SlideShare a Scribd company logo
1 of 124
Download to read offline
20 &mpk.emrnfausmf
yk*~dKvf}uD;rsm;
Famous Leaders in The 20th Century
II
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
Famous Leaders in The 20th Century (Burmese version)
DrumPublicationGroup
P.O Box 66
Kanchanaburi 71000
Thailand
drum@drumpublications.org
www.drumpublications.org
September, 2008
ISBN 978-974-362-328-8
III
rmwdum
ed'gef; IV
rmwifvlomuif;a*stm(&f) (Martin Luther King Jr.) 1
e,fvqifrif'Jvm; (Nelson Mandela) 10
tJvDEdk¶kpbJh (Eleanor Roosevelt) 15
a';Apfbiful&D,ef (David Ben-Gurion) 19
rm*&ufpif*g (Margaret Higgin Sanger) 23
vuf(cf)0,f(vf)pm (Lech Walesa) 28
z&efŒuvif;'DvmEdk¶kpbJh(Franklin Delano Roosevelt) 32
bv,fwDrmvDeif(Vladimir Lenin) 38
oDtdk'dk¶kpbJh (Theodore Roosevelt) 46
rg*&ufoufcsm (Margaret Thatcher) 51
r[wWr*END (Mahatama Gandhi) 58
ykyf&[ef;rif;}uD;*|efaygvf (II) (Pope John Paul II) 65
qm(&f)0ifpwefcsyfacs;(vf)(Winston Churchill) 71
rDac;vfa*:bmacsmh(Af) (Mikhail Gorbachev) 75
t,mwdkvmukdrDeD (Ayatollah Khomeini) 80
[dkcsDrif; (Ho Chi Minh) 84
armfpDwHk; (Mao Zedong) 94
t'dk;zf[pfwvm (Adolf Hitler) 102
a&mfe,f(vf)&D*if (Ronald Wilson Reagan 112
wifhum;vlom; odkŒr[kwf trnfrodawmfvSefa&;orm;
(The Tank Man or Unknown Rebel) 119
IV
1
ed'gef;
901–2000 ckESpfjzpfaom ESpfq,f&mpkESpftwGuf xl;jcm;aompuf
r_vufr_/ aq;ynmt&jzpfap/ vlr_a&;/ EdkifiHa&;t,ltqESifhEdkifiHwum
ajymif;vJjyKjyifr_rsm;pGmay:xGef;cJhonf? vlr_todkif;t0ef;tzGJ@tpnf;rsm;
onf TtcsdefumvtawmtwGif; tajccHusaomajymif;vJr_rsm;udk
}uHKawG@cJh&onf?
xdk@twl urBmh&mZ0ifwGifvnf; tqdk;±Gm;qHk;urBmppfyGJESpfyGJ/ awmfvSefa&;
rsm;pGmESifhEdkifiHa&;jyKjyifajymif;vJr_rsm;pGmjzpfay:cJhonf? okawoejyKr_wcsdK@
u TumvwGif ppfyGJrsm;Yvloef; 100 ausmfaoqHk;cJh+yD; 18 &mpkESpfESifh
19 &mpkESpfxuftqaygif; 6 qjrifhrm;a=umif;awG@&rnf? wpfcsdefwnf;rSm
yifurBmw0Srf;vHk;wGif vl@tcGifhta&;v_yf±Sm;r_ESifhvGwfvyfa&;twGufv_yf
±Sm;r_±SdvmcJhonf?
TpmtkyfxJwGif ESpfq,f&mpktwGif; aumif;onfhbufujzpfap/ qdk;onfh
bufujzpfap tm%mv$rf;rdk;cJhaomyk*~dKvf 20 OD;.ta=umif;udk az:xkwf
a&;om;xm;ygonf? xdkif;r*~Zif;. 20 &mpktwGif; =oZmv$rf;rdk;cJhaom
yk*~dKvf 100 OD;xJrS 20 OD;udkxkwfaz:I a&;om;xm;jcif;jzpfygonf?
-1-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
olonfZefe0g&Dv 15 &uf/ 1929 ckESpfwGif a*smf*sD,mjynfe,f±SdtwWvef
wm+rdK@wGifzGm;jrifonf? ol.zcifESifhtbdk;ESpfOD;pvHk;onf ESpfjcif;c&pf,mef
w&m;a[mq&mrsm;jzpf+yD; vlxktcGifhta&;v_yf±Sm;r_rsm;Yvnf; wufºuG
pGmv_yf±Sm;yg0ifcJholrsm;jzpfonf?
,cifemrnfrSm rdkufu,f(vf)jzpf+yD; aemufwGifrmwif[lIajymif;vJac:qdk
cJhonf? olarG;cgpwGifol.tbdk;rSm twWvefwm±Sd {ab;eD;pgESpfjcif;c&pf
,mefbk&m;ausmif;wGif oif;tkyfq&mjzpfcJhonf? rmwiftouf2 ESpft
±G,fwGif rmwif.zcifrSoif;tkyfq&m&mxl;udkqufcH&±Sd+yD; ESpfaygif;rsm;pGm
tr_awmfxrf;cJhonf?
rmwifvlomuif; (1929-1968)
]]udk,fucg;rukef;ay;vQifb,folrSudk,fhausmay:rwufpD;Edkifygbl;/}}
"A man can't ride your back unless it's bent."
]]*smreDrSm[pfwvmvkyfcJhwmawG[mw&m;0ifwmcsnf;yJqdkwmowd&yg/}}
"Never forget that everything Hitler did in Germany was legal."
]]uREkfyfwdkUuudk,fh&efol&Jhpum;udkowdr&ayrJhudk,fhrdwfaqG&Jhwdwfqdwf
rIudkowd&&r,f/}}
"We will remember not the words of our enemies, but the silence
of our friends."
wifvlomuif;a*stm(&f) (Martin Luther
King Jr.) onfvlxktcGifhta&;v_yf±Sm;r_
rsm;Y acgif;aqmiftjzpfyg0ifcJh+yD; xif±Sm;ausmf=um;
aomtar&duefEdkifiHom;wpfOD;jzpfcJhonf?
rm
-2-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
oli,fav;rmwifonf tom;ta&mifcGJjcm;r_±Sdaom tar&duefawmif
ydkif;wGif}uD;jyif;vmcJh& onf? olonftmz&duef-tar&duef (uy`vD) u
av;rsm;wufaomausmif;wGifwufcJh&onf? xdktcsdefwGif vlrnf;uav;
rsm;onf vljzLuav;rsm;ESifhausmif;twlwufcGifhr&cJhay? rmwiftouf
15 ESpft±G,fwGif txufwef;ausmif;atmifjrifcJh+yD; aumvdyfqufwufcJh
onf?ol.zcifESifhtbdk;ajc&mudkeif;ItwWvefwm±Sdta&;}uD;aomrdk;(&f)
a[muf(pf)aumvdyf (Morehouse college) wGifwufa&mufcJh+yD; 1948
ckESpfwGifvlr_a&;qdkif&m (sociology) wGif'D*&D&±SdcJhonf? xdk@aemufolu
ajrmufydkif;±SdzJeDpvm;AeD;,g(Pennsylvania)odk@oGm;+yD;(Crozer Theological
Seminary) Ybmoma&;ynm&yfavhvmoif=um;cJhonf? xdkausmif;Y
ynmavhvmoif=um;aepOf tdENd,EdkifiH.bmoma&;acgif;aqmifjzpfaom
r[wWr*E<D.oif=um;r_rsm;udk avhvmqnf;yl;cJhonf? r[wWr*ED<.a&;
om;csufrsm;xJwGif t=urf;zufr_udkoHk;+yD;vlr_a&;ajymif;vJr_rsm;udk rvkyf
Edkifa=umif; owday;xm;onf? txl;ojzifh *ED<ajymcJhaompum;jzpfaom
“u|Efkyfwdk@.emusifr_rsm;a=umifh ,if;wdk@.w&m;r#wr_r±Sdjcif;rsm;udk odjrif
vmaprnf” onfrmwif.ESvHk;om;udkxdcdkufapcJhonf? bmoma&;
ausmif;wGif tom;ta&mifuGJjym;aomvlrsdK;pkrsm;yg0if+yD; vljzLtrsm;pkyg
0ifaomrmwif.tcef;wGif ,if;tm; ausmif;om;acgif;aqmiftjzpfa±G;
cs,fwifajr‡muf=uonf? 1951 ckESpfwGif bmoma&;qdkif&m'D*&Dudk&±SdcJh+yD;
aemuf abmhpwefwuUodkvfodk@ajymif;a±$›cJhonf? 1995 ckESpfwGifrl abmhp
wefwuUodkvfYa'gufwmbGJ@udk&±SdcJhonf?
abmhpwefwGifyif ,if;.=uif,maz: jzpfvmrnfh ckda&wmpaumh (Coretta
Scott) ESifhawG@qHkcJhonf?olronfpdwf"gwf=uH@cdkifumpGrf;tm;ESifhjynfhpHk+yD;vl
xktcGifhta&;rsm;tay: tvGef*±kpdkufaomrdef;rjzpfcJhayonf? r=umrDwGif
yifrmwifESifhcdka&wmwdk@vufxyf+yD; om;ESpfa,muforD;ESpfa,mufpkpk
aygif;om;orD;av;a,mufxGef;um;cJhygonf?
-3-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
cdka&wmpaumhESifhvufxyfxdrf;jr‡m;+yD;aemuf uif;onf t,fvfbm;rm;/
armif*dkrm&D±Sd DexterAvenue ESpfjcif;c&pf,mefbk&m;ausmif;Y oif;tkyfq
&mjzpfcJhonf? armif*dkrm&Donf tjcm;awmifydkif;a'o±Sd+rdK@rsm;rSmuJhodk@yif
bwf(pf)um;rsm;ay:wGif cGJjcm;r_rsm;±SdcJhygonf? 'DZifbmv 1 &ufae@ 1955
ckESpfwGifjzpfay:cJhaomtjzpftysufudk vlxktHkºuGr_qDodk@ *,uf±dkufapcJh
onf?xkdnaewGifvlvwfydkif;t±G,fpufcsKyform;±dkpmywf(cf)onftvkyf
cGifrSarmyef;pGmjzifhjyefvmaoma=umifhbwf(pf)um;ay:±SdvljzLa,musfm;
wpfa,mufudkae&may;&efjiif;qdkcJhonf? Ttr_jzifhyif ±dkpmywf(cf)udkzrf;
qD;csKyfaESmifcJhonf?
±dkpmywf(cf)udkzrf;qD;csKyfaESmif+yD;onfhaemufydkif; rmwifvlomuif;ESifhol.
taygif;taz:rsm;onfbwf(pf)um;pD;&mwGifcGJjcm;r_±Sdjcif;tay:qENjyr_rsm;
vkyf&efulnDcJhonf? bwf(pf)um;ay:wGif c&D;onfrsm;a&mpD;cGifhr&rcsif;
vljzLrsm;tm; bwf(pf)um;rpD;bl;[kjiif;qef&ef qHk;jzwfcJhonf? Tv_yf±Sm;
r_a=umifh uif;udkzrf;qD;vdkuf=u+yD; ol.tdrfudkvnf;AkH;azmuf+yD;rD;avmif
apcJhonf? armif*dkrm&Dbwf(pf)um;oydwfarSmufyGJwGif yg0ifcJhaomtjcm;
vlrsm;onfvnf; apmfum;r_trsdK;rsdK;ESifhtqHk;pD&ifr_rsm; cHpm;&aomfvnf;
oydwfarSmufyGJrSmqufvufv_yf±Sm;qJyifjzpfonf?
armif*dkrm&DwGif±Sdaomvlrnf; 17˜000 a,mufonf tvkyfudkajcvsifoGm;
Ijzpfap odk@r[kwf udk,fydkifum;pD;aomvlrnf;vlrsdK;tenf;pkrSjzpfap wpf
cgwpf&Hum;}uHKac:oGm;wwfonf? Todk@jzifh armif*dkrm&Dbwf(pf)um;
ukr`%Du0ifaiGrsm;xdcdkufIwpfa=umif;/ txufv$wfawmfw&m;±Hk;u
armif*dkrm&Dbwf(pf)um;ukr`%Dtm;a&maESmum;pD;jcif;udk vufcH&eft
wGufa=umifh1956ckESpf'DZifbmv20&ufae@wGifqENjyyGJ+yD;qHk;oGm;cJhonf?
*&if;pbdk±dk/ ajrmufu,f±dkvdkif;em±Sd vlrnf;ausmif;om;tenf;pkonfuif;
-4-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
.oifcef;pmrsm;udkzwf+yD;olwdk@udk,fwdkifv_yf±Sm;r_rsm;pvkyf&efqHk;jzwfvdkuf
=uonf?,if;wdk@ae&yfwGif±Sdaomukefwdkuf}uD;xJwGifvlrnf;rsm;udktpm;
tpmra&mif;csay;aom pm;aomufqdkifwpfqdkifxJY vlrnf;ausmif;om;
rsm;oGm;I0ifxdkif=uonf? TuJhodk@jzifh wpfpwpfpqdkifxJY±SdaomcHkvGwf
rsm;tm;vHk;xJY vlrnf;ausmif;om;rsm;0ifxkdif=uonf? Todk@vkyfjcif;
tm;jzifh ,if;wdk@udk,fcE<mydkif;qdkif&mYt±dkuftESufcH&aomfvnf; uif;.
oGefoifr_t&,if;wdk@bmrSjyefIrvkyfacs? r=umrSDwGif Deep South wGif±Sd
aomausmif;om;tm;vHk; TuJhodk@vdkufIvkyfaqmif=uonf? xdk@a=umifh
ajcmufvtwGif;awmifydkif;a'o±Sd26+rdK@wGif±SdaomvljzLvlrnf;cGJjcm;quf
qHaompm;aomufqdkifrsm; yaysmufoGm;awmhonf? TuJhodk@ausmif;
om;rsm;ae&m,l+yD; xkdifcHkrsm;ay:0ifxdkifr_a=umifhjynfol@O,smOf/ a&ul;uef/
jyZgwf±Hk/ bk&m;ausmif;/ pm=unfhwdkuf/ jywdkufESifhyifv,furf;ajcrsm;Y
vnf;atmifjrifr_&±Sdonf?
uif;onf EdkifiHwpf0Srf;vSnfhvnfIw&m;a[myGJrsm;usif;yum vlrsm;udk
jynfol@tcGifhta&;v_yf±Sm;r_rsm;wGif yg0ifvm&efwdkufwGef;Ed_;aqmfcJhonf?
t=urf;rzufaomenf;jzifh vljzLvlrnf;cGJjcm;aomae&mrsm;Y0ifxkdifjcif;/
armif*dkrm&DwGifjyKvkyfcJhaom pD;yGg;a&;oydwfarSmufjcif;rsm;jyKvkyf&ef wdkuf
wGef;cJhonf?
uif;urJay;jcif;rSm ta&;}uD;a=umif;tpOft+rJajym=um;cJhonf? olut
u,fItmz&duef-tar&duefrsm;rJay;cGifh&±SdcJhv#if tar&duef.EdkifiHa&;
avmuwGifta&;}uD;pGmjzifh wpfwyftm;yg0ifaprnfjzpfonf? ,if;wdk@t
aejzifh vlenf;pkrsm;jzpfapumrl rJay;cGifhudkaumif;aumif;rGefrGefpDrHcef@cGJEdkif
v#if ,if;wdk@onf EdkifiHawmforRwESifhjynfe,ftqifha±G;aumufyGJrsm;wGif
ta±G;cs,fcHEdkifzG,f±Sdonf?
-5-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
awmifydkif;wGif Ku Klux Klan* uJhodk@aomtzGJ@rsm;uvlrnf;rsm;tm;rJr
ay;&efzdtm;ay;r_rsm;jyKvkyfcJhonf? om"utjzpfqdk&aomf 1960 ckESpf
rpPpyDjynfe,fwGif vlOD;a& 42μ rSmvlrnf;rsm;jzpfaomfvnf; 2μomrJay;
&efemrnfwifoGif;cJh=uonf? a'ocHvlrnf;pkrsm;tay:Oya'ESifhtnDw
&m;pD&ifjcif;rjyKyJ ao'g%fay;jcif;rsm;jzifha=umufvef@apcJhonf? tJruf
ax;(vf)qdkaomtouf 14 ESpft±G,fausmif;om;av;wpfa,mufudkvl
jzLtrsdK;orD;wpfa,muftm;avc|efoHay;rdojzifh w&m;Oya'ESifhw&m;pD
&ifjcif;rjyKbJao'g%fay;jcif;cH&onf?wpfcsdK@urlvlrJrsm;udkrJay;&efemrnf
pm&if;wifoGif;&ef wdkufwGef;rdojzifh tqHk;pD&ifjcif;cH=u&onf? uif;u
rpPpyDjynfe,fwGifrJay;&eftwGufemrnfpm&if;oGif;&efwdkufwGef;csufrsm;
vkyf&mwGif ulnDcJhaomfvnf; wdk;wufr_tvGefyifaES;auG;cJhygonf?
1960 ckESpftar&dueforRwa±G;cs,f&eftwGufrJqG,fw&m;a[myGJY*|ef
tuf(zf)uae'D (John F.Kennedy) onf jynfol@tcGifhta&;tufOya't
opfvkyf&eftwGuf a[m=um;cJhonf? a±G;aumufyGJt+yD; avhvmawG@±Sd&
onfrSmtmz&duef-tar&duef70μrSm*|eftuf(zf)uae'DtwGufrJxnfhcJh
=uonf?
jynfol@tcGifhta&;Oya'=urf;udk 1963 ckESpfuGef*&ufwGifwifjycJh+yD; *|efv
11&ufae@wGif±kyfjrifoH=um;tpDtpOfwGifpum;ajym=um;cJhaomuae'Du
Oya'=urf;udk atmufygtwdkif;axmufjycJhonf? “tar&duef&Jhb,fa'o
tpdwftydkif;rSmrqdk arG;zGg;wJheD*±dk;uav;i,frsm;[m ae@wpfae@wnf;eJ‹ae
&ma'owpfcktwGif;rSmarG;zGg;wJhvljzLuav;rsm;&Jh &mcdkifE_ef;wpf0uf
* Ku Klux Klan auoHk;vHk;toif; - tar&duefjynfeD*±dk;qef@usifa&;toif; Tt
oif;udk tar&duefuawmifydkif;wGif awG@&+yD;vljzLrsm;ursufESmzHk;rsm;ESifh0wf±HkjzLrsm;
0wfqifonf?
-6-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
avmufomwef;jrifhausmif;atmifjrif=ujcif;/ oHk;yHkwpfyHkrSmaumvdyf
ausmif;wufcGihf±Sdjcif;/ oHk;yHkwpfyHkutvkyftudkifESifhtwwfynm±Sdolrsm;
jzpfvmjcif;/ ESpfyHkwpfyHkrSmtvkyfvufrJhjzpfjcif;/ ,if;wdk@.oufwrf;rSmvljzL
rsm;xufckESpfESpfenf;jcif;ESifhvljzLrsm;.0ifaiGwpf0ufom&±Sdonf”[lIjzpf
onf?
uae'DwifoGif;aomw&m;Oya'udk uGef*&ufrStodtrSwfjyK&ef }udK;pm;
aoG;aqmif&eftwGuf uif;ESifhtjcm;jynfol@tcGifhta&;acgif;aqmifwpfcsdK@
utvkyftudkifESifhvGwfvyfa&;&±Sda&;wdk@twGuf 0g±SifwefYxifay:ausmf
=um;aomcsDwufyGJwpfckudk OD;aqmifusif;ycJhygonf? 1963 ckESpf=o*kwfv
28 &ufae@Y0g±SifwefwGif usif;yaomtvkyftudkifESifhvGwfvyfa&;twGuf
csDwufyGJY atmifjrifr_t}uD;tus,f&±SdcJhonf? csDwufvmaomvltkyf}uD;
udkcef@rSef;=unfhrnfqdkv#if vlOD;a& 250000 rS 400000 a,muftxd±Sdrnf
jzpfonf? TcsDwufa[majym}uD;wGif yifuif;u “I have a dream”qdk
onfhaemifwGifxifay:ausmf=um;vmonfhrdef@cGef;udk a[majymcJhygonf?
uae'D.jynfol@tcGifhta&;Oya'=urf;udk uGef*&ufwGifaqG;aEG;ajymqdkae
qJrSmyif 1963 ckESpfEdk0ifbmvwGif tqHk;pD&ifjcif;cH&onf? TwGiforRw
topfjzpfvmolvif;'Gefbif;(cf)*|efpefuTwm0efudkqufvufxrf;
aqmifcJhaomfvnf; *|efpefonfjynfol@tcGifhta&;u¾rsm;Y emrnfodyfr
aumif;cJhacs? *|efpefuuGefu&ufwGif twdkif;twmwpfcktxd0ifa&muf
pGufzufEdkifonfhtm%mudkoHk;I w&m;Oya'udktwnfjyKEdkifcJhonf?
1964 ckESpfjynfol@tcGifhta&;tufOya'Y trsm;jynfolESifhqdkifaomae&m
rsm;jzpfonfh±kyf±Sif±Hk/ pm;aomufqdkifrsm;ESifh[dkw,frsm;Y tom;ta&mifcGJ
jcm;jcif;rSmw&m;Oya'udkcsdK;azmufonf[k jyXgef;cJhonf? xdk@twltvkyf±Sif
rsm;udkvnf;vltm;vHk;tay:om wlnDr#tvkyfvkyfcGifhay;&rnf[k vnf;yg
-7-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
±Sdonf?EdkifiHawmf&efyHkaiGESifhtvkyfvkyfaqmifaomvkyfief;rsm;wGifvlwpfOD;
wpfa,muf.tom;ta&/ vlrsdK; odk@r[kwf EdkifiHtay:tajccHaomcGJjcm;r_
rsm;tay: oufaotaxmuftxm;±Sdygu xdk&efyHkaiGrsm;udk &yfqdkif;ypfEdkif
ygonf?
aemufydkif;uif;uz,f'&,frJay;ydkifcGifhtcGifhta&;Oya'xnfhoGif;a&;t
ay:tm±Hkpl;pdkufcJhonf? xdktcsdefwGif jynfe,fwpfckpDwGif rnfonfhjynfe,f
ole,fom;rsm;tcGifhta&;ay;Edkifonf [laomuef@owfcsufvkyfEdkifonfh
tcGifhta&;±Sdonf? rsm;aomtm;jzifh awmifydkif;jynfe,frsm;wGif tar&d
uefvlrnf;rsm;udk rJay;cGifhray;acs? awmifydkif;a'o±SdEdkifiHa&;orm;rsm;u
qef@usif=uaomfvnf; v$wfawmftrwftrsm;pku (333rJ 48 rJ) jzifhtEdkif
&IrJay;ydkifcGifhtufOya'jyXgef;a&;ESifhqD;edwfv$wfawmfrS(77rJ19rJ)jzifht
Edkif&±SdIrJqENay;EdkifcGifhtufOya'udkjyXgef;EdkifcJhonf? Tw&m;Oya'uEdkifiH
awmftpdk;&ua'ocHjynfe,frsm;urJay;&eftwGufemrnfpm&if;wifoGif;
ray;olrsm;udk emrnfpm&if;rsm;a&;rSwfay;onf?
uif;uTta&;}uD;aomw&m;Oya'ESpf&yfudkjyXgef;Edkif&ef}udK;pm;+yD;aemuf
qif;&Jom;rsm;udkulnD&ef }udK;pm;tm;xkwfcJhygonf? uif;uvlrsdK;pkESifhpD;
yGg;a&;tcGifhta&;rsm;rSmeD;pyfr_±Sd+yD; t+rJ'GefwGJaeaoma=umifh uif;uypPnf;
OpPmrsm;udk vltrsm;twGufjzef@jzL;ay;&ef vdktyfa=umif;a[majymcJhonf?
uif;utmz&duef-tar&duefrsm;ESifhqif;&Jom;vljzLrsm;rS&Jabmf&Jzufrsm;
jzpf+yD; ,if;wdk@twlwuGvufwGJvkyfaqmifygu vlr_tzGJ@tpnf;udkajymif;
vJEdkifa=umif;tm;ay;wdkufwGef;cJhygonf? uif;utmvfbm;rm;±SdpJvfrm
wGifTodk@rdef@cGef;ajym=um;cJhygonf? “vGefcJhwJh 12 ESpfwkef;uwdk@awG[mjyef
vnfjyKjyifa&;v_yf±Sm;r_awGrSmyg0ifcJh+yD; ('gayrJhtck) wdk@awG[macwf
topfwpfcka&mufvm+yD;/ 'DacwftopfudkawmfvSefa&;acwfvdk@ac:&r,f”
rdrd.}uD;xGm;vmaom tajccHususwpfzufpGef;pdwfudk vSpf[jyocJhyg
onf?
-8-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
1967 ckESpf{+yDv 3 &ufae@wGif rmwifvlomuif;a*stm(&f)rS tb,f
a=umifhAD,uferfppfyGJudkqef@usif&onfhta=umif;rsm;udkaz: jyxm;ygonf?
Trdef@cGef;udkajym+yD;onfhaemuf =oZmv$rf;rdk;r_±Sdaomyk*d~KvfwpfcsdK@u uif;
udk 1968 ckESpforRwa±G;aumufyGJwGif wwd,ygwDtjzpf0ifa&mufyg0if&ef
wdkufwGef;E_d;aqmf=uonf? uif;uTt}uHay;csufudky,fcscJhaomfvnf;AD
,uferfppfyGJtay: qef@usifv_yf±Sm;r_udk qufvufaqmif±GufcJhonf? uif;
uAD,uferfppfyGJtay: qef@usifaoma=umifhrdef@cGef;rsm;pwifajymcJhojzifh
tpdk;&u,if;tay:rESpfoufvdkr_rsm;±SdcJhonfudkawG@&rnf?
rwfv 28 &ufae@ 1968 ckESpfwGif uif;utvkyform;tcGifhta&;twGuf
ulnD&efrif;zd(pf) (Memphis) ±SdqENjyyGJudk udk,fwdkifOD;aqmifcsDwufcJhonf?
csDwufyGJOD;aqmifolrsm;ucsDwufolrsm;udk t=urf;zufr_vkyfief;rsm;a±Smif
usOf&eftrdef@ay;aomfvnf; vli,fwpfpkrsm;rSm vrf;!$efcsufrsm;udkem;r
axmifyJ +rdK@awmfcef;rodk@csDwuf&mvrf;wpfav#muf±Sdqdkifrsm;udk zsufqD;ypf
cJhonf? touf 16 ESpft±G,fom±Sdao;aomvm&Dzif; (Larry Payne)[l
aomaumifuav;wpfa,mufudkykvdyfuvk,ufoltjzpfpGyfpGJ+yD; ypfowf
cJhonf? odk@aomfrsufjrifoufaorsm;u vm&Dudkykvdyf rsm;ypfowfcsdefwGif
ol.vufudkajr‡mufxm;onf[kajym=uonf?
uif;ucsDwufyGJwGifxdkodk@t=urf;zufr_vkyf&yfrsm;jzpf&jcif;rSmtpdk;&.&efp
v_H@aqmfolrsm;jzpfonf[k tcdkiftrm,Hk=unfcJhonf? xdknuuif;uol.
emrnfausmf=um;qHk;rdef@cGef;jzpfaom “u|efawmfwdk@awmifxdyfay:a&mufcJh
w,f” [laomrdef@cGef;udk rdef@=um;cJhonf? ol@rdef@cGef;udk Todk@tqHk;owfcJh
onf?“'Dae@up+yD;bmawGjzpfvmrvJqdkwmrodygbl;?'gayrJhta±S›rSmcuf
cJwJhae@&ufawG±Sdaevdrfhr,f?'gayrJh'Dt&mawG[mu|efawmfhtwGufbmrSr
jzpfavmufawmhygbl;? bmjzpfvdk@vJqdkawmh u|efawmfawmifxdyfudka&muf
cJh+yD;? awmifay:uvSrf;=unfhvdkufwJhtcg uwday;xm;wJhe,fajrudk awG@&
-9-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
w,f? 'De,fajrrSm cifAsm;wdk@eJ@twlra&mufaumif;ra&mufEdkifbl;? 'gayrJh
cifAsm;wdk@tm;vHk;udkodapcsifwmu wdk@awGvlrsdK;pkwpfckvHk;taeeJ@'Duwd
ay;xm;wJhajrudk a&mufrSmrkcsjzpfw,fqdkwmudk odapcsifygw,f? 'gha=umifh
vJu|efawmfwu,faysmfygw,f?”
aemufwpfae@rSmyJuif;u ol&Jh[dkw,favomaqmifrSm &yfaewkef;typf
owfcHcJh&w,f? olaoqHk;oGm;onfhaemufqufwGJtjzpf+rdK@ 125 +rdK@wGifql
ylaomif;usef;r_rsm;jzpfay:vm+yD; vlav;q,fajcmufa,muftowfcHcJh&
onf? ESpfvt=umwGif*sdrf;t,f(vf)a&;(James Earl Ray) qdkonfh oludk
vef'ef+rdK@wGifzrf;qD;+yD;tar&duefodk@ydk@vdkufonf?xdkoltm;uif;udkvkyf}uH
r_twGufaxmifxJudk;q,fhudk;ESpfcsvdkufonf?
rmwifvlomuif;towfcH&onfhtay: pHkprf;axmufvSrf;r_rsm;rsm;pGmjyK
