Op 17 januari 2017 heb ik in het kader van de post-HBO opleiding van Fontys een webinar verzorgd over activerende didactiek en technology enhanced learning. Verder ben ik ingegaan op TPACK voor het ontwerpen van onderwijs of opleidingen met ICT.

1. Activerende didactiek

3. Inhoud
Inzet ICT vaak niet effectief?
Activerende didactiek
Activerend leren ontwikkelen met TPACK
Sterke en minder sterke kanten TPACK (indien
tijd)

4. Inzet van ICT vaak niet
effectief (weinig leerzaam)

5. Redenen volgens jullie?

7. Recente studie laptops/tablets

8. Recente studie laptops/tablets
Pedro de Bruyckere (2016)
als je technologie in een klassieke klasssetting gebruikt met een
klassieke evaluatievorm dan lijkt dit een slecht idee.

9. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://
commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg

10. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://
commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg
Actief leren: hogere scores, vaker
slagen (Freeman, 2014)

11. Dr. Thomas Dwight lecturing students. By Unknown (Life time: n.d.) [Public domain], via Wikimedia Commons. http://
commons.wikimedia.org/wiki/File%3ADr._Thomas_Dwight_lecturing_students.jpeg
Actief leren: hogere scores, vaker
slagen (Freeman, 2014)
The results raise questions about the continued
use of traditional lecturing as a control in
research studies, and support active learning as
the preferred, empirically validated teaching
practice in regular classrooms.

12. Hoe kijken jullie vanuit dit
perspectief tegen een
weblecture aan?
Helemaal
niet
effectief
Zeer effectief
1 532 4

13. Foto: © viperagp, Depositphotos

14. Vervang ineffectieve hoorcolleges niet door
ineffectieve manieren van vormen van leren met ICT
Foto: © viperagp, Depositphotos

15. Kijk meer naar het
versterken van het
leren, dan naar
versterken rol docent

16. Effectiviteit?
• Blended learning is niet meer of minder
effectief, maar vooral een efficiëntere vorm is
dan klassikaal leren
• Of ICT effectief wordt ingezet is afhankelijk
van instructiekenmerken (zoals feedback en
oefeningen) en van de implementatie (o.a.
professionalisering en begeleiding docenten).
Mary Dankbaar, 2011

17. Actief leren of activerende didactiek

18. Actief leren heeft betrekking op het
bevorderen van interactie tussen lerenden
Helemaal
niet
mee eens
Helemaal
mee eens
1 532 4

19. Vormen interactie
(Moore, 1989)
Lerende – lerende interactie
Lerende – docent interactie
Lerende – content interactie

20. Het activeren van voorkennis is één van de
vormen van actief leren waarvan de
effectiviteit is bewezen.
Helemaal
niet
mee eens
Helemaal
mee eens
1 2 3 4 5

21. Merrill’s First Principles of Instruction

22. Faciliteert de leertechnologie
deze principes?
• Gericht op oplossen realistische problemen (taak laten
zien, betrokkenheid bij taak, progressie in complexiteit)
• Bestaande voorkennis activeren
• Nieuwe kennis demonstreren (voorbeelden, visualisaties,
voordoen)
• Nieuwe kennis laten toepassen (feedback!, verschillende
problemen oplossen)
• Nieuwe kennis in praktijk integreren (o.a. reflectie,
creëren)
Merrill, 2002

23. By Allan Ajifo [CC BY 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commo

24. Vormen interactie
(Moore, 1989)
Lerende – lerende interactie
Lerende – docent interactie
Lerende – content interactie

25. Voorbeelden van lerende-
content interactie?

26. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page

27. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
TK
• Vaardigheden om specifieke
ict-toepassingen te hanteren
• In staat zijn om specifieke ict-
toepassingen
aan te leren en op waarde te
schatten
•Een functioneel begrip van ICT

28. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
PK
• Voorkennis van lerenden
• Inzet van bronnen
• ‘Klassenmanagement ‘
• Ontwikkeling & implementatie
van lessen
• Evaluatie van leerprestaties

29. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
CK
• Kennis van feiten,
concepten, theorieën en
procedures
• Verklarende kaders
• “Regels” voor bewijs-
voering

30. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
PCK
Vakdidactiek,
de kennis die de leraar/opleider
heeft
om het vak vorm te geven
en aan te passen met het oog op
instructie

31. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
TCK
Kennis over relatie tussen
technologie en vakinhoud en
hoe vakinhoud op nieuwe
manieren gepresenteerd kan
worden

32. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page
Technological Pedagogical
Knowledge:
Kennis over relatie tussen
technologie en didactiek en hoe
didactiek kan veranderen ten
gevolge
van ict

33. http://tpack.org/
tpck/index.php?
title=Main_Page

34. Kijk naar het geheel!
Vooraf Bijeenkomst Nazorg

35. TPACK in vijf stappen
Wat zijn de leerdoelen/uitkomsten?
Welke praktische didactische keuzes maak je?
Welke typen samenhangende leeractiviteiten kies
je?
Welke gereedschappen en bronnen kies je?
Waarom?
(Hoe beoordeel je dat?)
R
e
f
l
e
c
t
i
e

37. Met welke leertechnologieën?
• Kennisclips (zelf)
• Bestaande online
video’s
• Toetsfunctionaliteit
• Student response
systeem
• Bloggen
• Zoekfunctionaliteit
• Online opdrachten
• Peer feedback
• Webinar
• Video’s laten maken
• Skype
• …….

39. Foto: Tumisu, Pixabay
Naam leertechnologie
Wat kun je er mee binnen het
onderwijs? (lerenden laten
samenwerken, leerstof oefenen,
creëren, voorkennis activeren, etc).
Wat voegt deze leertechnologie toe?
Nadelen vanuit didactisch oogpunt?
Gebruikersvriendelijkheid lerenden/
docent
Stabiele en betrouwbare
leertechnologie?
Kosten
Privacy en veiligheid
Overall oordeel (aanrader)

40. Voor welke leeractiviteiten
leertechnologie gebruiken?
• Instructie
• Voorkennis activeren
• Verwerkingsopdrachten
• Samen werken
• Formatief toetsen
• Beoordelen
• …….

41. Jullie voorbeelden?
• Instructie
• Voorkennis activeren
• Verwerkingsopdrachten
• Samen werken
• Formatief toetsen
• Beoordelen
• …….

42. Synchroon of asynchroon?

43. Opdracht: ontstaansgeschiedenis
socialisme
Leerlingen kennen de ontstaansgeschiedenis van het socialisme
en de door het socialisme beïnvloedde (in de Tweede Kamer
vertegenwoordigde) Nederlandse politieke partijen sinds 1848

44. Bedenk online leeractiviteiten die jongeren helpen zich te
oriënteren op ontstaansgeschiedenis socialisme.
Welke didactiek pas je toe (zoals directe instructie,
samenwerkend leren, DIY, excursie, simulatie, case-based
learning, discussie)?
Waar leren met ICT?
Welke mate?
Leeractiviteiten?
Synchroon - asynchroon?
Welke technologie zet je in (zoals videoclips (opnemen en
bewerken), concept mapping software, presentatiesoftware
(zoals Prezi), Google Docs, Forum binnen Moodle, wiki,
weblog)?

45. Sterke kanten van TPACK

46. Sterke kanten
Gemeenschappelijke taal
Herkenbaar
Integrale benadering
Leerdoelen als uitgangspunt
Eenvoudig
Kijkt ook naar vaardigheden
Wordt veel onderzoek naar gedaan

47. Wat vind jij de belangrijkste sterke kant?
Gemeenschappelijke taal
Herkenbaar
Integrale benadering
Leerdoelen als uitgangspunt
Eenvoudig
Kijkt ook naar vaardigheden
Wordt veel onderzoek naar gedaan

48. Minder sterke kanten van
TPACK

49. Minder sterke kanten
Complexiteit als uitgangspunt
Conceptueel (‘vaag’, ‘niet eenduidig’)
Geen methode, aanpak
Niet toepassingsgericht
Aparte aandacht voor technologie en digitale didactiek?
Stelt hoge eisen aan docenten
http://www.te-learning.nl/blog/?p=7896

50. Wat vind jij de minst sterke kant?
Complexiteit als uitgangspunt
Conceptueel (‘vaag’, ‘niet eenduidig’)
Geen methode, aanpak
Niet toepassingsgericht
Aparte aandacht voor technologie en digitale didactiek?
Stelt hoge eisen aan docenten

52. Dank
Dia 22 t/m 29 heb ik met toestemming overgenomen
van Petra Fisser: http://www.slideshare.net/pfisser/
2011-0421-fisser-tpack-kennisnet-vlootschouw