1. « Ο αδιάφορος για τα κοινά
είναι αχρείος..»
Θουκυδίδης
ΘΕΜΑ: Σε ένα δοκίμιο πειθούς να διατυπώσετε τις απόψεις σας για το αν ο αδιάφορος
πολίτης για τα κοινά είναι επιζήμιος στην κοινωνία. Να ερμηνεύσετε ακόμη τη
σύγχρονη αδιαφορία του πολίτη έναντι των κοινών.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ
Κοινά: πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, οικολογικά θέματα που αφορούν το σύνολο
των πολιτών και τη λειτουργία του κοινωνικού σώματος.
Αδιαφορώ για τα κοινά:
δεν ενημερώνομαι και δεν αξιολογώ τα διαδραματιζόμενα..
δεν μεριμνώ για την έμπρακτη υποστήριξη εκείνων των κοινών ζητημάτων στα οποία είμαι
σύμφωνος..
δεν είμαι νομιμόφρονων..
δεν είμαι μέλος ομάδων πολιτικών (ενεργό πολιτικοποιημένο στέλεχος της συλλογικής βάσης
πολιτικών σχηματισμών), κοινωνικών (ανθρωπιστικές, φιλανθρωπικές, φιλειρηνικές), πολιτιστικών
(λαογραφικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι), οικολογικών (οργανώσεις υπέρ του περιβάλλοντος)..
αδιαφορώ για την εκλογική διαδικασία..
αδιαφορώ για την παραγωγική διαδικασία και τα οικονομικά του κράτους..
δεν αντιδρώ σε όσα διαφωνώ με ενυπόγραφες διαμαρτυρίες, με πορείες, με καταγγελίες..
Τα παραπάνω παραδείγματα είναι ενδεικτικά του τι σημαίνει αδιαφορώ για τα κοινά και σίγουρα
επιδεικνύουν ως ένα βαθμό και το γιατί ο αδιάφορος είναι ταυτόχρονα και επιζήμιος στην
κοινωνία..
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο άνθρωπος, ως κοινωνικό ον που είναι, μερίμνησε για τη συγκρότηση οργανωμένων ομάδων,
προκειμένου από τη μία να ικανοποιήσει την έμφυτη ανάγκη του για επικοινωνία και από την άλλη
μέσω της συνεργασίας και της συνένωσης να υπερκεράσει τα ποικίλα προβλήματά του…ωστόσο,
προϋπόθεση υλοποίησης αυτών κρίνεται η συμμετοχή στα κοινά, της οποίας η αξία έγινε αντιληπτή
από την αρχαιότητα ακόμη..
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
Ζήτημα πρώτο: γιατί ο αδιάφορος για τα κοινά είναι κοινωνικά επιζήμιος;
Αν όμως ένας πολίτης δεν συνειδητοποιεί το κοινωνικό του χρέος και τις όποιες κοινωνικές του
ευθύνες έναντι των κοινών και αδιαφορεί, τότε σίγουρα αποδεικνύεται όχι μόνο ανώφελος για το
σύνολο, αλλά και επιζήμιος..
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΚΟΙΝΑ
2. αδιαφορία για τα κοινά σημαίνει ελλιπή ή και μηδαμινή ενημέρωση για τις πολιτικές εξελίξεις,
τις πρωτοβουλίες και τις αποφάσεις των πολιτικών εκπροσώπων αδυναμία άσκησης κριτικής και
ελέγχου στις πολιτικές επιλογές και κατ επέκταση παθητική αποδοχή των καταστάσεων οι
ιθύνοντες δύνανται να αυθαιρετούν και να καταχρώνται της εξουσίας τους και να λειτουργούν υπέρ
των συμφερόντων τους, υπονομεύοντας τη δημοκρατία και τις ελευθερίες των πολιτών // εξάλλου,
η αδιαφορία σημαίνει και αποστασιοποίηση από τη συμμετοχή στη λήψη συλλογικών αποφάσεων,
γεγονός που υπονομεύει τη δημοκρατία εξ ορισμού, μιας και αυτή απαιτεί την κυριαρχία του δήμου
– των πολλών και όχι των λίγων επί των πολιτικών δρώμενων ο αδιάφορος κρίνεται επιζήμιος..
αδιαφορία για τα κοινά συνιστά έλλειψη κοινωνικών ευαισθησιών και έκδηλο ατομικισμό οι
νόμοι δεν τηρούνται, τα κοινωνικά προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται και συνεπώς διογκώνονται,
τα κοινωνικά ζητήματα δε διευθετούνται η κοινωνική οργάνωση ανατρέπεται, η παρεχόμενη
παιδεία δε βελτιώνεται, η ανομία και η βία οξύνονται, οι ρατσισμοί εδραιώνονται, τα χάσματα
διευρύνονται, οι θεσμοί και οι δημόσιοι μηχανισμοί αλλοτριώνονται, τα ναρκωτικά εξακολουθούν
να διαδίδονται και η κοινωνία τελματώνεται υπό τα παγερά βλέμματα των αδιάφορων, που
αποδεικνύονται επιζήμιοι..