vkyfcJh+yD;tar&dueftpdk;&ESifhtufzfbDtdkif(FBI) wdk@rS,if;vkyf}uHr_.aemuf
uG,fwGif±Sdonf[k xifjrifcsuf±Sd=uonf? tjcm;pdwf0ifpm;p&mtcsufwpf
ckrS *sdrf;udkvef'efwGifoJvGefp±SmIzrf;qD;cJholrSm tufzfbDtdkifr[kwfbJ
uae'gykvdyfrsm;jzpfonfukdod±Sd&onf?
1988 ckESpfwGif axmifxJwGiftusOf;cscHae&aom*sdrf;udk ±kyfjrifoH=um;awG@
qHkar;jref;cef;jyKvkyfcJh&mwGifoluFBI at;*sifhrsm;u ol@udkuif;tm;owf
&ef0efcHcdkif;+yD; tu,fI0efrcHygu ol.zcifESifhnDtpfudkwpfa,mufudk
axmifxJcsrnf[k+cdrf;ajcmufcJhonfudkajymcJhonf? *sdrf;uoludkFBI uuif;
tm;owfjzwfr_twGuftuGufqifzrf;cJhonf[kqdkonf?
1983ckESpfwGiftar&duefjynfaxmifpkuGef*&ufutar&duef.jynfol@t
cGifhta&;v_yf±Sm;r_acgif;aqmifrsm;xJrS wpfa,mufjzpfonfhrmwifvlom
uif;udk*k%fjyKaomtm;jzifhZefe0g&Dvwwd,ywfwevFmae@udkrmwifvl
omuif;ae@[kowfrSwfcJhonf?
-10-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
±kdvDvmvmrif'Jvm;onf 1918 ckESpfZlvdkifv 18 &ufae@wGif vlrnf;wdk@.
arG;&yfajrjzpfaomx&efpuD(Transkei) wGifarG;zGm;cJhonf?ol.zcif[ife&D
rSmoifbleef;rsdK;eef;EG,f(Thembu Royal Family) .tav;pm;cH&aomt
}uHay;yk*~dKvfwpfa,mufjzpfonf? ol.emrnfjzpfaom±dkvDvmvm.t
"dy`g,frSm “'kuQay;ol” [kt"dy`g,f&onf? xdk@a=umifh ol.rlvwef;ausmif;
q&muol@emrnfudk e,fvqif[kajymif;ac:cJhonf?
rif'Jvm;.i,fpOfb0wGif +idrf;csrf;pGmaexdkifcJh&+yD; rsm;aomtm;jzifhEGm;
ausmif;jcif;ESifhtdrftvkyfrsm;udkvkyf&onf? odk@aomfol.zcifuG,fvGef
]]uRefawmfwdkUwdkif;jynfrSmaxmifuscH&NyD;wJhaemufrSmor®wjzpfvmrSmjzpfw,f/}}
“In my country we go to prison first and then become President.”
]]b0rSm*kPf,lp&mtaumif;qHk;[m wpfcgrSmrvJuswmr[kwfbl;/
'gayrJhudk,fvJuswJhtcgwdkif;jyefxjcif;jzpfw,f/}}
“The Greatest glory in living lies not in never falling,
but in rising every time we fall.”
]]wpdwfwa'ovGwfvyfrIqdkwmr½Sdbl;/}}
“There is no such thing as part freedom.”
e,fvqifrif'Jvm; (1918 - )
vqifrif'Jvm; (Nelson Mandela)
onfvljzLvlrnf;cGJjcm;a&;0g'±Sdaom
awmiftmz&duEdkifiHudk vlrsdK;aygif;pHk±Sdaom 'Drdku
a&pDEdkifiHtjzpfajymif;vJ&eftwGuf OD;aqmifcJholjzpfyg
onf? olonf 27 ESpf=umaxmifoGif;tusOf;cscHcJh&
+yD;aemuf ol.wdkif;jynfY yxrOD;qHk;vlrJorRwjzpfcJh
onf?
e,f
-11-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
oGm;+yD;onfhaemuf oifblrsdK;;EG,ftwGuf udk,fpm;tkyfcsKyfa&;wm0ef,l&
aom =oZmv$rf;rdk;r_±SdonfhaqGrsdK;wpfa,mufESifhoGm;ae&onf? odk@aomf
vnf; azgh(wf)[J(&f)(Fort Have) omoemjyKaumvdyfausmif;rSxGufoGm;
+yD;aemuf ausmif;om;rsm;.vljzLudkvdkeDtkyfcsKyfa&;tay: qENjyjcif;rsm;
wGifyg0ifcJhonfrSpIrdrd.udk,fydkifvGwfajrmufa&;ESifhtrsdK;om;v$wfajrmuf
a&;twGuf v_H@aqmfr_c&D;±SnfudkpwifcJhonf?
rif'Jvm;onf 1942 ckESpfwGif 0d0gwm;(pf)&JefwuUodkvf (University of
Witwatersrand) wGifOya'bmomjzifhatmifjrifcJhonf? olonftmz&d
ueftrsdK;om;uGefu&uf–African National Congress (ANC) .vkyfief;
rsm;wGifyg0ifv_yf±Sm;r_rsm;wdk;yGm;vmcJhonf? ANC onfvlrsdK;aygif;pHkrS
awmiftmz&duEdkifiHodk@ EdkifiHa&;t&ajymif;vJr_rsm;±Sdvmatmif v_yf±Sm;
aqmif±GufaomtzGJ@tpnf;jzpfonf?
1948ckESpfwGiftrsdK;om;ygwDutm%m&±Sd+yD; “vljzLvlrnf;cGJjcm;a&;0g'”
ay:vpDudk pwiftaumiftxnfaz: jcif; odk@r[kwf vlrsdK;a&;tay:rlwnf
IoD;oef@cGJjcm;jcif;rsm;udk twif;t=uyfvkyfaqmifcJhonf? ANC url T
vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'tay: qef@usifa&;v_yf±Sm;r_vkyfief;rsm;udk pwifvkyf
aqmifcJhonf? 1952 ckESpfwGif rif'Jvm;u ANC .vufaxmufOuUXwpf
a,mufjzpfcJhonf?1950ckESpfESpfukefydkif;wGiftpdk;&.zdESdyfqufqHr_rsm;jym;
vmaoma=umifh rif'Jvm;ESifhol.oli,fcsif;tdkvDAmxrfbdk (Oliver Tam-
-bo) ESifhtjcm;olwdk@u ANC udkydkItajccHusaom ajymif;vJr_rsm;bufodk@
OD;wnfcJhonf? 1956 ckESpfwGif rif'Jvm;udk wdkif;jynftay:opPmazgufr_jzifh
pGyfpGJcJh+yD; axmifxJwGif ig;ESpfus+yD;aemufw&m;aov$wfay;cJhonf?
1960 ckESpfrwfvwGif vljzLvlrnf;cGJjcm;a&;0g'udk qef@usifaomvlrnf;
69 a,muftm; ykvdyfrsm;u ±SyfzJbD;vf (Sharpeville) wGifowfjzwfvdkuf
-12-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
onf?tpdk;&uwdkif;jynfwGif;ta&;ay:tajctaexkwfjyef+yD;ANC udkydwf
qdk@cJhonf? TtcsufudkwHk@jyefonfhtaeESifh ANC u t=urf;rzufa&;ay:
vpDudkpGef@y,fI rif'Jvm;u ANC twGuf “Umkhonto we Zizwe” odk@r
[kwf “The Spear of the Nation–wdkif;jynf.vSw” [kac:onfhvufeuf
udkifwyfzGJ@udkzGJ@pnf;cJhonf? xdk@aemuf ol@udkAdkvfcsKyfrSL;}uD;tjzpfcef@tyfjcif;
cH&+yD;aemuf ppfoifwef;wufcGifh&&efESifh ANC twGuftaxmuftyHhrsm;
±SmazG&eftwGuf EdkifiHjcm;wdkif;jynfrsm;odk@c&D;xGufcJhonf?
ol@EdkifiHodk@jyefvmonfhtcsdefwGiftzrf;cH&+yD;tusOf;axmifxJig;ESpftusOf;
cstrdef@ay;cHcJh&onf? 1963 ckESpfwGif rif'Jvm;ESifhtjcm;aom ANC acgif;
aqmifrsm;tpdk;&udk t=urf;enf;jzifhxkwfy,f&ef v#dK@0Suft}uHtpnfrsm;
a&;qGJcJhonf? aemifwpfESpfrSmyif rif'Jvm;udk wpfoufwpfu|ef;us&eft
rdef@ay;cJhonf? xdk@twGuf oluTtrdef@twGuf rdrdudk,fudkckcHumuG,f
aomed*Hk;csKyfpum;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf?
“u|efawmf&Jhb0oufwmwpfckvHk;udk tmz&duefvlrsdK;awG&Jhv_yf±Sm;r_awG
xJrS epfjrKyfxm;ygw,f? u|efawmf[m v$rf;rdk;csKyfudkifwJhvljzLawGudk awmf
vSefwdkufcdkufovdk vlrnf;tkyfpdk;olawGudkvnf; awmfvSefwdkufcdkufrSmjzpf
w,f? u|efawmf[m 'Drdkua&pDeJ@vlawGtm;vHk;o[mZmwjzpfatmif ae
xdkif+yD; tcGifhta&;om wlnDr#&±SdwJh vGwfvyfwJhvlr_tzGJ@tpnf;tawG;t
ac:yHkpHudk vdkcsifwmjzpfw,f? 'DtawG;tac:udk u|efawmfu zGH@+zdK;wdk;wuf
vmatmifvkyfcsifwmjzpfw,f? 'gayrJhvdktyfvm&if 'DtawG;tac:eJ@vJ
udk,fhtoufay;+yD;paw;Edkifygw,f?”
ol@udkcdyfaxmif; (Cape Town) urf;±dk;tjyifbufY±Sdaom a&mhbifu|ef;rSm
axmifoGif;tusOf;cs+yD; aemufqHk;jynfrxJrSm ±SdwJhzdk;vfprdk;tusOf;axmif
xJodk@ajymif;a±$@cJhonf? olaxmifxJusaepOftwGif; olonfEdkifiHwumvl
-13-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
jzLvlrnf;cGJjcm;r_udk qef@usifonf[ktrSwftom;wckjzpfvmonf?
axmifxJwGif ESpfaygif;ESpfq,fausmfuscH+yD;aemuf rif'Jvm;u wpfcsdK@aom
ta&;}uD;onfhta&;udpPrsm;wGif acgif;aqmifuqHkk;jzwfcsufrsm;udk udk,f
wdkifcs&rnf[ktcdkiftrm,Hk=unfonfhtwGuf enf;vrf;topfwpfckudkoHk;
&efqHk;jzwfcJhonf? Todk@jzifh 'kuQcH}udK;pm;r_rsm;a=umifh urBmay:wGifemrnf
t}uD;qHk;t usOf;om;udkOD;aqmifI orRw±Hk;wGifawG@qHkaqG;aEG;yGJudk v#dK@
0SufpGmusif;ycJhonf? xdktajctwifaqG;aEG;yGJwGif ol@udkv$wfay;&efomr
u EdkifiHxJ±SdvljzLvlrnf;cGJjcm;a&;pepfudk 'Drdkua&pDpepfodk@ajymif;vJ&ef}udK;
pm;cJhonf? 1990 ckESpfazaz:0g&Dv 2 &ufae@wGifawmiftmz&dutpdk;&rS
jynfwGif;jynfyzdtm;ay;r_rsm;udk wHk@jyefjcif;tm;jzifh rif'Jvm;udk v$wfay;
vdkuf+yD;onfhwpf+ydKifeuf ANC tay: ydwfqdk@r_udkvJ &yfpJvdkufonf? 1991
ckESpfwGifrif'Jvm;u ANC .acgif;aqmifwpfOD;jzpfvmonf?
1993 ckESpfwGif rif'Jvm;udk xdktcsdefuawmiftmz&du.orRwjzpfaom
FW De Klerk ESifhwGJzufI Edkb,fvf+idrf;csrf;a&;qludkcsD;jr‡ifhcJhonf? aemuf
qufwGJESpfrSmyif awmiftmz&duonf ,if;.yxrOD;qHk;vlrsdK;aygif;pHka±G;
aumufyGJusif;y+yD; rif'Jvm;udkawmiftmz&du.yxrOD;qHk;vlrnf;orRw
tjzpfa±G;cs,fvdkufonf?1998ckESpf*a&;pmrufcsJ(vf)(Graca Machel)ESifh
wwd,t}udrfvufxyfvdkufonf? olronfuG,fvGefoGm;+yD;jzpfonfhrdk
ZrfbpforRw.ZeD;onfjzpfonf?rif'Jvm;ESifh1958ckESpfwGifvufxyf+yD;
1996 ckESpfwGifuGm±Sif;cJhonffh'kwd,ZeD;onfjzpfaom 0ifeDonf vljzLvl
rnf;cGJjcm;r_ qef@usifa&;v_yf±Sm;olwpfOD;tjzpf qufvufaqmif±GufcJh
onf? 1997 ckESpfwGif ol.orRwoufwrf;rSmvnf;ukefqHk;oGm;cJhonf?
rif'Jvm;onf txl;ojzifhtdyfcsftdkifAGD–attdkif'Dtufpfqef@usifa&;v_yf
±Sm;r_ESifh tjcm;v_yf±Sm;r_ rsm;wGifvnf; wpfwyfwpftm;qufvufI ulnD
-14-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
yHhydk;cJhonf? 2004 ckESpfwGif rif'Jvm;rSjynfolvlxkta±S›wGif v_yf±Sm;r_rsm;rS
&yfem;awmhrnfjzpfa=umif;a=ujim+yD;wjznf;jznf;vlpka±S›wGifol@udkawG@&r_
enf;vmavonf?
Zlvdkifv 18 &uf 2007 ckESpfwGife,fvqifrif'Jvm;/ *a&;pmrufcsJ(vf)ESifh
'ufprGefwl;wl;wdk@onf urBmay:±Sd ouf}uD;±G,ftdkrsm;tzGJ@tpnf;ta0;udk
*sdK[ef;bwf (Johannesburg) wGifac:,lI rdrdwdk@.twwfynmESifhvGwf
vyfaom acgif;aqmifEdkifr_wdk@udktoHk;csI urBm}uD;.tcufcJqHk;jyem
rsm;udk ulnDajz±Sif;&ef&nf±G,fcJhonf? e,fvqif.touf 89 ESpfajrmuf
arG;ae@wGif e,fvqifu ol. “The Elders”–ouf}uD;±G,ftdkrsm;-[l
aomtzGJ@opfukd wnfaxmifvkdufa=umif;a=ujimcJhonf?
“'DtzGJ@[m olwdk@&Jhtjrifudk vGwfvyfpGmeJ@&J&ifhpGmxkwfaz:ajymrSmjzpf+yD;
vlpkta±S›rSmyJjzpfap/aemufuG,frSmyJjzpfapvdktyfwJhta&;,laqmif±Gufr_
awGudk jyKvkyfrSmjzpfw,f? u|efwdk@wawGvufwGJ+yD; a=umuf±GH@r_awGeJ@jynfhpHk
wJhae&mawGrSm &J&ifhwJhpdwfawG±Sdvmatmif/ yËdyuQ±SdwJhae&mrSmoabmwl
nDr_awG±SdvmatmifeJ@ pdwf"gwfuswJhae&mrSar#mfvifhcsufawG±Sdvmatmif
tm;ay;wdkufwGef;ay;rSmjzpfygw,f?” [lIajym=um;cJhonf?
=o*kwfv29&uf2007ckESpfwGife,fvqifrif'Jvm;±kyfwkudkvef'ef+rdK@±Sdyg
vDrefpuGJwGifpdkufxlcJhygonf?
-15-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
tJvDEdk±kpbJhonf1884ckESpfatmufwdkbmv11&ufae@wGife,l;a,mufpD
wD;+rdK@Y zGm;jrifcJhonf? olr.zcif {vd,uf±kpbJh(Elliott Roosevelt) onf
,cif (1901–1909) wGif orRwjzpfcJhzl;aom oDtdk'dk±kpbJh (Theodore
Roosevelt) .nDtpfudkjzpfonf?
tJvDEdktouf±SpfESpft±G,fwGif olr.rdcifrSm qHkqdk@emESifhaoqHk;oGm;cJh+yD;
olrESifhtjcm;tpfudkESifharmifrsm;udk rdcifbufrStzGm;jzpfaom rm&Dvwfvdk
a[m(vf) (Mary Ludlow Hall) ESifhoGm;aeapcJhonf? tJvDEdktoufq,f
ESpfjynfhonfhtcsdefwGif olr.zcifrSm t&uftvGeftu|Haomufonfha&m
*ga=umifh aoqHk;oGm;cJhonf? TtcsdefrSpI olronfvnf; rdbrJhuav;
]][kwfw,f? wwfEdkifw,f vdkUajymEdkifzdkUtmPmr½SdwJhvlawGudk
]r[kwfbl;? rwwfEdkifbl;} vdkUajymcGifhray;ygeJU/}}
“Never allow a person to tell you ‘no’ who doesn’t have
the power to say yes.”
]]oifoabmrwlyJeJU oifhudkb,folrSudk,fhudkudk,ftxifao;atmifrvkygEdkifblll;/}}
“No one can make you feel inferior without your consent.”
]]urÇmay:rSm rkef;wD;jcif;eJUtwif;tBuyfcdkif;apjcif;wdkU[m oD;oefU½SdaeNyD;
tjcm;t&mawGay:rSm oufa&mufrIr½Sdbl;qdkwmrjzpfEdkifygbl;/}}
“Hate and force cannot be in just a part of the world without
having an effect on the rest of it.”
tJvDEdk±kpbJh (1884–1962)
ar&dueforRwz&ef@uvif;±kpbJh.ZeD;ESifh EdkifiH
a&;v_yf±Sm;r_rsm; vkyfaqmifcJhaom tJvDEdk±kpbJh
(Eleanor Roosevelt) onf jynfol@tcGifhta&;ESifh trsdK;
orD;v_yf±Sm;r_vkyfief;rsm;wGif a±S›qHk;rSOD; aqmifyg0ifcJhol
wpfOD;jzpfonf?
t
-16-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
jzpfvmcJh&onf?
1899 ckESpfaqmif;OD;&moDwGif olr.ta':wpfa,muf.tm;ay;r_jzifh
tJvDEdkudk ''Allenwood Academy'' [kac:aom rdef;uav;ausmif;odk@ ydk@
aqmifcJhonf? xdkausmif;±Sdausmif;tkyfq&mr}uD;rSm trsdK;orD;i,fav;
rsm;tm; vGwfvyfpGmawG;ac:wwf&ef jyKpkysdK;axmifay;cJhonf? tJvDEdku
xdkausmif;wGif jyifopfbmomudkxl;c|efpGmavhvmoif,lcJh+yD; rdrdudk,fudk,Hk
=unfjcif;rsm;vnf; wdk;yGg;vmcJhonf?
ausmif;+yD;onfhtcg tJvDEdkuvlr_a&;vkyfief;rsm;wGif yg0ifv_yf±Sm;cJhonf?
1905ckESpfwGifolr.0rf;uGJjzpfonfhz&ef@uvif;'D±kpbJh (Franklin D. Roo-
-sevelt) ESifhvufxyfcJhonf? olr.cifyGef;onfuJhodk@yif 'Drdkua&pD0g'udk
,Hk=unfoljzpf+yD; EdkifiHa&;zufwGif pdwfyg0ifpm;cJhonf? 1906 ESifh 1916 ck
ESpftwGif; ±kpbJhrdom;pkrSuav;ajcmufa,mufxGef;um;cJh+yD; wpfa,muf
rSm rlarG;cgpwGifaoqHk;oGm;cJhonf?
1913ckESpfwGiforRw0k'±dk0Dvfqif(Woodrow Wilson) uz&ef@uvif;'D±kp
bJhudk a&wyf.vufaxmuftwGif;a&;rSL;tjzpf cef@tyfcJhonf? ±kpbJhonf
yxrurBmppftwGif; xdkwm0efudkaqmif±GufcJhonf? tJvDEdkuppfyGJtwGif;
=uufajceDtzGJ@Y wm0efxrf;aqmifcJh+yD; yxrurBmppft+yD;wGif "Western
Front" a'orsm;Y vSnfhvnfcJhonf?
1921ckESpfaEG&moDwGifz&ef@uvif;'D±kpbJhrSt}uD;tus,faeraumif;jzpfcJh
onf? aemifwGif olcHpm;&aoma&m*grSm ydkvD,dka&m*gjzpfa=umif; prf;oyf
awG@±SdcJhonf? o‹lcE<mudk,fwpfudk,fvHk;eD;yg; ta=umaooGm;+yD; ol.ajc
axmufrsm;udk toHk;jyKIr&awmhacs? olemrusef; jzpfonfhwpfav#muf
vHk;wGif tJvDEdkuol@udk jyKpkapmifha±SmufcJh+yD; tm;tiftopfrsm;jyefvnf&±Sd
vm+yD; EdkifiHa&;avmuxJjyef0ifEdkif&ef ulnDay;cJhonf?
-17-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
tJvDEdkuEdkifiHa&;wGif wufºuGpGmv_yf±Sm;yg0if+yD; trsdK;orD;rJxnfholrsm;.
toif; (League of Women’s Voters), trsdK;om;0,f,lpm;oHk;olrsm;t
oif;ESifhtrsdK;orD;tvkyform;or*~tzGJ@0iftjzpftvkyfvkyfcJhonf?xdk@t
wl tmz&dueftar&duefvlrnf;ynmwwfrsm;ESifh ta&miftaoG;±Sdolrsm;
wdk;wufa&;twGuf trsdK;om;tpnf;t±Hk; (NAACP) taxGaxGtwGif;
a&;rSL;wdk@ESifh&if;ESD;u|rf;0ifcJhonf? TuJhodk@&if;ESD;u|rf;0ifr_a=umifh tJvDEdk
onf tmz&dueftar&duefwdk@. jynfol@tcGifhta&;v_yf±Sm;r_rsm;Y pdwfyg
0ifpm;vmcJhonf?
olr.cifyGef;onf.EdkifiHa&;rJqG,fyGJrsm;wGif wpfwyfwpftm;yg0ifaqmif
±GufcJhonf? xdk@a=umifh olr.cifyGef;onfz&ef‹uvif;'D±kpbJhrSm e,l;
a,muf+rdK@awmf0ef(1929)tjzpfjzpfapESifhtar&dueforRwtjzpf(1932
ckESpf) wGif ta±G;cs,fcHcJh&onf? tar&duefordkif;a=umif;wpfav#mufwGif
tJvDEdkonfEdkifiHa&;wGif yg0ifv_yf±Sm;aom yxrqHk;orRwuawmftjzpf
wifpm;cH&onf? olr.cifyGef;onftwGuf jzpf&yfrSefrsm;pkaqmif;±SmazGay;
&eftwGuf c&D;rsm;pGmxGufcJh&onf? tJvDEdku vdifbufqdkif&mESifhvlrsdK;a&;
&m wdk@Ywef;wlnDr#r_±Sdap&ef aqG;aEG;a[majymcJhonf?
1935 ckESpfwGiftJvDEdku orRwz&ef@uvif;'D±kpbJhtm; Oya'ESifhtnDw
&m;pD&ifjcif;rjyKbJao'g%fay;jcif;udkqef@usifonfhOya'=urf;udkuGef*&uf
wGif;odk@wifoGif;&ef awmif;qdkcJhonf? (Oya'ESifhtnD w&m;pD&ifjcif;rjyKbJ
ao'g%fay;jcif;rSm vlwpfOD;wpfa,mufudk w&m;r0ifpGmpGwfpGJI tqHk;pD
&ifjcif;jzpf+yD;,cifwGifvljzLrsm;uvlrnf;rsm;udkTenf;jzifhowfjzwfavh±Sd
onf?) rnfodk@qdkapumrl±kpbJhu TOya'=urf;udk axmufcHa=umif;t
rsm;a±S›wGif xkwfaz:ajym=um;jcif;r±SdcJhay? tb,fha=umifhqdkaomf TOya'
=urf;onf rdrdwdk@.tusOf;om;rsm;udk Oya'ESifhtnD w&m;pD&ifjcif;rjyKbJ
owfjzwfcGifhay;onfhaxmifrSL;rsm;udk ta&;,lEkdifonf? xdk@a=umifholu
-18-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
TuJhodk@vkyfv#if awmifydkif;±Sdol@udkrJay;aomvljzLrsm;u ol@udkcGifhrv$wf
EdkifyJ aemufrJa±G;yGJrsm;wGifol@udkrJay;awmhrSmr[kwfbJ a±G;aumufyGJwGif±_H;
edrfhvdrfhrnf[k qifajcay;cJhonf?
1945 ckESpf{+yDvwGif z&ef@uvif;'D±kpbJhuG,fvGef+yD;onfhaemuf tJvDEdku
EdkifiHa&;v_yf±Sm;r_wGifqufIyg0ifv_yf±Sm;cJhonf?1946ckESpfwGiftar&duef
orRw[if&Dtuf(pf)=xL;rif; (Harry S.Truman) utJvDEdk±kpbJhtm;
ukvor*~taxGaxGnDvmcH.udk,fpm;vS,ftjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufcJh
onf? ukvor*~vl@tcGifhta&;xkwfjyefa=ujimcsufpmwrf;wGif olrut
a&;ygpGm0ifa&mufyg0ifcJhonf? ±kpbJhu ukvor*~vl@tcGifhta&;aumfr±Sif
. yxrOD;qHk;OuUXtjzpf yg0ifcJhonf? 1948 ckESpfpufwifbmv 28 &uf
ae@naeydkif;wGif±kpbJhua=ujimpmwrf;udkudk,fpm;jyK+yD;xdka=ujimpmwrf;
udk“The international Magna Carta of all mankind”-vltm;vHk;twGuf
tajccH'Drdkua&pDjzpf+yD;xdkpmwrf;wGifyg0ifaomt&mrsm;udkvdkufemaqmif
±Guf&rnf-[kwifpm;cJhonf? ukvor*~taxGaxGnDvmcHuxkwfjyefa=u
jimcsufudk 1948 ckESpf'DZifbmv 10 &ufae@wGif vufcHusifhoHk;cJhonf?
1953ckESpf Dwight D. Eisenhower orRwjzpfvmonfhtcg±kpbJhuolr.
ukvor*~&mxl;rSE_wfxGufcJhonf?tJvDEdktouf±SifpOfwGifrdrd.udk,fa&;
&mZ0ifrsm;udka&;om;cJh+yD; “My Story (1937),” “This I Remember
(1949)” ESifh “On My Own (1958)” wdk@tygt0if jzpfonf? tJvDEdk±kpbJh
onf 1962 ckESpfEdk0ifbmv 6 &ufae@wGifuG,fvGefoGm;cJhonf?
i,fpOfutJvDEdk±kpbJhonf rdrdudk,fudk±dk;±dk;om;om;ESifh vdkvm;awmifhwr_±Sd
aomolwpfOD;omjzpfaomfvnf; }uD;vmonfhtcg tjrifus,fvm+yD; rdrd
awG@onfhc|wf,Gif;csufrsm;udk wm0ef,lum trsm;twGufoufawmifh
oufom±Sdr_ESifhar#mfvifhcsufrsm;ay;cJhaom olwpfOD;tjzpf &mpkESpf 20 wGif
todtrSwfjyKcH&ol jzpfvmonf?
-19-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
a';
a';Apfbiful&D,efonfydkvefEdkifiH(±k±Stifyg,mwGiftygt0if)zvHk (Plon-
-sk) +rdKŒY 1886 ckESpfwGif zGg;jrifonf? olonfom;pOfrsdK;quf 6 quf
ajrmufjzpfonf? olwdk@.rdom;pkrSm Zdkif,medpef (Zionism) udkeufeJpGm,Hk
=unfaomrdom;pkjzpfonf? ol.zcifrSm a±S›aewpfOD;jzpfonfomru [D
b±l; bmomoif=um;ay;aom q&mwpfa,mufvJjzpf+yD; acwfrSDZdkif,med
pef-''Hibbat Zion''(Zdkif,mudkcspfaomolrsm;)tzGJ@udkwnfaxmifcJholvnf;
jzpfonf? biful&D,ef odk@r[kwf [Db±l;bmomr0ifcifu a';Apf*&if;
(David Green) [kac:qdkcJhaomolrSmacwfrSDaom*sL;bmom0ifwdk@.ynm
]]uRrf;usifolwpfa,mufurNyD;Edkif? rvkyfEdkifbl;[kajymvQif
tjcm;uRrf;usifoludkcdkif;yg/}}
“If an expert says it can’t be done, get another expert.”
]]&J&ifhjcif;qdkonfrSm aMumuf½GHUoifhonfht&mudk rnfodkUaMumuf½GHU&rnfESifh
raMumuf½GHUoifhonfht&m udkrnfodkUraMumuf½GHU&rnfudk
oifjyaomtodynmjzpfonf/}}
“Courage is the knowledge of how to fear what ought to be feared
and how not to fear what ought not to be feared.”
]]tDpa&;vfEdkifiHrSwu,fhvufawGUususjzpfEdkifzdkUtwGuftHhMo
