба. Егер майлы эмбол венада болса,
қанмен өкпе тамырларына барады. Өкпе тамырлары эмболиясының
белгілері: бірден байқалатын тұншығу, жөтел, дененің жоғарғы
бөлігінің көгеруі (цианоз), кеудесінде қысылу сезімі.

27. Анафилактикалық шокАнафилактикалық шок
• Анафилактикалық шок -Анафилактикалық шок - дәрілік затты
енгізгеннен кейін бірнеше секунд немесе
минуттан соң дамиды. Шоктың алғашқы
белгілеріне жатады: терінің жалпы қызаруы,
бөртпелер, жөтел ұстамасы, мазасыздану, тыныс
алудың бұзылуы, құсу, қан қысымының
төмендеуі, жүрек соғу, аритмия. Жиі жедел тыныс
жетіспеушілігі, жедел жүрек-қан тамыр
жетіспеушілігі өлімге алып келеді.

29. Аллергиялық реакцияларАллергиялық реакциялар
• есекжем,есекжем,
• жедел конъюктивит,жедел конъюктивит,
• Квинке ісігі түрінде байқалады.Квинке ісігі түрінде байқалады.