Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông tin.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ
ĐỖ BÁ SƠN
NGHIÊN CỨU, XÂY DỰNG GIẢI PHÁP THU THẬP
CHỨNG CỨ HỖ TRỢ XỬ LÝ SỰ CỐ AN TOÀN THÔNG TIN
LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
Hà Nội, tháng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ
ĐỖ BÁ SƠN
NGHIÊN CỨU, XÂY DỰNG GIẢI PHÁP THU THẬP
CHỨNG CỨ HỖ TRỢ XỬ LÝ SỰ CỐ AN TOÀN THÔNG TIN
Chuyên ngành: Hệ thống thông tin
Mã số : 8480104.01
LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN NGỌC HÓA
Hà Nội, tháng

Lời cảm ơn
LỜI CẢM ƠN
Sau hai năm học tập và rèn luyện tại Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, bằng sự biết ơn
và kính trọng, tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các phòng, khoa thuộc
Trường Đại học Quốc gia Hà Nội và các Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ đã nhiệt tình giảng
dạy và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và làm Luận văn.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn và lời cảm ơn sâu sắc tới Thầy giáo hướng dẫn
PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hóa đã tận tình, chu đáo hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này.
Nhờ có sự giúp đỡ hướng dẫn nhiệt tình của thầy mà tôi đã có được những kiến thức quý
báu trong quá trình nghiên cứu, từ đó tôi có thể hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ của mình.
Mặc dù có rất nhiều cố gắng nhưng do còn hạn chế thời gian và trình độ, nên luận văn
của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được sự chỉ bảo, đóng góp của các
thầy cô giáo trong khoa Công nghệ Thông tin để luận văn thạc sĩ của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 01 tháng 11 năm 2019

Học viên: Đỗ Bá Sơn I

Mục lục
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .....................................................................................................................I
MỤC LỤC ......................................................................................................................... II
DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................................. V
DANH MỤC HÌNH VẼ................................................................................................VIII
MỞ ĐẦU............................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: QUY TRÌNH XỬ LÝ SỰ CỐ MẤT ATTT VÀ PHƯƠNG PHÁP THU
THẬP CHỨNG CỨ........................................................................................................... 3
1.1. Quy trình điều tra số .................................................................................................. 3
1.2. Thu thập chứng cứ ..................................................................................................... 5
1.2.1. Khó khăn trong thu thập chứng cứ......................................................................... 5
1.2.2. Tại sao thu thập chứng cứ? .................................................................................... 5
1.2.3. Lựa chọn phương pháp thu thập ............................................................................ 6
1.2.4. Các loại chứng cứ................................................................................................... 6
1.2.5. Các quy tắc thu thập chứng cứ............................................................................... 7
1.2.6. Chứng cứ khả biến ................................................................................................. 9
1.2.7. Quy trình thu thập chứng cứ ................................................................................ 10
1.2.8. Thu thập chứng cớ và lưu trữ............................................................................... 10
1.2.9. Phương pháp thu thập chứng cứ........................................................................... 11
1.2.10.Dữ liệu thu thập................................................................................................... 13
1.2.11.Kiểm soát và bảo vệ dữ liệu................................................................................ 14
CHƯƠNG 2: GIẢI PHÁP THU THẬP CHỨNG CỨ BẰNG USB CHUYÊN DỤNG
16
2.1. Bài toán đặt ra........................................................................................................... 16
2.2. Phương pháp giải quyết bài toán ............................................................................ 17
2.2.1 Hướng đi cho bài toán........................................................................................... 17
2.2.2 Xây dựng USB thu thập chứng cứ để giải quyết bài toán..................................... 18
2.3. Các bản phân phối của hệ điều hành Linux hỗ trợ thu thập chứng cứ .............. 20
2.3.1 DEFT Linux .......................................................................................................... 20
2.3.2 CAINE Linux........................................................................................................ 21
2.3.3 Kali Linux ............................................................................................................. 23
Học viên: Đỗ Bá Sơn II

Mục lục
2.4. Công cụ thu thập chứng cứ trên Windows và Kali Linux.................................... 26
2.4.1 Công cụ thu thập chứng cứ trên Windows............................................................ 26
2.4.1.1. Giới thiệu công cụ thu thập chứng cứ Ir-Rescue........................................... 26
2.4.1.2. Cấu trúc và cách sử dụng công cụ thu thập chứng cứ Ir-Rescue................... 27
2.4.2. Công cụ thu thập chứng cứ trên Kali Linux......................................................... 31
2.4.2.1. Công cụ thu thập chứng cứ Dc3dd ................................................................ 31
2.4.2.2. Công cụ thu thập chứng cứ Ir-Rescue. .......................................................... 33
2.5. Một số phương pháp bảo mật phân vùng USB...................................................... 34
2.5.1. BitLocker.............................................................................................................. 34
2.5.1.1. Giới thiệu về BitLocker ................................................................................. 34
2.5.1.2. Chức năng chính của BitLocker .................................................................... 35
2.5.1.3. Kiến trúc BitLocker ....................................................................................... 35
2.5.1.4. Quản lý khóa BitLocker................................................................................. 36
2.5.2. Vera Crypt............................................................................................................ 43
2.5.2.1. Giới thiệu về Vera Crypt ............................................................................... 43
2.5.2.2. Thuật toán ...................................................................................................... 44
2.5.2.3. Cơ chế hoạt động ........................................................................................... 44
2.5.3. Lựa chọn công cụ bảo mật cho USB thu thập chứng cứ...................................... 45
CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG USB THU THẬP CHỨNG CỨ VÀ KIỂM THỬ........... 47
3.1. Giới thiệu................................................................................................................... 47
3.2. Chia các phân vùng cho USB thu thập chứng cứ.................................................. 47
3.2.1 Tổng quan.............................................................................................................. 47
3.2.2 Chuẩn bị USB thu thập chứng cứ ......................................................................... 48
3.2.3 Thực hiện chia các phân vùng cho USB thu thập chứng cứ ................................. 48
3.3. Tùy biến hệ điều hành Kali Linux trên phân vùng thứ nhất ............................... 51
3.3.1. Giới thiệu.............................................................................................................. 51
3.3.2. Cài đặt hệ điều hành Kali Linux lên phân vùng thứ nhất. ................................... 51
3.3.3. Tùy biến hệ điều hành Kali Linux ....................................................................... 57
3.3.3.1. Tối ưu hệ điều hành Kali Linux..................................................................... 57
3.3.3.2. Cài đặt công cụ thu thập chứng cứ trên hệ điều hành Kali Linux ................. 60
3.4. Công cụ thu thập chứng cứ phân vùng 2 ............................................................... 62
3.5. Thiết lập cơ chế bảo mật cho các phân vùng USB ................................................ 63
3.5.1. Cài đặt cơ chế bảo mật cho phân vùng thứ nhất .................................................. 64
3.5.2. Cài đặt cơ chế bảo mật cho phân vùng 2 và 3...................................................... 67
Học viên: Đỗ Bá Sơn III

Mục lục
3.6. Kiểm thử USB thu thập chứng cứ........................................................................... 72
3.6.1. Đánh giá khả năng bảo mật của USB thu thập chứng cứ theo các kịch bản........ 72
3.6.1.1 Kịch bản thử nghiệm bảo mật của USB thu thập chứng cứ trên Windows .. 72
3.6.1.2 Kịch bản kiểm thử bảo mật USB thu thập chứng cứ trên Kali Linux........... 74
3.6.2. Kiểm thử khả năng thu thập chứng cứ ................................................................. 77
3.6.2.1. Kịch bản thử nghiệm khả năng thu thập chứng cứ trên Windows ................ 77
3.6.2.2. Kịch bản thử nghiệm thu thập chứng cứ trên Linux...................................... 79
KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI....................................................... 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................... 86
Học viên: Đỗ Bá Sơn IV

Danh mục bảng biểu
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2. 1 - Một số cách để mã hóa VMK .......................................................................... 37
Bảng 2. 2- Bảng tham chiếu các quy trình tạo mã khóa .................................................... 40
Bảng 2. 3 - Nhập mã khóa và đầu ra .................................................................................. 40
Bảng 2. 4 – Bộ nhớ khóa .................................................................................................... 41
Bảng 3. 1- So sánh các định dạng ổ đĩa trong Windows ................................................... 50
Học viên: Đỗ Bá Sơn V

Danh mục hình vẽ
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1. 1 - Các lớp quy trình điều tra số ............................................................................. 3
Hình 2. 1 – Cấu trúc USB thu thập chứng cứ.................................................................... 19
Hình 2. 2 - Mô hình kiến trúc hệ thống hỗ trợ xử lý sự cố ATTT .................................... 19
Hình 2. 3 - Giao diện khởi động của DEFT ...................................................................... 20
Hình 2. 4 - Giao diện desktop DEFT................................................................................. 21
Hình 2. 5 - Giao diện khởi động của CAINE .................................................................... 22
Hình 2. 6 - Giao diện desktop của CAINE........................................................................ 22
Hình 2. 7 - Các ứng dụng trên hệ điều hành CAINE ........................................................ 23
Hình 2. 8 - Giao diện khởi động của Kali Linux............................................................... 24
Hình 2. 9 - Giao diện desktop của Kali Linux................................................................... 25
Hình 2. 10 - Các ứng dụng Forensics trên Kali Linux ...................................................... 25
Hình 2. 11 - Chế độ khác trong giao diện Kali Linux....................................................... 26
Hình 2. 12 - Nội dung hiển thị câu lệnh dc3dd -- help...................................................... 31
Hình 2. 13 - Tệp .img được tách thành nhiều tệp nhỏ khác nhau...................................... 33
Hình 2. 14 - Kiến trúc BitLocker....................................................................................... 36
Hình 2. 15 - Các kiến trúc quản lý khóa của BitLocker.................................................... 38
Hình 2. 16 - Lưu đồ quản lý khóa...................................................................................... 39
Hình 3. 1 - USB chuyên dụng dùng cho thu thập chứng cứ.............................................. 48
Hình 3. 2 - Phân chia ổ USB bằng BOOTICE .................................................................. 49
Hình 3. 3 - Thiết lập định dạng cho các phân vùng........................................................... 49
Hình 3. 4 - Phân chia phân vùng ....................................................................................... 51
Hình 3. 5 - Các bản Linux Distribution............................................................................. 52
Hình 3. 6 - Lựa chọn đường dẫn chứa bộ cài Kali Linux .iso........................................... 53
Hình 3. 7 - Chọn phân vùng và định dạng phân vùng cài Kali Linux............................... 53
Hình 3. 8 - Hoàn thành tiến trình cài đặt Kali Linux lên phân vùng 1.............................. 53
Hình 3. 9 - Giao diện khởi động Boot Kali Linux............................................................. 55
Hình 3. 10 - Tạo ổ Persistency để lưu trữ bộ cài trên Kali Linux ..................................... 55
Hình 3. 11 - Kết quả sau khi tạo Persistency..................................................................... 56
Hình 3. 12 - Giao diện chính của HĐH Kali Linux .......................................................... 58
Hình 3. 13 - Nhóm công cụ tích hợp sẵn trong Kali Linux............................................... 58
Hình 3. 14 - Danh sách các ứng dụng đã được tích hợp sẵn trên Kali Linux ................... 59
Hình 3. 15 - Tiến trình xóa các ứng dụng cài sẵn trên Kali Linux.................................... 59

