Op 27 oktober 2015 heb ik een presentatie verzorgd tijdens een clusterbijeenkomst Management & Bedrijf van de Hogeschool Leiden. Het onderwerp was flexibel en actief leren met ICT.

1. Flexibel en actief leren met ICT

3. Wat gaan we doen?
• Flexibilisering (waarom, wat, kaders, valkuilen,
voorbeelden)
• Actief leren (waarom, wat, voorbeelden)
• Didactisch model ICT en leren
• Succesfactoren
• Vragen en stellingen

5. Flexibilisering

8. Foto: Cpl. J. Agg, USMC

9. Waarom flexibilisering?
• Diversiteit studenten (ambities, talenten,
voorkennis, deficiënties, omstandigheden)
• Autonomie -> intrinsieke motivatie -> persistentie
• Uitval tegengaan (heeft meerdere oorzaken)

10. Wat is flexibilisering?
• Plaats
• Instroom
• Tijd
• Tempo (incluis uitstroom)
• Inhoud: verdieping
• Inhoud: verbreding
• Inhoud: deficiënties
• Inhoud: type (leerstijlen?)
• Niveau: adaptief
Foto: © jogg2002, Depositphotos

11. Foto: © iqoncept, Depositphotos
Condities
Acties
Data
Kennen en weten hoe
(wiskunde, taal, statistiek, basisvakken)

12. Complexiteit

16. BECTA (eind 2008): 20% Britse
instellingen staat leren in eigen tempo toe
80% van de programma’s ligt vast

17. Kaders flexibilisering
• Doelgroep (achtergronden, intrinsieke motivatie, mate zelfsturing)
• Personeel (bereidheid, beleefde werkdruk, flexibele contracten)
• Curriculum (beleid, rationale, structuur, wijze van beoordelen, EVC, etc)
• Didactiek (individueel leren, samenwerkend leren, mijlpalen)
• Locaties (aantal, eigendom?)
• Middelen (ruimtes, leermaterialen, OER)
• Beschikbare tijd (dagen, vakanties)
• Budget
• Mate van online leren
• Rijke data verzamelen, analyseren en hanteren

18. Foto: "Wolfsgrube" by Georg Waßmuth. The original uploader was Geowas at German Wikipedia; transfer made by Claus
Ableiter - (Original text: eigens Foto); Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 de via Commons - https://
commons.wikimedia.org/wiki/File:Wolfsgrube.JPG#/media/File:Wolfsgrube.JPG

19. • Te veel vrijblijvendheid (o.a. MOOC)
• Geïsoleerd leren
• Zelfsturing moet je leren
• Overdaad aan betekenisloze data
• Mythe van de leerstijlen
• Te veel afhankelijkheden (als…dan…)
• Complexiteit adaptief leren (samenhang leerobjecten)
• Strakke planningen werken beperkend (consistente invoering!)
• Onvoldoende gezamenlijke afspraken
• Onvoldoende ondersteunende systemen (catalogus,
inschrijven)
Foto: "Wolfsgrube" by Georg Waßmuth. The original uploader was Geowas at German Wikipedia; transfer made by Claus
Ableiter - (Original text: eigens Foto); Own work. Licensed under CC BY-SA 3.0 de via Commons - https://
commons.wikimedia.org/wiki/File:Wolfsgrube.JPG#/media/File:Wolfsgrube.JPG

21. • OU (NOM)

22. • OU (NOM)
• Genius Hour

23. • OU (NOM)
• Genius Hour
• Verbreding-Verdieping-Verbeterings-uren (VVV)

24. • OU (NOM)
• Genius Hour
• Verbreding-Verdieping-Verbeterings-uren (VVV)
• Arizona State University & Knewton: wiskunde
(18% meer geslaagden, 47% minder uitval)

25. • OU (NOM)
• Genius Hour
• Verbreding-Verdieping-Verbeterings-uren (VVV)
• Arizona State University & Knewton: wiskunde
(18% meer geslaagden, 47% minder uitval)
• University of New South Wales & Smart Sparrow:
basiscursus engineering mechanics (uitval
gereduceerd meer dan gehalveerd, 30% meer
inschrijvingen)

27. Vragen?

28. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://commons.wikimedia.o
wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg

29. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://commons.wikimedia.o
wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg
Actief leren: hogere scores,
vaker slagen (Freeman, 2014)

30. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://commons.wikimedia.o
wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg
Actief leren: hogere scores,
vaker slagen (Freeman, 2014)
Ook bij leren met ICT!

