ΥΛΙΚΟ

1. ΤΥΠΟΣ
ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΘΕΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΥΠΟΥ
 πληροφόρηση, γνώσεις  διεύρυνση πνεύματος, όξυνση κρίσης, σφαιρική αντίληψη,
απομάκρυνση από φανατισμούς, δυνατότητα έκφρασης άποψης..  αυτοβουλία, αποφυγή
χειραγωγήσεων, πνευματική ελευθερία..
 γνωστοποίηση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, προτροπή νομιμοφροσύνης, πρόκληση
κοινωνικών ευαισθησιών, προβολή παθογενών κοινωνικών φαινομένων (βία, ναρκωτικά,
ρατσισμοί..) και εξώθηση προς αντιμετώπισή τους..
 άσκηση ελέγχου στους πολιτικούς και αποτροπή τους από αυθαιρεσίες, πολιτικοποίηση των
πολιτών και παρώθησή τους στη συμμετοχή στα κοινά, ενίσχυση της δημοκρατίας και της
πολυφωνίας..
 παρουσίαση των παγκόσμιων εξελίξεων και ερμηνεία τους προς αποφυγή διακρατικών
παρεξηγήσεων, ευαισθητοποίηση ως προς τα οικουμενικά δρώμενα και διέγερση φιλικών
αισθημάτων προς αλλοεθνείς, προσπάθεια άρσης των εθνικισμών και στήριξης της ειρήνης..
 διοχέτευση μηνυμάτων περί ηθικών και υγιών τρόπων ζωής (ομαδικότητα, αλληλοσεβασμός,
κοινωνική συνείδηση..), προβολή ιδανικών και αξιών, ηθικοποίηση πολιτών..
 ενημέρωση περί πολιτιστικών αγαθών και εκδηλώσεων, προσπάθεια ψυχαγωγίας του αναγνώστη
και ορθής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου του μέσω επιφυλλίδων, ειδικών ενθέτων,
πνευματικών παιχνιδιών..
ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΟΡΘΑ Ο ΤΥΠΟΣ ΣΗΜΕΡΑ;
Α) Δείγματα υπολειτουργίας του τύπου
 παραπληροφόρηση, προπαγάνδα, ψευδότητα..
 στράτευση σε οικονομικές και πολιτικές σκοπιμότητες..
 συνθηματολογία, αποπροσανατολισμός, χειραγώγηση..
 «κατασκευή» και επιβολή ηγετών..
 φανατισμός, αποσταθεροποίηση..
 κιτρινισμός, συκοφαντίες, ανούσια θέματα..
 σκανδαλοθηρία, εισβολή στον ιδιωτικό βίο..
 προσπάθεια εντυπωσιασμού, πηχιαίοι τίτλοι..
 δραματοποίηση, υπερβολή, απαισιόδοξη θεώρηση..
 ευτελισμός αξιών..
 Οι παραπάνω επισημάνσεις επιδεικνύουν πότε οι επιδράσεις του τύπου αποκτούν αρνητική
χροιά έναντι της κοινής γνώμης..
Β) Αίτια υπολειτουργίας του τύπου
 οικονομικά συμφέροντα: οι εκδοτικοί οίκοι έχουν μετατραπεί σε εμπορικούς και επιδιώκουν τη
μεγιστοποίηση των κερδών τους.. ως εκ τούτου μετέρχονται κάθε μέσο προς αύξηση των
πωλήσεών τους, όπως μεθόδους εντυπωσιασμού, δραματοποίησης και σκανδαλοθηρίας..

