1. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 1
Ελένη του Ευριπίδη-Πρόλογος
Αττικός μελανόμορφος αμφορέας. Βρέθηκε στο Βούλτσι (Vulci). Αποδίδεται στον "Ζωγράφο του Άμαση". Στην
πίσω όψη απεικονίζεται ηανάκτηση της Ελένης από τον Μενέλαο
Ωόν, ύψος 5,1 εκ., 420-410 π.Χ.,
Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη
Ζωγράφος του Λουτρού
Αττικό μελανόμορφο πινάκιο (λεπτομέρεια από το εσωτερικό μετάλλιο). Αποδίδεται στον Λυδό. Στο εσωτερικό ο
Μενέλαος οδηγεί με βία την Ελένημαζί του, μετά την άλωσητης Τροίας. Ελένης ανάκτηση (New York 95.47)
2. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 2
Φύλλο εργασίας 1
Ο Πρόλογος αποτελεί ένα, το πρώτο, από τα «κατὰ ποσὸν» μέρη της
τραγωδίας και εισάγει το θεατή στο έργο.
Ποια στοιχεία από τον πρόλογο αποτελούν σκηνοθετικούς δείκτες;
( τόπος, χρόνος, πρόσωπα)
Πως βρέθηκε η Ελένη στην Αίγυπτο;
Από πού φαίνεται, στον πρόλογο, ότι η Ελένη είναι τραγικό πρόσωπο;
Σκηνή 1η
3. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 3
Φύλλο εργασίας 2
Ο Ευριπίδης έχει επηρεαστεί από τους σοφιστές. ( επισκεφτείτε τους
συνδέσμους και βρείτε πληροφορίες για το κίνημα των σοφιστών)
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/filosofia/page_034.html
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/filosofia/page_034.html
Σε ποια σημεία, στον μονόλογο της Ελένης, διακρίνονται τέτοιες επιρροές;
Σε ποια σημεία του κειμένου είναι σαφής η αντίθεση ανάμεσα στο «είναι»
και το «φαίνεσθαι».
Βρείτε τα στοιχεία τα οποία δείχνουν το σκεπτικισμό του Ευριπίδη και
ταυτόχρονα μας δίνουν ένα αντιπολεμικό μήνυμα.
4. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 4
Φύλλο εργασίας 3
Ποια είναι η λειτουργία του «Ευριπίδειου» Προλόγου;
α) στην εξέλιξη της δράσης β) στην εξέλιξη του ήρωα γ) στους θεατές
Ο Ευριπίδης θεωρείτε ότι αμφισβητεί την παραδοσιακή αντίληψη των
ανθρώπων σχετικά με τους θεούς. Διακρίνετε τέτοια στοιχεία
αμφισβήτησης στον πρόλογο της Ελένης;
Ο Ευριπίδης στην Ελένη αξιοποιεί το «είδωλο». Πώς αυτό συνδέεται με
το δόλο των θεών και πώς συμβάλλει στην πλοκή του μύθου;
5. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 5
Φύλλο εργασίας 4
Από πού φαίνεται ότι η Ελένη ακολουθεί τον ηρωικό κώδικα;
Γιατί η Ελένη κάνει ιδιαίτερη μνεία στα χαρακτηριστικά της Θεονόης; Τι
προοικονομεί αυτή η μνεία για τη συνέχιση του έργου;
Ποια είναι τα αίτια του Τρωικού πολέμου σύμφωνα με την Ελένη;
6. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 6
Φύλλο εργασίας 5
Να συγκρίνετε τη συμπεριφορά του Πρωτέα προς την Ελένη με την
αντίστοιχη του γιου του Θεοκλύμενου. Ποιος ο ρόλος της στην εξέλιξη
της δράσης;
Η Ελένη μοιάζει με την Ομηρική Πηνελόπη. Να δικαιολογήσετε αυτή
τη θέση.
Ο Ρωμαίος λυρικός ποιητής Οβίδιος (1ος αι. π.Χ.-1ος αι. μ.Χ.) σε ένα έργο του, που ονόμασε
Επιστολές Ηρωίδων, παρουσιάζει διάσημες γυναίκες της μυθικής εποχής να στέλνουν επιστολές
στους συζύγους ή τους φίλους τους. Σε μια τέτοια φανταστική επιστολή γράφει η Πηνελόπη στο
σύζυγό της Οδυσσέα, που τον περιμένει είκοσι χρόνια (Ovidius, Heroides 1-14, 87-89 και 110, μτφρ. X.