αδιαφορία για τα κοινά ισοδυναμεί και με αδιαφορία για τα οικονομικά του κράτους επιδίωξη
προσωπικών οικονομικών συμφερόντων, μη υψηλή παραγωγικότητα κατά την άσκηση εργασίας,
παραοικονομία και φοροδιαφυγή, απουσία ελέγχου έναντι της διαχείρισης του κρατικού χρήματος
από τους ιθύνοντες και μη καταγγελία περιπτώσεων διασπάθισής του, προσπάθεια αποτροπής
οικονομικών νομοσχεδίων που θα ωφελούν μεν το κράτος, αλλά θα ζημιώνουν τους πολίτες
ελλείμματα στα κρατικά ταμεία και εξαναγκασμός δανειοδότησης / επιβολής επιπρόσθετων
φόρων / αύξησης στις τιμές των αγαθών, χωρίς την αντίστοιχη αύξηση στους μισθούς
(πληθωρισμός).. προκύπτουν αρκετά οικονομικά προβλήματα που επιβαρύνουν την κοινωνία
και δεν επιτρέπουν τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου..
αδιαφορία για τα κοινά φανερώνει και απουσία ενδιαφέροντος για την τύχη του πολιτισμού και
της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς μη τήρηση των ηθών / εθίμων / παραδόσεων, ξενολατρία,
καταστροφή ή βεβήλωση αρχαιολογικών μνημείων ή ευρημάτων, μη ενεργοποίηση έναντι της
καπηλείας εθνικών πολιτιστικών στοιχείων ή αντικειμένων από ιδιώτες ή ξένα έθνη ο αδιάφορος
προς τον εθνικό πολιτισμό αξιολογείται ως αχρείος..
αδιαφορία για τα κοινά σημαίνει και έλλειψη ευαισθησιών για το περιβάλλον και τα οικολογικά
προβλήματα εφησυχασμός και μη δραστηριοποίηση έναντι της καταστροφής της φύσης ή
πρόκλησή της και μη συμμετοχή σε οικολογικές ομάδες που αγωνίζονται ποικιλότροπα για την
προστασία της.. ο πολίτης που δε σέβεται, που κακοποιεί και δεν προστατεύει το φυσικό του
χώρο είναι ιδιαίτερα επιβλαβής..
Ζήτημα δεύτερο: γιατί οι σύγχρονοι πολίτες αδιαφορούν για τα κοινά;
κυριαρχία του πνεύματος ατομικισμού και συμφεροντολογισμού… θεοποίηση του χρήματος,
υλισμός, επικέντρωση στην απόκτηση καταναλωτικών αγαθών και υλιστικών ανέσεων…απουσία
συλλογικών οραμάτων, κρίση των αξιών και των ιδανικών, ασυνειδησία έναντι του «εμείς»..
ιδιοτέλεια και αποστασιοποίηση από τα κοινά..
υπερεργασία και ποικιλία προσωπικών υποχρεώσεων άμβλυνση του ελεύθερου χρόνου και
της διάθεσης αδυναμία ενασχόλησης και παρακολούθησης των κοινών..
στα πλαίσια της αστικής ζωής ευνοείται η αποξένωση λόγω της ανωνυμίας, των γοργών ρυθμών
ζωής, του ανταγωνισμού, της καχυποψίας.. κρίση σχέσεων και χαλάρωση των δεσμών μεταξύ
των μελών της κοινωνίας έλλειψη συνεργασίας και πνεύματος ομαδικότητας απουσία της
2
3. βασικότερης προϋπόθεσης για τη συμμετοχή στα κοινά, που είναι η ύπαρξη κοινωνικής συνοχής
και αλληλεγγύης..
έλλειψη υγιών προτύπων από τον οικογενειακό χώρο και από τα ΜΜΕ…η οικογένεια, αν και
θεωρητικά παραινεί τα νεότερα μέλη να νοιάζονται για τα κοινωνικά δρώμενα, ωστόσο πρακτικά
προσφέρει άλλα παραδείγματα, προωθώντας εν τέλει τον ατομικισμό και τον ωχαδελφισμό…
ταυτόχρονα, τα ΜΜΕ αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη και στρέφουν σε άλλα ζητήματα την
προσοχή των πολιτών, με αποτέλεσμα την απομάκρυνσή τους από τις τρέχουσες καταστάσεις..
ευθύνες εκπαιδευτικής κοινότητας που δεν παρέχει πια ανθρωπιστική, αλλά τεχνοκρατική
παιδεία τα νέα μέλη δεν κοινωνικοποιούνται και δεν πολιτικοποιούνται επαρκώς και συνάμα
κατευθύνονται από ένα πνεύμα πρακτικισμού και τεχνοκρατισμού που τους εξωθεί στην
εξειδίκευση και στην υπερεργασία…επομένως, δε δίνονται οι βάσεις και τα κίνητρα για συμμετοχή
στα κοινά…παράλληλα, οι μαθητικές κοινότητες λειτουργούν τόσο αλλοτριωμένα και υποτυπωδώς
που μάλλον προετοιμάζουν και εθίζουν τους μελλοντικούς πολίτες στην αποχή από τα κοινά..