Học viên: Đỗ Bá Sơn VIII

Danh mục hình vẽ
Hình 3. 16 - Hệ điều hành Kali Linux đã được tối ưu sau khi gỡ bỏ các ứng dụng ......... 60
Hình 3. 17 - Tiến trình chạy câu lệnh cài đặt DC3DD...................................................... 61
Hình 3. 18 - Công cụ DC3DD sau khi hoàn tất cài đặt ..................................................... 61
Hình 3. 19 - Folder chứa công cụ Ir-Rescue trên Windows.............................................. 62
Hình 3. 20 - Chương trình chạy Ir-Rescue ........................................................................ 62
Hình 3. 21 - Chạy chương trình Ir-Rescue ........................................................................ 62
Hình 3. 22 - Các lỗi khi chạy Ir-Rescue ............................................................................ 63
Hình 3. 23 - Test bảo mật trên phân vùng 1 ...................................................................... 64
Hình 3. 24 - Chọn Properties............................................................................................. 65
Hình 3. 25 - Chọn Advanced............................................................................................. 65
Hình 3. 26 - Chọn Remove để bỏ quyền truy cập User..................................................... 66
Hình 3. 27 - Chỉnh sửa quyền truy cập.............................................................................. 66
Hình 3. 28 - Chọn quyền cấm truy cập và chỉnh sửa ........................................................ 66
Hình 3. 29 - Các bước thiết lập chế độ Read-only ............................................................ 67
Hình 3. 30 - Kiểm tra chip TPM hỗ trợ trên máy tính....................................................... 67
Hình 3. 31 - BitLocker trong System and Security ........................................................... 68
Hình 3. 32 - Kiểm tra trạng thái của BitLocker................................................................. 68
Hình 3. 33 - Thiết lập mã khóa cho BitLocker.................................................................. 69
Hình 3. 34 - Lưu mã khóa BitLocker ................................................................................ 69
Hình 3. 35 – Lựa chọn phương thức mã hóa ổ đĩa............................................................ 70
Hình 3. 36 - Lựa chọn loại mã khóa mới nhất................................................................... 70
Hình 3. 37 - Bắt đầu mã hóa.............................................................................................. 71
Hình 3. 38 - Kiểm tra lại trạng thái ổ đĩa sau khi mã hóa. ................................................ 71
Hình 3. 39 - Các phân vùng đã được thiết lập Read-only và BitLocker .......................... 72
Hình 3. 40 - Kiểm tra trạng thái phân vùng trên Disk management. ................................ 73
Hình 3. 41 - Bảng thông báo hiện lên................................................................................ 73
Hình 3. 42 - Mở khóa BitLocker ....................................................................................... 74
Hình 3. 43 - Thư mục BitLocker sau khi được mở khóa .................................................. 74
Hình 3. 44 - Báo lỗi “không thể mount ổ đĩa”................................................................... 75
Hình 3. 45 - Cảnh báo Virus.............................................................................................. 78
Hình 3. 46 - Chương trình Ir-Rescue bắt đầu thu thập dữ liệu.......................................... 78
Hình 3. 47 - Kết quả sau khi hoàn thành thu thập dữ liệu................................................. 79
Hình 3. 48 - Tiến trình thu thập và mã hóa dữ liệu của dc3dd.......................................... 81
Hình 3. 49 - Kết quả sau khi tiến trình chạy công cụ dc3dd hoàn tất ............................... 81
Hình 3. 50 - Tiến trình phân tách dữ liệu thu thập thành các tệp nhỏ bằng dc3dd ........... 81
Hình 3. 51 - Kết quả sau khi phân tách ............................................................................. 82
Hình 3. 52 - Chạy chương trình Ir-Rescue ........................................................................ 82
Hình 3. 53 - Thư mục data được khởi tạo khi chương trình Ir-Rescue bắt đầu chạy........ 82
Hình 3. 54 - Thông báo hoàn thành thu thập của công cụ Ir-Rescue ................................ 83

Học viên: Đỗ Bá Sơn IX

Mở đầu
MỞ ĐẦU
Hiện nay việc phát triển vượt bậc của công nghệ Mạng và Internet giúp thúc đẩy mọi
lĩnh vực của cuộc sống khiến cho nhu cầu triển khai các hệ thống ứng dụng trong lĩnh vực
mạng máy tính và truyền thông tăng lên nhanh chóng. Tuy nhiên cùng với phát triển của
mạng Internet, tình hình mất an ninh mạng đang diễn biến phức tạp dẫn đến xuất hiện
nhiều nguy cơ đe dọa nghiêm trọng đến việc ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ kinh
tế xã hội và quốc phòng, an ninh. Số vụ tấn công trên mạng và các vụ xâm nhập hệ thống
công nghệ thông tin nhằm do thám, trục lợi, phá hoại dữ liệu, tài sản, cạnh tranh không
lành mạnh đang gia tăng ở mức báo động về số lượng, đa dạng về hình thức, tinh vi về
công nghệ. Rất nhiều nguy cơ mất an toàn thông tin (ATTT) có thể gặp phải theo nhiều
cách khác nhau như bị hacker khai thác lỗ hổng bảo mật chưa kịp vá, bị mất tài khoản do
vô ý dùng mật khẩu thông dụng, không tuân theo quy trình an ninh, của tổ chức,… Khi
các nguy cơ trở thành hiện thực, chúng ta phải đối mặt với những sự cố mất ATTT. Khi
sự cố xảy ra thì bằng chứng sự cố sẽ là yếu tố quan trọng, làm cơ sở cho việc xử lý sự cố.
Tuy nhiên, nếu bằng chứng về một sự cố không được xử lý đúng cách, nó sẽ không được
chấp nhận làm bằng chứng và nếu không có bằng chứng thì không có cơ sở để xử lý và
khắc phục hiệu quả một cách đúng đắn kể về mặt kỹ thuật và pháp lý.
Để quản lý sự cố hiệu quả, cần phải có những biện pháp thu thập, điều tra, phát hiện
nguyên nhân sự cố; từ đó mới có thể giảm thiểu tác động bất lợi thông qua việc khắc phục
nhanh sự cố, cập nhật lại những lỗ hổng còn chưa vá, cập nhật quy trình pháp lý,..Trong
hoàn cảnh này việc xây dựng một công cụ hỗ trợ công tác thu thập chứng cứ sau khi xảy
ra sự cố ATTT vô cùng cần thiết. Với những lý do trên chúng tôi quyết định chọn đề tài
“Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông
tin” để giúp cho các doanh nghiệp và cá nhân có thể ứng dụng trong việc đảm bảo ATTT
trong công tác vận hành khai thác trên máy tính.
Mục tiêu của đề tài luận văn hướng đến việc đề xuất và xây dựng giải pháp thu thập
chứng cứ trên các máy tính có sự cố mất an toàn thông tin thông qua việc sử dụng USB
chuyên dụng. Chúng tôi xây dựng một USB thông thường thành một USB chuyên dụng
bằng cách được chia thành các phân vùng độc lập và bảo mật, đồng thời tích hợp các công
để thu thập và lưu trữ chứng cứ của máy tính mất ATTT trong trạng thái Online hoặc
Offline. Việc xây dựng công cụ thu thập trên nhiều môi trường tính toán khác nhau cũng
như công tác phân tích chứng cứ, hỗ trợ xử lý sự cố nằm ngoài phạm vi nghiên cứu của
luận văn này.

Học viên: Đỗ Bá Sơn 1

Mở đầu
Cấu trúc luận văn gồm 3 phần cụ thể như sau:
. Chương 1: Quy trình xử lý sự cố mất ATTT và phương pháp thu thập chứng cứ.
Tổng quan về các phương pháp điều tra số và quy trình điều tra số theo tiêu chuẩn
ISO/IEC 27035:2011 về Công nghệ thông tin - Các kỹ thuật an toàn - Quản lý sự cố an
toàn thông tin, ngoài ra sẽ giới thiệu các phương pháp thu thập chứng cứ và cách thức thu
thập chứng cử đảm bảo đúng quy trình.
Chương 2: Giải pháp thu thập chứng cứ bằng USB chuyên dụng
Nêu ra yêu cầu bài toán về việc xây dựng công cụ USB chuyên dụng thu thập chứng cứ hỗ
trợ công tác xử lý sự cố mất ATTT. Từ đó đưa ra phương pháp quyết bài toán bằng cách xây
dựng USB chuyên dụng với ba phân vùng độc lập và bảo mật, trong đó phân vùng thứ
1 được sử dụng để cài hệ điều hành Linux và hệ điều hành sẽ được tùy biến cho mục đích
thu thập dữ liệu bất biến và khả biến ở chế độ máy tính Offline, phân vùng thứ 2 thu thập
chứng cứ trên Windows khi máy tính trong chế độ Online, phân vùng 3 sử dụng để lưu
trữ dữ liệu thu thập. Trong phần này cũng sẽ giới thiệu qua về một vài bản phân phối
Linux và một số công cụ bảo mật cũng như thu thập chứng cứ.
Chương 3: Xây dựng USB thu thập chứng cứ và kiểm thử.
Dựa trên nội dung trong Chương 2, trong Chương 3 sẽ trình bày cụ thể các bước để xây
dựng một USB thu thập chứng cứ chuyên dụng đảm bảo được yêu cầu của bài toán đặt ra.
Ngoài ra, chúng tôi còn đánh giá về chức năng nhiệm vụ của từng phân vùng, khả năng
bảo mật cũng như khả năng thu thập chứng cứ thông qua việc kiểm thử thiết bị.
Hoàn thành luận văn này giúp tôi hiểu rõ hơn về quy trình và phương pháp thu thập
chứng cứ trong điều tra số, dựa trên những kiến thức lí thuyết thu được cộng với tài liệu
tham khảo và sự hướng dẫn của thầy mà tôi đã xây dựng được USB chuyên dụng dành
cho công tác thu thập chứng cứ phục vụ các cuộc điều tra số. Do thời gian có hạn và trình
độ còn hạn chế, nên luận văn của em không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong
được sự chỉ bảo, đóng góp của các thầy, cô giáo để luận văn thạc sĩ của tôi hoàn thiện hơn

