กล้องจุลทรรศน์ โดย ครูเสกสรรค์ สุวรรณสุข

1. หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เซลล์ของสิ่งมีชีวิต
เรื่อง กล้องจุลทรรศน์ (microscope)
ครูเสกสรรค์ สุวรรณสุข
โรงเรียนแก่นนครวิทยาลัย

2. หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เซลล์ของสิ่งมีชีวิต
หน่วยของสิ่งมีชีวิตที่มีขนาดเล็กที่สุด คือ
เซลล์ (Cell)
ไซเล็ม เซลล์แพลิเซดของใบพืช เซลล์ขนราก
เซลล์กล้ามเนื้อ เซลล์เม็ดเลือดแดง เซลล์ไข่
เซลล์อสุจิ ยูกลีนา พารามีเซียม ยีสต์

3. ลักษณะของสิ่งมีชีวิต ต้องดาเนินการครบ 7 ประการ
 1. การกินอาหาร : การสังเคราะห์แสง
 2. การหายใจ
 3. การเจริญเติบโต
 4. การเคลื่อนไหว
 5. การขับถ่าย
 6. การรับความรู้สึกและตอบสนองต่อสิ่งเร้า
 7. การสืบพันธุ์

4. การจัดระบบเซลล์ในสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์
 ร่างกายประกอบด้วยหน่วยย่อย คือ เซลล์ ทาหน้าที่ต่าง ๆ เซลล์
หลาย ๆ เซลล์ ทาหน้าที่เหมือนกันรวมกันเป็นเนื้อเยื่อ เนื้อเยื่อหลาย
ๆ ชนิดทาหน้าที่อย่างเดียวกันรวมเป็นอวัยวะ อวัยวะหลาย ๆ
อวัยวะทาหน้าที่ร่วมกันเป็นระบบอวัยวะ และระบบอวัยวะต่าง ๆ
รวมกันจะเป็นร่างกายของสิ่งมีชีวิต
เซลล์ เนื้อเยื่อ อวัยวะ ระบบอวัยวะ ร่างกาย
(cell) (tissue) (organ) (organ system) (body)

5. พ.ศ. 2208 โรเบิร์ต ฮุค (Robert Hooke)
นักวิทยาศาสตร์ชาวอังกฤษ เป็นผู้ประดิษฐ์กล้องจุลทรรศน์
ชนิดเลนส์ประกอบกอบและใช้ใช้กล้องจุลทรรศน์ศึกษาชิ้น
ไม้คอร์กที่ตัดเป็นแผ่นบางๆพบว่าไม้คอร์กประกอบด้วยช่อง
รูปเหลี่ยมเชื่อมต่อกันเป็นจานวนมากจึงให้ชื่อว่า “เซลล์
(cell) ซึ่งมีความหมายว่า “ห้องเล็กๆ”
พ.ศ. 2215
แอนโทนี แวน ลิวเวนฮุก ชาวดัตซ์
เป็นผู้ประดิษฐ์กล้องเลนส์เดียว

7. กล้องจุลทรรศน์ ( Microscope )
คือ เครื่องมือขยายขอบเขตของประสาท
สัมผัสทางตา ให้เห็นสิ่งที่ไม่สามารถเห็น
ด้วยตาเปล่า เช่น จุลินทรีย์ เซลล์เม็ด
เลือด เป็นต้น
กล้องจุลทรรศน์

8. กล้องจุลทรรศน์ (Microscope)

9. ส่วนประกอบของกล้องจุลทรรศน์
ส่วนที่เป็นตัวกล้อง
1. ลากล้อง (Body tube)
เป็นส่วนที่เชื่อมโยงระหว่างเลนส์ใกล้ตากับ
เลนส์ใกล้วัตถุ
มีหน้าที่ป้องกันไม่ให้แสงจากภายนอกรบกวน

10. 2. แขน (Arm)
คือส่วนที่ทาหน้าที่ยึดระหว่างส่วนลา
กล้องกับฐาน เป็นตาแหน่งที่จับเวลายก
กล้อง
3. แท่นวางวัตถุ (Speciment stage)
เป็นแท่นใช้วางแผ่นสไลด์ที่ต้องการ
ศึกษา

