Ιστορία Αρχαίου Κόσμου (Α Λυκείου) σ. 146-148

1. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Οι Επιστήμες

2. • 4ος αι. → Αριστοτέλης → Ταξινόμησε τη
γνώση.
• Κατά τα ελληνιστικά χρόνια → η
ταξινόμηση της γνώσης συστηματοποιήθηκε.
Σε αυτή την συστηματοποίηση συνέβαλε η εκστρατεία του Μ.
Αλεξάνδρου που είχε χαρακτήρα ένοπλης εξερεύνησης
Έτσι, αναπτύχθηκαν οι ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

3. Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Ανακαλύφθηκαν νέες περιοχές και διευρύνθηκαν
οι γεωγραφικές γνώσεις. Σε αυτό συνέβαλαν:
• ο Νέαρχος (στρατηγός του Μ. Αλεξάνδρου):
πραγματοποίησε και περιέγραψε τον παράπλου
των ακτών του Ινδικού Ωκεανού.
• ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης, αναζητώντας
κασσίτερο έφτασε μέχρι τη Βρετανία και τη
Βόρεια Θάλασσα
• ο Ερατοσθένης, που κατασκεύασε έναν
παγκόσμιο χάρτη βασιζόμενος σε πληροφορίες
άλλων και σε δικές του έρευνες.

4. Χάρτης που δείχνει ταξίδια του Νεάρχου και τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι λίγο
μετά την απόκτηση της περσικής αυτοκρατορίας - από μια Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου , Γιώργος
Willis Botsford Ph.D., Η εταιρεία MacMillan, 1913 (Από Βικιπαίδεια)

5. Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το έργο του Πυθέα Περί ωκεανού μάς δείχνει πόσο
μακριά έφτασε. Το έργο του αυτό το διασώζει ο μεταγενέστερος συγγραφέας Κοσμάς ο
Ινδικοπλεύστης (6ος αιώνας μ.Χ.).

6. Αναζητώντας
κασσίτερο ο
Πυθέας έφτασε
μέχρι τη βόρεια
θάλασσα

7. https://discoverplaces.travel/wp-content/uploads/2020/06/Articolo-Solstizio-destate-Erat%C3%B3stenes1-1024x519.jpg
Ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος υπολόγισε για πρώτη φορά το μέγεθος της Γης, κατασκεύασε
ένα σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και μεσημβρινούς, και κατασκεύασε ένα χάρτη
του κόσμου.

8. Στην εξέλιξής της συνέβαλαν:
• η συστηματική μελέτη των
γνώσεων των λαών της
Μεσοποταμίας για τα
αστέρια.
• οι θεωρίες του Αρίσταρχου
του Σάμιου, που έκανε
πρώτος λόγο για τη
σφαιρικότητα της Γης και
τη διπλή κίνησή της, γύρω
από τον άξονά της και
γύρω από τον ήλιο.
Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
https://www.mixanitouxronou.gr/wp-
content/uploads/2016/09/aristarxos2.jpg

9. ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
• Σημείωσαν ιδιαίτερη
πρόοδο αυτή την περίοδο
και σημαντικό κέντρο
ανάπτυξής τους ήταν η
Αλεξάνδρεια
• Σπουδαιότερος
μαθηματικός των
ελληνιστικών χρόνων: ο
Ευκλείδης → το έργο του
«Περί στοιχείων» ήταν το
πιο διαδεδομένο βιβλίο
μετά την Αγία Γραφή.
https://lh3.googleusercontent.com/proxy/NFfKpHxrloswRv1Vwtb1pVuop-
uLpwP7rXZ7K0k_Z9z3V_f0jnDwfQzrdAFzFavXZ3Efo0OlKGelqJMjUIb
TFMAEHeoTIABaEAM1S3Eplhxg8NHnRKSjnuU

10. Καλλιεργήθηκαν από
τον Αρχιμήδη τον
Συρακούσιο, ο οποίος
ασχολήθηκε με θέματα
όπως το ειδικό βάρος
των σωμάτων, οι
μοχλοί, τα κάτοπτρά
κ.α.
ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
https://schoolpress.sch.gr/lexith/files/2015/0
3/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B9%C
E%BC%CE%AE%CE%B4%CE%B7%CF
%82.png

11. Ήταν ο εφευρέτης της τροχαλίας, του μοχλού και του κοχλία. Βρήκε τον
τύπο με τον οποίο μπορούμε να υπολογίσουμε την περιφέρεια του κύκλου
και ανακάλυψε την αρχή της άνωσης. Χρησιμοποίησε τις γνώσεις του για
να κατασκευάσει αμυντικές μηχανές και να υπερασπιστεί τις Συρακούσες
από τους Ρωμαίους.
https://dialogos.com.cy/wp-content/uploads/2018/04/archimedes_b.jpg

12. Αναπαράσταση του κοχλία του Αρχιμήδη, με την οποία μπορούσε κάποιος να αντλήσει
νερό από ένα χαμηλό σημείο.

