Οι ιστορικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκε το κίνημα του Ρομαντισμού. Βασικά χαρακτηριστικά του και αντιπροσωπευτικά ποιήματα που ανήκουν στο λογοτεχνικό αυτό ρεύμα.

1. Τα αισθητικά ρεύματα στην
ευρωπαϊκή και νεοελληνική
λογοτεχνία
Ευρωπαϊκός Ρομαντισμός
α΄ μισό 19ου αιώνα

2. Οι ιστορικές συνθήκες [Ι]
 1789: Γαλλική Επανάσταση. Αρχίζει ο αγώνας κατά της
απόλυτης μοναρχίας.
 Οι μεγάλες αυτοκρατορίες της εποχής (Αυστρία, Ρωσία,
Μ. Βρετανία, Πρωσία και Οθωμανική Αυτοκρατορία)
προσπαθούν να περιορίσουν τις εκδηλώσεις του
φιλελευθερισμού και εθνικισμού των λαών που
εξουσιάζουν.
 Μέχρι το 1848 τα κινήματα, που ξεσπούν,
καταστέλλονται (εξαιρέσεις του Βελγίου και της
Ελλάδας).
 Μετά όμως το 1848 οι επαναστάσεις που ξεσπούν
οδηγούν στη δημιουργία ανεξάρτητων κρατών ή στην
ενοποίηση τους (όπως στην περίπτωση της Ιταλίας και
Γερμανίας)

3. Οι ιστορικές συνθήκες [ΙΙ]
 Την εποχή αυτή εμφανίζεται μια νέα μορφή κράτους,
το έθνος-κράτος.
 Έτσι η Ευρώπη οδηγείται προς το φιλελεύθερο αστικό
κράτος, που σηματοδοτείται από την άνοδο της
αστικής τάξης στην εξουσία και την εμφάνιση του
προλεταριάτου στην πολιτική σκηνή.
 Οι ανακατατάξεις αυτές επηρεάζουν, εκτός από την
πολιτική ζωή, και την οικονομία, με κυριότερα
χαρακτηριστικά τη Βιομηχανική Επανάσταση και την
ανάπτυξη των αστικών κέντρων.

4. Ρομαντισμός: Ορισμός
 Χρονικά και ιστορικά: Ο όρος αντιστοιχεί στο
λογοτεχνικό, φιλοσοφικό και καλλιτεχνικό ρεύμα που
άνθισε στην Ευρώπη στο τέλος του 18ου αιώνας έως
και τα μέσα του 19ου αιώνα.
 Πολιτικά: Άντλησε έμπνευση από τις επαναστάσεις
της Αμερικής και της Γαλλίας και τα
ενθικοαπελευθερωτικά κινήματα της Ευρώπης
(Πολωνία, Ισπανία, Ελλάδα).
 Κοινωνικά: Υπηρέτησε κατά κανόνα προοδευτικούς
σκοπούς.

5. Βασικά χαρακτηριστικά
του Ρομαντισμού [Ι]
 Αντιτίθεται στον κλασικισμό και απομακρύνεται από τον
ορθολογισμό.
 Προβάλλεται το συναίσθημα και η φαντασία.
 Στα ποιήματα υπάρχει το παράδοξο, το μυστηριώδες, το
όνειρο, το υπερφυσικό, το μεταφυσικό στοιχείο.
 Είναι διάχυτη η μελαγχολική, απαισιόδοξη διάθεση.
 Έντονη η αναπόληση και η νοσταλγία.
 Προβάλλεται το «εγώ» του ποιητή και του ήρωα.
 Αντλεί τα θέματά του από τον έρωτα, τον θάνατο, τον
ηρωισμό, τους αγώνες των λαών για την ελευθερία, τη
φύση, τους θρύλους και τις παραδόσεις των λαών, τη
μυθολογία.

6. Βασικά χαρακτηριστικά
του Ρομαντισμού [ΙΙ]
 Εκτιμά την ομορφιά της φύσης και τη βλέπει ως
πνευματική δύναμη που παρακινεί σε υψηλές
υπερβάσεις.
 Προτιμά τα «σκηνικά» όπως ερείπια, κοιμητήρια,
φεγγαρόλουστα τοπία, μακάβριες εικόνες θανάτου,
θαλασσινά τοπία.
 Εξιδανικεύει τον πρόωρο θάνατο.
 Χρησιμοποιεί πλούσιο λεξιλόγιο, χειμαρρώδη λόγο,
πολλά εκφραστικά μέσα και κυρίως εικόνες.

7. Χαρακτηριστικά ποιήματα του
ευρωπαϊκού ρομαντισμού
 Alphonse De Lamartine, Η Λίμνη
 Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε, Το εξωτικό
 Όσσιαν, Νύχτα

8. Επιμέλεια: Ελένη Νασιώτη ΠΕ02
Βιβλίογραφία
 Γεωργιάδου Αγάθη, Η ποιητική περιπέτεια, Αθήνα: Μεταίχμιο 2006, 112-126
 Εύη Βογιατζάκη, Τα αισθητικά ρεύματα στην ευρωπαϊκή και τη νεοελληνική
λογοτεχνία του 19ου και του 20ου αι., Από το Νεοκλασικισμό έως και τον
Μοντερνισμό, Αθήνα: Gutenberg, 2016, 55-76
 Βλαβιανού Αντ., Γκότση Γ., κ.α., Ιστορία της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας από τις
αρχές του 18ου ως τον 20ο αιώνα, Β΄τόμος, Πάτρα: ΕΑΠ 2008, 79-85
 Νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία, Β΄Λυκείου (Επιλογής), Αθήνα: ΟΕΔΒ 2009