zG,f&mwdkUudk,HkMunf&rSmjzpfw,f/}}
“In Israel, in order to be a realist you must believe in miracles.”
a';Apfbiful&D,ef (1886-1974)
Apfbiful&D,ef (David Ben–Gurion)
onf*sL;vlrsdK;rsm;.uH=urRmudk wnf
aqmufay;aom EdkifiHopfwpfEdkifiHESifh ta±S›tv,f
ydkif;EdkifiHrsm;udk wnfaxmifay;cJholwpfOD;jzpfonf?
-20-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
a&;udkoif=um;&+yD;bmoma&;ESifhtwl tjcm;aombmom&yfrsm;udk wGJI
oif=um;cJh&onf?
biful&D,ef.acgif;aqmift&nftcsif;/ EdkifiHa&;tawG;tac:ESifhtjrifwdk@
rSm i,fi,fuav;uwnf;uyif xifay:ausmf=um;vmcJhonf? ol.t
ouf 14 ESpft±G,fwGif vli,fuav;rsm;udkpkpnf;I tDZm (Ezra) [kac:
aom [Db±l;bmompum;udkomajymqdkrnfh olrsm;tzGJ@udk wnfaxmifcJh
onf? touf 17 ESpft±G,fwGif Poaleizion (Zdkif,mtvkyform;rsm;)
tzGJ@xJwGifyg0ifcJhonf? TygwDonf yxrqHk;aomqdk±S,fvpfZdkif,mepfEdkif
iHa&;tzGJ@ tajccHtzGJ@tpnf;wpfckjzpfonf? TygwDonf Zdkif,medpef*.
vlr_a&;ESifhEdkifiHa&;wnfaqmufyHkrsm;udk q,fpkESpfaygif;rsm;pGm tkyfpdk;v$rf;rdk;
cJh+yD; rsm;aomtm;jzifh biful±D,ef.tkyfcsKyfr_atmufwGifjzpfonf?
1906 ckESpfwGif ygvufpwdkif;odk@ajymif;a±$›cJh+yD; *sL;pdkufysdK;a&;vkyfief;rsm;.
vdarRmf+cHYtvkyform;tjzifhjzpfap/ 0dkifodkavSmifonfhae&mrsm;wGifjzpfap
tvkyfvkyfcJhonf? TpdkufysdK;a&;+cHudk Zdkif,mepfwdk@u t&ifvkyfaqmifcJh
jcif;jzpfonf?aemufydkif;YumvDv(Galilee) wGiftapmifhtjzpftvkyfvkyf
cJhonf?
bifonfav;ESpfvHk;vHk; ol.v,f,majrrsm;Y tvkyfvkyfaeaomfvnf;
tvkyform;tcGifhta&;a&;&mrsm;Ypdwf0ifpm;r_±Sd+yD;Poaleizion ygwDA[kdt
zGJ@0ifjzpfvmonf? 1910 ckESpfwGif ol@udkygwD.owif;pmxkwfvkyfaom*s±k
pvifY t,f'Dwmtjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&+yD; ola&;om;aompm
* Zdkif,mepf0g'Donf *sL;vlrsdK;rsm;. ,cifygvufpwdkif;wGif *sL;EdkifiHjyefvnfxlaxmif
a&;ESifhacwfrSDaomtDpPa&;vfEdkifiHaxmufyHha&;wGif qufvufyg0if&ef vkyfaqmif
onfh*sL;vlrsdK;rsm;.EdkifiHa&;v_yf±Sm;r_jzpfonf?
-21-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
rsm;wGif“a';Apfbiful&D,ef”qdkonfhuavmifemrnfwyfcJhonf? ([Db±l;
bmomjzifh“jcaoFhaygufp”[k t"dy`g,f&onf?)
1912 ckESpfwGif wl&uDEdkifiHodk@oGm;I tDpwefbl;(vf)wuUodkvfY Oya'
ynmudkoif,l+yD; owif; axmuftjzpf tvkyfvkyfcJhonf? 1915 ckESpfwGif
a';Apfbiful&D,efudk atmfwdkref.vufatmufwGif EdkifiHa&;v_yf±Sm;r_rsm;
jyKvkyfjcif;a=umifh ygvufpwdkif;rSjynfESif'g%fay;jcif; cHcJh&onf?
jynfESif'g%fay;jcif;cH&+yD;aemuf e,l;a,muf+rdK@wGif tajccsaexdkifcJh+yD; azg
vmref0d(pf)(Paula Munweis) ESifhawG@qHkcJh+yD;1917ckESpfwGifr*FvmaqmifcJh
onf? olwdk@wGifom;orD;oHk;a,muf xGef;um;cJhonf? olonf 1918
ckESpfwGif+Adwdo#wyfrawmf. wyf&if; 38 ±Sd*sL;vlrsdK;tzGJ@0ifrsm;.wyf&if;
wGif wm0efxrf;aqmif&onf? yxrurBmppf+yD;onfhaemuf ygvufpwdkif;
EdkifiHudk atmfwdkreftifyg,m±Sd +Adwdo#tifyg,mu odrf;ydkufEdkif+yD;aemufol
ESifhol@rdom;pkrsm;u ygvufpwdkif;EdkifiHodk@jyefvmcJhonf?
1921 ckESpfwGif a';Apfbiful&D,efonf (Jewish Labour Party) *sL;vlrsdK;
rsm;.avbmygwDwGif taxGaxGtwGif;a&;rSL;ESifh 1930 ckESpfwGif qdk±S,f
vpfrufydkifygwD (Socialist Mapai Party) .acgif;aqmifjzpfcJhonf? ig;ESpf
aemufydkif;wGif *sL;vlrsdK;rsm;at*sifpD (JewishAgency) wGif obmywdjzpf
vmcJhonf?
+Adwdo#wdk@rSygvufpwkdif;EdkifiHodrf;ydkufjcif;udk±kyfodrf;+yD;aemuf1948ckESpfar
v 14 &ufae@wGif*sL;vlrsdK;wdk@. wdkif;jynfjzpfaomtDpa&;(vf)EdkifiHay:xGef;
cJhonf? xdktcsdefwGif a';Apfbiful&D,efutDpa&;(vf)EdkifiH. yxrOD;qHk;
aom0ef}uD;csKyfjzpfvmcJhonf? ol.0ef}uD;csKyfoufwrf;ESpfckpvHk; (1948
–1953 ckESpfESifh 1955–1963 ckESpf) wdk@wGif pufr_qdkif&mESifhpdkufysdK;a&;jyef
-22-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
vnfjyKjyifa&;v_H@aqmfr_rsm;a=umifh pD;yGg;a&;zGH@+zdK;wdk;wufr_rsm;±SdvmcJhonf?
xdk@twl Oa&myrS'kuQonftrsm;tjym; tDpa&;(vf)EdkifiHodk@ tajccs&ef
tm;ay;tm;ajr‡mufcJhaomay:vpDtwGuf =um;0ifaphpyfajymqdkr_rsm; jyK
vkyfcJhonf?
a';Apfbiful&D,efonf 1963 ckESpfwGif t+idrf;pm;,lcJhonf? odk@aomf
aemufESpfESpft=umwGif EdkifiHa&;avmuxJodk@Mapai Party acgif;aqmif.
twdkuftcHtjzpf jyefvnf0ifa&mufcJhonf? bifonf 1974 ckESpfwGifuG,f
vGefcJhonf?
-23-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
rm*&ufpif*gonf1884ckESpf/pufwifbmv14&ufae@Yacgeif;(Corning)/
e,l;a,mufòrd‹wGif zGm;jrifcJhonf? olr.zcifrSmaysmfaysmfaewwf+yD; bm
oma&;wGift,Hkt=unfr±Sdaom (Free Thinker) wpfa,mufjzpfonf?
odkŒaomfolr.rdcifutvGefbmomw&m;udkif;±d_if;+yD; uav; 11 a,muf
±SdcJhonf? olrruG,fvGefrSD umvwpfav#mufrSm wDbDa&m*gudkcHpm;&+yD;wD
bDydk;awG[m olr&JhtqkyfeJ@t±dk;awGudk jyif;xefpGmwdkufcdkuf&if; aemufqHk;
wGif olruTa&m*gjzifhyif uG,fvGefcJh&onf? rm*&uf. zcifEkdifiHa&;±_
axmifhrsm;jzpfaom trsdK;orD;rsm;rJay;ydkifcGifh/ tcGeftaumufrsm;udkjyef
]]trsdK;orD;awGrSm olrdcifwpfa,mufjzpfcsifovm;? 'grSr[kwfoluav;b,fESpf
a,mufvdkcsifovJqdkwmudka½G;cs,fEdkifzdkU tajccHvGwfvyfcGifhawG½Sd&r,f/}}
“Woman must have her freedom, the fundamental freedom of
choosing whether or not she will be a mother and how
many children she will have.”
rm*&ufpif*g (1884-1966)
*&ufpif*g (Margaret Higgin Sanger)
onfoaE<wm;qD;a&;twGuf v_yf±Sm;
aqmif±Gufr_rsm;rSmtrsdK;orD;vGwfajrmufa&;v_yf±Sm;r_
rsm;udk tpysdK;v_H@aqmfaponf? tar&duefEdkifiHolrm*
&ufpif*g. ody`Hqdkif&moaE<wm;qD;jcif;/ rdom;pkpDrH
udef;a±;qGJjcif;ESifhvlOD;a&wdk;wufr_tay: xdef;csKyfjcif;
wdk@wGif a±S›aqmifvrf;jyv_yf±Sm;r_vkyfcJhojzifh urBmwpf
v$m; xif±Sm;ausmf=um;cJhonf?
rm
-24-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
vnfaumif;rGefvmatmifjyKvkyfjcif;wdk@u olrtay:v$rf;rdk;r_rsm;±SdcJhonf?
TuJhodk@tjrif±_axmifhrsm;a=umifh olr.rdom;pktay:tdrfeD;csif;rsm;u
acgif;rmolrsm;[kxifjrif=uonf?
rm*&ufonf a'otxufwef;ausmif;wGifatmifjrifcJh+yD;aemuf e,l;
a,muf+rdK@[wfqif (Hudson) ±SdcvmA&uf (Claverack) aumvdyfwGif
atmifjrifcJhonf? xdk@aemufrm*&ufu e,l;*smpDwGif q&mrtjzpfw0ef
xrf;aqmif+yD;aemufwGif olr.aovkarsmyg;rdcifudkjyefI=unfh±_apmifh
a±SmufcJhonf? 1896 ckESpfwGif olr.rdcifaoqHk;oGm;cJhonf? xdktcsdefwGif
rm*&ufrSm ol@rdciftwGufpdwfraumif;jzpf&+yD; rdrdudk,fwdkifrdciftay:
aumif;rGefpGmrjyKpkcJh&jcif;ESifhvlr_todkif;t0ef;rsm;.aq;ynmt&vspfvsL
±SLr_rsm;tay: pdwfrauseyfjzpf+yD; tvGefyifylaqG;0rf;enf;cJhygonf? rsm;r
=umrSDrm*&ufonf 0d_ufzvdrf; (White Plains) e,l;a,muf+rdK@odk@oGm;+yD;
olemjyKoifwef;wufcJhonf? xdk@aemufolru e,l;a,muf+rdK@odk@oGm;I
e,l;a,muf+rdK@.atmufydkif;ta±S@zufa'o±Sd qif;&Jom;rsm;&yfuGufwGif
oGm;I wm0efxrf;aqmifcJhonf? 1902 ckESpfwGif 0DvsHpif*gESifhvufxyfcJh
onf? aemufwpfESpf rm*&ufudk,fwdkiftqkyfa&m*g±Sdaomfvnf; olwdk@.y
xrOD;qHk;om;OD;uav;udk arG;zGg;cJhonf? aemufwGif om;wpfa,mufESifho
rD;av;wpfa,mufarG;zGg;cJh+yD; orD;av;rSmuav;b0Yyif uG,fvGefoGm;±Sm
onf?
qif;&Jom;&yfuGufYrdcifrsm;onf rm*&ufpif*gxHodk@vmI udk,f0efr±Sd&ef
rnfodk@a±Smif±Sm;&rnfhowif;tcsuftvufrsm;udk toem;cHar;jref;jcif;
rsm; }uHKawG@&cJhygonf? TtawG@t}uHKrsm; jzwfoef;vmcJh&aoma=umifh
rm*&ufrSwjznf;jznf;vlr_a&;jyKjyifajymif;vJr_vdkvm;ol jzpfvmcJhonf?
xdk@aemufrm*&ufu qdk±S,fvpfygwDxJodk@0ifcJhonf? qdk±S,fvpfygwDonf
tpdk;&rStm;vHk;udktkyfcsKyfEdkifcGifh±Sd+yD;,if;wdk@rSypPnf;rsm;udkjyefvnfa0iSay;
-25-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
rnfponfhEdkifiHa&;t,ltq±SdonfhygwDjzpfonf? rm*&ufonfjyKjyif
ajymif;vJa&;twGuf csDwufyGJrsm;pwifwufa&muf+yD; oaE<wm;qD;a&;
enf;vrf;tm;vHk;udk pwifzwf±_awmhonf? olru rdom;pkta&twGuf
rsm;vGef;jcif;onfqif;&JEGrf;yg;r_ESifh}uHKawG@&onfhtajccHtcsufjzpfonf[k
,Hk=unfonf? 1913 ckESpfwGif ‘Woman Rebel’ “awmfvSefoltrsdK;orD;”
[laomowif;pmudk wpfvv#ifwpf}udrfxkwfa0cJhonf? xdkowif;pmwGif
trsdK;orD;rsm;udk rdrdwdk@.rdom;pkOD;a&udk uef@owfwwfvm&efESifh “oaE<
wm;qD;a&;(Birth Control)”qdkonfhpum;vHk;udkyxrqHk;oHk;cJholjzpfonf?
xdkpmtkyfajcmuftkyfajrmufudk yHkESdyfxkwfa0+yD;onfhtcsdefwGif rm*&ufudk
zrf;qD;um npfnrf;onfhpmayrsm;udk xkwf,ljzef@csDonf[kw&m;pGJqdkcJh
onf? olruvnf; Oa&mybufodk@xGufajy;v$wfajrmuf+yD; oaE<wm;qD;
a&;ta=umif;qufvufavhvmcJhonf? xdk‹twlaq;cef;rsm;udk vSnfh
vnf=unfh±_I aq;bufqdkif&mokawoejyKolrsm;ESifhvnf;aqG;aEG;cJh
onf?
pif*gu 1916 ckESpfwGif tar&duefEdkifiHodk@jyefvmcJhonf? TwGifolrtay:
w&m;pGJqdkcsufrsm;oufwrf;ukefqHk;oGm;cJh+yD;jzpfonf?xdktcsdefrSpIEdkifiHw
0Srf;vHk;a[majyma&;vkyfief;rsm;udk pwifvkyfaqmifcJhonf? e,l;a,muf
+rdK@wGif olrESifhtaygif;tygwpfcsdK@u tar&duefEdkifiH.yxrOD;qHk;oaE<wm;
qD;a&;aq;cef;udkqif;&Jom;rsm;±Sd&mae&mwGifzGifhvSpfcJh+yD;oaE<wm;qD;a&;
ESifhywfoufonfhypPnf;rsm;ESifh owif;tcsuftvufrsm;udka0iSay;onf?
xdk‹a=umifhEdkifiHawmfOya'csdK;azmufr_jzifhtzrf;cH&+yD;olr.nDtpfrESifhtwl
axmifwpfvtcscH&onf? 1917 ckESpfwGif t±Sdefjrifhrm;vmap+yD;/ a[m
ajymyGJrsm;ESifh e,l;a,muf+rdK@±Sdrdrdtm;axmufcHolrsm;xHrS tultnD&efyHk
aiGawmif;cHjcif;rsm;udk vkyfaqmifcJhonf? xdk@twlBirth Control Review
udkpwifxkwfa0jzef@csDcJh+yD; ,if;rSmolr. 23 ESpftwGif; v_yf±Sm;r_twGuf
aºuG;a=umfoHjzpfcJhonf? e,l;a,mufw&m;±Hk;. oaE<wm;qD;a&;vkyfief;
-26-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
rsm;tay: av#mhcsr_rsm;ðyvkyfr_a=umifh olr.wdkuf±dkufv_yf±Sm;r_rsm;udk&yf
qdkif;+yD; oifhawmfaomjynfe,fESifhz,f'&,fOya'rsm;xJwGif xnfhoGif;Edkif
&efóud;pm;cJhonf? rm*&ufpif*gu t+rJwrf;e,l;a,muftm%mydkifrsm;ESifh
jyemjzpfaomfjim;vnf;olruqufvuf+yD;vlxkrsm;a±S›wGifa[majymyGJ
rsm;jyKvkyf+yD; Oa&myoaE<wm;qD;jcif;qdkif&mokawoetzGJ@ESifhvnf; t
quftoG,ft+rJwrf;±SdcJhonf? 1922 ckESpfwGif*syefokd@ c&D;xGufcJhonf?
,if;c&D;pOfrSm tm±Sc&D;pOfxGufjcif;rsm;xJrS yxrqHk;t}udrfjzpfonf?
aemufwpfESpft=umwGif rm*&ufESifholr.oli,fcsif;rsm;rS aq;bufqdkif
&mokawoevkyfief;tzGJ@udk aq;bufqdkif&mordkif;a=umif;rsm;ESifh oaE<
wm;qD;a&;qdkif&mowif;tcsuftvufrsm;ta=umif; pkpnf;&eftwGuf
e,l;a,muf+rdK@awmf/ csDum*dkESifhatvDEGdKif;wdk@Y zGifhvSpfcJhonf? 1930 ckESpf
wGif tar&duefEdkifiHw0Srf;vHk;Yaq;cef;aygif; 55 ckudkzGifhvSpfEdkifcJhonf? xdk
tcsdefwGifpif*gu ol.vuf±Sda,mufsm;ESifhuGm±Sif;+yD; a*sEdktmtdyf(csf)pvD;
(J. Noah H. Slee) ESifhvufxyfcJhonf?
1927ckESpfwGifrm*&ufpif*guqGpfZDvefEdkifiH/*seDAm+rdK@wGifusif;yrnfhyxr
OD;qHk;urBmhvlOD;a&tpnf;ta0; (World Population Conference) jzpf
ajrmufa&;twGuf ulnDjyifqifay;+yD; xdktpnf;ta0;Ypum;ajymcJhojzifh
olr.trnfrSm urBmw0Srf;vHk;wGifausmf=um;vmcJhonf? rm*&ufESifht
aygif;tygrsm;uqufvufIjynfe,fESifhz,f'&,fOya'rsm;xJ±SdoaE<wm;
qD;a&;qdkif&mudpPESifhjynfoloufomacsmifcsda&;qdkif&m tpDtpOfrsm;Y
oaE<wm;qD;a&;qdkif&m owif;tcsuftvufrsm;jzef@a0&eftwGuf }udK;
pm;+yD;ajymqdkaqG;aEG;cJhonf? 1940 ckESpfwGif tar&duefoaE<wm;qD;a&;
v_yf±Sm;r_tzGJ@rS aq;cef;rsm;zGifhvSpf+yD; aq;bufqdkif&mu|rf;usifolrsm;.
vufcHr_udk &,lI aemufqHk;wjznf;jznf;vlxk.vufcHr_udk&±Sdvmonf?
tar&dueftrsm;pktwGuf rm*&ufpif*grSm oaE<wm;qD;a&;v_yf±Sm;r_[k
-27-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
odrSwfxm;=uonf?1939–45ckESpf'kwd,urBmppftwGif;Oa&mywyfrsm;
ESifhtar&duefrS*smreD/ tDwvD/ *syefwdk@ESifhyËdyuQjzpfaeonfhtcsdefwGif olr
.emrnfausmf=um;r_rSm wjznf;jznf;}uD;xGm;vmcJhonf? pif*grStar&d
uefu ppfyGJrsm;wGifyg0ifjcif;tay: twdkuftcHjzpfcJhonf? (pif*guppfyGJrsm;
onf EdkifiHvlOD;a&rsm;tqrwefwdk;yGm;vma&;&v'fjzpfonf[k cdkifrmpGm
,Hk=unfonf?)1946ckESpfwGifEdkifiHwumrdbpDrHudef;z,f'a&;±Sif; (Intern-
-ational Planned Parenthood Federation) udkulnDxlaxmifcJhonf? T
v_yf±Sm;r_onf olrtwGuft}uD;qHk;ESifhaemufqHk;v_yf±Sm;r_jzpfcJhonf? olr
.aemufqHk;toufwmtESpfESpfq,ftwGif; olr.ESvHk;tm;enf;yifyef;
armyef;aomfvnf; qufvuf+yD;c&D;xGufw&m;a[majymyGJrsm;ESifhwkHŒjyef
a=ujimcsufrsm; jyKvkyfcJhonf? olronf 1966 ckESpf/ pufwifbmv 6
&ufae@wGif wwfqef (Tucson) t&DZdk;em; (Arizona) wGifuG,fvGefoGm;cJh
onf?
-28-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
vuf(cf)onfqif;&Jom;v,form;wpfOD;.om;jzpf+yD;1943ckESpfpufwif
bmv 29 &ufae@wGif ydkvefEdkifiH±Sdydkydk0dkwGifzGm;jrifcJhonf? toufarG;0rf;
a=umif;ausmif;wpfckYatmifjrif+yD;aemuf um;0yfa±SmhwpfckY 1961 rS
]]uRefawmfuysif;w,f/ 'gayrJhysif;wJhvlawGubD;awG? pufbD;awGwDxGifwm
r[kwfvm;/ bmjzpfvdkUvJqdkawmholwdkUuvrf;ravQmufcsifvdkU 'grSr[kwf
ypönf;awGro,fcsifvdkUaygh/}}
“I’m lazy. But it’s the lazy people who invented the wheel and the
bicycle because they didn’t like walking or carrying things”
]]pdwfysufrI? cg;oD;rIawGeJUtultnDrJhrIawGeJUvTrf;rdk;rIawGeJUêuHawGU&aer,f
qdk&ifbmudkrQwnfaxmifEdkifrSmr[kwfbl;/}}
“It is hardly possible to build anything if frustration, bitterness and a
mood of helplessness prevail”
]]uRefawmfhtjrifeJUajym&&iftaumif;bufuajymif;vJrIawG½SdvmatmiftwGuftajc
cHuswJhtcsufuawmhvlom;awGtay:0efaqmifrIay;jcif;jzpfw,fvdkUxifygw,f/}}
“The Thing that lies at the foundation of positive change, the way
I see it, is service to a fellow human being”
vuf(cf)0,f(vf)pm (1943- )
(cf)0,f(vf)pm(Lech Walesa) onf
ydkvefEdkifiHom;jzpf+yD; ,if;onfEdkifiH
a&;orm;ESifh ,cifutvkyform;or*~ESifh vl@tcGifht
a&;twGufv_yf±Sm;olwpfOD;jzpfcJhonf? ,if;onfSolid-
-arity (Solidarnosc) [laomqdkAD,ufEdkifiH.yxrOD;qHk;
vGwfvyfaom tvkyform;or*~jzpfcJhonf? vuf(cf)
onf 1983 ckESpfwGif Edkb,f(vf)+idrf;csrf;a&;qk&±Sd+yD;
1990rS 1995 ckESpftxd ydkvefEdkifiH. orRwtjzpf
wm0efxrf; aqmifcJhonf?
vuf
-29-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
1965 ckESpftxdtvkyfvkyfcJhonf? oluppfwyfxJwGif 2 ESpf=umtr_xrf;cJh
+yD; wyf=uyf&mxl;txd&±SdcJhonf? 1967 ckESpfwGif(Gdansk) oabFmusif;
wGif v#yfppftvkyform;tjzpfwm0efxrf;aqmifcJhonf? 1969 ckESpfwGif
'Ekwmudkavmh (Danuta Golos) ESifhvufxyf+yD; uav;±Spfa,mufxGef;
um;cJhonf?
vuf(cf)onf tvkyform;or*~wGif wufºuGpGmv_yf±Sm;yg0if+yD; 1970 ckESpf
pufr_ta&;tcif;wGif oabFmusif;vkyfom;rsm; qENjyyGJaumfrwD.obm
ywdtjzpfyg0ifaqmif±GufcJhonf? tpdk;&utpm; taomufaps;E_ef;rsm;jr‡ifh
wif+yD;onfhaemuf abmvfwpfurf;±dk;wef;a'owpfav#mufwGif qlyl
aomif;usef;r_rsm;jzpfay:vmonf? xdktcsdefwGifGdansk ±Sdtvkyform;t
=um;wGifxif±Sm;aomacgif;aqmifwpfOD;jzpfcJhonf?Gdansk ESifh}uD;rm;aom
vDeifoabFmusif;rsm;onf tpdk;&udkqef@usifqENjy&mwGif OD;wnfcsuft
jzpftoHk;csjcif;cH&onf? vuf(cf)0,f(vf)pmu jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&;
udkaxmufcHaomfvnf; xdkjyKjyifajymif;vJa&;vkyf&eftwGuf toHk;jyKaom
enf;pepfrsm;tay: xdef;csKyfjcif;rsm;jyKvkyf&rnf[k wdkufwGef;ajymqdkonf?
rSwfom;p&maumif;aom tjzpftysufwpfckY qENjyaeaomvltkyf
20˜000 ausmfudkteD;±Sd tusOf;axmifudkrwdkufcdkuf&ef vltkyf}uD;udkqGJ
aqmifajymqdkEdkifcJhonf?
1976 ckESpfwGif 0,f(vf)pm.tvkyform;or*~v_yf±Sm;r_a=umifh tvkyf
xkwfy,fjcif;udk cH&onf? xdk@a=umifhESpftenf;i,ftwGif; ,m,Dtvkyf
rsm;udkvkyfudkifcJh&onf? oluqufvufI uGefjrLepfr[kwfaomtvkyfo
rm;or*~udk wnfaxmif&mwGifyg0ifcJhonf? 1980 ckESpfwGif ol.oli,fcsif;
rsm;ESifhtwl Solidarnosc (Solidarity) udkxlaxmifcJhonf? tzGJ@tpnf;xl
axmif+yD;r=umrSDwGif tzGJ@0if 10 oef;ausmf±SdvmcJh+yD;0,fvfpmrSm ,if;.
+ydKifbufuif;aomacgif;aqmifjzpfcJhonf?
-30-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
1980 ckESpf=o*kwfvwGifoluGdansk oabFmusif;qENjyyGJudkOD;aqmifcJh+yD;
xdkqENyGJ}uD;u EdkifiHw0Srf;±SdqENjyyGJrsm;udkjzpfay:vmap+yD; ol@udkacgif;aqmif
tjzpftrsm;urSwf,l=uonf? t"duawmif;qdkcsufrsm;rSm tvkyform;
rsm;. tcGifhta&;jzpfonf? tpdk;&tm%mydkifrsm;u 0,fvfpmtm;tnHhcH
t±_H;ay;&efESifhaphpyfoabmwlnDr_&±Sd&ef wdkufwGef;Ed_;aqmfcJhonf? 1980
ckESpf=o*kwfv 31 &ufae@wGifGdansk pmcsKyfY vufrSwfa&;xdk;&efESifhxdkpm
csKyfwGif tvkyform;rsm;twGuf qENjycGifhtcGifhta&;ESifhrdrdwdk@.vGwfvyf
aomtzGJ@rsm;zGJ@pnf;cGifhay;cJhonf?
ol.v_yf±Sm;r_udk uufovpfbk&m;ausmif;rsm;u axmufcHtm;ay;cJh+yD;
1981 ckESpfZefe0g&DvwGif 0,f(vf)pmudk ykyf&[ef;rif;}uD;*|efayg(vf)uAuf
wDuefwGif ol@udkv_dufvJSpGm}udKqdkcJhonf? 0,f(vf)pmonfvnf;uufo
vpfbmomonf ol@twGuftiftm;rsm;ESifh pdwf"gwfwufºuGr_rsm;jzpfvm
aponf[k qdkcJhonf? 1980–1981 ckESpftwGif;0,f(vf)pmonf tDwvD/
*syef/ qGD'if/ jyifopfESifhqGpfZvefEdkifiHrsm;odk@ EdkifiHwumtvkyform;tzGJ@t
pnf;.{nfhonftjzpf a&muf±SdcJhonf? 1981 ckESpfpufwifbmvwGif
Gdansk Yusif;yaomyxrOD;qHk;trsdK;om;Solidarity uGef*&ufwGifobm
ywdtjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&onf?
wdkif;jynfwGif&±Sdaom wc%wmvGwfvyfr_rsm;rSm 1981 ckESpf'DZifbmv
wGif ukefqHk;oGm;cJhonf? xdktcsdefwGifAdkvfcsKyf}uD;*s±kpDvuD; (General
Jaruzelski) rSqdkAD,ufwyfrsm; 0ifa&mufwdkufcdkufr_a=umuf±GH@aoma=umifh
