Modul ini memberi panduan kepada PPM/Pekerja Sambilan Harian tentang penyediaan makanan yang sihat dan berkhasiat untuk kanak-kanak prasekolah. Ia menekankan pentingnya memenuhi keperluan pemakanan kanak-kanak, menggunakan kaedah memasak yang sihat, dan mematuhi amalan kebersihan dan keselamatan makanan."

1. 1
Modul 3
Penyediaan Makanan Berkhasiat
Bagi Kanak-kanak Prasekolah

2. OBJEKTIF
• Meningkat pengetahuan dan kemahiran
Pembantu Pengurusan Murid (PPM) /
Pekerja Sambilan Harian dalam aspek
penyediaan hidangan sihat untuk
menyokong perkembangan dan
pertumbuhan kanak-kanak.
2

3. 3
Outline
–Bagaimana menyediakan makanan
sihat?
–Kebersihan pengendali makanan
–Kebersihan dan keselamatan makanan

4. 4
KEPENTINGAN PEMAKANAN
Mengoptimumkan potensi kanak-kanak untuk
mencapai kejayaan.
Menggalakkan perkembangan intelektual/ daya fikir.
Kanak-kanak memerlukan tenaga dan nutrien yang
cukup setiap hari supaya dapat menumpu perhatian
dan pembelajaran.
Kekurangan pemakanan sederhana dan
kelaparan akan menggangu proses
pembelajaran.

5. 5
Pada umur 1 – 6 tahun…….
• Tumbesaran fizikal
– Tinggi
– Gigi
– Tulang
• Perkembangan
– Motor
– Fisiologikal
– Bahasa
– Sosial
• Sistem keimunan
• Menyokong fungsi
badan keseluruhan

6. 6

7. 7
Keseimbangan
Kesederhanaan
(Kuantiti)
Kepelbagaian
Bersih & Selamat
Ciri-ciri Makanan Sihat

8. 8
PIRAMID MAKANAN MALAYSIA
Keperluan kanak-kanak
prasekolah:
1300kcal

9. 9
5 KUMPULAN MAKANAN
Makanan dibahagikan kepada 5 kumpulan utama :
Kumpulan 1: Nasi, mi, roti, bijirin dan produk bijirin
serta ubi-ubian
Kumpulan 2 : Buah-buahan dan sayur-sayuran
Kumpulan 3 : Ikan, ayam, daging,telur dan
kekacang
Kumpulan 4 : Susu dan produk tenusu
Kumpulan 5 : Lemak, minyak dan gula

10. 10
Membekalkan nutrien :-
 Karbohidrat sebagai sumber tenaga
utama, 55-75% daripada jumlah kalori
harian.
 Serat untuk mencegah risiko
penyakit kronik.
 Vitamin B : tiamin, riboflavin, niacin
dan asid folik yang membantu
metabolisme tenaga.
 Mineral : zat besi, magnesium dan
selenium.
KUMPULAN 1
Nasi, mi, roti, bijirin dan produk bijirin serta ubi-ubian
Aras 1

11. 11
Keperluan sehari:
3 sajian
Contoh-contoh kombinasi lain untuk mencukupkan
3 sajian:
1.
+ +
2. + +
atau
3. + +
atau

12. KUMPULAN 2
SAYUR-SAYURAN & BUAH-BUAHAN
 Sumber Vitamin A, Vitamin C & Asid
Folik membantu menjauhkan penyakit.
 Sumber fitokimia untuk kesihatan
kardiovaskular.
 Tinggi serat atau fiber untuk mencegah
sembelit.
Aras 2

13. 13
Keperluan sehari:
2 sajian
Daun salad
Persamaan satu sajian
sayur-sayuran adalah
seperti berikut :

14. Persamaan satu sajian buah-
buahan adalah seperti berikut :
Keperluan sehari:
2 sajian

15. KUMPULAN 3 :
IKAN, AYAM, DAGING, TELUR DAN KEKACANG
 Sumber protein untuk membaiki tisu
badan yang rosak.
 Tinggi dengan vitamin B, zat besi dan
zink.
 Kekacang tinggi dengan serat dan
magnesium.
Aras 3