Chương 1: Quy trình xử lý sự cố mất ATTT và phương pháp thu thập chứng cứ
CHƯƠNG 1: QUY TRÌNH XỬ LÝ SỰ CỐ MẤT ATTT VÀ PHƯƠNG PHÁP THU
THẬP CHỨNG CỨ
1.1. Quy trình điều tra số
- Tổng quan về quy trình điều tra số
Quy trình điều tra số được trình bày ở mức độ tổng quan để có thể được sử dụng cho các
kiểu điều tra số và chứng cứ khác nhau. Việc sử dụng phương pháp luận này nhằm hỗ trợ
việc thiết kế và phát triển các quy trình ở mức cao với mục đích phân tách chúng thành
các quy trình không thể phân chia được (xem ISO/IEC 27041). Ngoài ra, mục đích của
quy trình này là toàn diện vì chúng đại diện cho sự phù hợp của tất cả các quy trình số
được công bố vào thời để điểm viết tiêu chuẩn này. Quy trình điều tra số được tổ chức
một cách ngắn gọn nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ đúng quy trình [1].
- Các lớp quy trình điều tra số
Quy trình điều tra số tạo thành một danh sách. Để quy trình điều tra số tổng quát ở mức
độ cao hơn chúng có thể được phân loại thành các lớp quy trình điều tra hình 1.1.
Lớp quy trình chuẩn
bị sẵn sàng
Lớp quy trình khởi
Lớp quy tạo
trình
đồng
thời
Lớp quy trình
tiếp nhận
Lớp quy trình điều
tra
Hình 1. 1 - Các lớp quy trình điều tra số

Quy trình chuẩn bị sẵn sàng: Lớp quy trình xử lý các quy trình điều tra trước khi
xảy ra sự cố. Lớp này đề cập đến các chiến lược xác định có thể được sử dụng để
đảm bảo hệ thống được đưa ra và nhân viên tham gia vào quy trình điều tra được
đào tạo kỹ lưỡng trước khi xử lý một sự việc xảy ra. Quy trình chuẩn bị sẵn sàng là
tùy chọn cho phần còn lại của quy trình điều tra số. Lý do cho điều này được giải
thích chi tiết trong hình 1.1. Quy trình chuẩn bị sẵn sàng gồm có: Xác định kịch bản;
Xác định nguồn chứng cứ tiềm năng; Lập kế hoạch thu thập trước sự cố; Lưu trữ và
xử lý dữ liệu đại diện cho chứng cứ tiềm năng; Lập kế hoạch phân tích dữ liệu đại
diện cho chứng cứ tiềm năng trước khi xảy ra sự cố; Lập kế hoạch phát hiện sự cố;
Xác định kiến trúc hệ thống; Thực hiện kiến trúc hệ thống; Thực hiện việc thu thập,
lưu trữ và xử lý dữ liệu đại diện cho chứng cứ tiềm năng; Thực hiện phân tích dữ
liệu đại diện cho chứng cứ tiềm năng trước khi xảy ra sự cố; Thực hiện phát hiện sự
cố; Đánh giá việc thực hiện; Thực hiện đánh giá kết quả.
Quy trình khởi tạo: Lớp các quy trình xử lý cho việc khởi tạo cuộc điều tra số. Quy
trình khởi tạo bao gồm: Phát hiện sự cố; Phản ứng; Lập kế hoạch; Chuẩn bị.
Quy trình tiếp nhận: Lớp các quy trình xử lý đối với việc điều tra vật lý trong một
trường hợp xác định và xử lý chứng cứ tiềm năng. Quy trình tiếp nhận bao gồm: Xác
định chứng cứ tiền năng; Thu thập chứng cứ tiềm năng; Vận chuyển chứng cứ tiềm
năng; Lưu trữ chứng cứ tiềm năng.
Quy trình điều tra: Lớp các quy trình xử lý để phát hiện ra chứng cứ tiềm năng.
Quy trình điều tra bao gồm: Kiểm tra và phân tích chứng cứ tiềm năng; Giải thích
chứng cứ; Báo cáo; Trình bày; Kết thúc điều tra.
Quy trình đồng thời: Lớp các quy trình xảy ra đồng thời cùng với các quy trình khác.
Lớp các quy trình này khác với lớp quy trình trước nó xảy ra song song với các quy trình
khác thay vì nối tiếp. Thứ tự cụ thể trong quy trình đồng thời thực hiện là không liên quan
như trái với các quy trình không đồng thời khác. Mục đích của quy trình này cho phép các
quy trình trên được thực hiện như các quy trình đang diễn ra. Lý do để có quy trình đồng
thời nhằm đảm bảo sự chấp nhận chứng cứ trong hệ thống pháp luật vì trong trường hợp
không có các quy trình như vậy bất kỳ cuộc điều tra nào cũng có thể gây nguy cơ chứng
cứ tiềm năng đã được thừa nhận có thể không phù hợp với vụ việc do xử lý không đúng
cách và việc tài liệu hóa chứng cứ tiềm năng. Những nguyên tắc của quy trình đồng thời
này cần được theo dõi trong suốt quy trình điều tra số cùng với các lớp khác của quy
trình. Quy trình đồng thời bao gồm: Được ủy quyền; Tài liệu hóa; Quản lý luồng thông
tin; Bảo quản chuỗi giám sát; Bảo quản chứng cứ; Tương tác với điều tra vật lý [3].

1.2. Thu thập chứng cứ
Một trong những thứ khiến các điều tra viên gặp rắc rối trong việc thu thập chứng cứ là
rất khó lựa chọn thời điểm tốt nhất để thu thập. Chứng cứ không có sự tồn tại lâu dài
giống như những loại chứng cứ thông thường, và hơn nữa chúng rất khó để có thể tạo
được sự liên kết liền mạch. Mục đích của chương này là chỉ ra những khó khăn và đưa ra
các phương pháp để giải quyết các vấn đề trong thu thập chứng cứ. Đây chỉ là những
phương pháp điển hình do đó chúng chỉ được sử dụng như là một hướng dẫn chung.
Phần này không hướng đến những chuyên gia phân tích chứng cứ, vì hầu hết những
kiến thức này đã quá rõ với họ. Ngoài ra những kiến thức của chương này đem lại cũng sẽ
không xử lý được toàn bộ các cuộc điều tra trên hệ thống máy tính bởi vì bản chất không
có hai cuộc điều tra nào giống nhau, do đó nó chỉ mang tính chất tham khảo [1].
1.2.1. Khó khăn trong thu thập chứng cứ
Tội phạm công nghệ cao rất khó để điều tra và truy tố. Các nhà điều tra phải dựng lại
hiện trường dựa trên các dữ liệu thu thập được sau khi một cuộc tấn công xảy ra. Các giao
dịch trên máy tính diễn ra rất nhanh, chúng có thể được thực hiện từ bất kì đâu và từ bất
kỳ thời điểm nào, có thể được mã hóa hoặc ẩn danh và không có các tính năng nhận dạng
như chữ viết tay và chữ ký để xác định những người chịu trách nhiệm. Bất kỳ truy vết
trang của bản ghi trên máy tính nạn nhân có thể dễ dàng sửa đổi hoặc phá hủy, hoặc có
thể chỉ tồn tại tạm thời. Tệ hơn nữa, các chương trình kiểm tra có thể tự động hủy các bản
ghi khi giao dịch máy tính kết thúc. Ngay cả khi các giao dịch được khôi phục thông qua
ứng dụng, rất khó để đưa ra kết luận kẻ tình nghi thông qua giao dịch, do không xác định
được thông tin như mật khẩu hoặc số PIN (hoặc bất kỳ số nhận dạng điện tử nào khác)
nên sẽ không ai chịu trách nhiệm cho giao dịch. Dẫn tới, các thông tin thu thập được từ
các giao dịch cũng không chỉ cho ta biết được đã có một ai đó đã đột nhập vào hệ thống.
Mặc dù, công nghệ không ngừng phát triển, việc điều tra tội phạm công nghệ cao luôn
gặp nhiều khó khăn vì dễ thay đổi dữ liệu và thực tế là các giao dịch hầu hết được thực
hiện ẩn danh. Điều tốt nhất chúng ta có thể làm là tuân theo các quy tắc thu thập chứng cứ
để ngăn chặn kẻ tấn công [1].
1.2.2. Tại sao thu thập chứng cứ?
Thu thập chứng cứ có thể rất tốn kém, do nó phải tuân theo các quy trình rất nghiêm
ngặt và phải khảo sát toàn diện, ngoài ra các hệ thống bị ảnh hưởng không phải lúc nào
cũng sẵn sàng để phục vụ cho việc thu thập chứng cứ và phân tích dữ liệu trong một thời
gian dài. Vì vậy, tại sao phải thu thập chứng cứ? Có 2 lý do đơn giản: Trách nhiệm và
phòng ngừa cho tương lai [1].