11. 4. ที่หนีบสไลด์ (Stage clip)
 ใช้หนีบสไลด์ให้ติดอยู่กับแท่นวางวัตถุ
 ใช้ควบคุมการเลื่อนสไลด์ให้สะดวกขึ้น
5. ฐาน (Base)
เป็นส่วนที่ใช้ในการตั้งกล้อง
ทาหน้าที่รับน้าหนักตัวกล้องทั้งหมด

12. ส่วนที่ทาหน้าที่ในการรับแสง
6. กระจกเงา (Mirror)
ทาหน้าที่สะท้อนแสงจากธรรมชาติหรือ
แสงจากหลอดไฟภายในห้องให้ส่องผ่านวัตถุ
โดยทั่วไปกระจกเงามี 2 ด้าน ด้านหนึ่งเป็น
กระจกเงาเว้า อีกด้านเป็นกระจกเงาระนาบ
สาหรับกล้องรุ่นใหม่จะใช้หลอดไฟเป็น
แหล่งกาเนิดแสง ซึ่งสะดวกและชัดเจนกว่า

13. 7. เลนส์รวมแสง (condenser)
ทาหน้าที่รวมแสงให้เข้มขึ้นเพื่อส่งไปยัง
วัตถุที่ต้องการศึกษา
8. ไดอะแฟรม (diaphragm)
อยู่ใต้เลนส์รวมแสงทาหน้าที่ปรับปริมาณ
แสงให้เข้าสู่เลนส์ในปริมาณที่ต้องการ

14. ส่วนปรับความคมชัดของภาพ
9. ปุ่มปรับภาพหยาบ (Coarse adjustment) ทา
หน้าที่ปรับภาพ(หมุนหาภาพก่อนใช้ปุ่มปรับ
ภาพละเอียด)โดยเปลี่ยนระยะโฟกัสของเลนส์
ใกล้วัตถุ (เลื่อนลากล้องหรือแท่นวางวัตถุขึ้น
ลง) เพื่อทาให้เห็นภาพชัดเจน
10. ปุ่มปรับภาพละเอียด (Fine adjustment)
ทาหน้าที่ปรับภาพ ทาให้ได้ภาพที่ชัดเจนมาก
ขึ้น

15. ส่วนที่ทาหน้าที่ขยาย
11. เลนส์ใกล้วัตถุ (Objective lens) ส่วนเลนส์
ใกล้วัตถุทาหน้าที่ขยายภาพของวัตถุให้เลนส์ใกล้ตา
ตามปกติเลนส์ใกล้วัตถุมีกาลังขยาย 3-4 ระดับ คือ
4x 10x 40x 100x ภาพที่เกิดจากเลนส์ใกล้วัตถุ
เป็นภาพจริงหัวกลับ
เลนส์ใกล้วัตถุ จะติดอยู่กับจานหมุน
(Revolving nose piece) ซึ่งจานหมุนนี้ทา
หน้าที่ในการเปลี่ยนกาลังขยายของเลนส์ใกล้วัตถุ

16. 12. เลนส์ใกล้ตา (Eye piece) เป็นเลนส์ที่
อยู่บนสุดของลากล้อง โดยทั่วไปมี
กาลังขยาย 10x หรือ 15x
ทาหน้าที่ขยายภาพที่ได้จากเลนส์ใกล้
วัตถุให้มีขนาดใหญ่ขึ้น ทาให้เกิดภาพที่ตาผู้
ศึกษาสามารถมองเห็นได้ โดยภาพที่ได้เป็น
ภาพเสมือนหัวตั้ง

17. ประโยชน์ของกล้องจุลทรรศน์
1. ช่วยในการมองเห็นสิ่งมีชีวิตที่มี
ขนาดเล็กกว่าตาเราจะมองเห็น
2. ช่วยในการศึกษาหาข้อมูล
หลักฐานทางชีววิทยา