13. Ο Ήρωνας από την
Αλεξάνδρεια επινόησε
διάφορες μηχανές. Άλλες
από αυτές κινούνταν με τη
βοήθεια του ατμού και
άλλες με διαφορετική
μορφή ενέργειας.
ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Hero_of_Alexa
ndria.png/220px-Hero_of_Alexandria.png

15. ΟΙ ΦΥΣΙΟΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
• Κέντρο ανάπτυξής τους
ήταν η Αλεξάνδρεια.
• Στον ζωολογικό και
βοτανικό κήπο που
υπήρχε κοντά στα
ανάκτορα της πόλης
πολλοί μελετητές
μελετούσαν τα ζώα και
τα φυτά.
https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/hellenistic/page_030.html

16. Στην πρόοδό της
συνέβαλε στην
Αλεξάνδρεια ο Ηρόφιλος
από την Χαλκηδόνα, ο
οποίος διεξήγαγε έρευνες
για το νευρικό σύστημα
και την κυκλοφορία του
αίματος.
Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ
https://www.iatronet.gr/eidiseis-nea/epistimi-zwi/news/49140/deka-
ellines-giatroi-tis-arxaiotitas.html

17. Ο Ηρόφιλος ήταν εμπειρικός γιατρός και βάσιζε τα
συμπεράσματά του σε πειράματα. Ήταν ίσως ο πρώτος που
υιοθέτησε συστηματικά τη μέθοδο της ανατομίας στις ιατρικές
του έρευνες — λέγεται μάλιστα ότι ο Πτολεμαίος του εξασφάλιζε
όχι μόνον νεκρά σώματα αλλά και ζωντανούς ανθρώπους για να
διενεργήσει τα πειράματά του. Διαπίστωσε τη σημασία του
εγκεφάλου για τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος και
μελέτησε το νευρικό σύστημα και τον σφυγμό.
https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/hellenistic/page_037.html

18. Σύγχρονος και συνεργάτης του
Ηρόφιλου ήταν ο περίφημος
Ερασίστρατος από την Κέα (304-
250 π.Χ.), που πέρασε ένα διάστημα
της ζωής του στην Αλεξάνδρεια.[…]
Ο Ερασίστρατος, που άσκησε
ανατομία πλάι στον Ηρόφιλο,
ασχολήθηκε εντατικά με το
κυκλοφορικό και το νευρικό
σύστημα. Διέκρινε τις φλέβες από τις
αρτηρίες και τα νεύρα, και τόνισε τη
σημασία του αέρα (πνεύματος) για
την κυκλοφορία του αίματος.
Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ
https://www.iatronet.gr/eidiseis-nea/epistimi-
zwi/news/49140/deka-ellines-giatroi-tis-arxaiotitas.html
https://www.greek-
language.gr/digitalResources/ancient_gree
k/encyclopedia/hellenistic/page_037.html

19. Η ΙΑΤΡΙΚΗ
• Είχε τις βάσεις της στη
διδασκαλία του Ιπποκράτη (5ος
αι. π.Χ.)
• Κατά τα ελληνιστικά χρόνια
εξελίχθηκε προς νέες
κατευθύνσεις.
• Στην ανατομία έγιναν
σημαντικές πρόοδοι στη γνώση
του ανθρώπινου σώματος.
• Σημαντική υπήρξε η συμβολή
του Γαληνού από την
Πέργαμο → συστηματοποίησε
τις ιατρικές γνώσεις.
https://www.mixanitouxronou.gr/wp-
content/uploads/2015/10/Galenus2.jpg

20. Ανατομικά και ιατρικά εργαλεία των ελληνιστικών χρόνων. Η ανατομία ήταν ο κλάδος της ιατρικής που
αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Πατέρας της ανατομίας θεωρείται ο Ηρόφιλος από
τη Χαλκηδόνα, ο οποίος έζησε και έκανε τις έρευνες του στην Αλεξάνδρεια. (Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο)

21. Τέλος
Πηγές: Ιστορία του Αρχαίου Κόσμου, Α’ Λυκείου, ΙΤΥΕ 2020, 146-148
Αρχαία Ιστορία, Α’ Γυμνασίου, κεφ. 6 https://museduc.gr/docs/Istoria/A/06%20KEFALAIO%20A.pdf (ημ. προσπ. 28-3-21)
Αρχαία Ιστορία, Λίγη ακόμα ιστορία, κεφ. 6-7 https://museduc.gr/docs/Istoria/A/LAI_K6-K7.pdf (ημ. προσπ. 28-3-21)
Επιμέλεια: Νασιώτη Ελένη ΠΕ02 (Μάρτιος 2021)