- Trách nhiệm
Kẻ tấn công chịu trách nhiệm về thiệt hại đã gây ra, và cách duy nhất để đưa kẻ
tấn công ra công lý là phải thu thập đầy đủ các chứng cứ.
Nạn nhân sẽ phải có trách nhiệm với cộng đồng. Họ có trách nhiệm phải thu thập
các thông tin để làm chứng cứ buộc tội kẻ tấn công, và để ngăn chặn các cuộc
tấn công khác [1].
- Phòng ngừa cho tương lai
Sẽ không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo nếu như chúng ta không ngăn ngừa sau
khi một cuộc tấn công xảy ra, nó giống như việc chúng ta không thay khóa cửa nhà sau khi
bị một ai đó đột nhập. Mặc dù, chi phí bỏ ra cho ra cho việc thu thập chứng cứ, phân tích,
xây dựng giải pháp không hề nhỏ nhưng nó sẽ giúp ngăn ngừa các cuộc tấn công về sau
gây thiệt hại lớn hơn như: Hình ảnh công ty, mất an ninh về bảo mật thông tin… [1].
1.2.3. Lựa chọn phương pháp thu thập
Khi một cuộc tấn công bị phát hiện, chúng ta có hai lựa chọn sau: Ngắt kết nối mạng
ra khỏi hệ thống (Offline) và bắt đầu thu thập chứng cứ hoặc để nó trực tuyến
(Online) và cố gắng giám sát kẻ xâm nhập.
₋ Trong trường hợp để hệ thống trực tuyến và giám sát kẻ xâm nhập chúng ta phải vô
cùng cẩn thận, bởi vì nếu để kẻ tấn công bị phát hiện họ sẽ hủy chứng cứ ngay lập
tức khiến chúng ta không thể truy vết. Hoặc nếu kẻ tấn công không xóa hoàn toàn
chứng cứ nhưng nếu bị phát hiện trong lần tấn công tấn công tiếp theo chúng ta sẽ
rất khó dự đoán hành vi để ngăn chặn.
₋ Trong trường hợp ngắt hệ thống ra khỏi mạng, chúng ta phải xem xét kỹ lưỡng thời
điểm để ngắt, bởi vì nếu chúng ta ngắt quá sớm sẽ không đủ lượng thông tin chứng
cứ quan trọng để phục vụ cho công tác điều tra sau này, nếu ngắt quá muộn có thể
khiến cho chúng ta mất các thông tin quan trọng vào tay của kẻ tấn công. Tệ hại hơn
là kẻ tấn công để lại mã độc khiến chúng ta dù có chọn đúng thời điểm để ngắt kết
nối mạng ra khỏi hệ thống thì kẻ tấn công cũng sẽ xóa sạch mọi dữ liệu [1].
1.2.4. Các loại chứng cứ
Trước khi bắt đầu thu thập chứng cứ, một trong những điều quan trọng nhất chúng ta
phải biết là loại chứng cứ chúng ta thu thập thuộc loại nào. Bởi vì nếu không xác định
đúng kiểu dữ liệu thu thập sẽ dẫn tới mất thời gian, tiền bạc để lấy một dữ liệu vô ích,
thậm chí việc thu thập sai nên dẫn tới việc làm loãng thông tin điều tra gây sai lệch kết
quả. Do vậy, để phân tích chứng cứ một cách hiệu quả chúng ta cần thu thập đúng loại
chứng cứ. Dưới đây mô tả các loại chứng cứ được dùng tham khảo trước khi thu thập.

- Chứng cứ dùng để chứng thực
Chứng cứ dùng để chứng thực là bất kỳ chứng cứ nào được cung cấp bởi một nhân
chứng. Loại chứng cứ này tùy thuộc vào độ tin cậy cảm nhận của nhân chứng, nhưng
miễn là nhân chứng có thể được coi là đáng tin cậy, chứng cứ dùng để chứng thực có thể
độ tin cậy cao như chứng cứ thực. Các tài liệu xử lý văn bản được viết bởi một nhân
chứng có thể được coi là lời chứng thực miễn là tác giả sẵn sàng tuyên bố rằng họ là
người cung cấp chúng.
- Tin đồn
Tin đồn, đây là loại chứng cứ được đưa ra bởi một người không phải nhân chứng trực
tiếp. Dữ liệu được cung cấp không phải từ một người liên quan trực tiếp tới vụ việc. Tin
đồn không được chấp nhận để chứng thực, do đó nên tránh sử dụng những thông tin này.
1.2.5. Các quy tắc thu thập chứng cứ
Có 5 quy tắc thu thập chứng cứ phải tuân theo để đảm bảo rằng chứng cứ đó là hữu ích,
gồm có:
- Tính chấp nhận
Tính chấp nhận là quy tắc cơ bản nhất trong thu thập chứng cứ. Chứng cứ phải sử dụng
được tại tòa án. Việc không tuân thủ quy tắc này gây ảnh hưởng đến thời gian, chi phí, và
thậm chí chậm quá trình tìm ra kẻ tấn công.
- Tính xác thực
Nếu chúng ta không thể tự xác thực được các chứng cứ của chính mình thì chúng ta
cũng sẽ không thể sử dụng nó để chứng minh bất cứ điều gì. Do đó chúng ta phải chứng
minh rằng chứng cứ phải có liên quan đến vụ việc và thông tin phải chính xác, ta gọi nó là
tính xác thực.
- Tính toàn vẹn
Nếu không đủ chứng cứ thu thập chúng ta sẽ không thể tái hiện lại toàn bộ hiện trường
vụ việc. Ngoài ra việc không đủ chứng cứ dẫn đến việc buộc tội sai kẻ tình nghi. Ví dụ,
có một người đăng nhập vào hệ thống và ngay thời điểm đó cũng có một kẻ đang tấn công
vì vậy nếu không thu thập đủ chứng cứ dẫn đến kết luận sai kẻ tình nghi.
- Tính tin cậy
Trong quá trình thu thập chúng ta lựa chọn các chứng cứ đáng tin cậy, có nguồn gốc rõ
ràng và có liên quan tới cuộc tấn công.

- Tính minh bạch
Chứng cứ chúng ta trình bày nên minh bạch rõ ràng và đáng tin. Không có điểm nào
trong trình bày gây ra cho người bồi thẩm đoàn khó hiểu hoặc không biết ý nghĩa của nó
là gì. Khi trình bày các chứng cứ phải có sự liên kết và diễn giải mạch lạc dễ hiểu nhằm
khẳng định đây không phải chứng cứ giả mạo. Sử dụng năm quy tắc trước đó để đưa ra
một số cách làm cơ bản như sau:
Giảm thiểu sai lệch dữ liệu gốc: Sau khi đã tạo ra một bản sao của dữ liệu gốc thì
đừng nên có bất kỳ tác động nào vào bản dữ liệu gốc. Luôn phải xử lý dữ liệu trên
các bản sao thứ cấp, mọi thay đổi được thực hiện trên bản gốc sẽ ảnh hưởng tới kết
quả của phân tích của các bản sao khác sau đó. Do đó không nên chạy các chương
trình sửa đổi thời gian truy cập các tệp (ví dụ như Tar hoặc Xcopy).
Lưu lại nhật ký tác động: Đôi khi thay đổi chứng cứ là không thể tránh khỏi.
Trong trường hợp này phải ghi lại toàn quá trình thay đổi trong nhật ký. Bất kỳ thay
đổi nào cũng cần được tính đến vì không chỉ thay đổi dữ liệu gốc phần mềm mà còn
thay đổi liên quan đến dữ liệu gốc trong phần cứng.
Tuân thủ năm quy tắc thu thập chứng cứ: Việc tuân thủ năm quy tắc trong thu
thập chứng cứ sẽ giúp chúng ta tiết kiệm thời gian, tiền bạc và đồng thời cũng giúp
chúng ta đảm bảo thu thập đúng loại chứng cứ cần thiết cho công việc điều tra số.
Đừng làm gì vượt quá hiểu biết của bản thân: Nếu không hiểu những gì mình
đang làm, không có đủ kiến thức để tính toán trước ảnh hưởng sau khi thay đổi dữ
liệu. Tốt nhất nên tìm hiểu thêm các kiến thức liên quan trước hoặc tìm một người
nào đó hiểu rõ và nền tảng kiến thức sâu rộng để dẫn dắt. Không nên cố gắng thử bất
cứ điều gì khi chưa trang bị đủ kiến thức.
Thực hiện theo chính sách bảo mật của tổ chức: Nếu không tuân thủ chính sách
bảo mật của công ty, dẫn đến gặp một số rắc rối như: Kỷ luật, bị phạt hoặc sa thải.
Do đó trước khi tiến hành thu thập chứng cứ hãy trao đổi trước với người phụ trách
về vấn đề an ninh mạng của tổ chức.
Thu giữ dữ liệu hệ thống càng chính xác càng tốt: Thu giữ chính xác dữ liệu có
liên quan đến vụ việc trên hệ thống để giảm thiểu thời gian xử lý sau này hoặc gây
ảnh hưởng tới dữ liệu gốc.
Chuẩn bị nhân chứng: Sẵn sàng làm chứng cho các chứng cứ đã thu thập. Nếu
không có bên thứ ba xác nhận thì các chứng cứ được thu thập coi là vô căn cứ và nó
sẽ trở thành dạng chứng cứ tin đồn. Hãy nhớ rằng chúng ta cần phải bên thứ ba làm
chứng đối với các chứng cứ đó bởi vì sẽ không ai tin chúng ta nếu họ cũng có thể tự
tạo ra chứng cứ để đạt được kết quả tương tự.

Thu thập chứng cứ nhanh: Thu thập chứng cứ càng nhanh càng tốt, bởi vì như
vậy dữ liệu sẽ ít bị thay đổi. Chứng cứ rất dễ bay hơi và có thể biến mất hoàn
toàn nếu không thu thập kịp thời. Điều này không có nghĩa là phải vội vàng mà
phải giữ bình tĩnh để thu thập dữ liệu một cách chính xác nhất. Nếu có nhiều
người tham gia thu thập chứng cứ và làm việc song song là tốt nhất, nhưng điều
quan trọng nhất tất cả họ đều phải tuân thủ theo nguyên tắc. Ngoài ra còn có thể
áp dụng chương trình tự động khác hỗ trợ để đẩy nhanh tiến độ thu thập chứng
cứ.
Tiến hành thu thập từ chứng cứ khả biến và các chứng cứ bất biến: Một số
chứng cứ rất dễ biến mất do đó luôn phải cố gắng thu thập các chứng cứ khả
biến trước tiên sau đó mới đến các chứng cứ bất biến tồn tại lâu dài trên máy
tính.
Đừng tắt máy tính trước khi hoàn thành thu thập chứng cứ: Chúng ta không bao
giờ được tắt hệ thống máy tính trước khi hoàn thành thu thập chứng cứ. Vì làm
như vậy không những chúng ta làm bốc hơi các chứng cứ khả biến mà còn
đánh động đến kẻ tấn công, gây khó khăn trong việc điều tra và phòng tránh
các cuộc tấn công khác. Nguyên tắc chung là không được phép tắt máy tính sau
một cuộc tấn công và không dùng ổ đĩa đang bị tấn công làm ổ đĩa khởi động.
Không chạy bất kỳ chương trình nào trên máy tính nạn nhân: Vì kẻ tấn công có thể
để lại các chương trình và thư viện Trojan trên hệ thống, chúng ta có thể vô tình kích hoạt
thứ gì đó có thể thay đổi hoặc phá hủy các chứng cứ chúng ta đang tìm kiếm. Bất kỳ
chương trình nào chúng ta sử dụng phải ở dạng chỉ đọc(Read-only) ví dụ đĩa CD-ROM
hoặc USB đã được cài phần mềm chống ghi ngược và phải được liên kết
tĩnh.
1.2.6. Chứng cứ khả biến
Mỗi loại chứng cứ đòi hỏi kỹ thuật tìm kiếm và thu thập khác nhau, các chứng cứ
trên hệ thống máy tính có thể bất biến hoặc khả biến, tuy nhiên chúng ta nên cố gắng
tiến hành thu thập các chứng cứ khả biến trước vì chúng rất dễ bay hơi sau đó mới
đến các chứng cứ bất biến vì chúng tồn tại trong thời gian dài trên hệ thống máy tính.
Tất nhiên chúng ta không nên áp dụng quy tắc này một cách cứng nhắc. Ngoài ra
chúng ta cũng không nên lãng phí thời gian để trích xuất các thông tin không quan
trọng hoặc không bị ảnh hưởng bởi cuộc tấn công.
Để xác định chứng cứ nào cần thu thập trước, chúng ta nên lập một danh sách các
chứng cứ khả biến và sắp xếp chúng theo mức độ quan trọng. Dưới đây sắp xếp theo
thứ tự quan trọng của từng loại chứng cứ khả biến thường có trong hệ thống máy tính.
₋ Thanh ghi và bộ nhớ đệm (Register and cache)