16. 1616
Keperluan sehari:
Ikan 1 sajian
Ayam, daging, telur
½ sajian
Kekacang ½ sajian
Persamaan satu sajian bagi
kumpulan ikan, ayam, daging,
kekacang adalah seperti berikut:
4 sudu makan kacang panggang

17. 17
 Di aras yang sama dengan kumpulan daging, ayam,
ikan dan kekacang.
 Membekalkan nutrien :-
 Kalsium untuk pembentukan gigi dan menguatkan
tulang serta melambatkan proses osteoporosis.
 Vitamin D untuk membantu penyerapan kalsium.
KUMPULAN 4 :
SUSU DAN PRODUK TENUSU

18. 1818
Persamaan satu sajian
kumpulan susu dan produk
tenusu adalah seperti
berikut :
Keperluan sehari:
2 sajian

19. 19
 Diletakkan di puncak Piramid
Makanan Malaysia.
 Makan sedikit sahaja.
 Pengambilan lemak, minyak,
gula dan garam berlebihan boleh
meningkatkan risiko kepada
penyakit kronik.
KUMPULAN 5 :
LEMAK, GULA DAN GARAM
Aras 4

20. 20
BANYAKKAN MINUM AIR KOSONG
Minum 6 – 8 gelas air sehari.
Elak menghidang kopi, teh,
minuman kordial, minuman bergas
atau berkarbonat.

21. 21
Memudahkan kefahaman……
Buah Air
Nasi/ Mi/
Roti/ Bubur
Sayur
Ikan/ Ayam/
Telur/ Tauhu

22. Contoh sukatan bagi 1
hidangan
untuk makan tengah hari
1 senduk nasi putih 3 keping isi ikan
½ cawan (4 sudu makan)
sayur campur 22

23. Tekstur makanan yang bersesuaian
Dipotong kecil Tidak bertulang
23
Lembut Buah dipotong kecil

24. 24
Kualiti
Berikan pelbagai jenis makanan.
Lebihkan sayur-sayuran, buah-buahan
dan bijirin yang kaya dengan serat.
Pastikan sayur-sayuran dan buah-
buahan dihidangkan setiap hari.
Hidangkan snek yang sihat.
Pastikan air kosong sentiasa tersedia
dan berada di tempat yang mudah
diperolehi.

25. 25
Kurangkan makanan berlemak atau
berminyak.
• Gunakan pelbagai kaedah memasak
secara sihat seperti mereneh, merebus,
rendidih, mengukus, dan memanggang.
• Gantikan santan dengan susu dalam
masakan bersantan seperti kari dan bubur
kacang hijau.
• Buangkan kulit ayam dan pilihlah daging
tanpa lemak.
• Bagi kanak-kanak di bawah umur 5 tahun,
susu penuh krim adalah sesuai
dihidangkan.

26. 26
Kurangkan makanan yang tinggi kandungan
garam termasuk garam tersembunyi dalam
produk makanan.
– Had atau kurangkan separuh penggunaan garam, sos tiram/ cili
/tomato/ ikan dan kicap semasa menyediakan makanan. Dilarang
menggunakan serbuk perasa (termasuk mono sodium glutamate/
MSG, kiub dan serbuk perisa ayam/ ikan bilis) .
– Elakkan menyedia dan menghidang makanan yang masin seperti
telur masin, ikan masin, sayur jeruk dan makanan yang diproses
seperti sosej, nugget atau makanan dalam tin seperti sotong
masak kicap.

27. 27
Kurangkan makanan yang tinggi kandungan gula
termasuk gula tersembunyi dalam produk makanan.
• Kurangkan ½ bahagian gula daripada sukatan biasa
semasa memasak.
• Elakkan menghidang kek yang disalut dengan gula
atau aising.
• Makan buah sebagai pencuci mulut bagi
menggantikan makanan bergula seperti kuih, kek
dan bubur.
• Elakkan menambah gula dalam jus buah-buahan.

