Γλώσσα Ε΄ δημοτικού

2. Τα χαρακτηριστικά των ζώων

3. Το σκυλάκι που βλέπετε ανήκει σε μια ράτσα που ονομάζε-
ται μπουλντόγκ. Το όνομά του είναι σύνθετη λέξη και σημαί-
νει στα αγγλικά: ο σκύλος που μοιάζει με ταύρο. Ας δούμε
τώρα μερικά στοιχεία γι’ αυτά τα σκυλιά.
Χαρακτήρας: Τα μπουλντόγκ είναι ήρεμα και ευγενικά σκυλιά
που έχουν καλή σχέση με τον καθένα. Είναι υπομονετικά και αγαπάνε τα
παιδιά, παρόλο που δεν παίζουν μαζί τους με τις ώρες. Επίσης, τα μπουλ-
ντόγκ τα πηγαίνουν καλά με τα άλλα ζώα, και με τις γάτες ακόμη. Είναι πε-
ρισσότερο παρατηρητές παρά προστάτες της περιουσίας. Πρέπει η εκπαί-
δευσή τους να γίνεται από νωρίς.
Εμφάνιση: Το τρίχωμά τους είναι κοντό και απαλό. Το συναντάμε σε όλα τα
χρώματα και τους συνδυασμούς, εκτός του μαύρου. Τα πιο συνηθισμένα
χρώματα είναι το καστανό κόκκινο, το πυρρόξανθο και το σταχτί.
Καλλωπισμός Τα μπουλντόγκ έχουν ανάγκη μόνο από ένα γρήγορο
και άσκηση: βούρτσισμα μία φορά την εβδομάδα. Οι ζάρες στο πρόσω-
πο και τη μύτη, καθώς επίσης στην περιοχή γύρω από τη μουσούδα χρειά-
ζονται καθάρισμα συχνά. Τους αρέσει η καθιστική ζωή. Επομένως, μία βόλτα
τη μέρα γύρω από το τετράγωνο θεωρείται αρκετή άσκηση για εκείνα.
www.zoofilia.gr (διασκευή)

4. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην εμφάνιση ενός μπουλντόκ
και πώς πρέπει να τα φροντίζουμε;
Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χαρακτήρα τους και
πώς πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε;

5. Όπως κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός με διαφορετικά χαρακτηριστικά ο
καθένας, έτσι και τα ζώα έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά και τους δικούς
τους ξεχωριστούς χαρακτήρες. Μπορείτε να σκεφτείτε τα ιδιαίτερα χαρα-
κτηριστικά του δικού σας ζώου;
Τα χαρακτηριστικά που έχουν τα ζώα τα βοηθούν να επιβιώνουν με διάφο-
ρους τρόπους και δεν είναι μόνο για ομορφιά. Μπορείτε να σκεφτείτε π.χ.
τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός αετού και σε τι τον βοηθούν;

6. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πάπιας και σε τι τη βοηθούν;

7. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γάτας και σε τι τη βοηθούν;

8. Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αντιλόπης και σε τι τη
βοηθούν;

9. Το να γνωρίζουμε τα ιδιαίτερα χαρα-
κτηριστικά ενός κατοικιδίου μπορεί να
είναι πολύ χρήσιμο. Μπορούμε να
ξέρουμε έτσι πριν το αποκτήσουμε,
εάν αυτό το ζώο ταιριάζει με τον δικό
μας χαρακτήρα, εάν χρειάζεται
ιδιαίτερη φροντίδα και ποια, εάν εμείς
μπορούμε να του την προσφέρουμε
αυτή τη φροντίδα, εάν μπορεί να ζήσει
με παιδιά κ.ά.
Πριν λοιπόν αποφασίσουμε να πά-
ρουμε στην οικογένειά μας ένα ζώο,
καλό είναι να το μελετούμε λίγο και
μετά να αποφασίζουμε αν θα το απο-
κτήσουμε. Δεν είναι σωστό να παίρ-
νουμε ένα ζώο στο σπίτι μας και μετά,
βλέποντας ότι θέλει ιδιαίτερη φροντί-
δα, να το βαριόμαστε και να το
εγκαταλείπουμε.
Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ
ΖΩΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

10. 2. Υπογραμμίστε τα επίθετα του κειμένου και πείτε τα στα τρία γένη:

11. 3. Θυμάστε πώς κλίνονται τα επίθετα σε ής που δηλώνουν χρώμα,
όπως σταχτής; Συμπληρώστε ό,τι λείπει:

12. Πολλές φορές, όταν μιλάμε, χρησιμοποιούμε αυτά τα επίθετα σαν να ήταν
άκλιτα, με κατάληξη σε ί, π.χ. ο θαλασσί φιόγκος, του θαλασσί φιόγκου, οι
θαλασσί φιόγκοι, η θαλασσί φούστα, της θαλασσί φούστας, τη θαλασσί
φούστα, οι θαλασσί φούστες κτλ. Αυτό συμβαίνει γιατί χρησιμοποιούμε
συχνά το επίθετο σε ί ως ουσιαστικό για να δηλώσουμε το χρώμα, π.χ. το
θαλασσί σού πάει πολύ.
Έτσι κλίνονται και τα:
βυσσινής, θαλασσής, καφετής, κερα-
μιδής, τριανταφυλλής, χρυσαφής κ.ά.

13. Στις παρακάτω προτάσεις συμπληρώστε το επίθετο σταχτής:
Ένας .................. σκύλος μπήκε στην αυλή μας.
Το πόδι του ............... σκύλου είναι πληγωμένο.
Κάποιος έχασε τον .................. σκύλο του.
Οι ................... σκύλοι δεν είναι σπάνιοι.
Το χρώμα των ...................σκύλων τούς ξεχωρίζει.
Οι φίλοι μου θέλουν κι αυτοί να έχουν .................... σκύλους.
Συμπληρώστε τις καταλήξεις στα επίθετα:
Η Ελένη φοράει πάντα μια θαλασσ.... κορδέλα στα μαλλιά.
Αγόρασα ένα βυσσιν.... αυτοκίνητο.
Μερικά σκυλιά είναι καφετ.…
Μου χάρισε μια πορτοκαλι... γραβάτα.
Θα πάρω ένα τριανταφυλλ.... φόρεμα.

14. 4. Ξεκινώντας από την απλή πρόταση «Ο σκύλος παίζει με το
γατάκι» φτιάξτε μια αστεία ιστοριούλα στο τετράδιό σας με όσο
πιο πολλά επίθετα σε ής μπορείτε:
Ο κανελ _______ σκύλος παίζει με το σταχτ _______ γατάκι πάνω στην
κεραμιδ _______ σκεπή. Το γατάκι φοράει έναν βυσσιν _______ φιόγκο.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________

15. Γράψαμε την προηγούμενη ιστορία ξεκινώντας από την απλή πρόταση
«Ο σκύλος παίζει με το γατάκι». Τι είναι απλή πρόταση;
Απλή είναι μία πρόταση που αποτελείται από τους κύριους όρους, δηλ.
από τα κυρίως απαραίτητα. Ποιοι είναι οι κύριοι όριοι;
Κύριοι όροι είναι το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο ή το
κατηγορούμενο.
Άρα μια απλή πρόταση μπορεί να παρουσιάζεται έτσι:
Ο Βρασίδας κοιμάται. Υ+Ρ
Ο Βρασίδας διαβάζει το βιβλίο Υ+Ρ+Α
Ο Βρασίδας δίνει γλυκά στους φίλους του. Υ+Ρ+Α+ΕΑ
Ο Βρασίδας είναι χαρούμενος. Υ+Ρ+Κ
Υ
Υ
Υ
Ρ
Ρ
Ρ
Κ
Α
Ρ αμετάβατο
Ρ δίπτωτο
Ρ μεταβατικό
Ρ
Υ
Α
ΕΑ
Ρ συνδετικό

16. Nα βρείτε τους κύριους όρους των προτάσεων και να τις χαρακτηρίσετε:
Το κουδούνι χτύπησε.
Ο Γιάννης τρώει παγωτό.
Έρχεται η δασκάλα.
Η Μαρία είναι χαρούμενη.
Τα παιδιά έδωσαν δώρα στον παππού.
Νόστιμο έγινε το φαγητό.
Η Κική μου έδωσε σφαλιάρα!

17. Φτιάξτε προφορικά απλές προτάσεις:
Υ+Ρ
Υ+Ρ+Α
Υ+Ρ+Α+ΕΑ
Υ+Ρ+Κ

19. Υπογραμίστε στο κείμενο τα λόγια των πρωταγωνιστών.
Διαβάστε δραματικά το ποίημα.