₋ Bảng định tuyến (Routing tables).
₋ Bộ đệm Arp (Arp cache).
₋ Bảng quy trình (Process table).
₋ Thống kê Kernel và Mô đun (Kernal statistics and Modules).
₋ Bộ nhớ chính (Main memory).
₋ Hệ thống tập tin tạm thời (Temporary file systems).
₋ Bộ nhớ thứ cấp (Secondary memory).
₋ Cấu hình bộ định tuyến (Router configuration).
₋ Cấu trúc liên kết mạng (Network topology).
1.2.7. Quy trình thu thập chứng cứ
Khi thu thập và phân tích chứng cứ, phải tuân theo quy trình 4 bước, gồm có:
₋ Bước 1: Xác định chứng cứ
Cần phải có khả năng phân biệt giữa các chứng cứ và dữ liệu rác. Hiểu rõ mục đích
chúng ta cần làm gì, dữ liệu cần lấy là loại gì? vị trí của nó và cách lưu trữ. Khi mà chúng
ta thực hiện tốt điều này sẽ giúp dễ dàng tìm kiếm và thu thập chính xác chứng cứ.
₋ Bước 2: Bảo quản chứng cứ
Chứng cứ tìm thấy phải được lưu trữ càng lâu càng tốt và gần với trạng thái ban đầu của
nó. Mọi thay đổi trong giai đoạn này phải thược hiện trên bản sao thứ cấp hoặc phải
ghi lại để chứng minh.
₋ Bước 3: Phân tích chứng cứ
Phân tích các chứng cứ để trích xuất thông tin liên quan và tạo lại chuỗi sự kiện. Phân
tích đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về những gì chúng ta đang tìm kiếm và làm thế
nào để trích xuất thông tin hữu ích. Luôn chắc chắn rằng người hoặc những người
đang phân tích chứng cứ có đủ điều kiện thuận lợi để làm điều đó.
₋ Bước 4: Trình bày chứng cứ
Truyền đạt ý nghĩa của chứng cứ vô cùng quan trọng nếu không dẫn đến việc điều tra
trở nên kém hiệu quả. Ngoài ra tăng tính tin cậy chúng ta nên chọn một người am
hiểu vấn đề dẫn dắt chúng ta trình bày các chứng cứ.
1.2.8. Thu thập chứng cớ và lưu trữ
Khi đã hoàn thành lập kế hoạch và xác định cụ thể các chứng cứ mà chúng ta phải thu
thập, hãy bắt tay ngay vào công việc điều tra. Lưu trữ dữ liệu cũng vô cùng quan trọng.

- Logs và Logging
Nên chạy các tính năng ghi lại hoạt động của hệ thống. Điều quan trọng là làm thế nào
để giữ cho các bản ghi này an toàn và sao lưu chúng định kỳ, vì trong các bản ghi thường
tự động lưu lại các mốc thời gian. Hãy lưu ý rằng các bản ghi này được lưu trữ cục bộ
trên máy tính bị xâm nhập, chúng dễ bị thay đổi hoặc bị xóa bởi kẻ tấn công. Nếu chúng
ta có một máy chủ từ xa để lưu lại các bản ghi hệ thống sẽ làm giảm thiểu rủi ro khi một
cuộc tấn công xảy ra mặc dù kẻ tấn công có thể tạo thêm các mục giải mã hoặc các mục
rác làm ảnh hưởng tới bản ghi gốc.
Việc kiểm tra thường xuyên bản ghi hệ thống rất hữu ích bởi vì không chỉ phát hiện ra
những kẻ xâm nhập mà còn là cách để tạo ra thêm chứng cứ. Tin nhắn, bản ghi từ các
chương trình có thể được sử dụng để cho thấy thiệt hại mà kẻ tấn công đã gây ra. Tất
nhiên, chúng ta cần phải bắt nhanh được các bản ghi này trước khi chúng biến mất hoặc
bị thay đổi.
- Giám sát
Theo dõi lưu lượng truy cập mạng rất hữu ích để có thể thu thập số liệu thống kê, coi
chừng hoạt động bất thường để có thể ngăn chặn sự xâm nhập trước khi nó xảy ra và đồng
thời theo dõi kẻ tấn công đến từ đâu và anh ta đang làm gì. Theo dõi bản ghi nhật ký khi
chúng được tạo, nó có thể hiển thị cho chúng ta thông tin quan trọng mà chúng ta có thể
đã bỏ lỡ. Điều này không có nghĩa là phải bỏ qua các bản ghi sau này, bởi nó có thể là thứ
mà thiếu trong các bản ghi đáng ngờ.
Thông tin được thu thập trong khi giám sát lưu lượng mạng có thể được tổng hợp thành
số liệu thống kê để xác định hành vi bình thường cho hệ thống. Những thống kê này có
thể được sử dụng như một cảnh báo sớm về các hành động của kẻ tấn công. Chúng cũng
có thể theo dõi hành động của người dùng, điều này tạo ra như một hệ thống cảnh báo
sớm. Hoạt động bất thường hoặc sự xuất hiện đột ngột của người dùng không xác định
nên được coi là nguyên nhân rõ ràng để kiểm tra chặt chẽ hơn. Nói chung, nên giới hạn
phạm vi giám sát lưu lượng truy cập hoặc thông tin người dùng tránh lãng phí thời gian và
cũng nên tạo nội dung bản cam kết để người dùng có thể tùy ý lựa chọn giữa việc đồng ý
bị giám sát hoặc từ chối khi người dùng đăng nhập, bởi vì sau này tránh được vấn đề liên
quan đến pháp lý [7].
1.2.9. Phương pháp thu thập chứng cứ
Có hai hình thức thu thập cơ bản: Đóng băng hiện trường (Freezing the scene) và Mắt
ong (Honeypottting). Có thể sử dụng linh hoạt một trong hai cách này hoặc dùng cả hai
cách cùng lúc tùy vào trường hợp cụ thể.

Đóng băng hiện trường: Là một hình thức sao lưu dữ liệu tạm thời sử dụng cho
nhiều mục đích. Trước khi bắt đầu thu thập chúng ta nên thông báo trước cho các
cơ quan, tổ chức liên quan đến vụ việc như cảnh sát và đội phản ứng sự cố và đội
pháp lý. Sau đó mới bắt đầu thu thập dữ liệu và phân loại dữ quan trọng và chúng
phải được lưu trữ trong một định dạng tiêu chuẩn. Đảm bảo rằng các chương trình
và tiện ích được sử dụng để thu thập dữ liệu cũng được thu thập trên cùng
phương tiện. Tất cả dữ liệu sau khi thu thập phải tạo một bản tóm tắt thông điệp mật
mã và những bản tóm tắt đó phải được so sánh với bản gốc để xác minh tính toàn vẹn.
Honeypotting là một hệ thống tài nguyên thông tin được xây dựng với mục đích giả
dạng, đánh lừa những kẻ sử dụng và xâm nhập không hợp pháp, thu hút sự chú ý, ngăn
không cho chúng tiếp xúc với hệ thống thật. Honeypotting có thể giả dạng bất cứ loại máy chủ
tài nguyên nào như Mail Server, Domain Name Server, Web Server... Honeypotting sẽ
trực tiếp tương tác với tin tặc và tìm cách khai thác thông tin về tin tặc như hình thức tấn
công, công cụ tấn công hay cách thức tiến hành tấn công. Honeypotting gồm hai loại chính:
₋ Honeypotting tương tác thấp: Mô phỏng giả các dịch vụ, ứng dụng, và hệ điều
hành. Mức độ rủi ro thấp, dễ triển khai và bảo dưỡng nhưng bị giới hạn về dịch
vụ.
₋ Honeypotting tương tác cao: Là các dịch vụ, ứng dụng và hệ điều hành thực. Mức độ
thông tin thu thập được cao. Nhưng rủi ro cao và tốn thời gian để vận hành và bảo dưỡng
Các Honeypotting tương tác thấp bao gồm:
+ Back Officer Friendly (BOF): Là một loại hình Honeypotting rất dễ vận hành và cấu hình
của nó có thể hoạt động trên bất kỳ phiên bản nào của Windows và Unix, nhưng nhược
điểm của nó là chỉ tương tác được với một số dịch vụ đơn giản như FTP, Telnet,
SMTP.
+ Specter: Đây cũng là loại hình Honeypotting tương tác thấp nhưng có khả năng
tương tác tốt hơn so với Back Officer, loại Honeypotting này có thể giả lập trên 14
cổng (Port), và có thể cảnh báo, quản lý từ xa. Tuy nhiên, cũng giống như Back
Officer thì Specter có nhược điểm là bị giới hạn số dịch vụ và không linh hoạt.
+ Honeyd: Loại Honeypotting này có thể “lắng nghe” trên tất cả các cổng TCP và
UDP, những dịch vụ mô phỏng được thiết kế với mục đích ngăn chặn và ghi lại
những cuộc tấn công, tương tác với kẻ tấn công trong vai trò là một hệ thống
nạn nhân. Hiện nay, Honeyd có nhiều phiên bản và có thể mô phỏng được
khoảng 473 hệ điều hành. Honeyd là loại hình Honeypotting tương tác thấp có
nhiều ưu điểm, tuy nhiên nó có nhược điểm là không thể cung cấp một hệ điều
hành thật để tương tác với tin tặc và không có cơ chế cảnh báo khi phát hiện
hệ thống bị xâm nhập hoặc gặp phải nguy hiểm.