18. ประเภทของกล้องจุลทรรศน์
ในปัจจุบันกล้องจุลทรรศน์แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ
1. กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง
เป็นกล้องที่ได้รับการพัฒนาจากในอดีตอย่างมาก และใช้
แสงที่ดีที่สุดในปัจจุบัน ที่มีกาลังขยายถึง 2,000 เท่าและเป็น
กล้องที่ราคาถูกสามารถใช้ในงานที่ละเอียดพอประมาณ
ซึ่งมีอยู่ 2 แบบ คือ กล้องจุลทรรศน์ใช้แสงแบบธรรมดา
และแบบสเตอริโอ

19. กล้องจุลทรรศน์ใช้แสงแบบธรรมดา
กล้องจุลทรรศน์แบบสเตอริโอ

20. ประเภทของกล้องจุลทรรศน์
2. กล้องจุลทรรศน์แบบอิเล็กตรอน
เป็นกล้องที่ใช้อิเล็กตรอนความถี่สูงให้การทางานแทน
แสง สามารถขยายได้ถึง 500,000 เท่า จนเห็นโมเลกุลที่
อยู่ในโครงสร้างต่างๆได้เลย แต่ด้วยความสามารถขยายที่สูง
ราคาจึงสูงตาม
ซึ่งมีอยู่ 2 แบบ คือ กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบ
ส่องผ่านและแบบส่องกราด

21. กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน

22. วิธีการใช้กล้องจุลทรรศน์
1.วางตัวกล้องบนพื้นราบที่มีความแข็งแรงและมีแสง
สว่างเพียงพอ โดยให้ลากล้องตั้งตรง
2. หมุนเลนส์ใกล้วัตถุ โดยเลือกเลนส์ที่มีกาลังขยาย
ต่าสุดมาใช้ก่อน
3.ปรับกระจกเงาใต้แท่นวางวัตถุ ให้แสงส่องผ่านเข้า
สู่ลากล้องได้เต็มที่ โดยมองผ่านเลนส์ใกล้ตาจะเห็น
วงกลมสว่างที่สุด

23. วิธีการใช้กล้องจุลทรรศน์
4.วางแผ่นสไลด์ที่เตรียมไว้บนแท่นวางวัตถุ จัดวัตถุ
ให้อยู่ตรงตาแหน่งที่มีแสงส่องผ่านได้ แล้วใช้ที่หนีบ
สไลด์จับแผ่นสไลด์ให้แน่น
5.หมุนปุ่มปรับภาพหยาบจนเลนส์ใกล้วัตถุเลื่อนลงมา
ต่าสุด โดยไม่ชนแผ่นสไลด์
6. มองผ่านเลนส์ใกล้ตาแล้วค่อยๆ หมุนปุ่มปรับภาพ
หยาบเลื่อนขึ้นจนมองเห็นภาพของวัตถุปรากฎขึ้น
ชัดเจนที่สุด แล้วจึงหมุนปุ่มปรับภาพละเอียด ปรับให้
วัตถุอยู่ในตาแหน่งตรงกลางภาพพอดี

24. วิธีการใช้กล้องจุลทรรศน์
7.หมุนเลนส์ใกล้วัตถุกาลังขยายปานกลางและ
กาลังขยายสูงไว้ตรงตาแหน่งวัตถุที่จะดู เพื่อขยายภาพ
ให้มีขนาดใหญ่ขึ้น(ดูด้านข้าง ในระดับแนวระนาบ)
8.บันทึกกาลังขยายของภาพวัตถุจากกาลังขยายของ
เลนส์ใกล้ตาคูณด้วยกาลังขยายของเลนส์ใกล้วัตถุ
9. บันทึกภาพที่ปรากฎจากกล้องจุลทรรศน์

25. วิธีคานวณกาลังขยายกล้องจุลทรรศน์
กาลังขยายของกล้อง
= กาลังขยายของเลนส์ใกล้ตา x กาลังขยายเลนส์
ใกล้วัตถุ
เช่น กาลังขยายของกล้อง = 10x40 =400
หมายความว่า : ภาพที่มองเห็นจากกล้องจุลทรรศน์
มีขนาดใหญ่กว่าวัตถุจริง 400 เท่า

26. กาลังขยายของภาพ = ขนาดของภาพ
ขนาดของวัตถุ

27. Thank you