28. 28
Kurangkan makanan yang tinggi kandungan gula
termasuk gula tersembunyi dalam produk makanan.
• Guna 1 sudu teh (5g) gula sahaja dalam setiap cawan minuman.
Sekiranya minuman disediakan secara pukal, guna 1 senduk kecil
(40g) gula bagi 1 jag minuman untuk hidangan 8 cawan.
• Hadkan penggunaan gula, susu pekat manis, susu isian pekat manis
dan krimer manis dalam minuman. Ia tidak boleh menggantikan susu
penuh krim atau susu rendah lemak kerana kandungan gula yang
tinggi dan kurang kandungan nutrien.
• Saranan pengambilan gula sehari bagi kanak-kanak berumur 4 -9
tahun adalah < 6½ sudu teh (32g) termasuk gula tersembunyi.
• Baca label dan elakkan produk yang menyenaraikan
gula di bahagian awal senarai ramuan.
• Pilih produk berlabel “rendah gula” dan “bebas gula”.

29. 29
Pilihan Lebih sihat
Rebus Goreng
 

30. 30
↓ “Pan-fried’
↓ “Deep fried”
↓ Menggoreng bersama adunan

31. 31
CADANGAN KEKERAPAN JENIS MASAKAN
Jenis Masakan Kekerapan
Makanan direbus, direneh,
rendidih, dikukus, dipanggang
atau dibakar
Setiap hari
Makanan digoreng Tidak lebih daripada satu jenis
makanan pada setiap hidangan
utama.
Makanan bersantan seperti
masak lemak, bubur kacang
hijau, nasi lemak dan kari.
Tidak melebihi 3 kali seminggu
Makanan segera Dilarang
Kuih manis atau kuih goreng Tidak melebihi sekali sehari

32. 32

33. • Terdapat 2 set standard menu prasekolah
– Bandar
– Luar bandar
• Menu luar bandar adalah menekan pada penggunaan bahan
mentah asas dan sesuai untuk kawasan pedalaman.
• Semua prasekolah boleh menggunakan menu bandar atau luar
bandar tetapi mesti mengikut hari yang sama.
– Contoh : Prasekolah A di bandar perlu menyediakan soto pada
hari Khamis, tetapi tiada sumber untuk mendapatkan nasi himpit.
Jadi, PPM boleh menggunakan menu luar bandar pada hari
Khamis iaitu mi rebus yang lebih mudah mendapat bahan.
33

34. • Setiap menu telah dibekalkan :
– Sukatan makanan bagi seorang kanak-kanak
– Ramuan asas bagi setiap menu
– Maklumat kalori
– Kos makanan bagi setiap hari. Anggaran kos
adalah berdasarkan 20 orang kanak-kanak.
34

35. Pengendali Makanan
• Setiap pengendali makanan yang bekerja di prasekolah
WAJIB menjalani kursus latihan pengendali makanan
(LPM) dengan institusi yang diiktiraf oleh Kementerian
Kesihatan Malaysia dan memperolehi sijil.
• Mana-mana pengendali makanan yang tidak mengikuti
latihan kursus LPM adalah melakukan kesalahan di
bawah Peraturan 30, Bahagian IV Peraturan-Peraturan
Kebersihan Makanan 2009.
35

36. Pengendali Makanan
• Semua pengendali makanan hendaklah diperiksa dari segi
kesihatan dan diberi vaksin oleh pengamal perubatan
berdaftar. Mana-mana pengendali makanan yang mengidap,
atau merupakan pembawa penyakit bawaan makanan TIDAK
DIBENARKAN memasuki premis dan mengendalikan
makanan sehingga disahkan sembuh.
• Pengendali makanan yang mengalami luka di bahagian
tangan hendaklah membalut luka tersebut dengan plaster
yang kalis air sebelum membuat sebarang kerja pengendalian
makanan.
36