ppfOya'udkcsrSwfcJh+yD; Solidarity udkvnf; &yfqdkif;cJhonf? xdk@twl acgif;
aqmifrsm;udkvnf;zrf;qD;+yD; 0,f(vf)pmudkvnf;aus;vufawm±Gm±Sd tdrf
wpftdrfwGif tus,fcsKyfcsxm;jcif;udkcH&avonf?
1982 ckESpfEdk0ifbmvwGif 0,f(vf)pmudkv$wfay;+yD;Gdansk oabFmusif;
-31-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
wGiftvkyfvkyfcGifhay;onf? 1983 ckESpfwGif ppfOya'udk±kyfodrf;cJhaomfvnf;
vlwpfOD;pD.vGwfvyfr_tay: wif;=uyfr_rsm;±Sdaeao;onf? xdkESpfukefydkif;
wGif0,f(vf)pmuydkvefEdkifiH.t=urf;rzufawmfvSefa&;twGufEdkb,f(vf)
+idrf;csrf;a&;qkcsD;jr‡ifhjcif;cH&onf?
ydkvefwGif±Sd jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&;vkyfolrsm; tultnD&±Sdjcif;rSm udk
bmacsmh(yf)uqdkAD,ufjynfaxmifpkwGif tm%m&±SdcJhaoma=umifhjzpf
onf? 1986 ckESpfwGif udkbmacsmh(yf)u ta±S›Oa&my±SdEdkifiHrsm;. tdrfwGif;
a&;EdkifiHa&;wGif 0ifa&mufpGufzufr_vkyfawmhrnfr[kwfa=umif; twdt
vif;a=ujimcJhonf?TwGifWojciech Jaruzelski u0,f(vf)pmESifhtwlt
vkyform;or*~v_yf±Sm;r_rsm;ESifh awG@qHkaqG;aEG;&ef zdtm;ay;jcif;cH&onf?
&v'ftjzifhygvDrefa±G;aumufyGJ&±SdcJh+yD;/ uGefjrLepfr[kwfaomtpdk;&u tm
%m&±SdcJhonf? xdk@aemuf 1989 ckESpfwGifSolidarnosc uw&m;0iftzGJ@t
pnf;jzpfvmonf?
1990 ckESpf'DZifbmvwGif0,f(vf)pmu ydkveforRwEdkifiHwGif orRwtjzpf
a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&onf? orRwtaejzifhatmifjrifr_r&±SdyJ ol@udka0
zefolrsm;u wdkif;jynfudktm%m±SifpHepftkyfcsKyfa&;yHkpHjzpfvmatmif tkyf
csKyfonf [ka0zef=uonf? ol.tjyKtrlrSm yHkrSefr[kwfyJ ppfwyfESifhvHk+cHK
a&;rsm;ESifh&if;ESD;pGmtquftoG,f±Sdonfhtay: a0zefjcif;cH&onf? 1995
ckESpfEdk0ifbmvrJa±G;yGJwGif 0,f(vf)pmudk ,cifuGefjrLepfjzpfaom tvuf
ZENm;uGmeD,lpuD; (Aleksander Kwasniewski) rStEdkif&±SdcJhonf?
-32-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJhonf oDtdk'dk±kpbJhESifhaqGrsdK;om;csif;awmfpyf+yD;
1882 ckESpfZefe0g&Dv 30 &ufae@wGif [dkuf('f)ywf/ e,l;a,mufwGifzGm;jrif
cJhonf? ±kpbJhrdom;pkrSm csrf;omaomrdom;pkjzpfonfhtwGuf tdrfwGifq
&mac:+yD;pmoifcJhonf? touf 14 ESpfa&mufonfhtcgrSom a*:wef
ausmif; (Gorton School) wGifausmif;qufwufcJhonf?z&ef@uvif;onf
pmawmfaomausmif;om;wpfa,mufjzpf+yD; [m;AwfwuUodkvfESifhudkvJbD
,gOya'ausmif;wGifwufa&mufatmifjrifcJh+yD;1970ckESpfwGife,l;a,muf
+rdK@w&m;±Hk;Ytvkyf0ifcJhonf?
1905 wGifz&ef@uvif;u ol.0rf;uGJESrtJvDEdk±kpbJhESifhvufxyfcJhonf?
]]aMumufjcif;xufaMumufp&maumif;wmbmrSr½Sdbl;/}}
"There is nothing to fear but fear itself."
]]ighrSm½SdwJh&efolawGudkMunfhNyD;ighudkqHk;jzwfyg/}}
"I ask you to judge me by the enemies I have made."
]]a½S›qufoGm;zdkUvrf;trsm;BuD;½Sdw,f/
'gayrJhudk,fhae&mrSm&yfwnfzdkUenf;vrf;wpfckxJyJ½Sdw,f/}}
"There are many ways of going forward, but only one way of
standing still."
z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJh (1882–1945)
&efŒuvif;'DvmEdk¶kpbJh (Franklin Delano Roos-
-evelt) onftar&duef. 32 a,mufajrmuf
orwWjzpf+yD; 1933 uae 1945 txdtkyfcsKyfcJhonf?
olonfoufwrf; 4 ESpfwdkifta¶G;cHcJhaom yxrOD;qHk;
orRwjzpf+yD;wdkif;jynfudk'kwd,urBmppfESifhpD;yGg;a&;uyf
qdkufonfh=um;rSmyif a¶S›aqmiftkyfcsKyfcJhonf?
z
-33-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
olr.zcif{vd,uf±kpbJh(Elliott Roosevelt) rSm1901–1909ckESpfYtar
&dueforRwjzpfcJhaom oDtdk'dk±kpbJhESifhnDtpfudkawmfonf? olr.cifyGef;uJh
odk@yiftJvDEdkonf 'Drdku&ufwpfa,mufjzpf+yD; EdkifiHa&;wGifwu,fhpdwf0if
pm;cJholjzpfonf?
1910 ckESpfwGif±kpbJhonf e,l;a,mufqD;edwftrwftjzpf a±G;cs,fcH&+yD;
aemuf e,l;a,mufEdkifiHa&;avmuwGifxif±Sm;ausmf=um;vmcJhonf? ±kp
bJh.t&nftcsif;rsm;udk tar&dueforRw0l;'±dk0Dvfqif (Woodrow Wil-
-son) uawG@±Sd+yD; 1913 ckESpfwGif,if;udka&wyf.vufaxmuftwGif;a&;
rSL;tjzpfcef@xm;cJhonf?±kpbJhuxdk&mxl;udkajcmufESpfwm=umatmifxrf;
aqmifcJhonf?
0l;'±dk0DvfqifESifhtjcm;'Drdku&ufwpfacgif;aqmifrsm;u cufcJaomtcsdef
umvtwGif;Y ±kpbJh.tm;oGefcGefpdkufaqmif±Gufr_wdk@udk=unfhI oabm
wusjzpfcJhonf? 1917 ckESpfYtar&duefjynfaxmifpkrS yxrurBmppft
wGif;odk@0ifa&mufonfhtcsdefY ±kpbJhrSwdkif;jynftwGif; a&wyfqdkif&m
ypPnf;rsm;xkwfvkyfaompuf±Hkrsm;ESifhoabFmusif;rsm;udk aqmufvkyfEdkifcJh
onf? ppftwGif;olu ajrmufyifv,fwGif±SdaomppfyGJtwGuf enf;AsL[m
rsm;a&;qGJ&mwGifulnDcJh+yD; xdkpDrHudef;uyif*smrefwdk@.U-boat enf;AsL[m
udktiftm;avsmhenf;apcJhonf?
1921 ckESpfaEG&moDwGif ±kpbJhtvGefyifemrusef;jzpfcJhonf? aemufqHk;w
jznf;jznf;wGifyif ydkvD,dka&m*gcHpm;&onf[k prf;oyfawG@±Sdonf? xdktcsdef
wGifolonfwpfudk,fvHk;avjzwfcH&eD;yg;jzpf+yD; aemifwGifol‹ajcaxmufudk
rnfonfhtcgr# aumif;aumif;rGefrGeftoHk;jyKEdkifjcif;r±Sdawmhacs? ol@udk
aumif;aumif;rGefrGefod±Sdaom qD;edwftrwfz&ef@ppfz,fuif; (Frances
Perkins) u±kpbJh.a&m*grsm;u ol.trltusifhudkajymif;vJap+yD; ydkI
aumif;vmaomvlwpfa,mufjzpfapcJhonf[kqdkonf? z&ef@ppfz,fuif;
-34-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
u“±kpbJh[maeraumif;wJhtcsdefwGif;rS0dOmOfa&;&mydkif;qdkif&majymif;vJr_
wdk@udk±±SdcJhw,f?u|efawmfowdxm;rdwmuolESpfaygif;rsm;pGmemrusef;jzpf
wJhtcsdefup+yD;aemufydkif;rSm[dkwkef;uol@rSmwpfcgwav±SdwwfwJhtenf;
i,ftay: pD;qufqHwJhtusifhu aysmufoGm;w,f? ol@rSmaEG;axG;wJhpdwfES
vHk;eJ@ ESdrfhcswwfwJhpdwfxm;±Sdvm+yD; eufeJaomtawG;tac:awG±Sdvm
w,f? oludk,fwdkif'kuQqif;&Jr_awGudk em;vnfvmw,f” [krSwfcsufcscJh
onf? ±kpbJhu vufwGef;vSnf;xJwGif xdkifae&aomfvnf; 1928 ckESpfwGif
EdkifiHa&;avmuodk@ wpfzefjyefvnf0ifa&mufcJhonf? aemufwpfESpfwGifyif
±kpbJhudke,l;a,muf+rdK@0eftjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cHcJh&onf? olu
+rdK@0eftjzpfwm0efxrf;aqmifaepOftwGif;tar&du.pD;yGg;a&;jyemudk
rnfodk@ajz±Sif;&eftajccHusustjrif±Sdaomolrsm;ESifhawG@±SdcJhonf?xdkolwdk@
.v$rf;rdk;r_a=umifh ±kpbJhonf tar&du.wdk;wufr_t±SdqHk; EdkifiHa&;orm;
rsm;xJwGifwpfa,muftygt0ifjzpfonf?
1929 ckESpfatmufwdkbmvjzpfyGm;cJhaom “Wall Street Crash” onftar
&du.ordkif;a=umif;wpfav#mufwGif tqdk;±Gm;qHk;pdwfcHpm;p&mjzpfvmcJh
onf? tar&dueforRw[m;bwf[l;A,f (Herbert Hoover) u awmifol
v,form;rsm;twGuf EdkifiHu,fq,fa&;taxmuftyHhay;&mwGif aES;
auG;jcif;ESifh+rdK@ay:±SdtvkyfvufrJhrsm;udk tultnDay;&efjiif;qdkjcif;rsm;jyK
vkyfcJhonf? [l;A,fu z,f'&,ftvkyfvufrJhtvkyform;rsm;udk jzpfay:
vmaprnfhtqdkwifoGif;xm;onfhOya'udk ADwdktm%mjzifhy,f csvdkuf+yD;
jynfol@tvkyform;pDrHudef;wnfaxmifa&;udkqef@usifcJhonf?
e,l;a,muf+rdK@awmf0efwpfa,muftaeESifh ±kpbJhonf tvkyfvufrJhrsm;
tm; ulnDEdkif&eftm;oGefcGefpdkuf}udK;pm;cJhonf? xdk@twl e,l;a,mufjynf
e,fta&;ay:u,fq,fa&;aumfrwDudkwnfaxmif+yD; tvkyfvufrJhrsm;
ESifhtouft±G,f}uD;olrsm;udk pwifulnDEdkifcJhonf?
-35-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
±kpbJhue,l;a,muf+rdK@0eftjzpf atmifjrifpGmwm0efxrf;aqmifcJhojzifh
1932ckESpf'Drdku&ufwpforRwa±G;yGJYa±G;cs,fp&macgif;aqmiftjzpfodom
xif±Sm;pGmay:vGifvmonf? ±kpbJhrSpD;yGg;a&;jyemtay: rnfodk@ajz±Sif;&
rnfhtay: odomxif±Sm;pGmraz: jyEdkifaomfvnf; ol.&Dywfbvpfuef&ef
oludktvG,fwulatmifEdkifcJhonf?
±kpbJhorRwjzpfjzpfcsif;rSmyifwdkif;jynfwGifjzpfyGg;aeaomb%fvkyfief;t±_yf
taxG;jyemESifh}uHKawG@&avonf? pD;yGg;a&;jyemrsm; pwifvmonfh
tcsdefrSpIwdkif;jynf±Sdb%fig;yHkwpfyHkudkydwfcsypfvdkufonf?aemufqufwGJ
taejzifh vlrsm;.b0toufwmtwGuf pkxm;aomaiG 15μ aysmufqHk;
cJh&avonf? 1933 ckESpfESpfOD;ydkif;wGif tar&duefwdk@u,if;wdk@.b%fvkyf
ief;tay:,Hk=unfr_enf;vm+yD; rdrdwdk@.aiGrsm;udkxkwf,l+yD;onfhaemuftdrf
wGifjyefxm;=uavonf? ±kpbJhorRwjzpf+yD;aemufwpf&ufwGifyif b%f
tm;vHk;udk ydwfcdkif;avonf? xdk@aemufuGef*&uftpnf;ta0;ac:I aemif
aiGa=u;jyemay:vmv#if aiGpkolrsm;rdrdwdk@.aiGa=u;rsm;udk rqHk;±H_;ap&ef
tmrcHay;onfh w&m;Oya'udkwifoGif;&efawmif;qdkavonf?
1933 ckESpfrwfv 9 &ufae@wGif ±kpbJhutxl;uGef*&ufwpfckudk ac:,lcJh
onf?olutzGJ@0ifrsm;udktvkyfvufrJhjyemudkajz±Sif;&efenf;vrf;wpf
ckrSm “tpdk;&udk,fwdkiftvkyfac:,lcef@xm;&ef” jzpfonf[kajymonf?
aemufoHk;vtwGif; ±kpbJhutvkyfvufrJhjyemajz±Sif;&ef ta&;}uD;
onfh Oya'rl=urf;rsm;wifoGif;+yD; uGefu&ufrStwnfjyKay;cJhonf?
txl;uGefu&uftpnf;ta0;udk&ufw&m[kac:qdk+yD; ±kpbJh.vdktyfcsuf
rsm;udkxkwfaz:cJhonf?
tpdk;&u tvkyform;rsm;pGmudk tvkyfcef@ac:,lcJhonf? ±kpbJhutvkyf
vufrJhjyemudkenf;yg;vmatmif }udK;pm;Iajz±Sif;aepOf wcsdefwnf;rSm
yiftvkyfrvkyfEdkifaomolrsm;twGuf tcuftcJudkavsmh enf;vmatmif
-36-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
}udK;pm;onf? ±kpbJhutultnDwu,fvdktyfolrsm;udk tpdk;& axmufyHh
a=u;aiGay;&eftwGuf z,f'&,fta&;ay:u,fq,fa&;tkyfcsKyfr_tzGJ@
(Federal Emergency ReliefAdministration) udkwnfaxmifcJhonf?1935
ckESpf=o*kwfvwGif vlr_vHk+cHKr_tufOya'udk twnfjyKcJhonf? TtufOy
a'onf touft±G,f}uD;yifpifESifhz,f'&,fESifhjynfe,fwdk@.tvkyfvuf
rJhtay: u,fq,fa&;taxmuftyHhay;jcif;wdk@jzpfonf?
NAACP uz&ef@uvif;±kpbJhudk 1932 ckESpfwGif a±G;cs,fvdkufjcif;tm;jzifh
Oya'ESifhw&m;pD&ifjcif;r±SdbJao'g%fay;jcif;udk+yD;qHk;Edkifvdrfhrnf[kar#mfvifh
xm;ygonf? tmz&dueftar&duefom;rsm;udk Oya'ESifhtnDw&m;pD&if
jcif;r±SdbJ &yfpJa&;v_yf±Sm;oltmz&dueftar&duefom;ESpfa,mufu ±kpbJh
tEdkif&±SdatmifulnDay;cJhonf? ol.ZeD;tJvDEdk±kpbJhonf w&m;Oya'ESifh
tnDpD&ifjcif;r±SdyJao'g%fay;jcif;qef@usifa&;vkyfief;rsm;udk tcsdef=umjrifh
pGmvkyfudkifcJhonf? rsm;r=umrDwGif w&m;Oya'ESifhtnD pD&ifjcif;r±SdyJao
'g%fay;jcif;udk qef@usifonfhOya'rl=urf;udka&;qGJcJhonf? TOya'xJwGif
w&m;Oya'abmifay:wGiftvkyfvkyfaomwm0ef±Sdyk*~dKvfrsm;uw&m;r0if
ao'g%fay;jcif;udkjzpfay:aomtcsdefwGif rdrdwm0ef0wW&m;twdkif;rvkyf
aomolrsm;udkw&m;Oya't&pD&ifjcif;jyKvkyf&efyg0ifonf?1935ckESpfwGif±k
pbJhtm;TOya'=urf;udkaxmufcH&efpnf;±Hk;jcif;cH&onf?rnfodk@qdkapum
rl±kpbJhu xdkOya'rl=urf;twGufoluulnDv#if awmifydkif;±SdvljzLvlrJqEN
ay;olrsm;u ol@udkcGihfrv$wf rJay;awmhrnfr[kwfa=umifhjzpfonf?
vGefcJhaom 1936 ckESpforRwa±G;aumufyGJwGif ±kpbJhuEdkifiHawmf.aiGa=u;
pm&if;udk uwday;xm;onfhtwdkif;rxm;EdkifI taESmifht,Sufay;jcif;cH&
onf? wcsdK@uvnf; ±kpbJhudkuGefjrLepftjzifh pGyfpGJajymqdkcJhonf? odk@aomf
vnf;pDrHudef;topf (New Deal) uwu,fvl}udKufrsm;I &Dywfbvpf
ueftrwfudk vG,fulpGmtEdkif&±SdcJhonf?
-37-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
±kpbJhu wwd,t}udrfta±G;cHrnf[ka=ujimcJh+yD;aemuf trsm;u ol‹udk
tm%mrsm;vGef;onf[kpGwfpGJr_rsm; rsm;oxufrsm;vmonf? xdk@a=umifh
±kpbJhu tar&dueforRwoufwrf;ESpfckudkom,l&rnf[k a&;om;cJhaom
Oya'udkyxrOD;qHk;csdK;azmufI wwd,t}udrfta±G;cs,fcHcJh+yD; 1940 ckESpf
wGiftEdkif&±SdcJhonf?
'kwd,urBmppftwGif; tar&duef. =um;ae0g'rSwqifhr[mrdwfrsm;udk
rsufESmomay;cJh+yD; aemufqHk; *syefwdk@u ykvJqdyfurf;udk0ifwdkufcJh+yD;onfh
aemuf tar&duwdk@uppfyGJxJudk0ifcJhonf? 1944 ckESpfwGif pwkwÎt}udrf
orRwtjzpfa±G;cs,fjcif;cHcJh&onf? z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJhonf 1945
ckESpfarv & &ufae@Y *smreDwdk@vufeufcsjcif;rwdkifrDoHk;ywfwGif uG,fvGef
oGm;cJhonf?
oluG,fvGefoGm;+yD;aemuf ±kpbJh.ZeD;onftJvDEdk±kpbJhESifhol.om;ESpf
a,mufjzpfaom *sdrf;(pf)±kpbJhESifh z&ef@uvif;±kpbJha*stm&fwdk@rSm EdkifiHa&;
avmuwGifqufvufv_yf±Sm;cJhonf?
-38-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
vDeifonf1870ckESpf{+yDv10&ufae@wGifppf=bpf(Simbrisk) +rdK@±k±Sm;EdkifiH
YzGm;jrifcJhonf?ol.zcifrSmausmif;ppfaq;a&;jzpf+yD;uGefqmaA;wpftjrif
±SdolwpfOD;jzpfonf? xdk@twlolonf ±k±Sm;atmoa'ghbk&m;ausmif; (Orth-
-odox Church) .bmoma&;udkif;±d_if;aom toif;om;wpfOD;jzpfonf?
ol.rdcifrSmajrydkif±Sifq&m0ef}uD;wpfOD;.orD;jzpfonf?vDeif.rdom;pkrSm
]]vGwfvyfjcif;qdkwmwu,fhudktzdk;wefw,f/ tzdk;wefvGef;
vdkUcGJwrf;eJUay;&rSmjzpfw,f/}}
“It is true that liberty is precious – so precious that
it must be rationed”
]]aoewfwpfvuf½SdwJhol[m aoewfwpfvufrSr½SdwJh
vlta,muf 100 udkxdef;csKyfEdkifw,f/}}
“One man with a gun can control 100 without one.”
]]vdrfnmrIawGudkcPcPoHk;r,fqdk&ifaemufrSmtrSefw&m;jzpfvmEdkifw,f/}}
“A lie told often enough becomes the truth.”
bv,fwDrmvDeif (1870–1924)
v,fwDrmvDeif(Vladimir Lenin) onfEdkif
iHa&;acgif;aqmifwpfOD;ESifh 20 &mpk.awmf
vSefa&;tawG;tac:±Sdaomoljzpf+yD; ±k±Sm;EdkifiHESifhom
ru wurBmvHk;tay: eufeJaomxda&mufr_rsm;±SdcJh
onf? vDeifonf 1917 ckESpfwGifabmf±SDApf (Bolshe-
-vik) u±k±SEdkifiH.tm%modrf;cJhpOfu pDpOf!$ef=um;cJh
olwpfOD;jzpfonf? xdk@twl vDeifonf qdkAD,ufEdkifiH
udk wnfaxmifolESifhyxrOD;qHk;aom acgif;aqmif
vnf;jzpfonf? ol.rm;ppf (Marxist) oDtdk&Dtay:
udk;um;csufrsm;udk(vDeif0g'(Leninism)[ktrsm;u
od±Sdygonf?
b
-39-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
ujym;trdsK;jzpf+yD; ol.rsdK;qufrsm;rSm ±k±Sum;vfrpf (Kalmyk)/ *sL;/ *smref
ESifhpGD'ifvlrsdK;ESifhtjcm;vlrsdK;rsm;vnf; yg0ifaumif;yg0ifEdkifonf? tpfudkt
vufZENm; (Alexander) .awmfvSefr_EdkifiHa&;tjrifu vDeiftay: euf±d_if;
pGmoufa&mufr_±Sd+yD; tvufZENm;uyif vDeiftm;cg;vfrwf(pf) (Karl
Marx) tawG;tac:ESifhrdwfqufay;cJhonf?
vDeifonf ausmif;wGiftvGefxufjrufaom ausmif;om;jzpfonf? Tt
csufa=umifhvnf; oli,fcsif;rsm;ESifh uif;uGm&onf? vDeifonf ol@q&m/
q&mrrsm;. uGefqmaA;wpftjriftay: txifao;pufqkyfaomfvnf;
ausmif;pmwGifrlawmfygonf?olonfpmzwf0goemyg+yD;*dk;tJh(of)(Goethe)
ESifh Turgenev wdk@.ta&;tom;u ol@b0wpfoufvHk;tay: xda&mufr_
rsm;±SdcJhonf?
vDeifi,fpOfu 'kuQqif;&Jr_}uD;}uD; 2 ckudkausmfjzwfcJh&+yD; ,if;wdk@a=umifhol
awmfawmfpdwfxdcdkufcJh&onf? 1886 ckESpfwGifvDeif.zcifrSm (Cerebral
Hemorrhage) a&m*gESifhaoqHk;oGm;+yD; ol@touf 17 ESpfjynfhaom 1887
ckESpfarvwGif ol.tpfudk}uD;tvufZENm;rSm Zmbk&iftvufZENm;oHk;
a,mufwpfa,muf. touftE W&m,fudktE W&m,fjyKaprnfh t=urf;
zuform;AHk;cGJr_wGifyg0ifojzifhtzrf;cH&+yD;}udK;qGJcscHcJh&onf?tvufZENm;
udk zrf;rdonfhtcsdefwGif ol.tpfr}uD;tefemu yg±Sdaeojzifhtefemudk um
Zef (Kazan) rSuDvdkrDwm 40 ausmf±Sdonfhaus;±GmqDodk@ e,fESif'g%fay;cH&
onf? Todk@jzifhvDeifonf aoqHk;oGm;aomawmfvSefa&;orm;wpf
a,muf. nDwpfa,mufjzpfonfhtwGuf ol@twGufwHcg;rsm;pGmydwfqdk@cJh
onf? xdktcsdefrSpI vDeifu bmoma&;,Hk=unfr_ESifh EdkifiHa&;pepfwdk@udkpGef@
cGmvkdufonf?
aemufqHk;wGif umZefwuUodkvfrS vDeifudkvufcH+yD; Oya'ynmoif=um;
-40-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
cGifhay;cJhonf? wuUodkvfwGif ynmoif=um;aepOfyif vDeifu EdkifiHa&;v_yf
±Sm;r_wGifyg0ifcJhonf? ausmif;wuf+yD; oHk;vtwGif;rSmyif ol@udkqENjyyGJrsm;
wGifyg0ifr_jzifha'o&Jpcef;odk@tzrf;cHjcif;cHcJh&onf?&Jtm%m±Sdwpfa,muf
uol@udk “vli,f&,f–awmfvSefa&;vkyf+yD; 'DeH&HawGumxm;wJhae&mrSm
vmae&wmbmvdk@ awmfvSefa&;vkyfcsif&wmvJ?” vDeifu udk,fhudk,fudk
,Hk=unfr_tjynfhjzifh “'DeH&Hu',drf;',dkifeJ@/ eJeJav;wGef;vdkuf,if+ydKoGm;
rSm” [lIajymcJhonf? &v'ftaejzifh ol@udk wuUodkvfrSarmif;xkwfvdkuf+yD;
ynma&;avmuwGif 0kdif;y,fjcif;cH&avonf? ausmif;Yxkwfy,fvdkufjcif;
cH&+yD;aemuf pdef@yDwmbwfodk@oGm;+yD;tjyifausmif;wufcJhonf? 1891 ckESpf
wGif Oya'pmar;yGJatmifjrif+yD; ausmif;om;OD;a& 124 a,muf±Sdonfht
eufoluyxrqk&±SdcJhonf? vDeifu prfr&mwGifOya'jzifh toufarG;0rf;
a=umif;ðycJhonf?
1893 ckESpfwGif pdef@yDwmbwfodk@ajymif;a±$@+yD; Oya'tvkyfxrf;aqmifcJh
onf?xdktcsdefrSmyifrm;ppf (Marxist) ajratmufawmfvSefa&;vkyfief;rsm;
tpysdK;ay;cJhonf? ol.tzGJ@udk tzGJ@i,fajcmufzGJ@tjzpf cGJxkwfvdkufonf?
qdkvdkonfrSm puf±Hktvkyfrsm;.tajctaersm;udk ±SmazGpHkprf;jcif;/ pm&if;
Z,m;rsm;aumuf,ljcif;ESifhvufurf;pmwrf;rsm;a&;xm;jcif;ponfwdk@udk
vkyf=uonf? TtzGJ@uav;rsm;cGJI tvkyfvkyfonfhtcsdefrSmwGifyif ol.
ZeD;onfem'uf'gc&yfpum,m (Nadezhda Krupskaya) ESifhawG@±Sd+yD;
1898 ckESpfwGifolwdk@ESpfa,mufvufxyfcJh=uonf?
1895 ckESpfwGif qGpfZmvefEdkifiHodk@xGufoGm;+yD; olESifhtawG;tac:wlnD
onfqdk±S,f'Drdku&ufwdk@ESifhawG@&efoGm;cJh+yD; a*smf*sDzvufcaemh (Georgi Pl-
-ekhanov) ESifhawG@qHkpum;ajymcJh=uonf? olwdk@onf ±k±Sm;jynftwGif;
ajymif;vJa&;vkyf&mwGif rnfodk@rnfyHkvkyfrnfjzifh jiif;cHkaqG;aEG;=uonf?
zvufcaemhu tv,ftvwfwef;tqifh vpfb&,fvlwef;pm;rsm;udk
-41-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
xnfhoGif;vdk+yD; vDeifurl qif;&Jom;tvkyform;vlwef;pm;rsm;udkom
xnfhoGif;vdkonf? Todk@tjiif;tcHkjzpfr_wdk@a=umifh aemufqHk;wjznf;jznf;
qdk±S,f'Drdku&ufwpfygwDonfrif±SDApf (Mensheviks) ESifhabmf±SDApf (Bolsh-
-eviks) [lItzGJ@ESpfzGJ@uGJoGm;onf?
vDeif±k±Sm;odk@jyefvmonfhtcg olESifhtwl w&m;r0ifvufurf;pm±Gufrsm;
,lvm+yD; awmfvSefa&;owif;pmwpfapmifpwifxkwfa0&ef aqmif±GufcJh
onf? xdkowif;pmxkwfa0aomnrSmyif olESifhtjcm;acgif;aqmifrsm;t
zrf;qD;cH&onf? axmifxJwGifpkpkaygif; 15 vtcscH&onf? xdk@aemufol@udk
qkdufab;&D;,m;odk@ jynfESif'g%fay;vdkuf+yD; xdkae&mYyif olESifhc&yfpum