31. Interactie: op elkaar reageren,
actie-reactie, niet alleen personen

32. Wat zegt research over
interactie?
• Lerenden actief betrokken in aanpak authentieke
problemen
• Bestaande kennis activeren (basis nieuwe kennis)
• Nieuwe kennis wordt gedemonstreerd (voordoen)
• Nieuwe kennis wordt toegepast
• Nieuwe kennis wordt geïntegreerd in de wereld van de
lerende
(Merril’s First Principles of Instruction, 2002)

33. Interactie niet als doel op
zich, wel voorwaardelijk

34. Interactie niet als doel op
zich, wel voorwaardelijk
Laat lerenden wat DOEN

35. Peilingen houden

36. Mogelijke toepassingen
A.Om discussies op gang te brengen
B.Om meningen te peilen bij gevoelige
onderwerpen
C.Om ‘stille’ studenten bij de les te
betrekken
D.Ideeën inventariseren
E.Om te checken om studenten uitleg
hebben begrepen
F.Voorkennis activeren

37. Effectief mits:
onmiddellijke
feedback
Timing vragen
geen effect
Lantz &
Stawiski, 2014
Foto: Alumroot

38. https://todaysmeet.com/flexibilisering
Back channel
‘Student voice’
Moderator
Zichtbaar?

39. Vragen?

40. Voorkennis activeren

41. Voorkennis activeren

42. Storytelling
Tweets, online foto’s,
online video’s enz.
rond gebeurtenissen
vastleggen
Verhaal laten maken
adh van sociale media
Informatie en
interacties filteren

43. Pitches met peer review
• Lerenden kiezen onderwerp
• Pitch maken (vorm zelf kiezen)
• Publiceren op platform

44. Zelftoets

45. Zelftoets
Goede vragen,
goede expert-antwoorden

46. Testing effect
NRC, januari 2011

47. Testing effect
NRC, januari 2011
Bouwmeester cs (2013). Studenten die zich
met zelftoetsen voorbereiden op een
summatieve toets scoren hoger

48. HiHaHo

49. Vragen?

50. ICT en leren
Didactisch model ICT en leren nodig
(blended learning)

52. Online & tijdens bijeenkomsten

53. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon

54. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon
Diverse technologieën

55. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon
Veel of minder ICT
Diverse technologieën

56. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon
Hogeschool Leiden & elders
Veel of minder ICT
Diverse technologieën

57. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon
Hogeschool Leiden & elders
Veel of minder ICT
Diverse technologieën
Verschillende leeractiviteiten

58. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon
Hogeschool Leiden & elders
Veel of minder ICT
Samenwerkend & individueel
Diverse technologieën
Verschillende leeractiviteiten

59. Online & tijdens bijeenkomsten
Synchroon & asynchroon
Gestuurd & zelfgestuurd
Hogeschool Leiden & elders
Veel of minder ICT
Samenwerkend & individueel
Diverse technologieën
Verschillende leeractiviteiten

60. Voorbeeld
• Authentieke beroepstaak (online projectruimte, online
samenwerken aan documenten, overleg via Google
Hangout)
• Gastcolleges in de vorm van online interviews met chat
• 3 hoorcolleges vervangen door 12 kennisclips (met
vragen)
• Interactief hoorcollege (back channel, SRS)
• Onderwijswerkgroep: voorkennis activeren (brainstorm),
bijeenkomst, formatieve toets

61. Belangrijke succesfactoren
• Expertise docent mbt ICT
• Leertechnologie die jullie didactiek faciliteert
• Didactische inbedding (voorkom vrijblijvendheid)
• Veel afwisseling
• Keuzevrijheid binnen kaders
• ICT gebruikersvriendelijk, stabiel, betrouwbaar

62. Vragen?

63. Dank!
wilfred@wilfredrubens.com
@wrubens