+ Honeypotting tương tác cao: Là các dịch vụ, ứng dụng và hệ điều hành thực. Mức
độ thông tin thu thập được cao nhưng rủi ro cao và tốn thời gian để vận hành và bảo
dưỡng. Honeynet là hình thức honeypotting tương tác cao [2].
1.2.10. Dữ liệu thu thập
Bất cứ khi nào một hệ thống bị xâm nhập, hầu như luôn có thứ gì đó bị kẻ tấn công bỏ
lại, đó là các đoạn mã, chương trình trojan, quy trình đang chạy hoặc tệp nhật ký Sniffer,
chúng được gọi là hiện vật. Chúng là một trong những thứ quan trọng chúng ta nên thu
thập, nhưng chúng ta phải cẩn thận. Không nên cố gắng phân tích một vật phẩm trên hệ
thống bị xâm nhập. Hiện vật để lại hiện trường có khả năng cho chúng ta biết thêm nhiều
thông tin hữu ích, và chúng ta muốn chắc chắn rằng hiệu ứng của chúng được kiểm soát.
Có một số hiện vật rất khó để có thể tìm thấy bởi vì các Trojan có thể tạo ra các
chương trình giống hệt bản gốc (kích thước tệp, kiểm soát truy cập trung bình [MAC] lần,
v.v.). Vì vậy chúng ta tổng kiểm tra “Checksum” tệp tin gốc để xác định được rằng hiện
vật nào là do Trojan tạo ra. Phân tích các hiện vật giúp chúng ta tìm kiếm truy ngược lại
các hệ thống, công cụ của kẻ tấn công sử dụng.
Từ các thông tin ở trên, bây giờ bây giờ sẽ xây dựng từng bước thu thập chứng cứ.
Nhắc lại một lần nữa rằng đây chỉ là một hướng dẫn do đó nó tùy tình huống cụ thể để sử
dụng một cách hiệu quả. Dưới đây các bước thu thập chứng cứ:
- Bước 1: Tìm kiếm chứng cứ
Xác định nơi chứng cứ đang tìm kiếm được lưu trữ, phải có một danh sách kiểm tra, nó
không chỉ giúp xác định được đúng loại chứng cứ để thu thập mà còn để kiểm soát không
bỏ sót mọi khu vực ổ đĩa lữu trữ có chứa các chứng cứ.
- Bước 2: Tìm dữ liệu liên quan
Sau khi tìm thấy chứng cứ, chúng ta phải tìm ra phần nào trong đó có liên quan đến vụ
án. Nói chung không nên thu thập tất cả các dữ liệu nhìn thấy mặc dù phải làm việc này
rất nhanh.
- Bước 3: Tạo phân bậc mức độ quan trọng cho các dữ liệu khả biến.
Bây giờ chúng ta đã biết chính xác những dữ liệu nào cần thu thập, dựa trên kiến thức
của bản thân để sắp xếp dữ liệu khả biến theo mức độ ưu tiên để thu thập nó. Lưu ý rằng
chúng ta nên ưu tiên thu thập các dữ liệu khả biến dễ biến mất trong thời gian ngắn.
- Bước 4: Ngăn chặn sự thay đổi dữ liệu từ bên ngoài

Điều cần thiết là nên tránh để dữ liệu gốc bị thay đổi hay nói cách khác phòng
bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Ngăn chặn bất cứ ai can thiệp vào chứng cứ nhằm
tạo ra một dữ liệu chính xác nhất có thể. Tuy nhiên, phải cẩn thận, kẻ tấn công
có để lại bẫy để thay đổi dữ liệu khi bị phát hiện trước khi dời đi. Cuối cùng, phải
cố gắng ngăn chặn những thay đổi dữ liệu từ bên ngoài.
- Bước 5: Thu thập chứng cứ
Bây giờ chúng ta có thể bắt đầu thu thập chứng cứ bằng cách sử dụng các công cụ
thích hợp cho công việc sau đó đánh giá lại chứng cứ chúng ta đã thu thập được. Cố gắng
rà soát kỹ dữ liệu thu thập để tránh bỏ lỡ một cái gì đó quan trọng. Cuối cùng chúng ta phải
đảm bảo đã thu thập đầy đủ dữ liệu cần thiết cho vụ điều tra mà không bỏ sót bất cứ thứ gì.
Bước 6: Xây dựng tài liệu
Các thủ tục thu thập dữ liệu phải được lưu lại để dùng trong công việc điều tra
sau này. Do đó sau khi lưu lại dấu thời gian, lịch sử, chữ ký số, các bước thu
thập. Đừng xóa bất cứ thứ gì.
1.2.11. Kiểm soát và bảo vệ dữ liệu
Một khi dữ liệu đã được thu thập, nó phải được bảo vệ khỏi sự lây nhiễm. Không bao
giờ sử dụng bản dữ liệu gốc trong điều tra số. Điều này không chỉ đảm bảo rằng dữ liệu
gốc vẫn sạch, không bị lây nhiễm mà còn hạn chế các khả năng làm hỏng dữ liệu. Tất
nhiên, bất kỳ thử nghiệm nào cũng phải được thực hiện trên một máy chủ sạch và bị cô
lập. Để kiểm soát và bảo vệ dữ liệu an toàn nhất, đảm bảo những yêu cầu dưới đây:
₋ Phân tích
Khi dữ liệu đã được thu thập thành công, nó phải được phân tích để trích xuất chứng cứ
mà mình muốn trình bày và xây dựng lại hiện trường. Phải chắc chắn rằng đã ghi
chép đầy đủ mọi thứ mà mình làm. Mục tiêu công việc là phải phân tích chứng cứ
nhằm đưa ra kết luận cuối cùng để phục vụ cho cuộc điều tra số.
₋ Thời gian
Để dựng lại các sự kiện dẫn đến việc hệ thống bị hỏng, do đó phải có thể tạo một
dòng
thời gian để liên kết các sự kiện lại với nhau. Tuy nhiên, để làm được điều này thì không
bao giờ được phép thay đổi thời gian trên hệ thống bị ảnh hưởng. Cần phải lưu ý rằng đôi
lúc có những dữ liệu thiếu đồng bộ thời gian (lệch nhau múi giờ hoặc lệch thời điểm) do đó
phải cẩn thận trong việc sắp xếp thời gian cho đúng trình tự các sự kiện. Các tệp nhật ký
thường sử dụng dấu thời gian để cho biết khi nào một mục nhập được thêm vào và chúng
phải được đồng bộ hóa để dữ liệu mới liên kết chặt với dữ liệu khác, cũng nên sử dụng dấu

thời gian, không những tái cấu trúc các sự kiện mà còn xây dựng các chuỗi sự kiện đi
đúng hướng, tốt nhất là phải sử dụng múi giờ GMT khi tạo dấu thời gian chuẩn.
₋ Sao lưu kết quả phân tích cuộc điều tra số
Cần phải có một máy chủ lưu trữ dành riêng cho công việc sao lưu kết quả phân tích
cuộc điều tra số. Máy chủ kiểm tra này phải được bảo mật, sạch sẽ (cài một hệ điều
hành mới và đóng băng nó để cách ly với bất kỳ mạng khác). Khi hệ thống này có
sẵn, chúng ta có thể bắt đầu phân tích các bản sao lưu. Làm sai ở thời điểm này không
nên là một vấn đề. Chúng ta chỉ có thể khôi phục lại các bản sao lưu nếu cần. Hãy
nhớ câu thần chú: Tài liệu mọi thứ chúng ta làm. Đảm bảo rằng những gì chúng ta làm
là lặp lại và có khả năng luôn cho kết quả tương tự [7].

CHƯƠNG 2: GIẢI PHÁP THU THẬP CHỨNG CỨ BẰNG USB CHUYÊN DỤNG
2.1. Bài toán đặt ra
Đối với bài toán liên quan đến hệ thống hỗ trợ xử lý sự cố mất an toàn thông tin
(ATTT), cách tiếp cận chính để xây dựng hệ thống này được xuất phát từ quy trình chung
về pháp lý số đã được đặc tả trong các chuẩn TCVN 11239:2015 và ISO/IEC 27035 và
các yêu cầu thực tế tại Trung tâm ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VnCert). Ngày
nay an ninh mạng đã là một hiểm họa lớn đối với tất cả các công ty, tổ chức ở Việt Nam.
Nhiều cuộc tấn công chớp nhoáng, thậm chí diễn ra dai dẳng. Để đối phó với các sự cố
mất ATTT trên máy tính, cần phải có một cụ chuyên dụng để thu thập dữ liệu hiện trường
khi xảy ra sự cố. Chính vì vậy chúng tôi đã đặt ra bài toán xây dựng giải pháp thu thập
chứng cứ sử dụng USB chuyên dụng để nhằm mục đích thu thập dữ liệu máy tính mất
ATTT một cách nhanh chóng hiệu quả mà vẫn giữ tính bảo mật. Cụ thể USB thu thập
chứng cứ chúng tôi tổ chức theo mô tả trong Hình 2. 1 dưới đây.
Hình 2.1. Cấu trúc USB thu thập chứng cứ

Ngoài ra, yêu cầu hoạt động của USB chuyên dụng phải đảm bảo được tính bảo mật
trên từng phân vùng, tính toàn vẹn dữ liệu khi được thu thập khi được lưu trữ các dữ
liệu này trên USB. Hơn nữa do các đặc trưng việc hỗ trợ xử lý sự cố mất ATTT, USB
phải đáp ứng được thu thập chứng cứ ngay cả khi máy tính Online lẫn khi máy tính
Offline.
Trong các phần tiếp theo chúng tôi trình bày phương pháp giải quyết bài toán
và các công cụ có thể dùng để xây dựng USB chuyên dụng.
2.2. Phương pháp giải quyết bài toán
2.2.1 Hướng đi cho bài toán
Để thu thập chứng cứ, các công cụ hỗ trợ cho pháp lý số nói chung sẽ được tập
hợp lại trong một USB chuyên dụng, có hệ điều hành Linux được tuỳ biến, cho phép
thu thập nhật ký hoạt động của máy tính có nghi ngờ hoặc đã xảy ra sự cố mất
ATTT. USB này sẽ phải có khả năng tự đảm bảo tính toàn vẹn của toàn bộ công cụ
trong USB, chống ghi ngược lại từ các máy tính bị lây nhiễm Malwares và có thêm
công cụ để thu thập được những tệp dữ liệu, thông tin có nguy cơ cao gây ra sự cố
cũng như bị ảnh hưởng bởi sự cố. Các công cụ trong USB chuyên dụng này sẽ phải
cho phép thu thập được cả dữ liệu chứng cứ trên các hệ thống máy tính Online lẫn
các máy tính Offline tức là không sử dụng hệ điều hành của máy tính bị sự cố. Cụ
thể, các dữ liệu cần phải thu thập sẽ bao gồm tối thiểu các loại dữ liệu sau:
₋ Dữ liệu khả biến trong máy tính bị sự cố:
+ Trạng thái mạng, các cổng được mở, bảng định tuyến, dữ liệu được trao đổi
qua các cổng được mở…
+ Thông tin về các tiến trình đang hoạt động.
+ Thông tin về người dùng đã đăng nhập, về máy tính.
₋ Dữ liệu bất biến trong máy tính bị sự cố
+ Thông tin cấu hình mạng, cấu hình hệ thống.
+ Các tệp hệ thống của Windows.
+ Dữ liệu Registry.
+ Các vết truy cập của người dùng (các tệp sử dụng gần đây, lịch sử các trình duyệt…).
+ Caches của trình duyệt.
Sau khi sử dụng USB để thu thập được dữ liệu từ các máy tính nghi ngờ, chuyên viên hỗ
trợ xử lý sự cố sẽ tiến hành phân tích dữ liệu đó thông qua hệ thống phần mềm trung tâm.
Tại đây, phần mềm trung tâm sẽ hỗ trợ các chuyên gia phân tích, kết hợp công cụ để xác
định nguyên nhân sự cố ATTT, từ đó đưa ra được những khuyến nghị, phương án xử lý sự

