Đề tài Thiết kế phân xưởng trích ly dầu cám gạo.pdf

1. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
MUÏC LUÏC
Chöông I : Giôùi Thieäu chung ..................................................................................2
I. Sô löôïc veà nguyeân lieäu haït coù daàu..............................................................2
II. Ñònh höôùng vaø caùc giaûi phaùt trieån nghaønh daàu thöïc vaät Vieät Nam.........3
III. Toång quan veà caùm gaïo..............................................................................5
Chöông II :Toång quan veà trích ly..........................................................................10
I.Nguyeân lyù trích ly daàu................................................................................10
II. Caùc loaïi dung moâi thöôøng söû duïng..........................................................12
III. Caùc thieát bò trích ly..................................................................................15
Chöông III: Thieát laäp quy trình coâng ngheä.........................................................19
I. Quy trình coâng ngheä...................................................................................19
II. Thuyeát minh quy trình..............................................................................21
II. Tính toaùn caân baèng vaät chaát.....................................................................24
III. Tính toaùn maùy moùc thieát bò.....................................................................30
Chöông IV: Cung caáp naêng löôïng – caáp thoaùt nöôùc..........................................39
Chöông V : Thieát keá phaân xöôûng.........................................................................41
Chöông VI: An toaøn lao ñoäng................................................................................42
I. Choáng oàn vaø choáng rung............................................................................42
II. An toaøn veà söû duïng ñieän..........................................................................42
III. An toaøn lao ñoäng.....................................................................................42
IV. Phoøng chaùy chöõa chaùy............................................................................44
Phuï luïc .....................................................................................................................45
Taøi lieäu tham khaûo..................................................................................................50
1

2. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
CHÖÔNG I: GIÔÙI THIEÄU CHUNG
I. SÔ LÖÔÏC VEÀ NGUYEÂN LIEÄU HAÏT COÙ DAÀU
Haït chöùa daàu laø loaïi saûn phaåm noâng nghieäp phoå bieán vaø ngaøy caøng ñoùng vai troø
quan troïng trong neàn kinh teá. Xu höôùng chung treân theá giôùi ngaøy nay laø dieän tích
troàng caây daàu thöïc phaåm ñang khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng nhanh choùng, coøn dieän
tích caây daàu coâng nghieäp ngaøy caøng bò thu heïp laïi. Ñieàu aáy moät phaàn do söï thay
theá daàu coâng nghieäp baèng caùc hoaù chaát, nhöng chuû yeáu do vai troø cöïc kyø quan
troïng cuûa daàu aên ñoái vôùi cô theå vaø ngaøy caøng ñöôïc khoa hoïc khaúng ñònh.
ÔÛ nöôùc ta, do ñieàu kieän coù nhieàu vuøng khí haäu vaø ñaát ñai khaùc nhau, neân nhöõng
haït chöùa daàu raát phong phuù. Nhieàu caây cho quaû, haït ñeå laáy daàu raát quùi ñaõ ñöôïc
troàng phoå bieán nhö: ñaäu phoäng, ñaäu naønh, meø, döøa, höôùng döông, thaàu daàu, caûi
daàu, caùm, oliu,...
Trong coâng nghieäp eùp daàu chæ coù nhöõng loaïi haït coù haøm löôïng daàu töø
15- 20% trôû leân môùi coù giaù trò thöïc teá ñeå toå chöùc saûn xuaát vaø ñaûm baûo ñöôïc caùc
hieäu quaû kinh teá kyõ thuaät trong khi saûn xuaát. Vì vaäy ngöôøi ta chia nguyeân lieäu saûn
xuaát daàu laøm 3 loaïi:
+ Loaïi coù haøm löôïng daàu cao: töø 40% trôû leân.
+ Loaïi coù haøm löôïng daàu trung bình: töø 30- 40%.
+ Loaïi coù haøm löôïng daàu thaáp: töø 15- 30%.
Theo thôøi vuï thu hoaïch vaø kyõ thuaät caây troàng coù theå chia nguoàn
thöïc vaät cho haït daàu laøm hai nhoùm chính:
+ Nhoùm caây haøng naêm: nhö laïc, vöøng, höôùng döông, ñaäu töông… Loaïi naøy
moãi naêm thu hoaïch moät vuï, naêm sau phaûi troàng laïi. Ñaây laø nhoùm thöïc vaät chuû
yeáu, deã troàng quy hoaïch, tieän lôïi luaân canh, deã daøng cô giôùi hoùa kyõ thuaät chaêm
boùn vaø thu hoaïch. Loaïi naøy thöôøng ñöôïc gieo troàng ôû vuøng ñoàng baèng, ñaát maøu
môõ, caùc vuøng thuoäc löu vöïc soâng Hoàng, Maõ, Gianh coùnaêng suaát khaù cao. Thuoäc
nhoùm naøy coøn goàm phuï phaåm cuûa caùc saûn phaåm noâng nghieäp: nhö caùm gaïo, phoâi
ngoâ, hoaëc caây coâng nghieäp nhö: haït boâng, haït cao su, haït ñay, haït gai, haït thuoác
phieän, caûi daàu…
+ Nhoùm caây laâu naêm nhö döøa, coï daàu, trấu, sôû, lai, bôøi lôøi, doïc, caây ñen, muø
u… Caùc caây naøy thöôøng cho nguyeân lieäu saûn xuaát daàu ñaëc saûn vuøng nhieät ñôùi. Ñaëc
ñieåm thuaän lôïi cuûa thöïc vaät loaïi naøy laø coù theå phaùt trieån maïnh ôû caùc vuøng ñaát ñai
khoâng thuoäc phaïm vi saûn xuaát caây löông thöïc, nhö caùc mieàn röøng nuùi, mieàn trung
du, ven soâng, keânh laïch, ven ñöôøng, ven ñeâ vaø doïc bôø bieån. Tuy nhieân vieäc thu
hoaïch haït cuûa chuùng gaëp nhieàu khoù khaên, hieän taïi chæ baèng thu nhaët haït ruïng hoaëc
haùi baèng tay. Tröø döøa ra, ñaïi boä phaän haït thu hoaïch do rôi ruïng neân coù phaåm chaát
khoâng ñoàng ñeàu, thaäm chí raát xaáu, saâu moït nhieàu. Vì vaäy daàu saûn xuaát ra maøu
xaãm, coù chæ soá acid cao (30- 40). Caàn löu yù laø loaïi naøy haàu heát coù voû cöùng, ñoä aåm
lôùn neân phöông thöùc saûn xuaát ít nhieàu coù gaëp khoù khaên.
2

3. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Theo phaïm vi söû duïng saûn phaåm, coù theå chia nguyeân lieäu saûn xuaát daàu laøm hai
nhoùm:
+ Nhoùm thöïc phaåm: nhö laïc, döøa, ñaäu töông, caùm gaïo, phoâi ngoâ, haït caûi, ñaïi
baùi… Khoâ daàu vaø daàu thaønh phaåm chuû yeáu söû duïng cho thöïc phaåm. Khoâ daàu keùm
phaåm chaát duøng laøm thöùc aên gia suùc.
+ Nhoùm coâng nghieäp: nhö traåu, lai, doïc, bôøi lôøi, thaàu daàu… Daàu vaø khoâ daàu
chuû yeáu duøng vaøo coâng nghieäp saûn xuaát sôn daàu, xaø phoøng, y teá…
Ngoaøi ra cuõng coù theå chia nguoàn nguyeân lieäu saûn xuaát daàu theo giaù trò coâng
nghieäp:
+ Nhoùm cho daàu thoâ (chæ soá iod >130) nhö traåu, gai daàu, lanh… Coâng duïng
chuû yeáu laø saûn phaåm maøng khoâ nhö sôn daàu, vecni, vaät lieäu toång hôïp cuûa caùc hôïp
chaát cao phaân töû…
+ Nhoùm cho daàu nöõa khoâ(chæ soá iod =100- 130): nhö laïc, vöøng, ñaäu töông,
sôû, höôùng döông, boâng, oâ liu… laø loaïi daàu loûng, nguoàn daàu thöïc phaåm chuû yeáu treân
theá giôùi.
+ Nhoùm cho daàu khoâng khoâ (chæ soá iod < 100). Lôùp maøng daàu cuûa chuùng
khoâng taïo thaønh maøng khoâ ngoaøi khoâng khí. Thuoäc nhoùm naøy laø daàu döøa, daàu thòt
coï, daàu ca cao… Tröôùc ñaây loaïi daàu naøy chuû yeáu duøng saûn xuaát xaø phoøng raén, ngaøy
nay trôû thaønh nguoàn nguyeân lieäu quan troïng trong saûn xuaát bô nhaân taïo, môõ saøo
raùn, vaø duøng trong saûn xuaát baùnh keïo ôû nhieàu nöôùc Chaâu Aâu.
Döï baùo nhu caàu veà daàu thöïc vaät cuûa toaøn theá giôùi khoaûng hôn 100 trieäu
taán/naêm, cuûa thò tröôøng Vieät Nam naêm 2005 khoaûng treân 300 nghìn taán (hieän nay
nhu caàu cuûa Vieät Nam khoaûng treân döôùi 200 nghìn taán/naêm, gaàn 3 kg/ngöôøi).
Haøng naêm caùc nhaø maùy cheá bieán daàu thöïc vaät phaûi nhaäp khoaûng 90% nguyeân lieäu
daàu thoâ ñeå cheá bieán. Vì vaäy phaùt trieån caùc caây coù daàu ñeå haïn cheá nhaäp khaåu laø raát
caàn thieát.
II. Ñònh höôùng vaø caùc giaûi phaùp phaùt trieån ngaønh daàu thöïc vaät Vieät Nam
1. Định hướng chiến lược phaùt triển ngaønh: [27]
Phaùt trieån ngaønh theo höôùng ña daïng hoaù saûn phaåm, ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng
trong nöôùc vaø xuaát khaåu, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh, chuû ñoäng hoäi nhaäp
thoâng qua aùp duïng coâng ngheä vaø kyõ thuaät tieân tieán. Ñaåy maïnh phaùt trieån caùc loaïi caây
coù daàu coù hieäu quaû kinh teá cao, coù khaû naêng caïnh tranh thaønh caùc vuøng nguyeân lieäu
lôùn. Nghieân cöùu tuyeån choïn caùc caây coù daàu chuû löïc cho ngaønh. Thöïc hieän vieäc xaây
döïng moät soá cô sôû eùp, trích ly daàu thoâ quy moâ lôùn, hieän ñaïi taïi caùc caûng, ban ñaàu söû
duïng nguyeân lieäu nhaäp khaåu sau ñoù thay daàn baèng nguyeân lieäu trong nöôùc.
3

4. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Baûng 1.1: Caùc mục tieâu chủ yếu phaùt triển nghaønh thời kỳ 2001-2010: [27]
TT Toång chỉ tieâu Đơn vị 2005 2010
A B C 1 2
1
Giaù trị sản xuất coâng
nghiệp
(Giaù cố định năm 1994)
Tỷ đồng
4.000-
4.500
6.00-
6.500
2
Tốc độ tăng trưởng
GTSXCN
%/năm 13-14
7,5-
8,5
3
Sản lượng dầu tieâu thụ
- Trong đoù: để xuất khẩu
1000 tấn 420-460
80-100
620-
660
80-
120
4
Dầu thoâ sản xuất trong
nước
1000 tấn 70-75
210-
220
5 Coâng suất tinh luyện dầu 1000 tấn 663 783
6
Coâng suất trích ly dầu
thoâ
1000 tấn nguyeân
liệu
628,6
933-
1.306
7
Sản lượng hạt , trích ly
dầu
1000 tấn nguyeân
liệu
253,1-
261,9
526-
675
8
Tỷ trọng dầu thoâ trong
nước
% 14,3-15
18,3-
33
Baûng1.2 :Quy hoạch phaùt triển nguồn nguyeân liệu: [27]
I- Diện tích gieo trồng (1.000 ha); II- Khối lượng để chế biến dầu (1.000 tấn)
Loại caây coù
dầu
2005 2010
I II I II
Đậu tương 169,10 29,17 205,00-400,00 31,40-433,20
Lạc 302,40 15,90-17,80 368,60 32,90-47,20
Vừng 49,90 10,80-17,73 58,10 18,50-358,10
Dừa (copra) 151,00 39,32 159,10 39,36-53,30
Sở 20,00 0,9 100,00 18,00-72,00
Cám gạo - 150,00 - 300,00
Trẩu - 1,8 28,00 12,60
Bông 60 30,00 150,00 90,00
Baûng 1.3: Quy hoạch coâng suất trích ly dầu thoâ như sau: [27]
4

5. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Năm
Coâng suất trích ly
(tấn nguyeân liệu/năm)
Coâng suaát
(tấn nguyeân liệu/năm)
Tổng coâng suaát
(tấn nguyeân liệu/năm)
2005 420.000 208.600 628.600
2010 660.000-900.000 273.100-406.000 933.100-1.306.000
(NguồnM.O.I)
2. Nhaän xeùt :
Nöôùc ta laø moät nöôùc xuaát khaåu gaïo ñöùng haøng thöù hai treân theá giôùi neân nguoàn
nguyeân lieäu caùm gaïo raát doài daøo. Khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long coù theå cung
caáp 800.000 taán caùm gaïo/naêm töø 16 trieäu taán luùa . Ñoàng thôøi, caùm gaïo cuõng naèm
trong quy hoaïch phaùt trieån nguoàn nguyeân lieäu cuûa boä Coâng nghieâp, daàu caùm gaïo
cuõng laø moät saûn phaåm coù giaù trò . Coøn baõ caùm gaïo sau trích ly daàu ñöôïc boå xung
laøm thöùc aên gia suùc.
Thöïc teá , hieän nay ôû nöôùc ta ñaõ coù moät soá nhaø maùy saûn xuaát daàu caùm gaïo ñeå tieâu
thuï trong nöôùc vaø xuaát khaåu. Tieâu bieåu laø nhaø maùy trích ly daàu töø caùm gaïo coù quy
moâ lôùn ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long, thuoäc lieân doanh giöõa VOCARIMEX ( Vieät
Nam) vaø Siteki Investments (Singapore), ñaàu tö xaây döïng vôùi toång voán 7 trieäu
USD. Nhaø maùy coù coâng suaát 100.000 taán caùm gaïo/naêm ñeå cho ra 15.000 taán daàu
caùm gaïo chaát löôïng cao, ñöôïc xaây döïng ôû khu coâng nghieäp Höng Phuù, TP Caàn
Thô.
Döïa vaøo thöïc teá saûn xuaát, tình hình trong nöôùc, caùc ñieàu kieän khaùch quan neân
em choïn nguyeân lieäu ñeå trích ly laø caùm gaïo
III . TOÅNG QUAN VEÀ CAÙM GAÏO[17]
1. Cám gạo
Caùm gaïo laø phuï phaåm chính thu ñöôïc töø luùa sau khi xay xaùt vaø thöôøng chieám
khoaûng 10% troïng löôïng luùa. Caùm gaïo ñöôïc hình thaønh töø lôùp voû noäi nhuõ, maàm
phoâi cuûa haït, cuõng nhö moät phaàn töø taám. Caùm gaïo coù maøu saùng vaø muøi thôm ñaëc
tröng. Thaønh phaàn hoaù hoïc vaø giaù trò dinh döôõng cuûa caùm gaïo bieán ñoäng raát lôùn,
phuï thuoäc nhieàu vaøo kó thuaät xay xaùt gaïo.
5

6. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Tyû leä voû traáu sau khi xay xaùt aûnh höôûng nhieàu tôùi haøm löôïng protein, beùo vaø
xô cuûa caùm gaïo thaønh phaåm. Tyû leä Protein trong caùm gaïo mòn coù theå ñaït ñeán 12 –
14%. Löôïng protein thoâ ôû caùm gaïo cao hôn so vôùi baép haït. Haøm löợng chaát beùo
trong khoaûng 13 – 20 % vaø xô 7- 8 % . Tuy nhieân, theo keát quaû phaân tích thì söï
bieán ñoäng naøy raát lôùn. Cuï theå, haøm löôïng beùo thoâ khoaûng 110 -180 g/kg vaät chaát
khoâ (VCK) vaø löôïng xô bieán ñoäng trong khoaûng 90 – 120 g/kg VCK. Theo baùo caùo
cuûa Gene vaø ctv (2002) vaø Creswell ( 1987) qua phaân tích nhieàu maãu caùm gaïo thu
thaäp ñöôïc töø caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ cho thấy thaønh phaàn dinh döôõng cuûa chuùng
raát bieán ñoäng. Haøm löôïng chaát beùo trong caùc maãu caùm gaïo noùi treân biến ñoäng töø
12 -22 % .
Caùm coù thaønh phaàn xô chuû yeáu nhö arabinixylan, cellulose vaø ligin.
Bảng1.4: Thaønh phần xơ vaø giaù trị dinh dưỡng của caùc nguyeân lieäu [29]
Chi tieâu Bắp Caùm gạo
nguyeân
dầu
Caùm
gạo
Trích
dầu
Luùa
mì
Caùm
luùa
mì
Bột
mì
Protein (%) 8 13 15 12 16 16
Xơ (%) 2,2 8 11 2,5 11 9
Xơ tổng số
(%)
9,5 19 27 10,5 44 27
Cellulose (%) 2,0 5 7 2,5 11 8
Lignin (%) 0,5 4 6 1 5,8 3,5
Arabinoxylan
(%)
3,7 9 11 5,5 21 15
(nguồn: Gene vaø ctv, 2002)
Arabinoxylan laø những thaønh phần chủ yếu coù trong cấu thaønh của xơ ở caùm gạo.
Đâaây laø một loại đường đa do những đường đơn arabinose vaø xylose tạo neân nhờ
caùc lieân kết 1- 3, 1 - 4 glucoside, động vật coù dạ daày đơn khoâng thể tieâu hoùa được
chuùng.
Caùm gạo cũng như caùc nguyeân liệu coù nguồn gốc thực vật khaùc thường chứa haøm
lượng phốt pho khaù cao ở dạng phytate. Mặc khaùc, gốc phốt phaùt từ phytate thường
tạo lieân kết với caùc chất như axít amin vaø chất khoaùng laøm giảm sự tieâu hoaù caùc
dưỡng chất naøy khi bổ sung voâ khẩu phần. Thöôøng thường coù khoảng 2/3 haøm
lượng phốt pho coù trong những loại nguyeân liệu thoâ được sử dụng laøm thức ăn gia
suùc, hiện diện dưới dạng phytate. Caùm gạo coù lượng phốt pho khaù cao nhưng treân
50% laø ở dạng phytate.
Nghieân cứu dược lí thực nghiệm cho thấy caùm gạo coù taùc dụng bảo vệ chống vieâm
daây thần kinh vaø trị caùc bệnh về da. Caùm tinh thu được sau khi chaøxaùt gạo coù taùc
dụng laøm tăng huyết sắc tố trong maùu, chống thiếu maùu. Thử nghiệm laâm saøng treân
6

7. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
người cho thấy hoạt chất trong dầu caùm gạo coù taùc dụng laøm hạ nồng độ cholesterol
trong maùu. Dầu caùm gạo vaø một hoạt chất chiết từ caùm gạo coù taùc dụng chống ung
thư, coù thể do khả năng kích thích hoạt tính miễn dịch của cơ thể bệnh nhaân ung thư.
Baûng1. 5: So saùnh caùc chaát choáng oxi hoaù cuûa caùc loaïi daàu [17]
Loaïi
daàu
VITAMIN E
TOCOPHEROL
(ppm*)
VITAMIN E
TOCOTRIENOL
(ppm*)
ORYZANOL
(ppm*)
TOTAL
NATURAL
ANTIOXIDANTS
(ppm*)
Caùm
gaïo
81 336 2,000 2,417
Olive 51 0 0 51
Canola 650 0 0 650
Daàu
höôùng
döông
487 0 0 487
Daàu
naønh
1,000 0 0 1,000
Daàu coï 256 149 0 405
Baûng 1.6: Hàm lượng các loại chất béo trong một số loại dầu [15]
Loaïi daàu
Smoke
point
mono-
unsaturated fat
poly-
unsaturated fat
saturated
fat
Caùm gaïo 4900 47% 33% 20%
Olive 3600 77% 9% 14%
Canola 4500 61% 33% 7%
Ñaäu phuïng 4600 48% 34% 18%
Ñaäu naønh 4400 24% 61% 15%
Haït nho 4850 14% 77% 9%
Baûng 1.7: Haøm löôïng caùc acid beùo trong một số loại nguyên liệu có dầu [17]
acid beùo(%) Caùm gaïo Ñaäu phoäng Ñaäu naønh Haït cotton
Myristic (14:0) 0.2 0 0.2 0.8
Palmitic (16:0) 15.0 8.1 10.7 27.3
Stearic (18:0) 1.9 1.5 3.9 2.0
7

8. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Oleic (18:1) 42.5 49.9 22.8 18.3
Linoleic (18:2) 39.1 35.4 50.8 50.5
Linolenic (18:3) 1.1 0 6.8 0
Arachidic (20:0) 0.5 1.1 0.2 0.3
Behenic (22:0) 0.2 2.1 0.1 0
Hình 1.1 : Biểu đồ sử dụng cám gạo cho việc sản xuất dầu qua các năm
2. Dầu cám gạo : [16]
Dầu cám gạo chứa :
- 2% gadoleic acid
- 30 -35% linoleic aicd
- 40 – 45 % oleic acid
- 18- 20 % palmitic acid
- 2-3% stearic acid
Chỉ số Idod : 99 – 108
Bảng 1.8 : Thành phần của dầu cám gạo [10]
8

9. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
9

10. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
CHÖÔNG 2 : TOÅNG QUAN VEÀ TRÍCH LY
Lipid ñöôïc gaén keát vôùi caùc thaønh phaàn khaùc thoâng qua caùc löïc : Van de wall, löïc
tónh ñieän, lieân keát hydro. Vì theá ñeå taùch vaø thu ñöôïc lipids töø teá baøo, ta caàn tieán haønh
xöû lyù hoaù hoïc vaø vaät lyù khaùc nhau. Khaû naêng khoâng tan trong nöôùc laø tính chaát quan
troïng ñöôïc chuù yù khi tieán haønh phaân taùch lipid töø teá baøo. Caùc quy trình trích ly daàu
beùo töø moâ teá baøo ñoäng vaät vaø thöïc vaät hieän nay bao goàm raát nhieàu caùc böôùc :
a) Xöû lyù nguyeân lieäu : bao goàm caùc quaù trình saáy, laøm giaûm kích thöôùc, hay laø thuyû
phaân.
b) Cho nguyeân lieäu ñaõ ñöôïc xöû lyù tieáp xuùc ñeàu vôùi dung moâi.
c) Söï phaân taùch cuûa pha loûng ( bao goàm lipid vaø caùc chaát tan trong nöôùc ) vaø phaàn
raén.
d) Loaïi boû caùc taïp chaát khoâng phaûi laø lipid.
e) Loaïi dung moâi.
I. Nguyeân lyù cuûa trích ly daàu :
1. Nguyeân lyù :
- Trích ly daàu töø caùc nguyeân lieäu haït chöùa daàu laø moät quaù trình trích ly loûng
raén. Söï di chuyeån cuûa daàu töø haït chöùa daàu ra dung moâi coù theå chia laøm ba
böôùc :
o Söï khueách taùn dung moâi vaøo chaát raén
o Söï hoaø tan caùc gioït daàu vaøo dung moâi
o Söï khueách taùn cuûa daàu töø caùc maûnh nguyeân lieäu raén vaøo dung moâi xung
quanh.
- Duøng dung moâi hoaø tan daàu trong nguyeân lieäu, sau ñoù taùch dung moâi ra
khoûi daàu. Ñaây laø phöông phaùp thöôøng duøng ñeå taùch daàu coù haøm löôïng daàu
thaáp hôn 20%. Ñoái vôùi nhöõng nguyeân lieäu chöùa nhieàu daàu, ngöôøi ta thöôøng
eùp sô boä tröôùc, sau môùi trích ly.
- So saùnh giöõa trích ly vaø eùp :
 Öu ñieåm : taùch daàu trieät ñeå hôn , söû dung nhieät ñoä thaáp neân daàu khoâng bò oxy
hoaù, protein khoâng bò oxy hoaù, chaát löôïng saûn phaåm cao hôn. Hieäu suaát cao
hôn so vôùi eùp.
 Nhöôïc ñieåm : Trích ly nhieàu taïp chaát khoâng phaûi laø daàu, neân khoù tinh luyeän
hôn, toån thaát khi tinh luyeän cao hôn.
- Söï cheânh leäch veà noàng ñoä daàu trong miscella vaø daàu trong nguyeân lieäu caøng
lôùn , toác ñoä trích ly caøng cao.
- Tyû leä daàu : dung moâi aûnh höôûng ñeán ñoä nhôùt vaø söùc caêng beà maët cuûa miscella
- Thôøi gian trích ly ñöôïc quy ñònh baèng thôøi gian toác ñoä ñaït ñöôïc traïng thaùi caân
baèng. Toác ñoä ñaït traïng thaùi caân baèng goïi laø toác ñoä trích ly.
10

11. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
2. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán trích ly :[6]
- Baûn chaát cuûa nguyeân lieäu vaø dung moâi.
- Kích thöôùc, hình daùng, caáu truùc nguyeân lieäu. Toác ñoä trích ly tyû leä nghòch
vôùi kích thöôùc haït nguyeân lieäu.
- Khaû naêng hoaø tan cuûa daàu xoùt trong dung moâi. Khi haøm löôïng daàu xoùt laïi
thaáp (0.5-5% daàu so vôùi haït khoâ ) dung moâi trôû neân ít hoaø tan daàu hôn, vaø
hoaø tan nhieàu taïp chaát hôn.
3. Caùc bieän phaùp laøm taêng toác ñoä trích ly:
• Xöû lyù nguyeân lieäu tröôùc trích ly:[5, 6, 7, 8, 9, 10 ,11]
- Ñoä cöùng : quaù cöùng seõ laøm dung moâi deã chaûy traøn, quaù meàm seõ laøm taét doøng
chaûy cuûa dung moâi, nguyeân lieäu bò vôõ naùt
- Haøm aåm: neáu haøm aåm quaù cao se khoù khaên khi trích ly vì caùc protein haùo
nöôùc seõ taïo heä keo. Neáu haøm aåm quaù thaáp seõ khieán nguyeân lieäu deã bò vôõ vuïn
khi vaøo trích ly. Ñoái vôùi caùm gaïo thì aåm vaøo trích ly thích hôïp laø 8%
- Kích thöôùc ngyeân lieäu : caøng nhoû caøng toát, nhöng neáu quaù nhoû seõ deã vôõ vuïn
vaø dung moâi bò chaûy traøn.
• Ngaâm haït trong dung moâi moät thôøi gian nhaát ñònh
• Beà daøy cuûa nguyeân lieäu vaøo trích ly phaûi thích hôïp . Beà daøy caøng moûng, thôøi
gian trích ly caøng nhanh.
Hình 2.1 :Aûnh höôûng cuûa beà daøy nguyeân lieäu vaøo thieát bò trích ly leân hieäu quaû trích
ly [11]
• Nhieät ñoä trích ly:
11

12. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Neáu taêng nhieät ñoä trích ly, ñoä nhôùt miscella giaûm, taêng khaû naêng hoaø tan daàu, taêng
khaû naêng khueách taùn cuûa daàu vaøo dung moâi. Nhöng neáu nhieät ñoä taêng quaù cao seõ
aûnh höôûng ñeán chaát löôïng daàu vaø phuï phaåm, ñoàng thôøi deã gaây chaùy noå. Aùp suaát
cao ñoøi hoûi maùy moùc phuø hôïp, vaø deã toån thaát dung moâi.
• Vì cheânh leäch gradient noàng ñoä quyeát ñònh khaû di chuyeån cuûa daàu töø nguyeân
lieäu vaøo dung moâi, neân caàn giöõ söï cheânh leäch gradient naøy cao ôû moïi ñieåm trong
thieát bò trích ly. Ñieàu naøy coù theå ñaït ñöôïc nhôø söû duïng nguyeân taéc cho dung moâi
di chuyeån ngöôïc chieàu chuyeån ñoäng cuûa nguyeân lieäu. Dung moâi vaø nguyeân lieäu
di chuyeån ngöôïc chieàu nhau, nhôø ñoù maø nguyeân lieäu coù noàng ñoä daàu thaáp nhaát
seõ ñöôïc tieáp xuùc vôùi dung moâi tinh saïch nhaát, neân ñaït ñöôïc hieäu quaû trích ly cao.
Hình 2.2 :Nguyeân taéc trích ly ngöôïc doøng öùng duïng cho thieát bò "Carrousel
Extractor" (Courtesy of Extractionstechnik G.A.m.b.H.) [11]
II. CAÙC LOAÏI DUNG MOÂI THÖÔØNG SÖÛ DUÏNG [6, 7, 8 ,11, 18, 22 ]
Dung moâi: Duøng caùc loaïi dung moâi höõu cô coù ñoä thaåm ñieän moâi gaàn baèng ñoä
thaåm ñieän moâi cuûa daàu.
Ñoä thaåm ñieän moâi cuûa caùc loaïi daàu thöïc vaät trong khoaûng 3,0-3,2 .
Yeâu caàu cuûa dung moâi:
- Thaønh phaàn ñoàng nhaát, coù ñoä tinh saïch cao.
12

13. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
- Nhanh choùng hoøa tan daàu vaø hoãn hôïp vôùi daàu theo baát cöù tæ leä naøo.
- Deã bay hôi, coù theå loaïi dung moâi khoûi miscella vaø baõ khoâ daàu ñöôïc deã daøng
baèng caùch cho bay hôi.
- Ñoä nhôùt thaáp.
- Aån nhieät hoaù hôi thaáp, ñeå ít toán naêng löôïng khi bay hôi dung moâi.
- Khoâng hoøa tan caùc chaát laï trong nguyeân lieäu ngoaøi daàu, trung tính vôùi nguyeân
lieäu.
- Khoâng aên moøn thieát bò, khoâng gaây ñoäc cho ngöôøi, khoâng gaây muøi vò laï cho saûn
phaåm.
- Giaù thaønh thaáp.
Trong coâng nghieäp trích ly daàu thöïc vaät ta thöôøng duøng caùc loaïi dung moâi sau:
hydrocacbua maïch thaúng töø caùc saûn phaåm daàu moû (thöôøng laø phaàn daàu nheï),
hydrocacbua thôm, röôïu beùo, hydrocacbua maïch thaúng daãn xuaát clo nhöng phoå
bieán nhaát laø xaêng vaø hexan.
Thöôøng duøng caùc hydrocacbon:
1. Hecxane :
Nhieät ñoä soâi khoaûng 69o
C
Öu ñieåm :
- Trích ly daàu trieät ñeå.
- Nhieät ñoä soâi thaáp, deã bay hôi dung moâi
- Deã thu hoài vaø taùi söû duïng dung moâi
- Khoâng gaây ñoäc haïi ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi
- Giaù thaønh töông ñoái reû
Nhöôïc ñieåm :
- Deã chaùy noå neân phaûi coù maùy moùc trang thieát bò phuø hôïp
2. Heptane :
Nhieät ñoä soâi khoaûng 88 -89o
C, thöôøng duøng ñeå trích ly daàu haït haït caûi ( do daàu
haït caûi khoâng hoaø tan ôû ñieàu kieän thöôøng)
Nhöôïc ñieåm : toán nhieàu naêng löôïng ñeå chöng caát dung moâi ra khoûi daàu hôn.
3. Propane : nhieät ñoä soâi taïi aùp suaát khí quyeån laø thaáp (khoaûng -42o
C ). Do ñoù
duøng ôû daïng khí neùn
o Giaù thaønh khaù reû
o Khoâng taïo ra chaát ñoäc
o Aùp suaát bay hôi cuûa propane thaáp neân khoâng caàn phaûi chöng caát dung
moâi.
4. Pentane :
Nhieät ñoä soâi khoaûng 55-60o
C, thöôøng laø metyl pentane ñeå trích ly toát hôn.
Deã taùch dung moâi ra khoûi daàu, khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng.
13

14. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
5. Dung moâi chöùa halogen:
Thöôøng duøng laø tricloroethylene, hieän nay khoâng duøng trong coâng ngheäip nöõa.
Ít gaây chaùy noå hôn so vôùi caùc hydrocacbon.
Coù theå taùc duïng vôùi caùc hôïp chaát chöùa S trong nguyeân lieäu taïo thaønh nhöõng
hôïp chaát maø gia suùc aên vaøo khoâng tieâu hoaù ñöôïc.
6. Nöôùc :
Laø dung moâi reõ tieàn
Nhöôïc ñieåm laø daàu soùt nhieàu, toán nhieàu naêng löôïng ñeå laøm khoâ daàu
Thöôøng ñöôïc duøng ñeå trích ly söõa döøa
7. Enzyme:
Boå sung vaøo nöôùc. Thöôøng duøng caùc enzyme phaù huyû thaønh teá baøo thöïc vaät nhö
cellulase, hemicellulase, glucanase… Daàu taùch ra noåi leân beà maët ( nöôùc ôû giöõa, baõ
ôû ñaùy). Coù theå duøng beå laéng hay ly taâm ñeå taùch daàu thoâ.
Daàu thu ñöôïc laø tinh saïch, coù theå khoâng caàn qua khaâu tinh saïch.
Hieän nay chöa aùp dung cho quy moâ coâng ghieäp vì giaù thaønh enzyme ñaét.
8. Acetone :
Reû tieàn, phuø hôïp vôùi trích ly daàu.
Coù theå hoaø tan ñöôïc gossypol ( ñoäc toá trong haït boâng), afla toxin (ñoäc toá haït
moác) ñeå söû duïng baõ khoâ daàu
Khoâng hoaø tan phospholipid ( taïp chaát)
Coù theå duøng acetone ñeå ñònh tính phospholipid
Nhöôïc ñieåm: taïo maøu toái cho daàu ( raát khoù loaïi ñi khi tinh luyeän), coøn laïi muøi
treân baõ.
Hieän nay, acetone khoâng ñöôïc duøng trong coâng nghieäp.
9. Alcohols:
Thöôøng duøng etanol, isopropanol
Öu ñieåm :
o Khoâng gaây oâ nhieãm
o Coù khaû naêng hoaø tan gossypol, afla toxin
o Giaù thaønh töông ñoái reû
Nhöôïc ñieåm:
o Ôû nhieät ñoä thöôøng khoâng hoaø tan daàu, phaûi thöïc hieän ôû nhieät ñoä cao
o Röôïu taïo hoãn hôp ñaúng phí vôùi nöôùc neân khoù khaên khi taùch nöôùc ra
khoûi röôïu, neân khoù thu hoài vaø taùi söû duïng
Hieän nay, alcohols cuõng khoâng ñöôïc söû duïng trong coâng nghieâp
10. Chaát loûng sieâu tôùi haïn:
14

15. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Ñaây laø moät phöông phaùp môùi, ñang ñöôïc nghieân cöùu, chöa öùng duïng vaøo quy
moâ coâng nghieäp.
Thöôøng duøng laø CO2 (20-103 kPa, 50 – 80 0-
C)
Öu ñieåm:
o Khoâng ñoäc haïi
o Khoâng gaây chaùy noå
o Trô veà maët hoaù hoïc
o Giaù thaønh reû
o Ôû ñieàu kieän sieâu tôùi haïn, hoaø tan daàu raát toát
o Thu hoài daàu hoaøn toaøn tinh saïch
Nhöôïc ñieåm:
o Trang thieát bò ñoøi hoûi phaûi chòu ñöôïc aùp suaát cao, neân chi phí trang thieát
bò ñaét tieàn
11. Keát hôïp vôùi enzyme [5] :
Trong nhöõng nghieân cöùu hieän nay, daàu caùm coù theå ñöôïc trích baèng caùch duøng keát
hôïp vôùi enzyme tan trong nöôùc. Theo nghieân cöùu naøy, ngöôøi ta ñaõ duøng
ProtizymeTM
( protease, α- amylase,cellulase)
III. CAÙC THIEÁT BÒ TRÍCH LY
Phaân loaïi : Thieát bò laøm vieäc lieân tuïc, baùn lieân tuïc, hay giaùn ñoaïn. Cuõng coù theå phaân
loaïi theo nguyeân lyù laøm vieäc cuûa thieát bò.
1.Theo nguyeân lyù laøm vieäc: [6, 11]
Coù hai loaïi thieát bò trích ly cô baûn : thieát bò trích ly daïng ngaâm ( immerson extractor)
vaø thieát bò trích ly daïng xoái töôùi ( percolation extractor)
Thieát bò trích ly daïng ngaâm: Thieát bò naøy ñoøi hoûi nhieàu dung moâi hôn. Trong loaïi thieát
bò naøy, nguyeân lieäu ñöôïc ngaâm hoaøn toaøn trong moät doøng dung moâi chuyeån ñoäng
chaäm vaø lieân tuïc. Thieát bò daïng ngaâm thích hôïp vôùi loaïi nguyeân lieäu maø söï caûn trôû
vieäc truyeàn khoái cuûa daàu lôùn.
Thieát bò trích ly daïng xoái töôùi : Thieát bò daïng xoái töôùi coù naêng suaát trích ly cao hôn, ít
toán dieän tích hôn, vaän haønh toát hôn so vôùi thieát bò trích ly daïng ngaâm. Trong loaïi thieát
bò naøy, dung moâi ñöôïc phun leân 1 lôùp nguyeân lieäu daøy nhöng khoâng laøm ngaäp hoaøn
toaøn. Moät lôùp moûng dung moâi chaûy raát nhanh qua beà maët cuûa caùc haït raén vaø laáy ñi
moät caùch hieäu quaû löôïng daàu ñaõ ñöôïc khueách taùn töø trong ra ngoaøi.
2. Theo nguyeân lyù laøm vieäc :
2.1. Thieát bò laøm vieäc giaùn ñoan:
Moät löôïng xaùc ñònh nguyeân lieäu ñöôïc töông taùc vôùi moät löôïng xaùc ñònh dung moâi.
Miscella ñöôïc thaùo ra, chöng caát, vaø dung moâi ñöôïc hoaøn löu laïi thieát bò trích ly cho
15

16. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
ñeán khi haøm löôïng daàu soùt trong nguyeân lieäu ñaït ñöôïc yeâu caàu. Phöông phaùp naøy hieän
nay ñaõ loãi thôøi, chæ ñöôïc xöû duïng vôùi muïc ñích thí nghieäm.
2.2. Thieát bò laøm vieäc baùn lieân tuïc :
Heä thoáng baùn lieân tuïc naøy goàm nhieàu thieát bò trích ly giaùn ñoaïn noái tieáp nhau. Dung
moâi hoaëc miscella ñöôïc di chuyeån töø thieát bò trích ly naøy ñeán thieát bò tieáp theo.
Nguyeân lyù naøy ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi thieát bò trích ly daïng gioû ñöùng (Stationary Basket
Extractor) .
Hình 2.3 : Thieát bò trích ly daïng gioû ñöùng (The FRENCH Stationary Basket Extractor
,courtesy of The FRENCH Oilmill Machinery Co.) [11]
Thieát bò coù daïng bình hình truï ñöùng, ñöôïc phaân thaønh nhieàu ngaên nhoû theo phöông
baùn kính. Caùc ngaên naøy ñöùng yeân. Dung moâi hay miscella ñöôïc daãn vaøo töø phía treân
vaø chaûy traøn qua lôùp nguyeân lieäu raén. Nguyeân lieäu ñöôïc töông taùc vôùi dung moâi theo
nguyeân taéc ngöôïc chieàu.
2.3. Thieát bò trích ly lieân tuïc:
Caû nguyeân lieäu vaø dung moâi ñeàu ñöôïc ñöa vaøo thieát bò moät caùch lieân tuïc. Caùc daïng
thieát bò lieân tuïc naøy khaùc nhau bôûi caáu truùc hình hoïc cuûa thieát bò vaø caùch di chuyeån
dung moâi vaø nguyeân lieäu, vaãn theo nguyeân taéc ngöôïc doøng.
2.3.1 .Thieát bò trích ly daïng baêng taûi :
16

17. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Hình 2.4 : Thieát bò trích ly daïng baêng taûi vaø thieát bò chöng saáy dung moâi cuûa haõng
De Smet [22]
2.3.2. Thieát bò trích ly daïng gioû chuyeån ñoäng ( moving basket extractor)
Trong loaïi thieát bò naøy, nguyeân lieäu khoâng ñöôïc taïo thaønh moät khoái maø ñöôïc chia ra
vaø ñoå ñaày vaøo caùc khoang ( gioû) . Caùc khoang naøy ñöôïc ñuïc thuûng ôû ñaùy. Caùc gioû naøy
coù theå di chuyeån thaúng ñöùng (bucket elevator extractors), theo chieàu ngang ( frame
belt and sliding cell extractors), hay quay quanh 1 truïc (carrousel extractors).
17

18. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Hình 2.5: Thieát bò trích ly cuûa haõng Lurgi [11]
18

19. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Hình 2.6. Thieát bò trích ly HSL basket cuûa HSL ltd. [11]
Hình 2.7 : The "CARROUSEL" Extractor (Extractionstechnik G.A.m.b.H.) [11]
19

20. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Chöông 3: THIEÁT LAÄP QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ
I. Quy trình coâng ngheä
Caùm gaïo
Thu nhận
Laøm saïch -saøng
Chưng sấy
Dầu thoâ
Trích ly
Chưng cất
Hơi nước
Hơi nước
Lọc Tạp chất
Chöng saáy
Baõ khoâ daàu
Ngöng tuï
Hơi nước
Baõ khoâ daàu
Laøm nguoäi
Baõ khoâ
daàu
Nöôùc laïnh
Dung moâi + hôi
Dung moâi
Hôi
Taùch nöôùc
Dung moâi
Nước
Dung moâi
Nöôùc
Taïp chaát
20

21. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
II.Thuyeát minh quy trình :
1. Thu nhaän
• Muïc ñích : chuaån bò
• Tieáp nhaän nguyeân lieäu ñeå oån ñònh saûn xuaát.
• Caùc bieán ñoåi chính :
Caùm gaïo coù haøm aåm khoaûng 10% ñöôïc tieáp nhaän vaøo nhaø maùy töø caùc nhaø
maùy xay xaùt luùa. Caàn ñöôïc kieåm tra chæ soá AV cuûa daàu, haøm aåm, vaø taïp
chaát tröôùc khi nhaäp vaøo.
Caùm gaïo maø coù chæ soá AV döôùi 30 seõ ñöôïc ñöa vaøo quy trình saûn xuaát.
Bieán ñoåi chuû yeáu trong quaù trình toàn tröõ laø söï taêng chæ soá AV cuûa caùm gaïo
do taùc ñoäng cuûa enzyme lipase . Ngoaøi ra coøn coù caùc bieán ñoåi vaät lyù khaùc
nhö söï thay ñoåi haøm aåm. Bieán ñoåi sinh hoïc do coân truøng, vi sinh vaät gaây
neân khi toàn tröõ.
• Thieát bò : kho chöùa
2. Laøm saïch :
• Muïc ñích: chuaån bò
• Taùch khoûi haït nhöõng taïp chaát coù haïi laãn beân trong khoái caùm gaïo ,
• Caùc bieán ñoåi chính : chuû yeáu laø bieán ñoåi vaät lyù. Tyû troïng khoái caùm gaïo thay
ñoå, taùch loaïi ñöôïc caùc taïp chaát nhö gaïo vôõ, buïi, kim loaïi, ñaù, caùt …
• Thieát bò: Maùy saøng keát hôïp vôùi khí ñoäng.
. 3.Chöng saáy:
• Muïc ñích: chuaån bò, khai thaùc.
• Laø quaù trình gia nhieät cho khoái boät nghieàn ôû ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm nhaát
ñònh. Goàm coù hai giai ñoaïn: Ñaàu tieân boät nghieàn seõ ñöôïc laøm aåm ôû nhieät ñoä
töông ñoái thaáp baèng caùch xoâng hoaëc phun tröïc tieáp hôi baõo hoøa (8 – 12% aåm).
Sau ñoù boät nghieàn seõ ñöôïc taêng nhieät ñoä leân vaø saáy khoâ ñeán ñoä aåm nhaát ñònh.
• Caùc bieán ñoåi chuû yeáu:
Phaù vôõ tieáp teá baøo chöùa daàu .
Laøm lieân keát giöõa caùc phaân töû daàu vaø phaân töû phi daàu yeáu ñi, daàu ñeã ñöôïc giaûi
phoùng ra ngoaøi.
ÔÛ nhieät ñoä cao vaø ñoä aåm cao laøm bieán tính protein vaø voâ hoaït enzyme trong haït.
ÔÛ nhieät ñoä cao, ñoä nhôùt cuûa daàu giaûm.
Tieâu dieät moät phaàn vi sinh vaät trong haït.
Laøm yeáu lieân keát giöõa daàu vaø caùc phaàn töû öa nöôùc (protein, …), daàu deã taùch ra hôn.
- Giai ñoaïn ñaàu:
Khoái löôïng nöôùc trong haït taêng, haït tröông nôû vaø trôû neân deûo hôn. Moät soá haït
trong khoái boät nghieàn seõ bò voùn cuïc. Theå tích khoái boät nghieàn taêng.
Daàu thoaùt ra treân beà maët.
Moät soá protein bò bieán tính, enzyme bò voâ hoaït, ñoä nhôùt cuûa daàu giaûm.
21

22. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
Moät soá bieán ñoåi khoâng coù lôïi: lipid bò oxy hoùa.
- Giai ñoaïn sau:
Thay ñoåi caáu truùc haït, haït trôû neân ít deûo hôn (deã eùp hôn).
• Yeâu caàu chaát löôïng sau chöng saáy:
Aåm cuûa caùm gaïo: 7 – 12 %.
Nhieät ñoä caùm gaïo: 95 – 115o
C
• Thöïc hieän: Thöïc hieän trong noài chöng saáy ôû nhieät ñoä 90 – 115o
C .
4. Trích ly:
• Muïc ñích : khai thaùc
• Duøng dung moâi hoaø tan daàu trong nguyeân lieäu.
o Caùc bieán ñoåi chính : bieán ñoåi hoaù lyù. Hoøa tan daàu, caùc chaát maøu, muøi,
hôïp chaát chöùa nitô vaøo dung moâi
o Bieán tính moät phaàn protein.
• Caùc thoâng soá coâng ngheä
- Dung moâi : hexane
- Tyû leä hexane : caùm laø 2,2 : 1
- Nhieät ñoä :50o
C
- Thôøi gian : khoaûng 40 phuùt
• Thieát bò : thieát bò trích ly daïng ngaâm
5. Quaù trình söû lyù miscella :
• Muïc ñích : hoaøn thieän, baûo quaûn. Nhaèm muïc ñích taùch dung moâi, daàu saïch, vaø
baõ khoâ daàu.
• Bao goàm boán quaù trình:
- Loaïi taïp chaát
- Chöng caát miscella
- Ngöng tuï dung moâi vaø nöôùc
- Taùch dung moâi vaø nöôùc
5.1 . Loïc :
• Muïc ñích: chuaån bò.
• Mixen thu ñöôïc sau khi trích ly ngoaøi thaønh phaàn daàu hoaø tan coøn coù caùc chaát
maøu, caùc phöùc photpholipid vaø caùc haït baõ daàu cuøng moät soá taïp chaát cô hoïc
khaùc. Caùc chaát hoøa tan trong mixen ôû daïng keo vaø khoâng tan trong mixen, döôùi
taùc ñoäng cuûa nhieät khi chöng caát seõ coù phaûn öùng töông taùc vôùi mixen laøm giaûm
phaåm chaát daàu (bò taêng chæ soá axid, saãm maøu), taïo ra cao ñoùng keát beà maët caùc
thieát bò truyeàn nhieät trong heä thoáng chöng caát vaø khi chöng caát daàu seõ gaây ra
hieän töôïng traøo noåi do suûi boït
Do ñoù ñeå thu ñöôïc daàu trích ly coù chaát löôïng toát ta phaûi laøm saïch caùc taïp chaát
hoøa tan vaø khoâng hoøa tan trong mixen tröôùc khi ñem chung caát.
22
Tải bản FULL (51 trang): https://bit.ly/3lTXAGI
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

23. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
• Caùc bieán ñoåi cuûa nguyeân lieäu:
- Bieán ñoåi vaät lyù: keát laéng caùc caën muøn
• Thoâng soá kyõ thuaät:
- Tyû leä caën muøn trong mixen: <0,1%
- Haøm löôïng daàu cuûa caën muøn: 1,25 – 1,6%
- Ñoä aåm cuûa caën muøn: 8 – 8,5%
• Thieát bò: maùy
5.2. Chöng caát miscela :
• Muïc ñích : khai thaùc, hoaøn thieän.
• Duøng nhieät ñoä laøm bay hôi dung moâi khoûi hoãn hôïp ( keùo theo caû aåm) ñeå taùch
rieâng dung moâi vaø thu laáy daàu.
• Caùc bieán ñoåi chính:
- Vaät lyù: taêng nhieät ñoä cuûa mixen
- Hoùa lyù: dung moâi töø pha loûng chuyeån sang pha hôi
• Thieát bò :
Miscella ñöôïc chöng caát theo nhieàu caáp. Ñoái vôùi chöng caát 2 caáp:
- Thieát bò chöng caát sô boä: thaùp maøng daïng oáng chuøm. Daàu thu ñöôïc coù noàng ñoä
töø 60 -70 %
Nguyeân taéc: Mixen soâi trong boä oáng chuøm vaø daâng theo thaønh oáng ôû daïng maøng
vaø boác hôi dung moâi
- Thieát bò chöng caát kieät dung moâi: thaùp maøng daïng taám (maùng) xeáp song song.
Nguyeân taéc: Mixen ñaëc quaù nhieät vôùi aùp suaát dö qua moû phun vaøo buoàng thieát bò
trong ñieàu kieän huùt chaân khoâng seõ boác hôi dung moâi raát maïnh. Caùc gioït mixen
ñaëc rôi xuoáng heä thoáng maùng thaønh caùc lôùp maøng moûng. Döôùi ttaùc ñoäng cuûa hôi
quaù nhieät tieáp xuùc tröïc tieáp leân maøng mixen dung moâi laïi tieáp tuïc boác hôi. Daàu
trích ly chaûy doàn xuoáng boàn khöû muøi ñang ñöôïc ñun noùng nhaèm ñaûm baûo caát kieät
dung moâi trong daàu. Daàu ñöôïc coâ ñeán noàng ñoä 93-95 %.
5.3. Ngöng tuï dung moâi:
• Muïc ñích : taùch nöôùc khoûi dung moâi
• Caùc bieán ñoåi chính: bieán ñoåi hoaù lyù: coù söï thay ñoåi pha.
• Thieát bò : heä thoáng oáng sinh haøn
5.4. Taùch nöôùc khoûi dung moâi
• Muïc ñích: thu ñöôïc dung moâi tinh saïch .
• Caùc bieán ñoåi chính: hoaù lyù. Coù söï taùch pha,
• Thieát bò : beå laéng, coù ñaùy coân. Dung moâi phía treân, nöôùc phía döôùi. Nöôùc coù
theå laãn moät ít dung moâi, coøn dung moâi thì tinh saïch.
23
Tải bản FULL (51 trang): https://bit.ly/3lTXAGI
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

24. Ket-noi.com kho tài li u mi n phí
ệ ễ
6. Xöû lyù baõ khoâ daàu
• Muïc ñích : cheá bieán, hoaøn thieän, baûo quaûn.
• Baõ sau trích ly coù chöùa 25-30% dung moâi, caàn taùch dung moâi ra khoûi baõ. Dung
moâi bay hôi ñöôïc ñöa veà thieát bò ngöng tuï ñeå thu hoài dung moâi.
• Caùc bieán ñoåi chính:
- Vaät lyù: thay ñoåi veà tyû troïng, haøm aåm.
- Hoaù lyù : coù söï taùch pha, bay hôi dung moâi.
• Thieát bò : noài chöng saáy
III. Tính toaùn caân baèng vaät chaát :
Tính caân baèng vaät chaát cho saûn phaåm chính laø : daàu thoâ vaø baõ khoâ daàu
Nguyeân lieäu ban ñaàu laø caùm gaïo.
1. Caùc thoâng soá ñeå tính toaùn : [6, 8, 9 ,10, 11, 22]
• Caùm gaïo :
- Haøm aåm ban ñaàu : 12%
- Haøm aåm tröôùc khi vaøo trích ly : 8%
- Daàu : 20%
- Taïp chaát ban ñaàu tröôùc saøng : 3%
- Baõ : 67%
• Miscella :
- Daàu : 30% khoái löôïng miscell
- Caën : 0.1%
- Haøm aåm trong miscella : 3%
• Dung moâi :
- Toån thaát dung moâi trong chöng caát laø 0.1% .
- Hexane vôùi tyû leä hexane : caùm gaïo = 2.2 : 1.
- Haøm aåm cuûa dung moâi khi vaøo ngöng tuï laø 10%
• Daàu :
- Haøm aåm : 1%
- Caën : 0,1 %
• Caën (baõ khoâ daàu soùt trong miscell, sau khi loïc) :
- Haøm aåm trong caën : 0,1%
- Daàu soùt trong caën : 1%
• Baõ khoâ daàu :
- Haøm aåm cuoái cuøng :12%
- Haøm aåm tröôùc chöng saáy laø : 10%
- Daàu trong baõ cuoái : 0.4%
- Dung moâi trong baõ ngay sau trích ly : 28%
• Hao huït cho moãi quaù trình laø 0,1 %
24
4247019