,mwdk@vufxyfcJhonf?jynfESif'g%fay;cHcJh&aomtcsdef+yD;qHk;oGm;+yD;aemuf
olwdk@onf qGpfZmvefEdkifiHodk@ xGufoGm;+yD; aemufqHk;wGiftpPcg&m (Iskra)
qdkonfhowif;pmudkxkwfa0EdkifcJhonf? tpPcg&m.t"dy`g,frSm t*Fvdyfvdk
(Spark–rD;yGg;jzpfonf? Ttrnfudk uAsmwpfyk'fxJ±Sdpmydk'frS &±SdcJhonf?
xdkuAsmpmydk'frSm“The spark will kindle a flame–rD;yGg;awG[mrD;awmuf
awGjzpfvmatmifEd_;qGay;wJht&mjzpfw,f” [lIyif? qGpfZmvefwGifae
pOftwGif;qdk±S,f'Drdku&ufwpfygwDudktm%m±SdvmatmifvkyfaqmifEdkifcJh
onf? oltaejzifh acgif;rm+yD; aphpyfa=uat;wwfwJh tjrifr±Sdjcif;a=umifhyg
wDudkuGJoGm;aponfht"dutcsufwpfckjzpfonf?
1905 ckESpfwGif jzpfyGg;cJhaom pdef@yDwmbwftpkvdkuft+yHKvdkufowfjzwfr_
a=umifh vDeifudk t=urf; zufvkyfief;rsm;pwifvkyfaqmif&ef wdkufwGef;ay;
ouJhodk@jzpfonf? tpkvdkuft+yHKvdkufowfjzwfr_rSm Father Georgi Gapon
OD;aqmifaom +idrf;csrf;pGmqENjyaeaomtzGJ@udk Cossacks wdk@rSypfcwfjcif;rS
pwifcJhygonf? Tjzpf&yfa=umifh ±k±Sm;wGifqENjyyGJrsm;pGmjzpfay:vmcJhonf?
vDeifonf ±k±Sodk@ESpfESpf=umjyefvmaecJhaomfvnf; oluwdjyKxm;cJhaom
qENjyyGJ/ odk@r[kwf vlxkawmfvSefa&;yGJ}uD;jzpfrvmcJhacs? tb,fha=umifhqdk
-42-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
aomf Zmwdk@uvlxk}uD;udk tcGifhta&;wpfcsdK@ay;+yD; auseyfESpfodrfhapcJh
onf? 1906 ckESpfwGifvDeifudk ±k±Sm;qdk±S,f'Drdku&ufwpftvkyform;ygwD
(Russian Social Democratic Labor Party [RSDLP]) .tr_aqmifaumfr
wDtzGJ@0iftjzpfa±G;cs,fcH&aomfvnf;ta±G;cH&onfrSpI1917ckESpftxd
rsm;aomtm;jzifh Oa&mywpfcGifY jynfESif'g%fay;jcif;cH&onf? olonf
cufcJcg;oD;aomb0udk jzwfoef;&aomfvnf; EdkifiHa&;pmaywdk@udk quf
vufa&;om;EdkifcJhonf?
yxrurBmppfpwifjzpfay:onfhtcsdefwGif vDeifu =op}wD;,mrSmyif±Sdae
ao;onf? 1914 ckESpf=o*kwfvwGif ±k±SaxmufvSrf;a&;tjzpf tzrf;cH&+yD;
axmifxJwGiftusOf;cscH&onf? odk@aomf axmifxJwGifc%=umomtzrf;
cH&+yD; qGpfZmvefodk@ajymif;oGm;&ef tcGifhay;vdkufonf? bmeD(Berne) Y
usif;yaom tpnf;ta0;wpfckxJY rdrd.ppfyGJESifhywfoufaomtjrifrsm;
udkaz: jycGifh&cJhonf? oluyËdyuQudk e,fcsJ@ 0g'[kac:qdk+yD; ppfudkaxmufcH
aomqdk±S,fvpfrsm;tm; qif;&Jom;tvkyform;vlwef;pm;rsm;udk azguf
jyefaomolrsm;[kpGyfpGJcJhonf?
Oa&my±Sdqdk±S,fvpfrsm;ppfyGJudkaxmufcH=uonfudkvDeiftaeESifhxdwfvef@
tHh=ocJhonf?xdktcsdefrSpIvDeifutm;oGefcGefpdkuf“e,fcsJ@ppfyGJrsm;udkjynf
ol@ppfyGJ” rsm;tjzpfodk@ajymif;vJ&ef vH_@aqmf0g'jzef@r_rsm;jyKvkyfcJhonf? vD
eifu r[mrdwfwyfom;rsm;u ,if;wdk@.±dkifz,frsm;udk ppfAdkvf}uD;rsm;qD
jyefvSnfh+yD; qdk±S,fvpfawmfvSefa&;vkyfief;rsm;vkyfaqmif&eftwGuf 0g'
jzef@csDa&;vkyfief;rsm;vkyfaqmifcJhonf?
1915 ckESpfpufwifbmvwGif eDudkvyf(pf) II u a±S@wef;wGifwdkufcdkufae
aom±k±SwyfrawmfwGif=oZmv$rf;rdk;r_±Sdonf[k,lqxm;onf?xdk@a=umifh
ppfbufqdkif&mqHk;±_H;r_rsm;jzpfay:vm+yD;1917ckESpfwGifol@tpdk;&udkaxmuf
-43-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
cHr_rsm; usqif;oGm;cJhonf? wdkif;jynf.ppfa&;ppf&mtay:wGif y&d,m,fr
ºuG,f0jcif;ESifhjzwfpm;v'fpm;vkyfr_wdk@a=umifh±k±Sm;wyfrawmftwGufacwf
rSDaomppfyGJudkwdkuf&ef vdktyfaomvufeufypPnf;rsm; axmufyHhIr&awmh
acs? 1917 ckESpfwGif ppfom;aygif; 1˜300˜000 ausmfwdkufyGJwGifusqHk;oGm;
+yD; 4˜200˜000 xdcdkuf'g%f&m&um 2˜417˜000 a,muftzrf;cHcJh&onf?
TppfyGJ}uD;onfvnf;±k±Sm;pD;yGg;a&;twGufqdk;usdK;oufa&mufr_jzpfay:ap
cJhonf? tpm;tpmavsmhenf;vm+yD; aps;E_ef;vnf; tqrwef}uD;rm;vm
onf? 1917 ckESpfZefe0g&DvwGif zufwdku&ufY ukefaps;E_ef;rSm ajcmufq
wdk;vmcJhonf?
1917 ckESpfwGif ±k±Sm;EdkifiHYawmfvSefa&;ESpfckpwifcJhonf? rwfvwGif pdef@yD
wmbwfwGif±Sdaom pwD;vkyfom;rsm;u oydwfarSmuf=uonf? wjznf;
jznf;TqENjyyGJrSm }uD;rm;vm+yD; vlaxmifaygif;rsm;pGmwdk@onf vrf;rrsm;
ay:wGifwef;pDqENjyae=uonf? TwGif Zmbk&if. tm%mqHk;±_H;cJh+yD; t
vufZENm;uD&ifpuD;OD;aqmifaom 'lrmtzGJ@u tm%modrf;,lcJhonf?
vDeifu *smrefwdk@ESifh oabmwlnDr_wpfckjyKvkyfcJhonf? tu,fI*smrefwdk@
u ol@tm; ±k±Sm;odk@tEW&m,fuif;ab;±Sif;pGmydk@aqmifay;Edkifv#if olutm
%modrf;,l+yD; ±k±Sm;wyfudk ppfyGJtwGif;rS±kyfodrf;ay;rnf[lIyif? uD&ifpuD;
uwdkif;jynfwGif tcuftcJrsm;}uHKawG@&+yD; ±k±Sm;wyfrawmfrS t±H_;ESifh&if
qdkif&aomfvnf;±k±Sm;wyfudkjyefI±kyfodrf;&efpdwfrul;ay?atmufwdkbmv
wGif vDeifu wdkif;jynftm%mudk aoG;pufrusavmufatmifyif odrf;,l
EdkifcJhonf?
bv,fwDrmvDeiftouf 47 ckESpft±G,fwGifuGefjrLepfygwD (Society of
People’s Commissars)wdk@.acgif;aqmifjzpfvm+yD;wpfcsdefwnf;rSmyifwdkif;
jynf.orRwjzpfvmonf?
-44-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
tpdk;&topfjzpfaom uGefjrLepfygwD.tcuftcJrSm enf;yg;vSonfr[kwf
acs? *smreDESifhjzpfyGg;aeaomppfyGJrsm;vnf; ±kwfw&uf+yD;qHk;oGm;onf? (ol
.aºuG;a=umfoHrSm ‘aygifrkef@ay;ygppfyGJr[kwfyg’ [lIjzpfcJhonf)? ±k±Sm;wdk@rS
olwdk@.aygifrkef@jcif;jzpfaom ,lu&def;udk *smreDrsm;vufodk@qHk;±H_;oGm;vdkuf
&aomfvnf;rsm;r=umrD*smreDu ppfyGJwGifqHk;±H_;oGm;aomtcg olwdk@rS,l
u&def;udk jyefvnf&±SdcJhonf? v,f,majr rsm;udkcGJ,lr#a0+yD; wcsdK@udktrsm;
ydkifajrtjzpfxm;cJhonf? tpdk;&u puf±Hkrdkif;vkyfief;rsm;ESifhb%frsm;udk EdkifiH
awmfydkifodrf;ydkufvdkufonf? xdk±k±Sm;atghoa'hgbk&m;ausmif;udk zsufodrf;cJh
onf?
vDeiftwGuftwdkuftcHygwD±SdcJh+yD;1918ckESpfwGifrif±SDAdwf(tjzL)abmfv
±SDApf (teD) wdk@t=um; jynfwGif;ppfrsm;jzpfcJhonf? tjzLrsm;udk +AdwdefESifht
ar&duefwdk@u ulnDcJhaomfvnf; aemufwGiftjzLrsm; ppfyGJwGifta&;edrfhcJh
&onf?
1919 ESifh 1921 ckESpfrsm;wGif iwfrGwfacgif;yg;r_ESifhwdkufzGdKwfa&m*grsm; ±k±Sm;
jynfwpfjynfvHk;Yjzpfay:cJh+yD; vl 27 oef;ausmfr#udk toufqHk;±_H;apcJhonf?
Tjyemrsm;udkajz±Sif;&eftwGufvDeifupD;yGg;a&;vkyfief;pOftopfwck
csay;cJhonf?Tvkyfief;pOfudkysufpD;±_yfaxG;ae+yD;±k±Sm;jynf}uD;.aoqHk;ae
+yD;jzpfaompD;yGg;a&;pepfudk jyefItouf±Sifvmap&ef t&if;±SifpepftawG;
tac:rsm;jzpfay:vmawmhonf? v,form;rsm; v[mjyifaps;wGif aps;
a&mif;cGifh&±Sdjcif;ESifhtvkyform;iSm;&rf;EdkifcGifhrsm;&±Sdvmonf? v,f,majr
wdk;csJ@vkyfudkifaom v,form;rsm;udk ukvwf (a±S;±k±Sjynf±Sdv,form;
}uD;rsm;) [kod±Sd=uonf? tvkyform;ta,muf 20 xufenf;aompuf±Hk
rsm;udk jynfolydkiftjzpfrSE_wfy,f+yD; ,ciftvkyf±Sifrsm;vufxJodk@ jyefay;cJh
onf? odk@aomfvnf; ol.vkyf&yf&v'frsm;udk olaumif;aumif;rawG@±SdcH
pm;&awmhay? 1918 ckESpf=o*kwfv 30 &ufae@wGif qdk±S,fvpfawmfvSefol
-45-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
rsm;.tzGJ@0ifjzpfaom 'dk&mupfvefu ol@udkaoewfESifhypf+yD;aemuf ol@
usef;rma&;vnf; qkwf,kwfvmavonf? ol.cE<mudk,fxJodk@ usnfqHESpf
awmifh0ifcJh+yD; cGJpdwfxkwf&eftwGuf tE W&m,f±SdvGef;ojzifhrxkwfcJh&acs?
1922 ckeSpfarvwGif vDeifavjzwfcH&+yD; aemufwpfESpfrjynfhrSD xyfIav
jzwfcH&onf? oltoufraoqHk;rD aemufqHk;ESpfESpftwGif; wdkif;jynf.vGef
u|HpGmjzpfay:aeaom jzpf&yfwpfcsdK@udk }udK;pm;jyKjyifcJhonf? ol.tjrifrSm
t&if;±SifEdkifiHrsm;ESifhtwl ,SOfwGJaexdkif&ef avhvmjcif;wdk@vdktyf+yD; xd
a&mufr_r±SdaomAsLwdkua&pDpepfudkvnf;&yfpJ&eftwGufjzpfonf? xdk@twl
ol.ae&mudk pwmvifur[kwfyJ xa&mfpuD;udktm%m&±Sdapvdkonf?
odk@aomf olratmifjrifcJhay? pwmvifonftvGefyifjzwfxdk;Om%faumif;
+yD; vDeifuJhodk@vltwGufyifwu,fyiftuif;yg;vnf0JoljzpfcJhonf? 1923
ckESpfwGif vDeifudk avaemufwpfcgxyfjzwfI oludk,fwpfjcrf;aooGm;+yD;
pum;rajymEdkifawmhay? xdk@aemuf olrnfonfhtcgr# jyefaeraumif;awmh
yJ 1924 ckESpfZefe0g&Dv 21 &ufae@wGif OD;aESmufaoG;a=umjywfa&m*gjzifh
uG,fvGefoGm;cJhonf?
-46-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
oDtdk'dk±kpbJhonf1858ckESpfatmufwdkbmv27&ufae@Ye,l;a,muf+rdK@
wGifzGm;jrifonf? olonfcsrf;omºuG,f0aompD;yGg;a&;orm;wpfOD;.
pwkwˆom;jzpf+yD;ol.i,femrnfrSm “xuf'D” jzpfonf? oluxdkemrnfudk
vHk;0r}udKufay? ol@wGifyef;em&if=uyfa&m*g ESifhtvGefyifrsufpdr_efaoma&m
*g±Sdonf? xdk@a=umifhol.zcifonfol@tm; tEdkifrcHt±_H;ray;yJ rdrd.a&m*g
rsm;udkwGef;vSefEdkif&efTodk@tm;ay;cJhygonf? “om;rSmOm%fAv±SdayrJh um
,Avr±Sdbl;? 'ga=umifhum,Av±Sdatmif vkyf,l&r,f?” ol.zcifrSol@
om;udkulnD&eftwGuf tm;upm;±Hkudk olwdk@.tdrfwGifyifwnfaxmifay;
cJhonf? Todk@ESifhxuf'DrS wjznf;jznf;rdrd.cE<mudk,fusef;rmoefpGrf;vm
atmif tm;upm;vdkufpm;vmcJh&maemifwGif “u|J±dkif;wpfaumifvdkusef;
rmoefpGrf;vmonf” [kEd_if;,SOf&vmatmif usef;rmoefpGrf;vmygonf?
toufi,f±G,fpOfu oDtdk'dkonfol.rdom;pkESifhtwlOa&mywpfcGifvHk;c
]]pum;udkcsdKompGmajymNyD;wkwfBuD;BuD;wpfacsmif;udkifxm;yg/}}
"Speak softly and carry a big stick."
]]r½dkufyJeJUa½SmifEdkif&ifvHk;0r½dkufygESifh? 'gayrJh½dkuf&ifb,fawmhrS
jznf;nif;pGmr½dkufygESifh/}}
"Don’t hit at all if it is honorably possible to avoid hitting,
but never hit soft."
oDtdk'dk±kpbJh (1858–1919)
tdk'dk±kpbJh (Theodore Roosevelt) onft
ar&duefjynfaxmifpk. 26 a,mufajrmuf
orRwjzpf+yD; olonf}uH@cdkif+yD; vkyfief;wGiftm;oGefcGef
pdkuftvkyfvkyfaqmifaomacgif;aqmifwpfOD;jzpf+yD;t
ar&duefEdkifiHudkEdkifiHjcm;a&;&mudpPrsm;Yyg0ifaqmif±Guf
r_rsm;rsm;jym;vmapcJhygonf?
oD
-47-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
&D;vSnfhvnfcJh+yD; xdkae&mwpfYyif ol.jyifopfpum;ESifh*smrefbmomp
um;udku|rf;usifpGmwwfajrmufcJhonf?
1876 ckESpftouf 18 ESpft±G,fwGif oDtdk'dkonf[m;AwfwuUodkvf0ifcGifh
&cJhonf? olupm;aomtm;upm;rsm;rSmavSavSmfjcif;/ vufa0S›upm;jcif;/
jrif;pD;upm;jcif;ESifhpcef;csupm;jcif;rsm;udkESpfoufonf? oDtdk'dkonfynm
avhvmoif,l&mwGifpdwf0ifpm;r_±Sd+yD;trSefwu,fajym&v#ifv_yf±Sm;wuf
ºuGaomausmif;om;wpfa,mufjzpf+yD; pmoif=um;ydk@cs&mwGif tm;wuf
oa&mavhvmoif,lonf? wpfcgwkef;uqdkv#if ol@udkpmoif=um;ydk@cs
aomya&mzufqmuoDtdk'dkudk “'DrSm=unfhoDtdk'dk/ igu'Dtwef;xJrSmq
&mjzpfaewmvJowd&tHk;aemf” [l.?
1878 ckESpfwGifoDtdk'dku emrnfausmf=um;aomabmhpwefrdom;pk.orD;
jzpfol tJvpf[moma0;vDESifhawG@qHkcJhonf? ,if;wdk@ESpfOD;cspfol&nf;pm;t
jzpftcdsef=umjrifhpGmaexdkifcJh+yD;1880ckESpf/atmufwdkbmv27&ufae@wGif
tJvpfESifhoDtdk'dkwkd@vufxyfxdrf;jrm;cJhonf? TtcsdefwGifrSmyif ol.zcif
rSm tpmtdrfuifqmjzifh 1878 ckESpfazazz:0g&Dv 9 &ufae@wGifuG,fvGefcJh
onf? ol.zcifaoqHk;oGm;+yD;aemuf toufESpfq,fhwpfESpft±G,f±SdoDtdk
'dkonf ,if;.rdom;pktwGuf tdrfaxmifOD;pD;jzpfvmcJh&onf?
xdk@aemufoDtdk'dku udkvHbD,m±SdOya'ausmif;udkqufwuf+yD; 1881 ckESpf
wGifausmif;rSxGuf+yD;e,l;a,mufc±dkifjynfol@v$wfawmfwGif ae&m&atmif
}udK;pm;cJhonf? ol@udk&Dywfbvpfuef (Republican) wGifta±G;cs,fcH&+yD;&D
ywfbvpfuefudkOD;pD;OD;aqmif&eftwGuf ESpf}udrfwdkifwdkif ta±G;cHcJh&onf?
oDtdk'dk.uHaumif;oxufaumif;vm+yD; ol@b0wGif vsifjrefpGmwdk;wufr_
rsm;±SdvmonfudkawG@&rnf? odk@aomfvnf; 1884 ckESpfwGifol.b0rSmwpf
-48-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
ppD+ydKuGJoGm;&onf? azaz:0g&Dv 12 &ufae@wGifol.orD;av;tJvpf±kp
bJhvD;udkzGm;jrif+yD;aemuf ol.ZeD;onfwGif ausmufuyfa&m*g±Sda=umif;
awG@±Sd&onf?xdka&m*gjzifhyifazaz:0g&Dv14&ufae@cspfolrsm;ae@wGifuG,f
vGefoGm;cJh±Smonf? ol.rdcifrSmvnf;aeraumif;jzpf+yD; wdkufzGdKuftzsm;
a&m*gudk&um 1884 ckESpf/ azaz:0g&Dv 14 &ufae@naeydkif;wGif uG,fvGef
oGm;cJh&±Smonf?
Tokd@jzifh 1884 ckESpfwGif ±kpbJhutaemufbufqDodk@c&D;ESifI 'gudkwm
(Dakota) Ywd&dp>mefarG;jrLa&;tvkyfvkyf=unfh&ef }udK;pm;onf? ol@taeeJ@
'gudkwm.vloluif;rJhr_u ol.&ifxJrS cHpm;ae&aoma=uuGJ0rf;enf;r_wdk@
ajzodrfhEdkifvdrfhrnf[k,Hk=unfonf? taemufbuf±Sd vlqdk;vlayrsm;uol@
udk “av;vHk;” ESifh “ajcaxmufaysmh” ponfhrav;rpm;rcHcsdrcHomjzpf
atmifajymqdkjcif;rsm;udkjzwfoef;I wjznf;jznf;ol@udkqef@usifvmonfh
olrsm;udk tajctaetvdkufay:rlwnfI jzwfxdk;Om%foHk;aomfwefjyef
rsm;jzifhjzpfapoHr%duJhodk@rmausmaompwD;vufoD;rsm;jzifhjzpfapwjznf;
jznf;tEdkif,lvmcJhonf? odk@aomfol.trsufa'goudkawmhol.ig;r#m;
avSudkcdk;oGm;onfholcdk;rsm;rSty rnfolr#odrnfr[kwfay? olcdk;rsm;uol
.ig;zrf;avSudkcdk;+yD;onfhtcg oDtdk'dkonf =urf;wrf;vSonfh'gudkwmajr
rsufESmjyifudkrr_bJ olcdk;rsm;.aemufudkESpfywf=umvdkuf+yD;wJhaemufydkif;
aemufqHk;olcdk;rsm;udkzrf;rdcJh.? xdk@a=umifh ta±S›t&yfu “ajcaxmufaysmh
wJh+rdK@}uD;om;[molcdk;awGudk zrf;EdkifcJhw,f” vdk@emrnfwGifcJhonf? Tum
vwpfav#mufwGif oDtdk'dkupmrsm;pwifa&;om;+yD; pma&;q&mjzpfvm
onf? ola&;om;aompmtkyfxJwGif 1889–1896 ckESpfwGifxkwfa0aom
“America’s Westward Expansion” av;tkyfwGJudkygxkwfa0cJhonf?
1889 ckESpfwGif &DywfbvpfueforRw[m&Dqifu,if;udk tar&duefjynf
ol@0efaqmifr_aumfr±SiftzGJ@0ifwpfOD;tjzpf cef@xm;vdkufonf? 1895 ckESpf
-49-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
wGif±kpbJhue,l;a,muf+rdK@e,fykvdyfbk'ftzGJ@0ifjzpfvmonf? aemufwpf
ESpfwGif&DywfbvpfueforRwruf(cf)uif;av(Mckinley) uol‹udka&wyf
. taxGaxGvufaxmuftwGif;a&;rSL;tjzpfcef@tyfcJhonf? ±kpbJhu t
ar&duef.a&wyfpGrf;tm;udkwdk;csJ›jr‡ifhwifcJhojzifh tar&duefonfvnf;
urBmhppfyGJrsm;wGif ydkIyg0ifvmonfudkawG@&rnf? pydefESifhtar&duefppfyGJ
rsm;twGif; ±kpbJhuajcvsifwyf&if;wGif 'kAdkvf}uD;tjzpfwufºuGpGmwm0ef
xrf;aqmifcJhonf?
1898 ckESpfwGif ±kpbJhrSme,l;a,muf+rdK@0eftjzpfta&G;cH&+yD; 1900 ckESpfwGif
orRwrufuif;av;.atmufwGif 'kwd,orRwta±G;cH&avonf? 1901
ckESpfwGif rufuif;av;uvkyf}uHowfjzwfjcif;cH&+yD; ol‹ae&mudk±kpbJhquf
cH&±Sdonf? xdkoufwrf;jynfh+yD;aemufrS ±kpbJhurdrdwGiftcGifha&;±Sdonfht
wdkif;orRwtjzpf 1904 ckESpfwGifta±G;cs,fcHcJh&onf? olorRwoufwrf;
wpfav#mufvHk;wGif }uD;rm;aomaumfydka&;±Sif;rsm;.tm%mrsm;udk uef@
owf&eftwGuf vuf0g;}uD;tkyfcsKyfa&;vkyfief;rsm; usifhoHk;jyefvnfxl
axmifa&;vkyfief;rsm;udk pwiftpysdK;vkyfaqmifcJhonf? xdk@xufru t
ar&duef. yxrOD;qHk;trsdK;om;O,smOfudk zavmf&D'gjynfe,fY 1903 ckESpf
ESifh 1906 ckESpfwGif yxrOD;qHk;trsdK;om;ausmufwdkifudk ,Gef;rif; (Wyom-
-ing) wGifwnfaqmufcJhonf?
EdkifiHjcm;a&;&mwGifvnf; ±kpbJhutar&duefonf “csdKompGmpum;ajym+yD;
wkwf}uD;}uD;wpfacsmif;udkifonf” [ka=ujimcJhonf? ol‹,Hk=unfcsufrSmt
u,fItjcm;aomEdkifiHrsm;u tar&duefonf rdrd.tusdK;rsm;udk ppfa&;
+cdrf;ajcmufr_rsm;jzifhtumtuG,fay;a=umif;odv#if tar&duef.vHk+cHKa&;
rSm ydk+yD;wdk;jr‡ifhvmvdrfhrnf[lIyif? rGef±dk;pmcsKyfa=umifh uma&;bD;,ef;yif
v,fxJY EdkifiHjcm;a&wyfrsm;±Sdvmjcif;rS umuG,f+yD; vufwiftar&duef
udk tar&duefjynfaxmifpkwpfckkuom =um;0ifpGufzufEdkifonf?
-50-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
±kpbJhonf yem;rm;wl;ajrmif;wnfaxmifa&;udk tm;ay;wdkufwGef;cJh
onf? 1906 ckESpfwGif Russo–Japanese ppfyGJudk +yD;qHk;atmifjyKvkyfcJhonfh
twGuf Edkb,f(vf)qkudkcsD;jr‡ifhjcif;cHcJh&onf?
±kpbJhuorRw&mxl;rS1908ckESpfwGift+idrf;pm;,lcJhonf?1912orRwa±G;
aumufyGJwGif ol‹.ae&mudkqufcH&±SdcJhaom0DvsHxyf(zf).ay:vpDudkr
óudufojzifh olESifhòydifIrJa±G;cJhonf? xdk‹a=umifh &Dywfbvpfuef.rJudkESpfzGJ‹
cGJovkdjzpf+yD;aemuf 'Drdku&ufwpftrwf 0l;('f)±dk0DvfqifuorRwjzpfvmcJh
onf?
±kpbJhonf 1919 ckESpfZefe0g&Dv 6 &ufae@toufajcmufq,ft±G,fwGif
aoqHk;oGm;cJhaomfvnf; ol.tarGtESpfrsm;usef&pfcJhonf? oDtdk'dkonf
tar&duef. orRwaumif;wpfa,mufjzpfonfomru opPm±Sdaomcif
yGef;onfpHjyzcifESifhEdkifiHawmftwGuftusdK;jyKonfomru urBmwpfckvHk;
tusdK;twGuftusdK;jyKvkyfaqmifcJhaom jynfol@om;aumif;wpfa,muf
jzpfcJhonf? olonfpma&;q&maumif; wpfa,mufjzpf+yD; vl@tcGifhta&;
v_yf±Sm;r_rsm;Y rem;raeyg0ifaqmif±Gufonfomru acgif;aqmifr_t&nf
tcsif;ESifhjynfhpHkonfhEdkifiHa&;orm;wpfa,mufjzpfonf? rdrd.teD;tem;
wpf0dkuf±SdurBm}uD;udk yHkpHoGif;onfomru rnfonfhtvkyfudkrqdkvkyf&m
wGifvGwfvyfr_/ w&m;Oya'atmufwGifw&m;r#wr_ESifhpdwfcsrf;omr_tay:
wGifrlwnfonf?
ol.emrnf “xuf'D” udktpGJjyKI 0uf0H±kyfuav;rsm;udk xuf'D±kyf[kac:
onf?
-51-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
rm*&ufa&mbwfonf ukefpHkqdkifa&mif;ol.orD;jzpf+yD; 1925 ckESpfatmuf
wdkbmv 13 &ufwGif =urforf (Granham)/ vifuGef;±_dif;,m; (Lincolns-
-hire) wGifzGm;jrifcJhonf? atmufpzdk@'fwuUodkvfwGifatmifjrifcJh+yD;onfh
aemuf rm*&ufonf okawoejyK"gwkynm±SifwpfOD;jzpfvmonf? xdk@
aemufolru Oya'ynmudkqufvufoif=um;I 0wfvHkawmf&a±S@aewpf
]]trsdK;orD;wpfa,mufu tdrfOD;pD;xdef;csKyf&mrSm jzpfay:vmwJhtcuftcJawG
taMumif;udkem;vnfygu wdkif;jynfudktkyfcsKyf&mrSm ay:aygufvmwJh
jyóemawGtaMumif;udkem;vnfvmzdkUeD;pyfvmNyD;/}}
"Any Woman who understands the problems of running a home will
be nearer to understanding the problems of running a country."
]]tmPm½Sdw,fqdkwm rdef;rwpfa,mufeJUwlw,f/ wu,fvdkUoifbmjzpfw,f
qdkwmudkajymjy&&if oifrdef;rjzpfrSmr[kwfbl;/}}
"Being powerful is like being a lady. If you have to tell people
you are, you aren't."
]]wu,fvdkUuRefrvdkcsifwJht&mudk&rnfqdkvQifuRefrtvGefU
tvGefpdwf½SnfEdkifygonf/}}
"I am extraordinarily patient, provided I get my own
way in the end."
rg*&ufoufcsm (1925- )
*&ufoufcsm (Margaret Thatcher) onf,l
Edkufwufuif;'drf;.yxrOD;qHk;trsdK;orD;
0ef}uD;csKyfjzpf+yD;1979ckESpfrS1990txdtkyfcsKyfcJhonf?