Pάμμος): Το γράμμα αυτό, στο στέλνει η Πηνελόπη σου, Οδυσσέα·
Τίποτα όμως να μη μου απαντήσεις· ο ίδιος νά ’ρθεις.
Ερείπια είναι βέβαια η Τροία,
η μισητή στις ∆αναΐδες κόρες·
δεν άξιζε τόσο ο Πρίαμος κι ολόκληρη η Τροία.
Αχ, μακάρι τότε που ο Πάρης ο ξελογιαστής,
στη Σπάρτη με τα πλοία του ταξίδευε,
να ’χε πνιγεί στα μανιασμένα κύματα!
∆ε θα βρισκόμουν τότε κρύα στο ορφανό κρεβάτιμου·
κι ούτε παρατημένη θα ’κλαιγα που αργά περνάν οι μέρες·
Κι ούτε τα χέρια μου, όταν προσπαθώ να ξεγελάσω τις μακριές νύχτες,
ο αργαλειός θα κούραζε, σαν να ’μαι χήρα φτωχή. [...]
Μνηστήρες απ’ το ∆ουλίχι,
τη Σάμη και αυτοί που έστειλε η Ζάκυνθος,
πλήθος πολυέξοδο, με πολιορκούν και βασιλεύουν ανεμπόδισταστο παλάτι σου [...] Έλα γρήγορα,
λιμάνι κι άσυλο των αγαπημένων σου.
Αν η Ελένη, η ηρωίδα του έργου μας, έστελνε κι αυτή μια επιστολή στο
Μενέλαο, τι πιστεύεις ότι θα του έγραφε; (δημιουργικό γράψιμο – ήθος
Eλένης)
7. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 7
Φύλλο εργασίας 1
Ποιος είναι ο δραματικός ρόλος της σκηνής με τον Τεύκρο;
( είναι vs φαίνεσθαι)
Ποιες σκηνογραφικές πληροφορίες υπάρχουν στην ενότητα;
Ποιες πληροφορίες δίνει στην Ελένη ο Τεύκρος και ποια θεωρείτε πιο
σημαντική γι’ αυτήν και γιατί;
Πώς κλιμακώνονται τα συναισθήματα της Ελένης σε αυτή τη σκηνή;
Σκηνή 2η
8. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 8
Φύλλο εργασίας 2
Να αναζητήσετε στοιχεία για την εξορία πολιτών στην αρχαία Ελλάδα και
τις επιπτώσεις τους στον εξόριστο σε πολιτικό, κοινωνικό και θρησκευτικό
επίπεδο.
Ποια στοιχεία στη διήγηση του Τεύκρου δημιουργούν αμφιβολίες για το
θάνατο του Μενέλαου;
Μπορείτε να εντοπίσετε στο κείμενο σημεία ενδεικτικά του ήθους των
ηρώων;
Τι κοινά στοιχεία βρίσκετε στη ζωή και στις περιπέτειες του Τεύκρου και
της Ελένης;
Σκηνή 2η
9. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 9
Φύλλο εργασίας 1
Ποια είναι η λειτουργία του «είναι» και του «φαίνεσθαι» στην εξέλιξη του
μύθου; ποιο είναι το διαχρονικό μήνυμα;
Να αναζητήσετε όλα τα στοιχεία που δείχνουν τη στάση του ποιητή απέναντι
στον πόλεμο και να προσπαθήσετε να τη συνδέσετε με το ιστορικό πλαίσιο της
εποχής που διδάχθηκε η συγκεκριμένη τραγωδία.
Να αποδώσετε εικαστικά το σκηνικό της τραγωδίας με βάση τις
σκηνογραφικές πληροφορίες που υπάρχουν στο κείμενο.
Αρκετά είναι τα θέματα που θα μας απασχολήσουν στην Ελένη. Τα
θέματα αυτά χτίζονται σταδιακά στο έργο. Για να καταφέρετε λοιπόν να
διαμορφώσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα τους, χρειάζεται να εντοπίζετε τα
σχετικά στοιχεία και στη συνέχεια να τα καταγράφετε. Κάποια στιγμή,
που θα ολοκληρώνεται ένα θέμα, μπορείτε να παρουσιάζετε στην τάξη τα
αποτελέσματα της έρευνάς σας.