2.  πολιτικά συμφέροντα: σε αρκετές περιπτώσεις οι μέτοχοι των εκδοτικών οίκων είναι σημαντικοί
οικονομικοί παράγοντες της χώρας που επιθυμούν την εκλογή συγκεκριμένων πολιτικών
προσώπων στην εξουσία, γιατί έτσι θα εξυπηρετήσουν ευκολότερα και πολλαπλάσια τις ιδιοτελείς
τους βλέψεις (πελατειακές σχέσεις: η εφημερίδα ευνοεί την εκλογή κόμματος ή προσώπων με
οικεία δημοσιεύματα και κατόπιν ο ευνοημένος πολιτικός ανταποδίδει με προώθηση τροπολογιών
στη βουλή υπέρ των οικονομικών συμφερόντων των μεγαλομετόχων της εφημερίδας) ή οι εκδότες
μιας εφημερίδας λόγω των προσωπικών τους πολιτικών πεποιθήσεων προωθούν αντίστοιχες
κομματικές παρατάξεις  προπαγάνδα, φανατισμός..
 κρίση αξιών: στη σύγχρονη εποχή έχουν επικρατήσει κατά πολύ οι απαξίες της ιδιοτέλειας, της
ανειλικρίνειας, του ωφελιμισμού.. υπ’ αυτές τις συνθήκες είναι αναμενόμενο το ότι ως ένα βαθμό
θα έχει επηρεαστεί αρνητικά και η δημοσιογραφική οικογένεια και επομένως θα λειτουργεί
αντίστοιχα..
 χαμηλό πνευματικό επίπεδο πολιτών: συνήθως, οι πολίτες διατηρούν μια παθητική στάση έναντι
των πληροφοριών που δέχονται, λόγω αδυναμίας βαθιάς κριτικής επεξεργασίας.. οι
δημοσιογράφοι δεν αναβαθμίζουν την ποιότητα του έργου τους ή και το ευτελίζουν εντελώς, επειδή
δε συναντούν από το αναγνωστικό κοινό αντιδράσεις..
Η εφημερίδα με ένα δημοσίευμά της κάνει το καλό ή το κακό, όχι μόνο μια φορά, όπως
συμβαίνει με τους άλλους ανθρώπους, αλλά τόσες χιλιάδες φορές, όσες χιλιάδες φύλλα της θα
πουληθούν και διαβαστούν..
ΓΙΑΤΙ Ο ΤΥΠΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΤΗΡΙΞΕΙ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;
 ο τύπος υλοποιεί την αρχή και την ανάγκη της πολυφωνίας, του πλουραλισμού των απόψεων, της
ελευθεροστομίας…, στοιχεία που συνιστούν ουσιώδη γνωρίσματα της δημοκρατίας..
 ο τύπος προβάλλει τις θέσεις των πολιτών (ρεπορτάζ, στήλη του αναγνώστη, δημοσκοπήσεις..)
και τις προτάσεις – δράσεις των πολιτικών  αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του λαού και
της πολιτείας, που επιτρέπει την ανάπτυξη ενός (έμμεσου) διαλόγου και ενισχύει τη δημοκρατία..
 ο τύπος παρουσιάζει τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και έτσι δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη
να γνωρίζει τα δρώμενα, να σχηματίζει άποψη γι’ αυτά και να συμμετέχει στα κοινά 
διαμόρφωση πολιτικοποιημένων, ενεργητικών, δραστήριων ατόμων που πραγματοποιούν αυτό που
ετυμολογικά η δημοκρατία πρεσβεύει, το να κρατεί δηλαδή ο δήμος..
 ο τύπος ελέγχει τους πολιτικούς εκπροσώπους του λαού και το αν υλοποιούν τα προγράμματα
και τις υποσχέσεις τους.. άρα, τους υπευθυνοποιεί και τους αποτρέπει από σκάνδαλα, αυθαιρεσίες,
καταχρήσεις εξουσίας..  διασφάλιση μιας υγιέστερης λειτουργίας της δημοκρατίας, αφού οι
έχοντες πολιτική δύναμη δε δύνανται να ασυδοτούν..
 ο τύπος παρέχει υγιή πρότυπα ζωής, νουθετεί, ηθικοποιεί, στηρίζει αρχές – ιδανικά – αξίες,
προωθεί το πνεύμα συνεργασίας και αλληλοσεβασμού, ενημερώνει τους πολίτες για τις
υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους και προτρέπει προς τη νομιμοφροσύνη.. κατά συνέπεια,
σφυρηλατεί δημοκρατικές συνειδήσεις..
 ο τύπος καταγγέλλει αντικοινωνικά φαινόμενα, αδικίες, αναξιοκρατίες, ανισότητες, νοσηρές
καταστάσεις  αγωνίζεται για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παραδειγματίζει το
λαό ως προς τη στάση ζωής που πρέπει να υιοθετήσει και αποτελεί έρεισμα των δημοκρατικών
θεσμών..

3.  ο τύπος μορφώνει, πλατύνει τους πνευματικούς ορίζοντες, ενεργοποιεί την κριτική ικανότητα,
προωθεί τη σφαιρικότητα της σκέψης και απεγκλωβίζει από δόγματα  συμβάλλει στη διάπλαση
ατόμων που δύνανται να υλοποιήσουν και να παγιώσουν τη δημοκρατία..
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ: «Σε ένα γραπτό κείμενο (600 λέξεων περίπου) να τεκμηριώσετε
με κατάλληλα επιχειρήματα το ότι ο τύπος μπορεί να στηρίξει τη δημοκρατία, καθώς επίσης
να δείξετε υπό ποιες προϋποθέσεις είναι δυνατό να διαδραματίσει αυτό το ρόλο».