oufcsmu+Adwdef.pD;yGg;a&;zGHŒ+zdL;wdk;wufvmatmif
vkyfaqmifrnf[kuwday;+yD; olru T&nfrSef;csufodkŒ
a&muf&Sdatmif tpdk;&ydkifpuf¶Hkrsm;udk a&mif;csjcif;ESifh
yk*~vduydkiftjzpfodkŒajymif;vJjcif;rsm;vkyfudkifcJhonf?
rm
-52-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
OD;jzpfvmonf?
1951 ckESpf'DZifbmv 13 &ufae@wGif'Jepfoufcsm (Denis Thatcher) qdk
aom atmifjrifaompD;yGg;a&;orm;wpfa,mufESifhvufxyfcJhonf? rm*
&ufoufcsmonfuGefqmaA;wpfygwD0ifwpfOD;jzpf+yD;1959ckESpfatmufwdk
bmvwGif (Finchely) udkudk,fpm;jyK&efa±G;cs,fjcif;cH&onf?aemifESpfESpft
=um;wGif[m±dkrufrDvef (Harold Macmillan) tpdk;&.yifpifESifhEdkifiHtmrcH
a=u;XgewGif wGJzufygvDreftwGif;a&;rSL;tjzpf aqmif±GufcJhonf?
1964 ckESpf taxGaxGa±G;aumufyGJwGif uGefqmaA;wpfygwD±_H;ESdrfhcJh+yD; [m±dk
0Dvpif (Harold Wilson) u0ef}uD;csKyftopfjzpfvmcJhonf? uGefqmaA;
wpfygwDacgif;aqmifjzpfvmoltuf'0yf[uf(of) (Edward Health) uol
rudk twdkuftcHtpdk;&.yifpifESifhEdkifiHtmrcHa=u;XgewGif ajyma&;qdkcGifh±Sd
yk*d~Kvftjzpfcef@xm;cJhonf? xdk@aemufolru twdkuftcHygwDbufrStdrf
,mXge (atmufwdkbm 1965)/ b¿ma&; ({+yDv 1966)/ avmifpmESifhpGrf;
tif (atmufwdkbm 1967)/ o,f,lydk@aqmifa&; (Edk0ifbm 1968) ESifhynm
a&; (atmufwdkbm 1969) wdk@YtoD;oD;wm0ef,lcJh&onf?
1970 ckESpftaxGaxGa±G;aumufyGJrsm;Y uGefqmaA;wpfygwDtEdkif&onfh
tcsdefwGif oufcsmuynma&;ESifhody`Ha&;&mwdk@Y twGif;a&;rSL;jzpfvm
onf? 1970 ckESpfatmufwdkbmvwGiftouf 7 ESpfausmfuav;rsm;t
wGuf ausmif;rsm;YEdk@ tvum;wdkufau|;r_udk &yfqdkif;ypfjcif;ESifhausmif;
wGiftpm;tpmzdk;rsm; jr‡ifhwifay;jcif;rsm;vkyfonfhtwGuf tjiif;yGg;r_rsm;
jzpfay:apcJhonf?
xdktcsdefwGif 0ef}uD;csKyftuf'0yf[uf(of)onf ukefaps;E_ef;ay:vpDESifh0if
aiGay:vpDrsm;csrSwf&ef }udK;pm;cJhonfhtwGuf tvkyform;or*~ESifhyËdyuQ
-53-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
jzpfay:apcJhonf? oluw&m;r0ifqENjyr_rsm;twGuf Oya'jyXgef;Edkif&ef}udK;
pm;r_rsm;a=umifh tvkyform;tvkyf±SifyËdyuQudkjzpfay:apcJhonf? 1973
ckESpfwGif owˆKwGif;tvkyform;rsm;. “tkyfcsKyfr_twGuftvkyfvkyfjcif;”
(Work-to-rule) qENjyjcif;rsm;a=umifhv#yfppf"gwftm;jzwfawmufjcif;rsm;r
=umc%jzpfay:+yD; wpfygwfoHk;&uftvkyfvkyfjcif;rsm; jzpfay:vmonf?
1974 wGif[uf(of)u “rnfoltkyfcsKyfonf” qdkonfhudpPtay: taxG
axGa±G;aumufyGJudkac:,lusif;ycJhonf? TwGiftuf'0yf[uf(of)u t
Edkifr&awmhbJ [m±dk(vf)0DvfqifESifhavbmygwDrSm tm%mjyefvnf&±Sdvm
onf?
1975 ckESpfZefe0g&DvwGif oufcsmutuf'0yf[uf(of)udk uGefqmaA;
wpfygwD.acgif;aqmiftjzpf ,SOf+ydKifta±G;cH&efpdefac:cJhonf? azaz:0g&Dv
4 &ufoufcsmu[uf(of)udkrJ 130 rJESifh 119 rJjzifhtEdkif&±SdcJhonf? xdk@
aemuf Tta&;}uD;aom trsdK;orD;EdkifiHa&;ygwDacgif;aqmifjzpfvmonf?
[uf(of)u ±_H;ESdrfhjcif;udkvufrcHEdkifyJ oufcsm.uufbdeufwGiftvkyf
qufvkyf&efjiif;qefcJhonf?
1976 ckESpfrwfv 16 &ufae@wGif*sdrf;acgv*ef (James Collaghan) u[m
±dkvf0Dvfqif.0ef}uD;csKyf&mxl;udk qufcH&,lcJhonf? wpfjznf;jznf;ouf
csmuvuf,m0g'D0g'udkydkIvufcHusifhoHk;umaps;uGufpD;yGg;a&;pepfodk@ydkI
tm±Hkpdkufvmonf?1978ckESpfZefe0g&DvwGifolruvlrsm;uEdkifiHjcm;wdkif;
jynfrSa±$@ajymif;aexdkifvmolrsm;. “v$rf;rdk;r_” cH&rSmudkpdk;&drfonfht
a=umif;rdef@cGef;ajym=um;cJhojzifh jypfwif±H_@csjcif;cHcJh&onf?
1978 ckESpfwGifEdkifiHt}uD;tuJ "Chancellor of the Exchequer" jzpfol'Jepf
[Jav(Denis Healey) uaiGa=u;rsm;tay:wif;=uyfpGmxdef;csKyfjcif;rsm;jyK
vkyfcJhonf? aiGa=u;xdef;csKyf&mwGif jynfolwdk@.ynma&;ESifhusef;rma&;t
-54-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
wGuf &efyHkaiGrsm;udkygjzwfawmufcJhonf? a0zefoHk;oyfolrsm;u Todk@jyK
vkyfjcif;rsm;a=umifh aiGa=u;xkwfvkyfr_udktajccHaompepf (Monetarism)
udkjzpfay:vmaponf? 1978 ckESpfwGif jynfolwdk@twGuftoHk;p&dwfrsm;
jzwfawmufvdkufonfhtwGuf rauseyfr_rsm;jzpfay:vm+yD; qENjyyGJrsm;ay:
aygufvmcJhonf? xdk@a=umifh 1979 ckESpftaxGaxGa±G;aumufyGJwGif av
bmygwDta&;edrfhcJhonf?
TwGifrm*&ufoufcsmu +AdwdefEdkifiH. yxrOD;qHk;trsdK;orD;0ef}uD;csKyfjzpf
vmonf? 1979 ckESpfEdk0ifbmvwGif oufcsmu Oa&mypD;yGg;a&;todkif;t
0dkif;(European Economic Community–EEC) .xdyfoD;tpnf;ta0;wuf
a&mufcJh+yD;EEC xJodk@+AdwdefxnfhoGif;&aomaiGyrm%twGufn‡dE_dif;aqG;
aEG;r_rsm;jyKvkyfcJhonf?
oufcsmtpdk;&onf 'Jepf[JavtpysdK;cJhaom aiGa=u;xdef;csKyfr_ (moneta-
-rist) ay:vpDudkqufvufusifhoHk;cJhonf? 1979 ckESpfESifh 1980 ckESpfrsm;wGif
aiGodyfonf;r_E_ef;avsmhenf;oGm;aomfvnf; tvkyfvufrJhE_ef;rSm ESpfqwdk;
yGg;vmonf? 1981 ckESpfwGif Exchequer .t}uD;tuJjzpfolqm*sufz&D[dk
0D (Sir. Geoffrey Howe) ujynfoltwGuf toHk;p&dwfrsm;jzwfawmufcJh
onf? Tumvwpfav#mufwGif jynfol@qENaumuf,lcsufrsm;Y +Adwdef.
ordkif;a=umif;wpfav#mufwGif rm*&ufoufcsmonf jynfolt}udKuft
enf;qHk;0ef}uD;jzpfcJhonf?
oufcsmtpdk;&u yk*~vduydkifodk@ajymif;vJjcif;pDrHudef;jzifh &efyHkaiG±SmazGcJh
onf? TwGif+Adwdo#a=u;eef;qufoG,fa&;vkyfief;/ +Adwdo#av,mOfc&D;
oGm;vma&;vkyfief;/ ±dkvf±dGKuf(pf)ESifh+Adwdo#pwD;vkyfief; ponfhEdkifiHydkifvkyf
ief;rsm;udk yk*~vduvufodk@ jyefay;jcif;tygt0ifjzpfonf?
1982ckESpf{+yDv2&ufae@wGiftm*sifwD;em;uazghuvef (Falkland) u|ef;
-55-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
pkrsm;udkusK;ausmfodrf;ydkufcJhonf? aemufwpf&ufrSmyif urBmhukvor*~
oEMdXgef 502 udkxkwfjyefcsrSwfcJh+yD; tm*sifwD;em;udk azmhuvefu|ef;pkrsm;rS
xGufcGmoGm;&efawmif;qdkcJhonf? {+yDv 5 &ufae@wGif+Adwdo#wdk@.a&wyf
onf azgh(pf)armihf (Portsmouth) rSxGufcGm&ef azghuvefu|ef;pkbufqDodk@
OD;wnfcJhonf? +Adwdefuazghuvefu|ef;pkywfywfvnfrdkif 200 udkoD;oef@ZHk
tjzpfa=ujimcJh+yD; 1982 ckESpfarv 2 &ufae@wGif tm*sifwD;em;ppfoabFm
*sife&,f(vf)b,fvfu&mEdkudkepfjrKyfypfcJhonf? aemufESpf&uft=umwGif+Ad
wdefoabFm±SzD;vf('f)rSm'Hk;ysHjzifhtypfcH&onf?
arv 21 &ufae@wGif+Adwdo#wyfrsm; azmhuvefu|ef;pkpefumavmhwGif
qkdufa&mufvmonf? wdkufyGJrsm;qufvufjzpfyGg;+yD; aemufqHk;wGifazghp
wefav (Post Stanley) utzrf;qD;cH&+yD; tm*sifwD;em;wyfrsm;u 1982
ckESpf*|efv 14 &ufae@wGif vufeufcst±_H;cHcJhonf? ppfyGJrsm;atmifEdkifaom
a=umifh rm*&ufoufcsm. emrnfausmf=um;vmaoma=umifh 1983 ckESpf
wGifusif;ycJhaomtaxGaxGa±G;aumufyGJY uGefqmaA;wpfygwDu rJtrsm;
qHk; 144 rJjzifhtEkdif&cJhonf?
oufcsmu 0ef}uD;csKyfa&mfe,f&D*ifESifh &if;ESD;pGmaygif;oif;qufqHr_&±SdcJh
onf?xdk@aemufolwdk@ESpfOD;ESpfzufpvHk;uqdkAD,uf,leD,Htay:wif;rmpGm
qufqH&efoabmwlcJhonf? oufcsmudktrsm;u acgif;rmaomtrsdK;orD;
[k0ifpm;ac:a0:=uonf? odk@aomf 1983 ckESpfEdk0ifbmvwGif+Adwdo#wdk@ESifh
}udKIaqG;aEG;r_r±SdyJ+Adwdo#vufatmufcHu&ife'g (Grenada) udktar&du
wdk@u usK;ausmfodrf;ydkufcJhonfhtwGuf oufcsma'goxGufcJh&onf?
oufcsmtpdk;&u rdrdwdk@.ay:vpDjzpfaom tvkyform;or*~.tm%m
av#mhcsjcif;udkqufvufusifhoHk;cJhonf? trsm;tay:pmemaomqENjyyGJ
rsm;ESifhqdkifydwfjcif;rsm;jyKvkyfjcif;udkwm;jrpfonf?or*~acgif;aqmifrsm;u
-56-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
oydwfarSmufyGJwGif jyKvkyfrnfhv_yf±Sm;r_rsm;tay: rdrdwdk@.tzGJ@0ifrsm;udkrJ
xnfhcdkif;&rnfjzpf+yD;or*~rSTtzGJ@0ifrsm;tm;vHk;.v_yf±Sm;r_tay: wm0ef
,l&rnfjzpfonf?tpdk;&utvkyf±SifESifhtvkyform;yËdyuQjzpfr_tay:*±kr
pdkufyJwif;rmpGmqufqHcJh+yD;1984ckESpfwGifjzpfyGg;cJhaomrdkif;wl;vkyfom;rsm;
.pwifcJhaomoydwfarSmufr_rSm 12 v=um+yD; rnfonfhatmifjrifr_rSr&cJh
acs?
1985 ckESpfrwfv 13 &ufae@wGif usif;ycJhaom Konstantin Chernenko
.tokbY acgif;aqmifopfrDac;(vf)udkbmacsmh(Af)(Mikhail Gorbachev)
ESifhawG@qHkcJhonf? udkbmacsmh(Af)rSPerestroika ay:vpDjzpfaomjyefvnfxl
axmifa&;ay:vpDopfudk a=ujimvdkufonfhtcg oufcsm.qdkAD,ufjynf
axmifpktay: tjrifajymif;vJoGm;onf? qdkAD,uf.pD;ygG;a&;ydkrdkxda&mufr_
±Sdvmap&ef&nf±G,fcsufjzifh pD;yGGg;a&;/ EdkifiHa&;Yvdkufavsmr#wr_±Sdvmjcif;ESifh
,Ofaus;r_jyKjyifajymif;vJr_rsm;jyKvkyfcJhonf? udkbmacsmh(Af)uqdkAD,uf
jynfaxmifpktwGif; aps;uGufpD;yGg;a&;pepfrsm;pwifusifhoHk;+yD; pufr_vkyf
ief;ESifhpdkufysdK;a&;vkyfief;rsm;Yudk,fydkifvkyfief;rsm;wdk;csJ@vkyfudkif&eftm;ay;cJh
onf?
1986 ckESpfEdk0ifbmvwGif usif;ycJhaomtpnf;ta0;yGJwpfckY oufcsmu
Oa&myaiGvJvS,fE_ef;,E W&m; (European Exchange Rate Mechanism)
xJodk@ 0ifrnfht}uHay;r_udk y,fcscJhonf? rnfodk@qdkapumrl xdkvtwGif;
wGifoufcsmu vlZifbwfOa&myaumifpD(Luxembourg European Coun-
cil) tpnf;ta0;yGJtwGif;YyifSingle EuropeanAct xJYvufrSwfxdk;&efo
abmwlcJhonf?
1986 ckESpf{+yDvwGif oufcsmu tar&duefAHk;}uJav,mOfrsm;udk +AdwdefEdkif
iHwGif&yfem;cGifhay;+yD; vpfAsm;EdkifiHudk AHk;}uJ&eftcGifhay;cJhonfhtwGuf a0zef
-57-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
jcif;rsm;pGm&±SdcJhonf? xdktcsdefwGif vpfAsm;EdkifiHudk tajccHaom t}urf;
zuform;wdk@utar&duefudk tcgaygif;rsm;pGmwdkufcdkufcJhonf?
1987 ckESpftaxGaxGa±G;aumufyGJwGif trsm;rJqENESifhtrwfaygif; 102
&±SdcJh+yD; wwd,t}udrftm%mjyefvnf&±Sdvmonf? xdkESpfrSyif oufcsmudk
ESpf 100 twGif;oufwrf;t±SnfqHk;0ef}uD;csKyftjzpf towfrSwfcHcJh&onf?
vlcGefaumufjcif;udk paumhwvefY 1989 ckESpf{+yDvwGif pwifa=ujim+yD;
(aemifwpfESpft=umwGif+AdwdefEdkifiHwpfEdkifvHk;odk@) aumufcHonfhtwGufol
r.emrnfudkqdk;±Gm;ysufpD;apcJhonf?tcGeftopfudkvltrsm;pkur}udKufyJ
aemufqHk;wGif jynfolqENjyyGJrsm;jzpfay:apcJhonf?
1990ckESpfEdk0ifbmvwGifuGefqmaA;wpfygwD.acgif;aqmiftjzpf0ifa&muf
,SOf+ydKifcJh&m yxrt}udrfwGiftEdkif&cJhaomfvnf; 'kwd,t}udrfwGifrl ±_H;edrfh
cJhonf? 1990 ckESpfEdk0ifbmv 28 &ufae@wGif rm*&ufoufcsmu 0ef}uD;
csKyf&mxl;rSEkwfxGufcJh+yD;,if;.ae&mwGif*|efar*smu tpm;xdk;ae&m,lcJh
onf?
1992 ckESpfrwfvwGif oufcsmu atmufv$wfawmfrSEkwfxGufcJhonf?
r=umcifrSmyJtxufv$wfawmfY “Baroness Thatcher of Kesteven”
tjzpf wm0ef,laqmif±GufcJhonf?
-58-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
tdENd,vlrsdK;rsm;rS ol‹tm; r[wWr*END[kac:qdk=u+yD; “jrifhjrwfaomol”[k
t"dy`g,f&onf? *ENDonf tajymif;tvJudk rvdkvm;aom/ xHk;wrf;"avh
udk rpGef@y,fvdkaomrdom;pkrS qif;oufvm+yD; touf 13 ESpft&G,fwGif
]]rsufvHk;wpfvHk;twGuf rsufvHk;udkay;qyf&&ifawmh urÇmwpf0Srf;vHk;yg
rsufpduef;ukefawmhrSmaygh/}}
"An eye for eye only ends up making the whole world blind."
]]yxrawmholwdkUuoifhudkOayu©mjyKMuw,f? NyD;awmholwdkUuoifhudkavSmifajymif
&,farmMuvdrfhMur,f? NyD;awmhoifhudkwdkufcdkufMuw,f? aemufawmh
oiftEdkif&oGm;wmbJ/}}
"First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you,
then you win."
]]urÇmay:rSm udk,fjrifcsifwJhajymif;vJrItwdkif; udk,fhudk,fudkajymif;vJ&r,f/}}
"We must become the change we want to see in the world."
r[wWr*END (1896-1948)
oma&;/ EdkifiHa&;acgif;aqmifESifhavm
ukwWESifhvlom;wdk@tusdK;aqmif&Guf
ol 1869-1948 r[wWr*END (Mahatama Gandhi)
onf 1869 ckESpfatmufwdkbmv 2 &ufae@wGif
tdENd,EdkifiHydkbef'gYarG;zGm;cJhygonf?olonf20&mpk
wGiftxif&Sm;qHk;aom avmukwW&mESifhEdkifiHa&;acgif;
aqmifwpfOD;jzpfygonf? *ENDonftdENd,vlrsdK;rsm;
tm; t=urf;rzufjidrf;csrf;aomenf;vrf;jzifh +Adwdo#
tkyfcsKyfr_vufatmufrS vGwfvyfEkdif&ef jyKvkyfcJhjyD;
tdENd,wkdif;oljynfom;rsm; rSol@udkav;pm;tyfaom
zcif}uD;wpfOD;tjzpf todtrSwfðycJh=uygonf?
bm
-59-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
uwfpwbmqdkaomtouf 12 ESpft&G,frdef;uav;ESifh rdbrsm;.pDpOfr_
jzifhtdrfaxmifjyKcJhonf? *ENDwGif om;&wemav;OD;arG;zGm;cJhygonf? om;
[m&DvmESifhrmeDvmudktENd,wGifarG;zGm;cJh+yD;/om;a';zf'gESifh&rf'gudkawmif
tmz&duwdkufwGif arG;zGm;cJhygonf? *ENDonf vltrsm;tm;vHk;tm; cspfcif
=uifemr_xm;aomfvnf; rdrd.om;r,m;tay:wGif pnf;urf;wus=uyf
=uyfrwfrwf±SdcJhonf?
*ENDonfvef'efwGif Oya'bmom&yftm; oGm;a&mufavhvmoif,lcJh+yD;
1891 ckESpfwGif tENd,odk@vufawG@toHk;cs&ef jyefvnfa&muf&Sdvmonf?
oljyefa&muf+yD;vtenf;i,ftwGif; rdcifuG,fvGefoGm;cJhygonf? xdktcsdef
wGif *ENDtouf 21 ESpfyif&Sdao;onf? tENd,wGif rdrd.w&m;Oya'twwf
ynmudk vufawG@toHk;cs&mwGif atmifjrifr_r&SdcJhaoma=umifh 1893 ckESpf
wGif emwmvfawmiftmz&duodk@ a&S›aetoif;wpfckY tvkyfvkyf&ef
ajymif;a&$@oGm;ygonf?
xdktcsdefwGif awmiftmz&duonf +Adwdo#wdk@.tkyfcsKyfr_vufatmufwGif
&Sdaeao;onf? +Adwdo#vlrsdK;rsm;xH rdrd.wef;wltcGifhta&;udk wifjy
awmif;qdkonfhtcg rw&m;zdESdyfr_udkcH&+yD; tjcm;aomtENd,vlrsdK;rsm;
vnf; Todk@yifcHpm;ae&a=umif;olod&SdjrifawG@vmonf? olESifhtjcm;
aomtEdN,vlrsdK;rsm;onf rsufESmjzLrsm;ESifhtxl;wef;&xm;wGJrsm;wGif pD;
cGifhrjyKjcif;/ wnf;cdkcef;awmfawmfrsm;rsm;wGif olwdk@tm; vufrcHjcif;wdk‹t
jyif&dkufESufjcif;/rw&m;ojzifhjyKrlqufqHjcif;rsm;ukdcH&onf?olonfa'o
cHtdENd,vlrsdK;rsm;tay:rw&m;jyKrlqufqHjcif;rsm;udkckcH&efOya'enf;vrf;
udktoHk;jyKcJhonf?[dENLt,l0g'v$rf;rdk;r_/ Jainism ESifhc&pf,mefbmomom
oemwdk@v$rf;rdk;r_/ pma&;q&m}uD;rsm;jzpfaom Tolstoy ESifh Thoreau wdk@.
v$rf;rdk;r_ponfwdk@a=umifh *ENDonf Satyagraha (trSefw&m;udkcspfcifr_)/
trSm;rsm;udk t=urf;rzufaomenf;vrf;rsm;jzifh ajz&Sif;jcif;vrf;pOfudk a&;
-60-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm;
om;cJhonf? EdkifiHa&;qdkif&mrw&m;r_rsm;udk ckcHwdkufcdkufonfh ol.t=urf;
rzufvrf;pOfrsm;wGif oydwfarSmufjcif;/ trsm;ESifhyl;aygif;aqmif&Gufr_r&Sd
jcif;/ vufurf;pmapmif rsm;a&;om;jcif;ESifhrjyif;xefaomckcHr_rsm;yif jzpfyg
onf? awmiftmz&duwGif aexdkifvmonfhtESpf ESpfq,ftwGif;wGif*END
onf t}udrfaygif;rsm;pGm axmifcsjcif;cH&onf? 1914 ckESpfwGif awmiftm
z&duwdkuftpdk;&rS *END.awmif;qdkcsufrsm;udk rsm;pGmvufcHvmonf?
awmiftmz&duwdkufwGif atmifjrifr_&&Sd+yD;aemuf 1914 ckESpfY *ENDonf
tdENd,EdkifiHodk@jyefvmcJhonf? ol.,m,Dvkyfief;rSwqifh vl@oduQmtm;t
odjyK&efpnf;&Hk;v_H‹aqmfa&;vkyfief;tm;tESpfESpfq,fausmftxdjyKvkyfvm
cJh&onf? *ENDtouf 45 ESpft&G,fwGif +Adwdo#tkyfcsKyfr_vufatmufrS
tENd,vlrsdK;rsm;vGwfvyfa&;&&Sda&;twGufEdkifiHa&;avmuxJodk@0ifa&muf
vmcJhonf? 1919 ckESpfwGif +Adwdeftpdk;&udk rESpfoufaomqENjyyGJrsm; ydkrdk
}uD;xGm;vmcJhonf? +Adwdefwdk‹rS ykefuef&efv_H‹aqmfaomolrsm;tm; t
us,fcsKyfcs&efjzpfaom ±dkvuftufOya' (RowlattActs) udkxkwfoHk;onfh
tcsdefwGif *ENDrSvnf; oef;aygif;rsm;pGmaomaemufvdkfufom;rsm;tm; qGJ
aqmifaponfh "Satyagraha" vrf;pOfopfudk csufcsif;xkwfjyefa=ujimap
onf?
1919 ckESpf {+yDvwGif "RowlattActs" qENjyyGJjcif;udk +Adwdef "Amritsar"+Ad
wdo#ppfom;rsm;.t=urf;zufESdrfESif;r_jzpfaom "Amritsar" tpkvdkuftðyH
vdkufowfjzwfr_tm; jzpfapcJhygonf? +Adwdeftpdk;&onf tdENd,rSvnf; rdrd
wdk@.a=u;eef;}udK;rsm;udkjzwfawmuf+yD;teD;&Sd&xm;vrf;rsm;udkvnf;jzwf
awmufvdkufa=umif; owif;&&Sdonfhtcg jAdwdv#tpdk;&onf EkdifiHawmft
a&;ay:tajctae (State of Emergency) tm;a=ujimvkdufjyD;rnfonfht
pnf;ta0;rsm;rjyKvkyf&a=umif; a=ujimvdkufygonf? +Adwdo#tpdk;&rS rnf
onfhtpnf;ta0;yGJudkrS rjyKvkyf&ef ydwfyifxm;aomfvnf; a'ocHygwDnD
-61-
20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm;
vmcHtpnf;ta0;rSmjzpfajrmufcJhonf? xdk‹a=umifhnae 5 em&D 15 rdepft
csdefwGif +Adwdo#-tdENd,ppfwyfrS ppfom;rsm;tpnf;ta0;yGJudk 0ef;&Hvdkufyg
onf?wyf&if;rSL;&,f*sDe,f'dkif,m (Brigadier Reginald Dyer) .trdef@t&
ppfom;rsm;onf vufeufrJhpkpnf;qENjyaeaoma,mufsm;/ rdef;rrsm;ESifhu
av;oli,frsm;tm;ypfcwfcJhonf? Typfcwfr_onf tcsdef 10 rdepfr#=um
jrifhIaoewfusOfqHaygif;1˜650r#ypfcwf+yD;ppfom;wpfOD;v#ify#rf;r#tm;
jzifh usnfqH 33 vHk;r#ypfcwfcJhonf[k wGufq&ygonf? xdktjzpftysuf
wGifvlOD;a&aygif;379OD;aoqHk;a=umif;+Adwdeft&m&Sd Raj rSazmfjyygonf?
odk@aomf tjcm;aomowif;tcsuftvufrsm;wGifrl vlOD;a&aygif; 1˜000
txufaoqHk;+yD;/ 2˜000 OD;a&txd'%f&m&&Sdonf[k azmfjyxm;ygonf?
cGJpdwfukq&m0ef a'gufwmprpfrS vlOD;a& 1800 cef@aoqHk;okd@r[kwf'g%f
&m&&SdcJhonf [kazmfjyxm;ygonf? T Amritsar tpkvdkuftðyHvdkufowf
jzwfr_wGif +Adwdo#tm;axmufcHcJhzl;aom oef;aygif;ajrmufrsm;pGmaomvl
rsm;u tdENd,udk axmufcHtm;ay;vmonfhtjzpfodk@ ajymif;vJcJhygonf?
1920 ckESpfwGif *ENDonf tdENd,.EdkifiHa&;wGif=uD;pdk;v$rf;rdk;aomyk*~dKvfwpfOD;
jzpfvmonf? olu tdENd,trsdK;om;nDvmcHudk jyKjyifajymif;vJvdkuf+yD;rd
rd.+idrf;csrf;aom vkyfief;pDrHudef;jzpfaom rnfonfh+Adwdo#tzGJ@tpnf;rsm;
ESifhryl;aygif;bJ jAdwdo#tpdk;&.xkwfukefypPnf;rsm;/ vkyfief;rsm;ukdoydwf
arSmufjcif;wdk@jyKvkyfcJhaoma=umifh axmifaygif;rsm;pGmaomvlrsm;zrf;qD;
csKyfaESmifjcif;cHcJh&ygonf?
1922 ckESpfwGif *ENDudk,fwdkifaxmif'%f 6 ESpfus&efpD&ifjcif;cHcJh&onf? odk@
aomf 2 ESpfaemufydkif;axmifrS v$wfajrmufvm+yD; EdkifiHa&;avmurSE_wf
xGufoGm;I qdk;&Gm;aeaom[dENL-rlpvif.qufqHa&;wif;rmr_jyefvnf
aumif;rGefvmapa&;wGif tm&Hkpdkufaqmif&GufaecJhonf? 1930 ckESpfwGif
qm;tcGefaumufcHa=u;tay: qENjyonfhtaejzifh pnf;&Hk;a&;w&yfudkjyK
vkyfcJhjyD; axmifaygif;rsm;pGmaomvlrsm;jzifh qm;±Sd&myifv,fodk@csDwufjyD;
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century
Famous Leaders in the 20th Century