cố tương ứng hoặc từ đó có thể hỗ trợ công tác hiệu chỉnh lại quy trình đảm bảo
ATTT nói chung trong cơ quan.
Từ giải pháp tổng thể đã nêu, chúng tôi sẽ tiến hành xây dựng hệ thống phần
mềm hỗ trợ công tác xử lý sự cố ATTT. Hệ thống này sẽ bao gồm hai sản phẩm
tương ứng với hai giai đoạn chính trong công tác ứng cứu, xử lý sự cố ATTT:
₋ Xây dựng USB chuyên dụng kèm phần mềm công cụ phục vụ công tác thu thập
chứng cứ sự cố ATTT
₋ Xây dựng hệ thống phần mềm trung tâm để quản lý sự cố, chứng cứ sự cố, phân
tích chứng cứ, từ đó đề xuất phương án hỗ trợ xử lý sự cố.
2.2.2 Xây dựng USB thu thập chứng cứ để giải quyết bài toán
₋ Như đã trình bày trong phần luận giải, dữ liệu chứng cứ chúng tôi dự kiến thu
thập được phân làm hai loại:
+ Dữ liệu chứng cứ thu thập từ bộ nhớ chính (RAM, kiểu khả biến): Bao gồm
thông tin trạng thái mạng, các cổng được mở, bảng định tuyến, dữ liệu trao đổi
qua các cổng mạng được mở, dữ liệu các tiến trình đang hoạt động, dữ liệu các
tệp tin được thao tác từ xa; thông tin người dùng và máy tính.
+ Dữ liệu chứng cứ thu thập từ thiết bị lưu trữ (Kiểu bất biến): Bao gồm các dữ
liệu như Registry, Windows logs, cấu hình hệ thống, lịch sử người dùng, caches
trình duyệt, các tệp hệ thống quan trọng của Windows...
₋ Ý tưởng chính của chúng tôi trong công tác thu thập chứng dữ liệu chứng cứ là sẽ
sử dụng USB chuyên dụng, có định dạng dữ liệu chuyên biệt chống nguy cơ lây
nhiễm ngược, được tổ chức thành ba phân vùng như sau:
+ Phân vùng 1: Chứa hệ điều hành tùy biến từ Linux và các phần mềm hỗ trợ thu
thập dữ liệu chứng cứ trong thiết bị lưu trữ của máy tính có sự cố ATTT. Phần
mềm này hỗ trợ thu thập dữ liệu chứng cứ kiểu bất biến và khả biến theo
phương pháp: Sử dụng USB chuyên dụng để khởi động từ hệ điều hành Linux
chuyên dụng, sử dụng công cụ phần mềm này để thu thập dữ liệu chứng cứ.
Chú thích: Phân vùng này phải được cài đặt cơ chế chống ghi từ các máy tính
thông thường; chỉ có thể được cập nhật từ phía phần mềm trung tâm.
+ Phân vùng 2: Dùng để chứa phần mềm trên Windows, được xây dựng trong đề
tài, để hỗ trợ thu thập dữ liệu chứng cứ khả biến của máy tính có sự cố ATTT.
Phần mềm này thu thập dữ liệu chứng cứ theo phương pháp: Sử dụng USB
chuyên dụng trong máy tính đã xảy ra sự cố ATTT hoặc đang nghi nghờ, sử
dụng công cụ phần mềm này để tiến hành thu thập dữ liệu chứng cứ.

Chú thích: Phân vùng này cũng phải được cài đặt cơ chế bảo mật chuyên
dụng, phần mềm này cũng chỉ có thể được cập nhật từ phía phần mềm trung
tâm.
+ Phân vùng 3: Đây là phân vùng được dùng để lưu tạm thời dữ liệu chứng cứ
đã thu thập được theo cả hai phương pháp nêu trên. Phân vùng này chỉ được
phép ghi thông qua công cụ phần mềm thu thập chứng cứ của đề tài; có cơ chế
đảm bảo tính toàn vẹn của toàn bộ dữ liệu chứng cứ thu thập được.
₋ Tại trung tâm hỗ trợ xử lý sự cố (Có thể đặt tại đơn vị chuyên trách về CNTT trong
cơ quan nhà nước), chúng tôi sẽ xây dựng phần mềm trung tâm với các phân hệ:
+ Phân hệ quản lý quy trình hỗ trợ xử lý sự cố ATTT.
+ Phân hệ quản lý dữ liệu chứng cứ sự cố ATTT.
+ Phân hệ phân tích, xác định nguyên nhân và hỗ trợ công tác xử lý sự cố ATTT.
+ Phân hệ quản trị toàn bộ hệ thống.
₋ Do các phần mềm công cụ phục vụ cho việc quản trị dữ liệu chứng cứ, phân tích
chứng cứ để phát hiện bất thường, nguyên nhân sự cố ATTT cần phải sử dụng máy
chủ có hiệu năng tính toán cao. Đây cũng là lý do chúng tôi cần phải được trang
bị thêm máy chủ hiệu năng cao để phục vụ cho cả quá trình xây dựng, phát triển hệ
thống hỗ trợ xử lý sự cố ATTT lẫn thử nghiệm cục bộ. Các chức năng chính của
hệ thống hỗ trợ xử lý sự cố ATTT được minh hoạ thông qua hình vẽ dưới đây:
Hình 2. 2 - Mô hình kiến trúc hệ thống hỗ trợ xử lý sự cố ATTT

2.3. Các bản phân phối của hệ điều hành Linux hỗ trợ thu thập chứng cứ
Hiện nay trên thế giới có rất nhiều các hệ điều hành mã nguồn mở và các công cụ dành
cho các nhà điều tra số nghiệp dư lẫn chuyên nghiệp. Các nhà điều tra số thông thường
kết hợp các công cụ khác nhau dùng để thu thập chứng cứ sau mỗi cuộc tấn công và các
công cụ này được xây dựng để sử nhiều hệ điều hành khác nhau (Linux Distribution,
Windows, Mac OS, ...). Tuy nhiên hệ điều hành của Linux Distribution vẫn được dùng
phổ biến nhất. Dưới đây chúng ta sẽ liệt kê một số Linux Distribution:
2.3.1 DEFT Linux
DEFT (viết tắt của Digital Evidence & Forensics Toolkit) là một bản phân phối được
tạo ra cho pháp y máy tính, với mục đích chạy trực tiếp trên các hệ thống mà không làm
xáo trộn hoặc làm hỏng các thiết bị (đĩa cứng, USB, v.v.) được kết nối với PC.
DEEF sẽ có hai phiên bản bao gồm phiên bản đầy đủ các tính năng và phiên bản rút
gọn chỉ phục vụ điều tra số nó sẽ không hỗ trợ bẻ khóa và tạo mật khẩu.
Trang chủ : http://www.deftLinux.net/about/
Nền tảng : Ubuntu Desktop
Chức năng: Điều tra số và xử lý sự cố
Tùy thuộc vào phiên bản DEFT chúng ta chọn mà cài đặt của chúng ta sẽ thay đổi.
Trên phiên bản tiêu chuẩn, quy trình khá đơn giản. Hệ thống được cài đặt thông qua một
trình hướng dẫn tiêu chuẩn (tham khảo hình dưới đây) nơi người dùng phải trả lời một vài
câu hỏi. Hoạt động đòi hỏi nhiều phân vùng bộ nhớ chung để lưu trữ hệ thống. Yêu cầu
cấu hình tối thiểu để chạy được DEFT là CPU X86 200MHz và RAM 128 MB. Đối với
phiên bản rút gọn DEFT Zero dựa trên LubFi có một cách tiếp cận khác vì đây là phiên
bản Live MODE. Tất cả chúng ta phải làm là khởi động và bắt đầu sử dụng:
Hình 2. 3 - Giao diện khởi động của DEFT

Khi khởi động từ DEFT Linux DVD, USB hoặc phương tiện khác, người dùng sẽ được
cung cấp các tùy chọn khác nhau, bao gồm các tùy chọn để cài đặt DEFT Linux trực tiếp
và đĩa cứng như hình dưới đây:
Hình 2. 4 - Giao diện desktop DEFT
Trong ảnh chụp màn hình trước đó, có thể thấy rằng có một số công cụ pháp y trong
DEFT Linux 8 như Antimalware, Data Recovery, Hashing, Imaging, Mobile Forensics và
Network Forensics, mật khẩu phục hồi và công cụ báo cáo. Trong mỗi danh mục tồn tại
một số công cụ được tạo bởi các nhà phát triển khác nhau, cung cấp cho nhà điều tra khá
nhiều loại để lựa chọn.
Để tải danh sách đầy đủ các tính năng và gói được bao gồm trong hệ điều hành Linux
cho DEFT truy cập liên kết sau: http://www.deftLinux.net/package-list/ [4].
2.3.2 CAINE Linux
CAIN viết tắt của từ Computer Aided Investigative Environment. Nó được tạo ra
chuyên trách cho nhiệm vụ điều tra số. CAINE đi kèm với một loạt các công cụ khác
được phát triển cho mục đích điều tra số và phân tích hệ thống.
Trang chủ : http://www.caine-live.net/
Nền tảng : GNU Linux.
Chức năng: Điều tra số và xử lý sự cố
CAIN nhiều tùy chọn khởi động khác nhau như: Boost live safe graphics mode, Boot
Live in TEXT mode, Boot Live in RAM, Boot Live in debug mode, như hình dưới dây:

