ΥΛΙΚΟ

1. Ενδεικτική προλογική σκέψη ( με αντίθεση)
Κάθε άτομο αντιλαμβάνεται, κρίνει και ερμηνεύει τα διάφορα γεγονότα της ζιοής με το δικό του
προσωπικό τρόπο. Εντούτοις, παρά τη διαφορετική προσέγγιση και τη διαφορετική εκτίμηση των
γεγονότων, διαπιστώνουμε πολύ συχνά μια ταύτιση των απόψεων τους. Αυτή η σύγκλιση γνωμών
σχηματίζει την κοινή γνώμη.
Ανάλυση της έννοιας
Ορισμός και διαίρεσή της
Κοινή γνώμη είναι η ιδέα που σιωπηρά αποδέχονται ή και ρητά εκφράζουν κατά πλειοψηφία τα
μέλη μιας κοινότητας-τοπικής, εθνικής, διεθνούς-για θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
Ιστορικά παραδείγματα
Η κοινή γνώμη ως εκδήλωση δημόσιας ζωής συναντάται από την αρχαιότητα. Ο Σωκράτης
αναφέρεται στη «γνώμη των πολλών», η κοινή γνώμη καταδίκασε το Χριστό και στη Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία θεωρούνταν ως βάση της νομικής και πολιτικής κυριαρχίας, ταυτιζόμενη με τη
θέληση των πολλών.
Μεταβατική παράγραφος
Από τότε διαχωρίστηκε, βέβαια, από τις τυπικές πολιτικές διαδικασίες και τα θεσμοθετημένα
όργανα που παίρνουν τις πολιτικές αποφάσεις, αλλά δεν έπαψε να επηρεάζει και να καθορίζει τις
προτιμήσεις και τη συμπεριφορά των πολιτών καθώς και τις αποφάσεις των κυβερνήσεων. Το «τι θα
πει ο κόσμος» είναι μια δύναμη που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει ή να περιφρονήσει, επειδή
εκφράζει τη βούληση των πολιτών, που στα δημοκρατικά πολιτεύματα εμπνέει σεβασμό και στα
απολυταρχικά τρόμο.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την κοινή γνώμη
 Με δεδομένο,λοιπόν, ότι η κοινή γνώμη αποτελεί, έτσι κι αλλιώς, υπολογίσιμη δύναμη, είναι
φυσικό να θέλουν, με τα μέσα που διαθέτουν, να κερδίσουν την εύνοιά της, να την
προσεταιριστούν ή, τουλάχιστο, να εξουδετερώσουν τις αντιδράσεις της οι κοινωνικοί και
πολιτικοί παράγοντες (κυβέρνηση, αντιπολίτευση, μαζικές οργανώσεις).
 Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, με την επιλεκτική παρουσίαση, με το σχολιασμό και την
ερμηνεία που δίνουν στα γεγονότα, με την προβολή προτύπων ζωής και αξιών, εκφράζουν,
προδιαθέτουν και κατευθύνουν την τεράστια δύναμη της κοινής γνώμης.
 Οι παραδοσιακές αρχές, τα έθιμα και οι κοινωνικές δοξασίες, που λειτουργούν για πολλούς
ως κριτήριο, σύμφωνα με το οποίο επικροτούν ή απορρίπτουν μια πράξη ή μια ιδέα.
 Αν αναλογιστούμε ότι τη σκέψη και ιδιαίτερα την κρίση του ανθρώπου τη διαμορφώνει η
παιδεία, τότε, κατά λογική συνέπεια, το μορφωτικό επίπεδο των προσώπων, αλλά και των
ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ

2. κοινωνιών γενικότερα, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.
 Το πολίτευμα, επειδή διαμορφώνει τις ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες σχηματίζεται και
εκφράζεται η κοινή γνώμη.
 Τα ηγετικά πρόσωπα, με το κύρος που διαθέτουν και την απήχηση που έχουν στο κοινό οι
απόψεις τους.
 Το συμφέρον, ατομικό και κοινό, επειδή καθορίζει τις προθέσεις και τη συμπεριφορά των
ανθρώπων.
Η συμβολή της στην κοινωνική και πολιτική ζωή
Α. Θετική συμβολή
 Δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να εκτρέπεται σε πράξεις που προκαλούν το κοινό αίσθημα.
 Τον ενθαρρύνει και τον επαινεί για ενέργειες που εξυπηρετούν το κοινό καλό.
 Είναι σεβαστός και υπολογίσιμος παράγοντας δημοκρατίας, π.χ. οι δημοσκοπήσεις.
 Λειτουργεί ως ένα είδος κοινωνικού ελέγχου της εξουσίας. Απ’ αυτή την άποψη η κοινή γνώμη
είναι εκδήλωση του ενδιαφέροντος του πολίτη για τις κοινές υποθέσεις και ενεργός παρέμβασή του
στη διαμόρφωσή τους.
Διαμορφώνει και ενισχύει τη συλλογική συνείδηση.
Β.Αρνητική συμβολή
 Από αδυναμία να κατανοήσει μια εμπνευσμένη και καινοτόμο ιδέα ή πράξη, την κατακρίνει, τη
διαβάλλει και εναντιώνεται σ’ αυτήν. Η κοινή γνώμη, για παράδειγμα, καταδίκασε το Χριστό και
απάλλαξε το ληστή.
 Το λεγόμενο «πολιτικό κόστος», που δεν είναι άλλο από τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης,
μπορεί να οδηγήσει στην κολακεία της, στη δημαγωγία και στο λαϊκισμό, φαινόμενα συχνά
καταστρεπτικά για ένα λαό.
Ποια πρέπει να είναι η στάση του ατόμου απέναντι στην κοινή γνώμη;
Η αλληλεπίδραση ατόμου και κοινής γνώμης μπορεί να οδηγήσει σε ευνοϊκά ή δυσμενή για το
άτομο αποτελέσματα. Όταν το άτομο συμφωνεί με την κοινή γνώμη, αισθάνεται τη βεβαιότητα, τη
σιγουριά που προσφέρει η ομοφωνία με τους πολλούς. Όταν, όμως, οι προσωπικές απόψεις
βρίσκονται σε διάσταση με την κοινή γνώμη, τότε το άτομο, ακόμα κι αν έχει δίκιο, εκτίθεται σε
επικρίσεις, χλευασμούς, απομόνωση και διάφορες δοκιμασίες.
Αλλά αυτό δε σημαίνει καθόλου ότι πρέπει να επιδιώκει την ταύτισή του με την κοινή γνώμη, τη
συμμόρφωσή του με αυτήν και την έγκρισή της για ό,τι σκέφτεται ή για ό,τι πράττει, επειδή δεν είναι
πάντοτε αντικειμενική. Υπάρχει, επομένως, ο κίνδυνος απώλειας της προσωπικής του βούλησης και
κρίσης, απώλειας δηλαδή της ελευθερίας σκέψης και έκφρασης. Γι’ αυτό δεν πρέπει να συμπλέει
άκριτα το άτομο με την κοινή γνώμη, αλλά να τηρεί κριτική στάση απέναντι της.