More Related Content

Viewers also liked

Great Leaders
Great LeadersGreat Leaders
Great LeadersMutyala
 
Famous political leaders in advertising campaigns: social vs commercial
Famous political leaders in advertising campaigns: social vs commercialFamous political leaders in advertising campaigns: social vs commercial
Famous political leaders in advertising campaigns: social vs commercialAlex Lahvinenka
 
First Tweets from Famous Leaders
First Tweets from Famous LeadersFirst Tweets from Famous Leaders
First Tweets from Famous LeadersEllory Wells
 
The Pencil Parable and You.
The Pencil Parable and You. The Pencil Parable and You.
The Pencil Parable and You. Timothy Wooi
 
Different kinds of leadership style
Different kinds of leadership styleDifferent kinds of leadership style
Different kinds of leadership styleRohit Kumar
 
Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016
Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016
Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016Timothy Wooi
 
Htm491 authentic leadership
Htm491 authentic leadershipHtm491 authentic leadership
Htm491 authentic leadershiptoddmuir
 
Transformation theory
Transformation theoryTransformation theory
Transformation theorykachen1
 
Different Styles of Leadership: IGCSE Business
Different Styles of Leadership: IGCSE BusinessDifferent Styles of Leadership: IGCSE Business
Different Styles of Leadership: IGCSE BusinessMahir Kothary
 
Famous Women Leaders in History
Famous Women Leaders in HistoryFamous Women Leaders in History
Famous Women Leaders in Historygguiler
 
Leadership: Comparison of leadership between different leaders
Leadership: Comparison of leadership between different leadersLeadership: Comparison of leadership between different leaders
Leadership: Comparison of leadership between different leadersShahin Imtiaz
 
Servant leadership project_final
Servant leadership project_finalServant leadership project_final
Servant leadership project_finalAnita Johri
 
Transactional and transformational leadership(1)
Transactional and transformational leadership(1)Transactional and transformational leadership(1)
Transactional and transformational leadership(1)jjadhav1972
 
Leadership Style and Organisational Effectiveness
Leadership Style and Organisational EffectivenessLeadership Style and Organisational Effectiveness
Leadership Style and Organisational EffectivenessShanmuga Pillaiyan
 
Leadership styles
Leadership stylesLeadership styles
Leadership styless junaid
 
Servant leadership presentation
Servant leadership presentationServant leadership presentation
Servant leadership presentationChelsea Oliver
 
Transformational leadership ppt 2
Transformational leadership  ppt 2Transformational leadership  ppt 2
Transformational leadership ppt 2Pan Lay
 
leadership styles & tactics
leadership styles & tacticsleadership styles & tactics
leadership styles & tacticsNISHA SHAH
 

Viewers also liked (20)

Great Leaders
Great LeadersGreat Leaders
Great Leaders
 
Famous political leaders in advertising campaigns: social vs commercial
Famous political leaders in advertising campaigns: social vs commercialFamous political leaders in advertising campaigns: social vs commercial
Famous political leaders in advertising campaigns: social vs commercial
 
First Tweets from Famous Leaders
First Tweets from Famous LeadersFirst Tweets from Famous Leaders
First Tweets from Famous Leaders
 
The Pencil Parable and You.
The Pencil Parable and You. The Pencil Parable and You.
The Pencil Parable and You.
 
Leadership smarts
Leadership smartsLeadership smarts
Leadership smarts
 
Different kinds of leadership style
Different kinds of leadership styleDifferent kinds of leadership style
Different kinds of leadership style
 
Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016
Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016
Innovation Leadership in Education Tacloban 11-13Mar2016
 
Htm491 authentic leadership
Htm491 authentic leadershipHtm491 authentic leadership
Htm491 authentic leadership
 
Transformation theory
Transformation theoryTransformation theory
Transformation theory
 
Different Styles of Leadership: IGCSE Business
Different Styles of Leadership: IGCSE BusinessDifferent Styles of Leadership: IGCSE Business
Different Styles of Leadership: IGCSE Business
 
Famous Women Leaders in History
Famous Women Leaders in HistoryFamous Women Leaders in History
Famous Women Leaders in History
 
Leadership: Comparison of leadership between different leaders
Leadership: Comparison of leadership between different leadersLeadership: Comparison of leadership between different leaders
Leadership: Comparison of leadership between different leaders
 
Servant leadership project_final
Servant leadership project_finalServant leadership project_final
Servant leadership project_final
 
Transactional and transformational leadership(1)
Transactional and transformational leadership(1)Transactional and transformational leadership(1)
Transactional and transformational leadership(1)
 
Leadership Style and Organisational Effectiveness
Leadership Style and Organisational EffectivenessLeadership Style and Organisational Effectiveness
Leadership Style and Organisational Effectiveness
 
Leadership styles
Leadership stylesLeadership styles
Leadership styles
 
Leadership Styles
Leadership StylesLeadership Styles
Leadership Styles
 
Servant leadership presentation
Servant leadership presentationServant leadership presentation
Servant leadership presentation
 
Transformational leadership ppt 2
Transformational leadership  ppt 2Transformational leadership  ppt 2
Transformational leadership ppt 2
 
leadership styles & tactics
leadership styles & tacticsleadership styles & tactics
leadership styles & tactics
 

Similar to Famous Leaders in the 20th Century

English burmese picture_dictionary
English burmese picture_dictionaryEnglish burmese picture_dictionary
English burmese picture_dictionaryHujjathullah
 
MONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTION
MONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTIONMONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTION
MONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTIONMYO AUNG Myanmar
 
Sports view (3,37)
Sports view (3,37)Sports view (3,37)
Sports view (3,37)san aye
 
ကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုး
ကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုးကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုး
ကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုးkoluzoe
 
Myanmar traditional-medicines
Myanmar traditional-medicinesMyanmar traditional-medicines
Myanmar traditional-medicinessan aye
 
Useinwin bio
Useinwin bioUseinwin bio
Useinwin bioZaw Aung
 
Peter drucker-kw
Peter drucker-kwPeter drucker-kw
Peter drucker-kwZaw Aung
 
myanmar real estate
myanmar real estatemyanmar real estate
myanmar real estatePhoe Sai
 
သူမေရးတဲ့စာ
သူမေရးတဲ့စာသူမေရးတဲ့စာ
သူမေရးတဲ့စာkoluzoe
 
ေျမြေပြးမ
ေျမြေပြးမေျမြေပြးမ
ေျမြေပြးမbabycandy007
 
မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔
မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔
မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔koluzoe
 
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...ဆရာ ဟိန္းတင့္ေဇာ္
 
လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)
လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)
လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)san aye
 
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmese
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmeseကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmese
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmeseHarunyahyaBurmese
 
သင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါ
သင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါသင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါ
သင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါbabycandy007
 
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...ဆရာ ဟိန္းတင့္ေဇာ္
 

Similar to Famous Leaders in the 20th Century (20)

English burmese picture_dictionary
English burmese picture_dictionaryEnglish burmese picture_dictionary
English burmese picture_dictionary
 
MONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTION
MONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTIONMONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTION
MONYWA TWIN TAUNG VOLCANIC CRATOR (MYANMAR) DATA COLLECTION
 
Sports view (3,37)
Sports view (3,37)Sports view (3,37)
Sports view (3,37)
 
ကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုး
ကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုးကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုး
ကိုကိုေမာင္ေတာ္ေတာ္ဆိုး
 
Myanmar traditional-medicines
Myanmar traditional-medicinesMyanmar traditional-medicines
Myanmar traditional-medicines
 
Useinwin bio
Useinwin bioUseinwin bio
Useinwin bio
 
Un Mechanisms Inside 19.06.08 1
Un Mechanisms Inside 19.06.08 1Un Mechanisms Inside 19.06.08 1
Un Mechanisms Inside 19.06.08 1
 
Ko yaw
Ko yawKo yaw
Ko yaw
 
Peter drucker-kw
Peter drucker-kwPeter drucker-kw
Peter drucker-kw
 
myanmar real estate
myanmar real estatemyanmar real estate
myanmar real estate
 
သူမေရးတဲ့စာ
သူမေရးတဲ့စာသူမေရးတဲ့စာ
သူမေရးတဲ့စာ
 
ေျမြေပြးမ
ေျမြေပြးမေျမြေပြးမ
ေျမြေပြးမ
 
မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔
မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔
မခ်စ္ရင္မေနႏိုင္တာကလြဲလို႔
 
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
 
Prepositions power point show
Prepositions power point showPrepositions power point show
Prepositions power point show
 
လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)
လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)
လကၤာဒီပခ်စ္သူ (ခ်စ္ဦးညိဳ)
 
2004 08 19 - NLD's Ethnic Policy
2004 08 19 - NLD's Ethnic Policy2004 08 19 - NLD's Ethnic Policy
2004 08 19 - NLD's Ethnic Policy
 
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmese
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmeseကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmese
ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Freemasonry. burmese
 
သင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါ
သင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါသင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါ
သင္တန္းမ်ားမ်ား တက္ၾကပါ
 
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
ၿငိမ္းခ်မ္းစြာအတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရး၀ါဒမွသည္စစ္မွန္ေသာဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သို...
 

More from Lehkhabu Khawvel

Suu kyi International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi  International Awards, Honors & AppointmentsSuu kyi  International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi International Awards, Honors & AppointmentsLehkhabu Khawvel
 
Nelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & AppointmentsNelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & AppointmentsLehkhabu Khawvel
 
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1stMizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1stLehkhabu Khawvel
 
KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin
KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchinKVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin
KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchinLehkhabu Khawvel
 
Rilru Hrisêl by Dr. Lalhrekima
Rilru Hrisêl  by Dr. LalhrekimaRilru Hrisêl  by Dr. Lalhrekima
Rilru Hrisêl by Dr. LalhrekimaLehkhabu Khawvel
 
Puitling SS Zirlai 2016-Thlarau Thianghlim
Puitling SS Zirlai 2016-Thlarau ThianghlimPuitling SS Zirlai 2016-Thlarau Thianghlim
Puitling SS Zirlai 2016-Thlarau ThianghlimLehkhabu Khawvel
 
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)Lehkhabu Khawvel
 
KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool
KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool
KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool Lehkhabu Khawvel
 
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015   Kohhran ThurinPuitling SS Zirlai 2015   Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran ThurinLehkhabu Khawvel
 
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. LianzualaAn Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. LianzualaLehkhabu Khawvel
 
Albert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San LwinAlbert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San LwinLehkhabu Khawvel
 
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu MukaSolfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu MukaLehkhabu Khawvel
 
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod BookroomEsopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod BookroomLehkhabu Khawvel
 
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. ZaikimaHlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. ZaikimaLehkhabu Khawvel
 
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DDHistory of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DDLehkhabu Khawvel
 
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. ZaithangaTuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. ZaithangaLehkhabu Khawvel
 

More from Lehkhabu Khawvel (20)

Suu kyi International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi  International Awards, Honors & AppointmentsSuu kyi  International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi International Awards, Honors & Appointments
 
Nelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & AppointmentsNelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
 
K. Zawla
K. Zawla  K. Zawla
K. Zawla
 
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1stMizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
 
Pu Tawma In
Pu Tawma InPu Tawma In
Pu Tawma In
 
KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin
KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchinKVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin
KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin
 
Thlarau mi Pu chawngkhupa
Thlarau mi Pu chawngkhupaThlarau mi Pu chawngkhupa
Thlarau mi Pu chawngkhupa
 
Rilru Hrisêl by Dr. Lalhrekima
Rilru Hrisêl  by Dr. LalhrekimaRilru Hrisêl  by Dr. Lalhrekima
Rilru Hrisêl by Dr. Lalhrekima
 
Puitling SS Zirlai 2016-Thlarau Thianghlim
Puitling SS Zirlai 2016-Thlarau ThianghlimPuitling SS Zirlai 2016-Thlarau Thianghlim
Puitling SS Zirlai 2016-Thlarau Thianghlim
 
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
 
KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool
KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool
KVSS Ni 2016-Pu Muka Chanchin- Puitling Sunday SChool
 
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015   Kohhran ThurinPuitling SS Zirlai 2015   Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran Thurin
 
Theology101
Theology101Theology101
Theology101
 
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. LianzualaAn Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. Lianzuala
 
Albert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San LwinAlbert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San Lwin
 
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu MukaSolfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
 
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod BookroomEsopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
 
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. ZaikimaHlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
 
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DDHistory of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
 
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. ZaithangaTuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
 

Recently uploaded

Management 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docx
Management 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docxManagement 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docx
Management 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docxssuserf63bd7
 
W.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out Packaging
W.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out PackagingW.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out Packaging
W.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out PackagingWilliam (Bill) H. Bender, FCSI
 
Group work -meaning and definitions- Characteristics and Importance
Group work -meaning and definitions- Characteristics and ImportanceGroup work -meaning and definitions- Characteristics and Importance
Group work -meaning and definitions- Characteristics and Importanceajay0134
 
Persuasive and Communication is the art of negotiation.
Persuasive and Communication is the art of negotiation.Persuasive and Communication is the art of negotiation.
Persuasive and Communication is the art of negotiation.aruny7087
 
Team Dynamics: A Journey to Excellence
Team Dynamics: A Journey to ExcellenceTeam Dynamics: A Journey to Excellence
Team Dynamics: A Journey to ExcellenceGDSC PJATK
 
Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...
Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...
Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...ZurliaSoop
 
LECTURE maintenance management is important 1.pptx
LECTURE maintenance management is important 1.pptxLECTURE maintenance management is important 1.pptx
LECTURE maintenance management is important 1.pptxshahzadnasim3
 
Marketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docx
Marketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docxMarketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docx
Marketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docxssuserf63bd7
 
Disaster management for class 10 students
Disaster management for class 10 studentsDisaster management for class 10 students
Disaster management for class 10 studentsmadhav072009
 
TEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdf
TEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdfTEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdf
TEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdfmarcuskenyatta275
 
DrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project Management
DrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project ManagementDrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project Management
DrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project ManagementNorah Medlin
 
Leading People - Harvard Manage Mentor Certificate
Leading People - Harvard Manage Mentor CertificateLeading People - Harvard Manage Mentor Certificate
Leading People - Harvard Manage Mentor CertificateVICTOR MAESTRE RAMIREZ
 
Spring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical Review
Spring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical ReviewSpring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical Review
Spring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical Reviewyalehistoricalreview
 

Recently uploaded (13)

Management 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docx
Management 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docxManagement 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docx
Management 13th Edition by Richard L. Daft test bank.docx
 
W.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out Packaging
W.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out PackagingW.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out Packaging
W.H.Bender Quote 63 You Must Plan T.O.P Take-Out Packaging
 
Group work -meaning and definitions- Characteristics and Importance
Group work -meaning and definitions- Characteristics and ImportanceGroup work -meaning and definitions- Characteristics and Importance
Group work -meaning and definitions- Characteristics and Importance
 
Persuasive and Communication is the art of negotiation.
Persuasive and Communication is the art of negotiation.Persuasive and Communication is the art of negotiation.
Persuasive and Communication is the art of negotiation.
 
Team Dynamics: A Journey to Excellence
Team Dynamics: A Journey to ExcellenceTeam Dynamics: A Journey to Excellence
Team Dynamics: A Journey to Excellence
 
Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...
Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...
Jual obat aborsi Subang ( 085657271886 ) Cytote pil telat bulan penggugur kan...
 
