Ortograpiya tungo sa tagumpay! Magsikhay at Maging masigasig!

2.  Tinatawag na SINTAKS ang bahaging ito ng grammar na mey
kinalaman sa sistema ng mga rul at mga kategori na syang
batayan sa pagbubuo ng mga sentens
 Sa madaling salita, ang sintaks ang pag-aaral ng straktyur ng
mga sentens.

3.  Malikhain at sistematik ang sintaks ng isang gramar
 Tinatawag na gramatikal-rul ang tamang kombinasyon
ng mga salita sa pagbuo ng sentens
 Pero kung hindi ayon sa gramatikal-rul ang isang kombinasyon
ng mga salita, hindi ito gramatikal
 Bukod ditto, sinasabing gramatikal ang anumang nasasabi
kapag tinatanggap ng mga neytiv-spiker na tama ito sa wika
nila.

4. 1a: Binulsa ko ang mabangong bahay
1b: Bumulsa ko ang mabanging panyo
1c: Ibinulsa ko ang mabangong panyo

5.  Malalaman ang kahulugan ng isang sentens sa mga salitang
bumubuo nito, pero ang kahulugan ng sentens ay higit sa kabuuan
ng mga kahulugan ng mga morfim na bumubuo rito. Halimbawa,
2a: Tumira nang matagal sina Ramon sa Amerika
2b: Sa Amerika tumira sina Ramon nang matagal.
2c: Amerika tumira sa Ramon matagal sina nang
 Ang mga string, mga pinagsusunod-sunod na salita, na hindi lumalabag
sa mga sintaktik-rul ng isang wika ay tinatawag na mga sentens o
gramatikal na sentens ng nasabing wika.

6.  Sa lahat ng mga wika, pundamental ang katotohanang pwedeng igrupo
ang mga salita sa iilang mga klas na kung tawagin ay mga sintaktik-
kategori.
 Sa tradisyunal na grammar, tinatawag ang mga ito na mga bahagi ng
pananalita.

7.  Sa maraming wika, ang mga sintaktik na kategori na higit na pinag-
aarala ay ang nawn (N), verb (V), adjective (A), at preposisyon (P).
 Madalas na tinatawag na mga leksikal-kategori, mahalaga ang papel
ng mga ito sa pagbuo ng sentens. Isa leksikal-kategori, bagama’t hindi
gaanong pinag-aaralan, ang adverb (Adv) na ang karamihan ay
dinederayb mula sa mga adjective.

8. Meron ding mga fangsyunal o di-leksikal na kategori.
Kabilang dito ang determiner (Det), oksilyari-verb (Oks),
konjangksyon (Kon), at salitang pandigri (Dig).
Mas madaling ipaliwanag ang kahulugan ng nawn na Ing
mountain, Kas monte, Hap yama ‘bundok’ kesa sa kahulugan
ng determiner na Ing the, Kas el/la ‘ang’ o ng mga oksilaryo
na Ing would, Kas ser at estar, Hap desu, etc.

9.  3a: Maria found a toy. “Nakakita si Maria ng laruan”
 3b: Maria toyed with her hair. “Pinaglaruan ni Maria ang kanyang
buhok”
 4a: I stood near the door. “Tumayo ako malapit sa pintuan”
 4b: They neared the end of the line. “Lumapit sila sa dulo ng linya”
 4c: We are near relatives “Malapit kaming magkamag-anak”
 Mapapansin na ginamit ang toy bilang nawn sa 3a, bilang verb sa 3b at
ang near bilang preposisyon sa 4a, verb sa 4b, at adjektiv sa 4c. Kung
ganon, papano natin madedetermin ang kategori ng isang salita? Tatlo
ang kraytiryang karaniwang ginagamit sa pagdedetermin nito na
tatalakayin sa susunod.

10.  Ang nawn ang nagbibigay-ngalan sa mga tao,lugar, o bagay; ang verb
naman ay salitang nagpapahayag ng aksyon, etc. Kung ganito ang
paraan ng pagpapaliwanag batay sa kahulugan, mahirap maklasifay
ang lahat ng mga salita sa isang wika. Halimbawa, gaya ng ipinakita sa
kanina (3), ang salitang toy ay isang nawn na tumutukoy ito sa isang
bagay, pero isa itong verb kung aksyon naman ang tinutukoy.

11.  Pwede ring ipaliwanag sa iba’t ibang paraan ang mga kahulugang
inuugnay sa mga nawn at verb. Halimbawa, ang tipikal na gamit ng
isang adjektiv ay ang magpahayag ng katangian o attribyut ng isang
nawn. Sa preys na an intelligent witness ‘isang matalinong saksi’ sa
Ingles, inaatribyut natin ang katangiang intelligent sa nawn na
witness. Tipikal na ipinapakilala naman ng mga adverb ang mga
katingang nababagay sa mga aksyong ipinapahayag ng mga verb.
Halimbawa,
 5a: Roy slept well. ‘Mahimbing na natulog si Roy.’
 5b. Roy slept early. ‘Maagang natulog si Roy.’

12.  Bukod dito, bagama’t karaniwang mga verb ang mga salitang
tumutukoy sa mga aksyon, mey ilang mga ganitong salita na pwede
ring gamitin bilang mga nawn. Pansinin ang sumusunod:
 6. The ambush/attack was reported at noon. ‘Tanghali nang inireport
ang pagtambang/pagsalakay

13.  Sa ilang kaso, magkaiba pa ang mga kategori ng ilang mga salita na
halos pareho ang kahulugan, gaya ng sumusunod.
 7. I like/am fond of pasta. ‘Gusto ko ng/Mahilig ako sa pasta.’
 Halos pareho ang kahulugan ng like at fond, pero verb ang like habang
adjektiv naming ang fond.