Για το σκοπό αυτό θα βοηθήσει να χωριστείτε σε ομάδες των 2-3 ατόμων
και να καταγράφετε τα στοιχεία του θέματος που έχετε αναλάβει σε ένα
ξεχωριστό μέρος του τετραδίου σας ή σε μικρά χαρτάκια, τα δελτία.
Ας αρχίσουμε την αποδελτίωση από τα εξής θέματα:
1) πόλεμος, 2) η αντίθεση «είναι – φαίνεσθαι», 3) οι θεοί, 4) γνώση – άγνοια.
Πρόλογος
συνολικά
10. ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Επιμέλεια: Ευαγγελία Πατέρα Σελίδα 10
Πρόλογος 1-191
«Kαὶ δοκεῖ μ' ἔχειν, κενὴν δόκησιν, οὐκ ἔχω»
Η Ελένη και το είδωλό της
EΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Τα βάσανά μου θα σας ιστορήσω (στ. 26),λέει η Ελένη κι αρχίζει να αναφέρεται στην
αιτίατωνκακών.Προσπαθήστενα αποδώσετεπεριληπτικάσε10 γραμμέςτα
γεγονότα που αποτέλεσαντηναρχή τωνκακών.
2. Ωραία Ελένη,Πηνελόπη,Οδυσσέας:Μεποιονή ποιουςαπόαυτούςτουςήρωεςτης
μυθικήςπαράδοσηςέχει,κατά τη γνώμη σας,κοινάστοιχείαη Ελένη του Ευριπίδη;
3. «Η γενιά του Ευριπίδηδιερωτάται και χειραφετείται»(JacquelinedeRomilly):
Αναζητήστεστομονόλογοτης Eλένης στοιχεία που θαμπορούσαννα στηρίξουναυτή
την άποψη.
4. Κύρια λειτουργία του προλόγου στοαρχαίοδράμαθεωρείται η ενημέρωση τωνθεατών
για τοντόπο, το χρόνο, τα βασικά πρόσωπα,τηνπροϊστορίατηςδράσηςκαι το
κεντρικόνήμα τηςυπόθεσης.Ποια στοιχείατου Προλόγου επιτελούντηνπαραπάνω
λειτουργίατης Ελένης του Ευριπίδη;
5. Σύμφωνα μεκάποιουςμελετητές,ο Tεύκροςβρίσκεται σετραγική θέση.Συμμερίζεστε
την άποψή τους;Να στηρίξετετηναπάντησήσαςσεόλεςτιςπληροφορίεςπου μας
δίνει γιατονεαυτότου ο Τεύκροςκαι στη συμπεριφοράτου απέναντι στηνΕλένη.
6. O TεύκροςφτάνονταςστηνKύπροαφηγείται τη συνάντηση μετηνEλένη σε έναν
παλιόσυμπολεμιστή του...
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Ας υποθέσουμεότι η τάξη σαςαποφάσισενα ανεβάσει την Ελένη. Έναςαπότουςτομείς,με
τους οποίουςέχετενα ασχοληθείτε,είναι και τοσκηνικό.Μπορείτε,λοιπόν,να σχεδιάσετετο
σκηνικό πουεσείςπροτείνετε.Iδέεςμπορείτενα πάρετε απότα σκηνικά πουαπεικονίζονται
στο βιβλίοσας(σελ.9-21)και τη μακέτα πουσχεδίασεοΓιάννηςΤσαρούχηςγιαμια
παράσταση της Ελένης(σελ.35).
EΡΓΑΣΙΑ
Nα μελετήσετεορισμένουςΠρολόγουςκαι να διερευνήσετετη λειτουργίατους.Δείτεγια
παράδειγμα:α)τονΠρόλογο απόορισμένα διηγήματα,που περιλαμβάνονται στα Κείμενα
Νεοελληνικής Λογοτεχνίαςτης τάξηςσας,β) τον Πρόλογο απόένα σύγχρονοθεατρικόέργο,
που μπορείτενα αναζητήσετεστη βιβλιοθήκη του σχολείου σας,γ)τον Πρόλογοαπότο βιβλίο
της Φυσικήςή τωνΜαθηματικών.