παράγοντας αποστασιοποίησης από τα κοινά είναι και η πεποίθηση των πολιτών ότι, και να
επιχειρήσουν να ενδιαφερθούν για να βελτιώσουν με τη συμμετοχή τους τις καταστάσεις, τελικά
δεν θα καταφέρουν τίποτα…αυτή η αντίληψη πηγάζει από το συγκεντρωτισμό εξουσίας που
παρατηρείται και από την απομάκρυνση του λαού από τα κέντρα λήψης αποφάσεων (η τοπική
αυτοδιοίκηση έχει μετατραπεί σε διακοσμητικό θεσμό, καθώς απώλεσε βασικούς θεσμικούς ρόλους
και κατά συνέπεια ο πολίτης δεν έχει έναν ενδιάμεσο κρίκο μεταξύ αυτού και της πολιτείας, ώστε
να απευθυνθεί για τα προβλήματά του // παρατηρείται στο εσωτερικό των κομμάτων πειθαρχία των
βουλευτών στις αποφάσεις και στις τακτικές των ηγεσιών, γεγονός που σηματοδοτεί ότι, αν ο
εκλεγμένος βουλευτής φοβάται να διαφοροποιηθεί, τότε ο πολίτης αδυνατεί κατά πολύ
περισσότερο να αλλάξει τα δεδομένα της κοινωνίας // βιώνουμε πλέον μια διπλά έμμεση
δημοκρατία, καθώς οι αποφάσεις λαμβάνονται στους κόλπους της ευρωπαϊκής ένωσης και
επομένως ο απλός πολίτης απέχει πολύ από τα κέντρα λήψης αποφάσεων, αδυνατώντας να τα
επηρεάσει) ο πολίτης αισθάνεται αποκομμένος από τις αποφάσεις και γι αυτό απέχει (εξάλλου,
έχει απογοητευθεί και από τις ψευδολογίες των πολιτικών και ως ένα βαθμό αναπτύσσει και
απέχθεια για τα κοινά)..
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η αδιαφορία για τα κοινά συνιστά έκδηλη απαξίωση για την κοινωνική πορεία και ευρυθμία.
Είναι συνεπώς χρέος όλων μας και όχι απλώς δικαίωμα να συμμετέχουμε στις κοινές διαδικασίες,
ρυθμίζοντάς τες σύμφωνα με το κοινό καλό. Διαφορετικά, θα μας βαραίνει ο χαρακτηρισμός που
πολύ εύστοχα αποδόθηκε από το μεγάλο ιστορικό Θουκυδίδη, ο οποίος κατονόμασε τον αδιάφορο
ως αχρείο.
ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ: Λύσεις για την πολιτικοποίηση των νέων
Πρότυπα: η ενεργητικότητα και η ζωντάνια της νέας γενιάς είναι αναμφισβήτητη.. αυτό όμως
που χρειάζεται είναι η δημιουργία νέων αξιών και οραμάτων που θα εμπνεύσουν τους νέους.. η
δημιουργία αυτών των οραμάτων είναι ευθύνη κυρίως της ώριμης γενιάς, η οποία απαιτείται να
επιβραβεύσει τα σωστά πρότυπα..
Επίλυση των προβλημάτων των νέων: η κοινωνία επιβάλλεται να αντιμετωπίσει με κατανόηση
τους προβληματισμούς και τα όνειρα των νέων ανθρώπων, βοηθώντας τους ταυτόχρονα να
υπερβούν τα όποια τους προβλήματα, ώστε να αποκτήσουν ξανά τη χαμένη τους εμπιστοσύνη προς
τις κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες..
3
4. Ενημέρωση: χρέος των μεγαλύτερων είναι να ενημερώνουν αξιόπιστα τους νέους για τις
κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις και να προχωρούν σε ένα ανοικτό διάλογο μαζί τους για την από
κοινού δράση τους..
Συμμετοχικοί θεσμοί: κρίνεται επιτακτική ανάγκη η πολιτεία να εξασφαλίσει στους νέους τη
δυνατότητα για ουσιαστική συμμετοχή στην κοινωνικοπολιτική ζωή, ιδίως σε κέντρα λήψης
αποφάσεων για ζητήματα που τους αφορούν..
Αγωνιστικότητα: τα φαινόμενα διαφθοράς και καταχρήσεων στην πολιτική ζωή δεν πρέπει να
πτοούν και να απογοητεύουν τους νέους.. αυτό που χρειάζεται είναι η αισιοδοξία και η
αγωνιστικότητα για την ανατροπή όλων αυτών των παθογενών καταστάσεων..
Παιδεία: η δημοκρατία είναι τρόπος ζωής και η πολιτεία έχει χρέος να τον διδάξει μέσω του
εκπαιδευτικού συστήματος, που πρέπει να έχει ανθρωπιστικό προσανατολισμό..
4