Hình 2. 5 - Giao diện khởi động của CAINE
Một trong những tính năng đáng chú ý nhất của CAINE sau khi chọn cách khởi động
nó sẽ hiện tính năng chặn ghi, được xem và gắn nhãn là biểu tượng chặn On/Off, như
trong ảnh dưới đây. Kích hoạt tính năng này ngăn việc ghi dữ liệu của CAINE OS vào
máy hoặc ổ đĩa chứng cứ:
Hình 2. 6 - Giao diện desktop của CAINE
Forensic Tools là menu đầu tiên được liệt kê trong CAINE. Giống như DEFT Linux,
có một công cụ trong menu này, như được thấy trong ảnh dưới đây là các công cụ của mã
nguồn mở Linux đang được sử dụng phổ biến hiện nay. Ngoài ra, còn các công cụ khác

chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy trên trang web chính thức của CAIN. Tham khảo liên kết
“http://www.caine-live.net/page11/page11.html” để tải đầy đủ các tính năng và gói được
bao gồm trong CAINE [4].
Hình 2. 7 - Các ứng dụng trên hệ điều hành CAINE
2.3.3 Kali Linux
Cuối cùng, chúng ta cùng tìm hiểu một trong những công cụ đang được sử dụng phổ
biến nhất hiện nay. Kali Linux là một hệ điều hành mạnh mẽ được thiết kế đặc biệt dành
cho kiểm thử bảo mật - Pentest. Kali Linux được phát triển bởi Offensive Security trên
nền tảng WhoppiX đến WHAX, BackTrack và đến phiên bản cuối cùng sử dụng
Framework Debian GNU/Linux vì đây là mã nguồn mở phổ biến nhất thế giới. Hầu hết
các tính năng và công cụ của nó được tạo ra cho các nhà nghiên cứu bảo mật và những
chuyên gia kiểm thử bảo mật Pentesters nhưng ngoài ra nó có một kho công cụ pháp y
máy tính riêng biệt cho các nhà điều tra số.
Trang chủ: https://www.Kali.org/
Nền tảng : Debian
Chức năng: Kiểm thử bảo mật và điều tra số
Kali Linux là một trong những hệ điều hành được lựa chọn hàng đầu cho những người
kiểm thử thâm nhập và những người đam mê bảo mật trên toàn thế giới. Nó được sử dụng
trong CEI (Certified EC-Council Instructor) cho khóa học Hacker để chứng nhận (CEH).
Kali luôn được coi là ngôi sao trong lĩnh vực bảo mật và an toàn thông tin do có nhiều

chương trình bảo mật đi kèm từ các công cụ quét và trinh sát đến các công cụ khai thác
tiên tiến và công cụ báo cáo.
Giống như các công cụ được đề cập ở trên, Kali Linux có thể được sử dụng như một công
cụ phục vụ cho công việc điều tra số, vì nó chứa nhiều công cụ cần thiết cho các cuộc điều tra
toàn diện. Tuy nhiên, Kali cũng có thể được sử dụng như một hệ điều hành hoàn chỉnh, vì nó
có thể được cài đặt hoàn toàn vào đĩa cứng hoặc ổ đĩa Flash và cũng chứa một số công cụ cho
năng suất và giải trí. Nó đi kèm với nhiều trình điều khiển cần thiết để sử dụng được trên
phần cứng, đồ họa và mạng và cũng chạy trơn tru trên cả hệ thống 32bit và 64bit với tài
nguyên tối thiểu, nó cũng có thể được cài đặt trên một số thiết bị di động, chẳng hạn như điện
thoại và máy tính bảng Nexus và OnePlus. Ngoài ra, Nó có thể khởi động từ đĩa CD / DVD
trực tiếp hoặc ổ đĩa flash nhờ đó điều tra viên có một số tùy chọn, bao gồm Live (chế độ pháp
y), giữ nguyên ổ đĩa chứng cứ và không giả mạo nó bằng cách vô hiệu hóa các chương trình
tự động ghi đè lên các ổ đĩa flash và phương tiện lưu trữ khác, cung cấp tính toàn vẹn của
chứng cứ ban đầu trong suốt quá trình điều tra.
Khi khởi động Kali Linux từ ổ đĩa DVD hoặc flash, trước tiên người dùng sẽ được
cung cấp các tùy chọn cài đặt đi kèm. Chọn tùy chọn thứ ba ở danh sách sẽ đưa chúng ta
vào Live (chế độ pháp y) phục vụ điều tra số như được thấy trong ảnh dưới đây:
Hình 2. 8 - Giao diện khởi động của Kali Linux
Khi Kali Live (chế độ pháp y) đã khởi động, điều tra viên thấy một màn hình chính
hiện lên như trong ảnh dưới dây:

Hình 2. 9- Giao diện desktop của Kali Linux
Menu Kali có thể được tìm thấy ở góc trên cùng bên trái bằng cách nhấp vào
Application, danh sách các mục hiện ra, danh mục pháp y ở thứ tự số 11 – Forensics như
trong ảnh ở dưới đây:
Hình 2. 10 - Các ứng dụng Forensics trên Kali Linux

Cần lưu ý rằng các công cụ được liệt kê trong mục 11- Forensics không phải là công cụ
duy nhất có sẵn trong Kali, còn một số công cụ khác có thể được tải thông qua Terminal
Điều đáng chú ý là, khi ở chế độ pháp y Kali không can thiệp vào ổ đĩa chứng cứ ban
đầu mà còn không ghi dữ liệu vào tệp hoán đổi, nơi dữ liệu quan trọng được truy cập và
lưu trữ gần đây trong bộ nhớ có thể nằm. Ảnh chụp màn hình sau đây cho thấy một chế
độ xem khác khi truy cập menu Frorensics bằng biểu tượng chín chấm trong hình vuông ở
cuối cùng trong danh sách menu thanh bên trái màn hình chính:
Hình 2. 11 - Chế độ khác trong giao diện Kali Linux
Tham khảo liên kết “https://tools.Kali.org/tools-listing” để tải đầy đủ các tính năng và
gói được bao gồm trong Kali Linux [4].
2.4. Công cụ thu thập chứng cứ trên Windows và Kali Linux
2.4.1 Công cụ thu thập chứng cứ trên Windows
2.4.1.1. Giới thiệu công cụ thu thập chứng cứ Ir-Rescue
Ir-Rescue là một tập lệnh Windows Batch thu thập dữ liệu số từ các tệp hệ thống Windows
32bit và 64bit. Nó được thiết kế để sử dụng phản ứng sự cố ở các giai đoạn khác nhau trong
quá trình phân tích và điều tra. Nó có thể được thiết lập để thực hiện thu thập dữ liệu toàn
diện cho mục đích phân loại, cũng như thu thập tùy chỉnh các loại dữ liệu cụ thể. Công cụ
này có độ tin cậy cao để sử dụng làm giải pháp thu thập chứng cứ, bất kể nhu

cầu điều tra và ít phụ thuộc vào hỗ trợ tại chỗ khi không có quyền truy cập từ xa hoặc
phân tích trực tiếp.
Ir-Rescue sử dụng các lệnh Windows tích hợp và các tiện ích bên thứ ba nổi tiếng từ
Sysiternals và NirSoft, ví dụ, một số là nguồn mở. Nó được thiết kế để nhóm các bộ tệp
theo loại dữ liệu. Ví dụ: Tất cả dữ liệu liên quan đến kết nối mạng, như chia sẻ tệp mở và
kết nối TCP, được nhóm lại với nhau, trong khi chạy các quy trình, dịch vụ và tác vụ
được thu thập dưới phần mềm độc hại. Công cụ này cũng được thiết kế nhằm mục đích
không sử dụng PowerShell và WMI để làm cho nó tương thích theo chiều ngang. Việc thu
thập các loại dữ liệu và các tùy chọn chung khác được chỉ định trong một tệp cấu hình
đơn giản. Cần lưu ý rằng công cụ khởi chạy một số lượng lớn các lệnh và công cụ, do đó
để lại một dấu vết đáng kể trên hệ thống. Thời gian chạy khác nhau tùy thuộc vào công
suất tính toán và cấu hình được đặt, mặc dù nó thường kết thúc trong vòng tối đa một giờ
nếu được định cấu hình để chạy hoàn toàn.
Ir-Rescue được viết để ứng phó sự cố và được dùng các nhà phân tích pháp y, cũng
như cho các nhà thực hành bảo mật, nó đã được sử dụng trong các công ty như Cisco,
PepsiCo, SaskTel, Praetorian và Counteractive Security. Nó nỗ lực hợp lý hóa việc thu
thập dữ liệu máy chủ, bất kể nhu cầu điều tra và ít phụ thuộc vào hỗ trợ tại chỗ khi không
có quyền truy cập từ xa hoặc phân tích trực tiếp. Do đó, nó có thể được sử dụng để tận
dụng các công cụ và lệnh đã được gói trong các hoạt động pháp y [7].
2.4.1.2. Cấu trúc và cách sử dụng công cụ thu thập chứng cứ Ir-Rescue
- Cấu trúc của công cụ Ir-Rescue
Ir-Rescue phụ thuộc vào một số tiện ích của bên thứ ba để thu thập dữ liệu cụ thể từ máy
chủ lưu trữ. Các phiên bản của các công cụ được liệt kê trong phần cuối cùng và được
cung cấp với gói như hiện tại, do giấy phép và thỏa thuận người dùng của chúng phải
được chấp nhận trước khi chạy Ir-Rescue. Lưu ý rằng các tiện ích Sysiternals không thể
được phân phối lại cho người khác sao chép theo điều khoản cấp phép phần mềm của
Sysiternals. Do đó, Ir-Rescue không còn được xuất bản cùng với các tiện ích Sysiternals,
và vì vậy tất cả các mục được liệt kê trong phần danh sách và tài liệu tham khảo của bên
thứ ba phải được tải xuống từ kho lưu trữ trực tuyến của Sysiternals và chuyển vào các
thư mục phù hợp của chúng để tập lệnh chạy.
Các mô tả và tổ chức của bộ công cụ được đưa ra dưới đây, với cả phiên bản 32bit và
64bit của các công cụ Windows được bao gồm một cách ngẫu nhiên, nếu có:
+ tools-win: Thư mục chứa công cụ bên thứ ba ir-rescue-win:
o activ: Công cụ phân tích cú pháp người dùng
▪ exiftool.exe: Phân tích tệp liên kết (LNK).

Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông tin.doc

Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông tin.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông tin.doc

Similar to Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông tin.doc (18)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói ☎☎☎ Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 👍👍 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Nghiên cứu, xây dựng giải pháp thu thập chứng cứ hỗ trợ xử lý sự cố an toàn thông tin.doc