20. 4. Θυμάστε πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ύς, όπως μακρύς;
Συμπληρώστε ό,τι λείπει:

21. Με τον ίδιο τρόπο κλίνονται και τα: ελαφρύς, βαρύς, μακρύς, παχύς, πλατύς,
φαρδύς, τραχύς κ.ά.
Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις με το επίθετο βαθύς:
lΟ ...................... ποταμός κυλάει ήσυχα μέχρι τις ακτές της θάλασσας.
lΤα νερά του ................... ποταμού μεταφέρουν χώματα και ρίζες δέντρων.
lΟι ταξιδιώτες βλέπουν τον ................... ποταμό από ψηλά.
lΟι ..................... ποταμοί μπορούν να φέρουν καταστροφή τον χειμώνα.
lΗ δύναμη των νερών των ..................... ποταμών είναι τεράστια.
lΗ Ελλάδα δεν έχει πολλούς .................... ποταμούς.
Συμπληρώστε τις παρακάτω προτάσεις χρησιμοποιώντας ένα από τα
επίθετα: βαρύς, ελαφρύς, μακρύς, παχύς, πλατύς, φαρδύς
1. Έφαγαν ένα γεύμα.
2. Θα ζωγραφίσω μια αγελάδα.
3. Κουβάλησε τις σακούλες.
4. Αγόρασε ένα πουκάμισο.
5. Θα κάνω ένα ταξίδι.

22. Χρησιμοποιήστε το επίθετο αυτό (και όσα άλλα νομίζετε ότι ταιριάζουν) για να
μεγαλώσετε την παρα κάτω πρόταση:
1. Η γάτα κούναγε την ουρά.
2. Η γάτα κούναγε τη μακριά ουρά της.
3. Η .......................... γάτα κούναγε με .......................... χάρη τη μακριά και
.......................... ουρά της.
Η πρώτη πρόταση είναι μια απλή πρόταση. Γιατί;
Ποια; Τι
Η δεύτερη είναι ίδια αλλά έχει και μια πληροφορία παραπάνω.
πληροφορία είναι;
Ποιες; Τι πληροφορίες είναι;
Η τρίτη έχει περισσότερες πληροφορίες.

23. 1. Η γάτα κούναγε την ουρά.
Είναι μια απλή πρόταση γιατί έχει μόνο τους κύριους όρους: Ρ+Υ+Α
2. Η γάτα κούναγε τη μακριά ουρά της.
Η πρόταση αυτή έχει μια παραπάνω πληροφορία. Μαζί με όλα τα άλλα μας
λέει και πώς είναι η ουρά της γάτας χρησιμοποιώντας το επίθετο μακριά.
Οι προτάσεις που εκτός από τους κύριους όρους περιέχουν και προσδιορι-
σμούς (δηλαδή λέξεις που δεν είναι απαραίτητες, αλλά μας δίνουν επιπλέον
πληροφορίες) λέγονται επαυξημένες.
Η δεύτερη πρόταση λοιπόν είναι μια επαυξημένη πρόταση.
3.Η παχουλή γάτα κούναγε με πολλή χάρη τη μακριά και φουντωτή ουρά της.
Η τρίτη πρόταση περιλαμβάνει ακόμα περισσότερες πληροφορίες: τον τρόπο
με τον οποίο κούναγε την ουρά της (τροπικός προσδιορισμός) και το πώς
αλλιώς ήταν η ουρά της (φουντωτή: επιθετικός προσδιορισμός). Άρα είναι
και αυτή μια επαυξημένη πρόταση.

24. Η μητέρα οδηγούσε το αυτοκίνητο.
Μετατρέψτε την παρακάτω απλή πρόταση σε επαυξημένη.

25. Βρείτε τους όρους των προτάσεων και χαρακτηρίστε τις:
lΟ Πέτρος κοιμάται.
lΗ Πηνελόπη ντύνει την αγαπημένη κούκλα της.
lΟ μαθητής γράφει ορθογραφία.
lΟ καινούριος γιατρός σήμερα φαίνεται προβληματισμένος.
lΟ μπαμπάς έφαγε βιαστικά τη ζεστή σούπα.
lΗ τηλεόραση χάλασε.
lΟ καιρός σήμερα άλλαξε απότομα.

27. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