37. • Pakaian Pengendali Makanan
Semasa bertugas, semua pengendali makanan hendaklah:
– Berpakaian bersih, sesuai, berwarna cerah dan wajar dan tidak
menyumbang kepada apa-apa pencemaran makanan;
– Memakai apron berwarna cerah;
– Memakai penutup kepala yang sesuai, bersih serta mudah
dibasuh; dan
– Memakai kasut mengikut keadaan yang sesuai.
– Memakai sarung tangan pakai buang.
– Pengendali makanan perlu menjaga kebersihan diri pada tahap
yang tinggi dengan menyimpan kuku yang pendek dan bersih.
– Tidak memakai perhiasan dan menjaga amalan membasuh
tangan sebelum dan selepas melakukan kerja.
– Pengendali makanan hendaklah menanggalkan baju luar atau
penutup kepala atau apron apabila ke tandas.
• 37

38. Kebersihan Peralatan dan Premis
• Pengendali makanan hendaklah memastikan bahawa
premis makanan di mana makanan yang
dikendalikan dikekalkan bersih dan bebas daripada
sampah, perosak, kotoran atau jelaga, penyapuan
abu, sisa dan sarang labah-labah pada setiap masa.
• Makanan tidak boleh diletakkan secara langsung
bersentuhan dengan apa-apa benda atau bahan
yang boleh mencemarkan makanan itu.

39. Kebersihan Peralatan dan Premis
• Semua perkakas dan bekas yang digunakan di
premis makanan hendaklah dikekalkan dalam
keadaan baik (tidak retak atau sumbing), mudah
dibersihkan dan dinyahjangkitkan pada setiap masa.
• Elak memasukkan makanan panas ke dalam
peralatan melamine. Peralatan mesti diganti baru
sekiranya terdapat berlainan warna pada peralatan
melamine atau bercalar.

40. Amalan yang mesti dipatuhi:
• Tidak menggunakan apa-apa bahan mentah atau ramuan yang
mungkin tercemar dengan parasit, mikroorganisma patogen, toksik atau
bahan terurai yang boleh menyebabkan hasil akhir tidak sesuai untuk
dimakan oleh manusia
• Menutup hidung atau mulut dengan sapu tangan apabila batuk atau
bersin sambil menghalakan muka ke arah lain dari makanan;
• Menutup makanan yang disedia untuk dimakan dengan penutup yang
sesuai dan bersih;
• Menggunakan sudu, garfu, sarung tangan plastik atau penyepit semasa
memegang makanan yang sudah dimasak;
• Menggunakan landas pemotong yang berlainan untuk makanan
mentah dan yang telah dimasak. Ia perlu bersih dan disanitasikan
dengan baik.
• Menggunakan kain pengelap yang bersih dan berasingan untuk
mengelap pinggan, mangkuk, meja dan tangan;
40

41. • Menyimpan bahan bukan makanan seperti racun serangga, minyak
tanah dan bahan pencuci di tempat khas yang berasingan dari
bahan makanan kering atau di luar tempat penyediaan makanan;
• Membersihkan lantai dengan menggunakan pengelap lantai jika
perlu, di tempat makanan sedang dimasak atau dihidang;
• Meletak makanan yang sudah dimasak pada paras lebih 45cm dari
lantai;
• Memastikan dapur prasekolah bebas dari LILATI (Lipas, Lalat dan
Tikus), haiwan peliharaan dan haiwan-haiwan lain;
• Membuang sampah kering dan sampah basah secara berasingan;
• Memastikan tong sampah berlapik dengan karung plastik, bertutup
dan bersih;
• Membuang sampah ke dalam tong sampah besar atau lubang
pelupusan sampah.
41

42. 42

56. Food Stock For 2 Years

57. Risiko Kebakaran

60. Beras
Tong
Sampah

63. 63