LECTURE maintenance management is important 1.pptx
LECTURE maintenance management is important 1.pptxLECTURE maintenance management is important 1.pptx
LECTURE maintenance management is important 1.pptx
 
Marketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docx
Marketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docxMarketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docx
Marketing Management 16 Global Edition by Philip Kotler test bank.docx
 
Disaster management for class 10 students
Disaster management for class 10 studentsDisaster management for class 10 students
Disaster management for class 10 students
 
TEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdf
TEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdfTEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdf
TEST BANK for Operations Management, 14th Edition by William J. Stevenson,.pdf
 
DrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project Management
DrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project ManagementDrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project Management
DrupalCamp Atlanta 2022 - Effective Project Management
 
Leading People - Harvard Manage Mentor Certificate
Leading People - Harvard Manage Mentor CertificateLeading People - Harvard Manage Mentor Certificate
Leading People - Harvard Manage Mentor Certificate
 
Spring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical Review
Spring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical ReviewSpring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical Review
Spring-2024-Priesthoods of Augustus Yale Historical Review
 

Famous Leaders in the 20th Century

  • 2. II 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; Famous Leaders in The 20th Century (Burmese version) DrumPublicationGroup P.O Box 66 Kanchanaburi 71000 Thailand drum@drumpublications.org www.drumpublications.org September, 2008 ISBN 978-974-362-328-8
  • 3. III rmwdum ed'gef; IV rmwifvlomuif;a*stm(&f) (Martin Luther King Jr.) 1 e,fvqifrif'Jvm; (Nelson Mandela) 10 tJvDEdk¶kpbJh (Eleanor Roosevelt) 15 a';Apfbiful&D,ef (David Ben-Gurion) 19 rm*&ufpif*g (Margaret Higgin Sanger) 23 vuf(cf)0,f(vf)pm (Lech Walesa) 28 z&efŒuvif;'DvmEdk¶kpbJh(Franklin Delano Roosevelt) 32 bv,fwDrmvDeif(Vladimir Lenin) 38 oDtdk'dk¶kpbJh (Theodore Roosevelt) 46 rg*&ufoufcsm (Margaret Thatcher) 51 r[wWr*END (Mahatama Gandhi) 58 ykyf&[ef;rif;}uD;*|efaygvf (II) (Pope John Paul II) 65 qm(&f)0ifpwefcsyfacs;(vf)(Winston Churchill) 71 rDac;vfa*:bmacsmh(Af) (Mikhail Gorbachev) 75 t,mwdkvmukdrDeD (Ayatollah Khomeini) 80 [dkcsDrif; (Ho Chi Minh) 84 armfpDwHk; (Mao Zedong) 94 t'dk;zf[pfwvm (Adolf Hitler) 102 a&mfe,f(vf)&D*if (Ronald Wilson Reagan 112 wifhum;vlom; odkŒr[kwf trnfrodawmfvSefa&;orm; (The Tank Man or Unknown Rebel) 119
  • 4. IV 1 ed'gef; 901–2000 ckESpfjzpfaom ESpfq,f&mpkESpftwGuf xl;jcm;aompuf r_vufr_/ aq;ynmt&jzpfap/ vlr_a&;/ EdkifiHa&;t,ltqESifhEdkifiHwum ajymif;vJjyKjyifr_rsm;pGmay:xGef;cJhonf? vlr_todkif;t0ef;tzGJ@tpnf;rsm; onf TtcsdefumvtawmtwGif; tajccHusaomajymif;vJr_rsm;udk }uHKawG@cJh&onf? xdk@twl urBmh&mZ0ifwGifvnf; tqdk;±Gm;qHk;urBmppfyGJESpfyGJ/ awmfvSefa&; rsm;pGmESifhEdkifiHa&;jyKjyifajymif;vJr_rsm;pGmjzpfay:cJhonf? okawoejyKr_wcsdK@ u TumvwGif ppfyGJrsm;Yvloef; 100 ausmfaoqHk;cJh+yD; 18 &mpkESpfESifh 19 &mpkESpfxuftqaygif; 6 qjrifhrm;a=umif;awG@&rnf? wpfcsdefwnf;rSm yifurBmw0Srf;vHk;wGif vl@tcGifhta&;v_yf±Sm;r_ESifhvGwfvyfa&;twGufv_yf ±Sm;r_±SdvmcJhonf? TpmtkyfxJwGif ESpfq,f&mpktwGif; aumif;onfhbufujzpfap/ qdk;onfh bufujzpfap tm%mv$rf;rdk;cJhaomyk*~dKvf 20 OD;.ta=umif;udk az:xkwf a&;om;xm;ygonf? xdkif;r*~Zif;. 20 &mpktwGif; =oZmv$rf;rdk;cJhaom yk*~dKvf 100 OD;xJrS 20 OD;udkxkwfaz:I a&;om;xm;jcif;jzpfygonf?
  • 5. -1- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; olonfZefe0g&Dv 15 &uf/ 1929 ckESpfwGif a*smf*sD,mjynfe,f±SdtwWvef wm+rdK@wGifzGm;jrifonf? ol.zcifESifhtbdk;ESpfOD;pvHk;onf ESpfjcif;c&pf,mef w&m;a[mq&mrsm;jzpf+yD; vlxktcGifhta&;v_yf±Sm;r_rsm;Yvnf; wufºuG pGmv_yf±Sm;yg0ifcJholrsm;jzpfonf? ,cifemrnfrSm rdkufu,f(vf)jzpf+yD; aemufwGifrmwif[lIajymif;vJac:qdk cJhonf? olarG;cgpwGifol.tbdk;rSm twWvefwm±Sd {ab;eD;pgESpfjcif;c&pf ,mefbk&m;ausmif;wGif oif;tkyfq&mjzpfcJhonf? rmwiftouf2 ESpft ±G,fwGif rmwif.zcifrSoif;tkyfq&m&mxl;udkqufcH&±Sd+yD; ESpfaygif;rsm;pGm tr_awmfxrf;cJhonf? rmwifvlomuif; (1929-1968) ]]udk,fucg;rukef;ay;vQifb,folrSudk,fhausmay:rwufpD;Edkifygbl;/}} "A man can't ride your back unless it's bent." ]]*smreDrSm[pfwvmvkyfcJhwmawG[mw&m;0ifwmcsnf;yJqdkwmowd&yg/}} "Never forget that everything Hitler did in Germany was legal." ]]uREkfyfwdkUuudk,fh&efol&Jhpum;udkowdr&ayrJhudk,fhrdwfaqG&Jhwdwfqdwf rIudkowd&&r,f/}} "We will remember not the words of our enemies, but the silence of our friends." wifvlomuif;a*stm(&f) (Martin Luther King Jr.) onfvlxktcGifhta&;v_yf±Sm;r_ rsm;Y acgif;aqmiftjzpfyg0ifcJh+yD; xif±Sm;ausmf=um; aomtar&duefEdkifiHom;wpfOD;jzpfcJhonf? rm
  • 6. -2- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; oli,fav;rmwifonf tom;ta&mifcGJjcm;r_±Sdaom tar&duefawmif ydkif;wGif}uD;jyif;vmcJh& onf? olonftmz&duef-tar&duef (uy`vD) u av;rsm;wufaomausmif;wGifwufcJh&onf? xdktcsdefwGif vlrnf;uav; rsm;onf vljzLuav;rsm;ESifhausmif;twlwufcGifhr&cJhay? rmwiftouf 15 ESpft±G,fwGif txufwef;ausmif;atmifjrifcJh+yD; aumvdyfqufwufcJh onf?ol.zcifESifhtbdk;ajc&mudkeif;ItwWvefwm±Sdta&;}uD;aomrdk;(&f) a[muf(pf)aumvdyf (Morehouse college) wGifwufa&mufcJh+yD; 1948 ckESpfwGifvlr_a&;qdkif&m (sociology) wGif'D*&D&±SdcJhonf? xdk@aemufolu ajrmufydkif;±SdzJeDpvm;AeD;,g(Pennsylvania)odk@oGm;+yD;(Crozer Theological Seminary) Ybmoma&;ynm&yfavhvmoif=um;cJhonf? xdkausmif;Y ynmavhvmoif=um;aepOf tdENd,EdkifiH.bmoma&;acgif;aqmifjzpfaom r[wWr*E<D.oif=um;r_rsm;udk avhvmqnf;yl;cJhonf? r[wWr*ED<.a&; om;csufrsm;xJwGif t=urf;zufr_udkoHk;+yD;vlr_a&;ajymif;vJr_rsm;udk rvkyf Edkifa=umif; owday;xm;onf? txl;ojzifh *ED<ajymcJhaompum;jzpfaom “u|Efkyfwdk@.emusifr_rsm;a=umifh ,if;wdk@.w&m;r#wr_r±Sdjcif;rsm;udk odjrif vmaprnf” onfrmwif.ESvHk;om;udkxdcdkufapcJhonf? bmoma&; ausmif;wGif tom;ta&mifuGJjym;aomvlrsdK;pkrsm;yg0if+yD; vljzLtrsm;pkyg 0ifaomrmwif.tcef;wGif ,if;tm; ausmif;om;acgif;aqmiftjzpfa±G; cs,fwifajr‡muf=uonf? 1951 ckESpfwGif bmoma&;qdkif&m'D*&Dudk&±SdcJh+yD; aemuf abmhpwefwuUodkvfodk@ajymif;a±$›cJhonf? 1995 ckESpfwGifrl abmhp wefwuUodkvfYa'gufwmbGJ@udk&±SdcJhonf? abmhpwefwGifyif ,if;.=uif,maz: jzpfvmrnfh ckda&wmpaumh (Coretta Scott) ESifhawG@qHkcJhonf?olronfpdwf"gwf=uH@cdkifumpGrf;tm;ESifhjynfhpHk+yD;vl xktcGifhta&;rsm;tay: tvGef*±kpdkufaomrdef;rjzpfcJhayonf? r=umrDwGif yifrmwifESifhcdka&wmwdk@vufxyf+yD; om;ESpfa,muforD;ESpfa,mufpkpk aygif;om;orD;av;a,mufxGef;um;cJhygonf?
  • 7. -3- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; cdka&wmpaumhESifhvufxyfxdrf;jr‡m;+yD;aemuf uif;onf t,fvfbm;rm;/ armif*dkrm&D±Sd DexterAvenue ESpfjcif;c&pf,mefbk&m;ausmif;Y oif;tkyfq &mjzpfcJhonf? armif*dkrm&Donf tjcm;awmifydkif;a'o±Sd+rdK@rsm;rSmuJhodk@yif bwf(pf)um;rsm;ay:wGif cGJjcm;r_rsm;±SdcJhygonf? 'DZifbmv 1 &ufae@ 1955 ckESpfwGifjzpfay:cJhaomtjzpftysufudk vlxktHkºuGr_qDodk@ *,uf±dkufapcJh onf?xkdnaewGifvlvwfydkif;t±G,fpufcsKyform;±dkpmywf(cf)onftvkyf cGifrSarmyef;pGmjzifhjyefvmaoma=umifhbwf(pf)um;ay:±SdvljzLa,musfm; wpfa,mufudkae&may;&efjiif;qdkcJhonf? Ttr_jzifhyif ±dkpmywf(cf)udkzrf; qD;csKyfaESmifcJhonf? ±dkpmywf(cf)udkzrf;qD;csKyfaESmif+yD;onfhaemufydkif; rmwifvlomuif;ESifhol. taygif;taz:rsm;onfbwf(pf)um;pD;&mwGifcGJjcm;r_±Sdjcif;tay:qENjyr_rsm; vkyf&efulnDcJhonf? bwf(pf)um;ay:wGif c&D;onfrsm;a&mpD;cGifhr&rcsif; vljzLrsm;tm; bwf(pf)um;rpD;bl;[kjiif;qef&ef qHk;jzwfcJhonf? Tv_yf±Sm; r_a=umifh uif;udkzrf;qD;vdkuf=u+yD; ol.tdrfudkvnf;AkH;azmuf+yD;rD;avmif apcJhonf? armif*dkrm&Dbwf(pf)um;oydwfarSmufyGJwGif yg0ifcJhaomtjcm; vlrsm;onfvnf; apmfum;r_trsdK;rsdK;ESifhtqHk;pD&ifr_rsm; cHpm;&aomfvnf; oydwfarSmufyGJrSmqufvufv_yf±Sm;qJyifjzpfonf? armif*dkrm&DwGif±Sdaomvlrnf; 17˜000 a,mufonf tvkyfudkajcvsifoGm; Ijzpfap odk@r[kwf udk,fydkifum;pD;aomvlrnf;vlrsdK;tenf;pkrSjzpfap wpf cgwpf&Hum;}uHKac:oGm;wwfonf? Todk@jzifh armif*dkrm&Dbwf(pf)um; ukr`%Du0ifaiGrsm;xdcdkufIwpfa=umif;/ txufv$wfawmfw&m;±Hk;u armif*dkrm&Dbwf(pf)um;ukr`%Dtm;a&maESmum;pD;jcif;udk vufcH&eft wGufa=umifh1956ckESpf'DZifbmv20&ufae@wGifqENjyyGJ+yD;qHk;oGm;cJhonf? *&if;pbdk±dk/ ajrmufu,f±dkvdkif;em±Sd vlrnf;ausmif;om;tenf;pkonfuif;
  • 8. -4- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; .oifcef;pmrsm;udkzwf+yD;olwdk@udk,fwdkifv_yf±Sm;r_rsm;pvkyf&efqHk;jzwfvdkuf =uonf?,if;wdk@ae&yfwGif±Sdaomukefwdkuf}uD;xJwGifvlrnf;rsm;udktpm; tpmra&mif;csay;aom pm;aomufqdkifwpfqdkifxJY vlrnf;ausmif;om; rsm;oGm;I0ifxdkif=uonf? TuJhodk@jzifh wpfpwpfpqdkifxJY±SdaomcHkvGwf rsm;tm;vHk;xJY vlrnf;ausmif;om;rsm;0ifxkdif=uonf? Todk@vkyfjcif; tm;jzifh ,if;wdk@udk,fcE<mydkif;qdkif&mYt±dkuftESufcH&aomfvnf; uif;. oGefoifr_t&,if;wdk@bmrSjyefIrvkyfacs? r=umrSDwGif Deep South wGif±Sd aomausmif;om;tm;vHk; TuJhodk@vdkufIvkyfaqmif=uonf? xdk@a=umifh ajcmufvtwGif;awmifydkif;a'o±Sd26+rdK@wGif±SdaomvljzLvlrnf;cGJjcm;quf qHaompm;aomufqdkifrsm; yaysmufoGm;awmhonf? TuJhodk@ausmif; om;rsm;ae&m,l+yD; xkdifcHkrsm;ay:0ifxdkifr_a=umifhjynfol@O,smOf/ a&ul;uef/ jyZgwf±Hk/ bk&m;ausmif;/ pm=unfhwdkuf/ jywdkufESifhyifv,furf;ajcrsm;Y vnf;atmifjrifr_&±Sdonf? uif;onf EdkifiHwpf0Srf;vSnfhvnfIw&m;a[myGJrsm;usif;yum vlrsm;udk jynfol@tcGifhta&;v_yf±Sm;r_rsm;wGif yg0ifvm&efwdkufwGef;Ed_;aqmfcJhonf? t=urf;rzufaomenf;jzifh vljzLvlrnf;cGJjcm;aomae&mrsm;Y0ifxkdifjcif;/ armif*dkrm&DwGifjyKvkyfcJhaom pD;yGg;a&;oydwfarSmufjcif;rsm;jyKvkyf&ef wdkuf wGef;cJhonf? uif;urJay;jcif;rSm ta&;}uD;a=umif;tpOft+rJajym=um;cJhonf? olut u,fItmz&duef-tar&duefrsm;rJay;cGifh&±SdcJhv#if tar&duef.EdkifiHa&; avmuwGifta&;}uD;pGmjzifh wpfwyftm;yg0ifaprnfjzpfonf? ,if;wdk@t aejzifh vlenf;pkrsm;jzpfapumrl rJay;cGifhudkaumif;aumif;rGefrGefpDrHcef@cGJEdkif v#if ,if;wdk@onf EdkifiHawmforRwESifhjynfe,ftqifha±G;aumufyGJrsm;wGif ta±G;cs,fcHEdkifzG,f±Sdonf?
  • 9. -5- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; awmifydkif;wGif Ku Klux Klan* uJhodk@aomtzGJ@rsm;uvlrnf;rsm;tm;rJr ay;&efzdtm;ay;r_rsm;jyKvkyfcJhonf? om"utjzpfqdk&aomf 1960 ckESpf rpPpyDjynfe,fwGif vlOD;a& 42μ rSmvlrnf;rsm;jzpfaomfvnf; 2μomrJay; &efemrnfwifoGif;cJh=uonf? a'ocHvlrnf;pkrsm;tay:Oya'ESifhtnDw &m;pD&ifjcif;rjyKyJ ao'g%fay;jcif;rsm;jzifha=umufvef@apcJhonf? tJruf ax;(vf)qdkaomtouf 14 ESpft±G,fausmif;om;av;wpfa,mufudkvl jzLtrsdK;orD;wpfa,muftm;avc|efoHay;rdojzifh w&m;Oya'ESifhw&m;pD &ifjcif;rjyKbJao'g%fay;jcif;cH&onf?wpfcsdK@urlvlrJrsm;udkrJay;&efemrnf pm&if;wifoGif;&ef wdkufwGef;rdojzifh tqHk;pD&ifjcif;cH=u&onf? uif;u rpPpyDjynfe,fwGifrJay;&eftwGufemrnfpm&if;oGif;&efwdkufwGef;csufrsm; vkyf&mwGif ulnDcJhaomfvnf; wdk;wufr_tvGefyifaES;auG;cJhygonf? 1960 ckESpftar&dueforRwa±G;cs,f&eftwGufrJqG,fw&m;a[myGJY*|ef tuf(zf)uae'D (John F.Kennedy) onf jynfol@tcGifhta&;tufOya't opfvkyf&eftwGuf a[m=um;cJhonf? a±G;aumufyGJt+yD; avhvmawG@±Sd& onfrSmtmz&duef-tar&duef70μrSm*|eftuf(zf)uae'DtwGufrJxnfhcJh =uonf? jynfol@tcGifhta&;Oya'=urf;udk 1963 ckESpfuGef*&ufwGifwifjycJh+yD; *|efv 11&ufae@wGif±kyfjrifoH=um;tpDtpOfwGifpum;ajym=um;cJhaomuae'Du Oya'=urf;udk atmufygtwdkif;axmufjycJhonf? “tar&duef&Jhb,fa'o tpdwftydkif;rSmrqdk arG;zGg;wJheD*±dk;uav;i,frsm;[m ae@wpfae@wnf;eJ‹ae &ma'owpfcktwGif;rSmarG;zGg;wJhvljzLuav;rsm;&Jh &mcdkifE_ef;wpf0uf * Ku Klux Klan auoHk;vHk;toif; - tar&duefjynfeD*±dk;qef@usifa&;toif; Tt oif;udk tar&duefuawmifydkif;wGif awG@&+yD;vljzLrsm;ursufESmzHk;rsm;ESifh0wf±HkjzLrsm; 0wfqifonf?
  • 10. -6- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; avmufomwef;jrifhausmif;atmifjrif=ujcif;/ oHk;yHkwpfyHkrSmaumvdyf ausmif;wufcGihf±Sdjcif;/ oHk;yHkwpfyHkutvkyftudkifESifhtwwfynm±Sdolrsm; jzpfvmjcif;/ ESpfyHkwpfyHkrSmtvkyfvufrJhjzpfjcif;/ ,if;wdk@.oufwrf;rSmvljzL rsm;xufckESpfESpfenf;jcif;ESifhvljzLrsm;.0ifaiGwpf0ufom&±Sdonf”[lIjzpf onf? uae'DwifoGif;aomw&m;Oya'udk uGef*&ufrStodtrSwfjyK&ef }udK;pm; aoG;aqmif&eftwGuf uif;ESifhtjcm;jynfol@tcGifhta&;acgif;aqmifwpfcsdK@ utvkyftudkifESifhvGwfvyfa&;&±Sda&;wdk@twGuf 0g±SifwefYxifay:ausmf =um;aomcsDwufyGJwpfckudk OD;aqmifusif;ycJhygonf? 1963 ckESpf=o*kwfv 28 &ufae@Y0g±SifwefwGif usif;yaomtvkyftudkifESifhvGwfvyfa&;twGuf csDwufyGJY atmifjrifr_t}uD;tus,f&±SdcJhonf? csDwufvmaomvltkyf}uD; udkcef@rSef;=unfhrnfqdkv#if vlOD;a& 250000 rS 400000 a,muftxd±Sdrnf jzpfonf? TcsDwufa[majym}uD;wGif yifuif;u “I have a dream”qdk onfhaemifwGifxifay:ausmf=um;vmonfhrdef@cGef;udk a[majymcJhygonf? uae'D.jynfol@tcGifhta&;Oya'=urf;udk uGef*&ufwGifaqG;aEG;ajymqdkae qJrSmyif 1963 ckESpfEdk0ifbmvwGif tqHk;pD&ifjcif;cH&onf? TwGiforRw topfjzpfvmolvif;'Gefbif;(cf)*|efpefuTwm0efudkqufvufxrf; aqmifcJhaomfvnf; *|efpefonfjynfol@tcGifhta&;u¾rsm;Y emrnfodyfr aumif;cJhacs? *|efpefuuGefu&ufwGif twdkif;twmwpfcktxd0ifa&muf pGufzufEdkifonfhtm%mudkoHk;I w&m;Oya'udktwnfjyKEdkifcJhonf? 1964 ckESpfjynfol@tcGifhta&;tufOya'Y trsm;jynfolESifhqdkifaomae&m rsm;jzpfonfh±kyf±Sif±Hk/ pm;aomufqdkifrsm;ESifh[dkw,frsm;Y tom;ta&mifcGJ jcm;jcif;rSmw&m;Oya'udkcsdK;azmufonf[k jyXgef;cJhonf? xdk@twltvkyf±Sif rsm;udkvnf;vltm;vHk;tay:om wlnDr#tvkyfvkyfcGifhay;&rnf[k vnf;yg
  • 11. -7- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; ±Sdonf?EdkifiHawmf&efyHkaiGESifhtvkyfvkyfaqmifaomvkyfief;rsm;wGifvlwpfOD; wpfa,muf.tom;ta&/ vlrsdK; odk@r[kwf EdkifiHtay:tajccHaomcGJjcm;r_ rsm;tay: oufaotaxmuftxm;±Sdygu xdk&efyHkaiGrsm;udk &yfqdkif;ypfEdkif ygonf? aemufydkif;uif;uz,f'&,frJay;ydkifcGifhtcGifhta&;Oya'xnfhoGif;a&;t ay:tm±Hkpl;pdkufcJhonf? xdktcsdefwGif jynfe,fwpfckpDwGif rnfonfhjynfe,f ole,fom;rsm;tcGifhta&;ay;Edkifonf [laomuef@owfcsufvkyfEdkifonfh tcGifhta&;±Sdonf? rsm;aomtm;jzifh awmifydkif;jynfe,frsm;wGif tar&d uefvlrnf;rsm;udk rJay;cGifhray;acs? awmifydkif;a'o±SdEdkifiHa&;orm;rsm;u qef@usif=uaomfvnf; v$wfawmftrwftrsm;pku (333rJ 48 rJ) jzifhtEdkif &IrJay;ydkifcGifhtufOya'jyXgef;a&;ESifhqD;edwfv$wfawmfrS(77rJ19rJ)jzifht Edkif&±SdIrJqENay;EdkifcGifhtufOya'udkjyXgef;EdkifcJhonf? Tw&m;Oya'uEdkifiH awmftpdk;&ua'ocHjynfe,frsm;urJay;&eftwGufemrnfpm&if;wifoGif; ray;olrsm;udk emrnfpm&if;rsm;a&;rSwfay;onf? uif;uTta&;}uD;aomw&m;Oya'ESpf&yfudkjyXgef;Edkif&ef}udK;pm;+yD;aemuf qif;&Jom;rsm;udkulnD&ef }udK;pm;tm;xkwfcJhygonf? uif;uvlrsdK;pkESifhpD; yGg;a&;tcGifhta&;rsm;rSmeD;pyfr_±Sd+yD; t+rJ'GefwGJaeaoma=umifh uif;uypPnf; OpPmrsm;udk vltrsm;twGufjzef@jzL;ay;&ef vdktyfa=umif;a[majymcJhonf? uif;utmz&duef-tar&duefrsm;ESifhqif;&Jom;vljzLrsm;rS&Jabmf&Jzufrsm; jzpf+yD; ,if;wdk@twlwuGvufwGJvkyfaqmifygu vlr_tzGJ@tpnf;udkajymif; vJEdkifa=umif;tm;ay;wdkufwGef;cJhygonf? uif;utmvfbm;rm;±SdpJvfrm wGifTodk@rdef@cGef;ajym=um;cJhygonf? “vGefcJhwJh 12 ESpfwkef;uwdk@awG[mjyef vnfjyKjyifa&;v_yf±Sm;r_awGrSmyg0ifcJh+yD; ('gayrJhtck) wdk@awG[macwf topfwpfcka&mufvm+yD;/ 'DacwftopfudkawmfvSefa&;acwfvdk@ac:&r,f” rdrd.}uD;xGm;vmaom tajccHususwpfzufpGef;pdwfudk vSpf[jyocJhyg onf?
  • 12. -8- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; 1967 ckESpf{+yDv 3 &ufae@wGif rmwifvlomuif;a*stm(&f)rS tb,f a=umifhAD,uferfppfyGJudkqef@usif&onfhta=umif;rsm;udkaz: jyxm;ygonf? Trdef@cGef;udkajym+yD;onfhaemuf =oZmv$rf;rdk;r_±Sdaomyk*d~KvfwpfcsdK@u uif; udk 1968 ckESpforRwa±G;aumufyGJwGif wwd,ygwDtjzpf0ifa&mufyg0if&ef wdkufwGef;E_d;aqmf=uonf? uif;uTt}uHay;csufudky,fcscJhaomfvnf;AD ,uferfppfyGJtay: qef@usifv_yf±Sm;r_udk qufvufaqmif±GufcJhonf? uif; uAD,uferfppfyGJtay: qef@usifaoma=umifhrdef@cGef;rsm;pwifajymcJhojzifh tpdk;&u,if;tay:rESpfoufvdkr_rsm;±SdcJhonfudkawG@&rnf? rwfv 28 &ufae@ 1968 ckESpfwGif uif;utvkyform;tcGifhta&;twGuf ulnD&efrif;zd(pf) (Memphis) ±SdqENjyyGJudk udk,fwdkifOD;aqmifcsDwufcJhonf? csDwufyGJOD;aqmifolrsm;ucsDwufolrsm;udk t=urf;zufr_vkyfief;rsm;a±Smif usOf&eftrdef@ay;aomfvnf; vli,fwpfpkrsm;rSm vrf;!$efcsufrsm;udkem;r axmifyJ +rdK@awmfcef;rodk@csDwuf&mvrf;wpfav#muf±Sdqdkifrsm;udk zsufqD;ypf cJhonf? touf 16 ESpft±G,fom±Sdao;aomvm&Dzif; (Larry Payne)[l aomaumifuav;wpfa,mufudkykvdyfuvk,ufoltjzpfpGyfpGJ+yD; ypfowf cJhonf? odk@aomfrsufjrifoufaorsm;u vm&Dudkykvdyf rsm;ypfowfcsdefwGif ol.vufudkajr‡mufxm;onf[kajym=uonf? uif;ucsDwufyGJwGifxdkodk@t=urf;zufr_vkyf&yfrsm;jzpf&jcif;rSmtpdk;&.&efp v_H@aqmfolrsm;jzpfonf[k tcdkiftrm,Hk=unfcJhonf? xdknuuif;uol. emrnfausmf=um;qHk;rdef@cGef;jzpfaom “u|efawmfwdk@awmifxdyfay:a&mufcJh w,f” [laomrdef@cGef;udk rdef@=um;cJhonf? ol@rdef@cGef;udk Todk@tqHk;owfcJh onf?“'Dae@up+yD;bmawGjzpfvmrvJqdkwmrodygbl;?'gayrJhta±S›rSmcuf cJwJhae@&ufawG±Sdaevdrfhr,f?'gayrJh'Dt&mawG[mu|efawmfhtwGufbmrSr jzpfavmufawmhygbl;? bmjzpfvdk@vJqdkawmh u|efawmfawmifxdyfudka&muf cJh+yD;? awmifay:uvSrf;=unfhvdkufwJhtcg uwday;xm;wJhe,fajrudk awG@&
  • 13. -9- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; w,f? 'De,fajrrSm cifAsm;wdk@eJ@twlra&mufaumif;ra&mufEdkifbl;? 'gayrJh cifAsm;wdk@tm;vHk;udkodapcsifwmu wdk@awGvlrsdK;pkwpfckvHk;taeeJ@'Duwd ay;xm;wJhajrudk a&mufrSmrkcsjzpfw,fqdkwmudk odapcsifygw,f? 'gha=umifh vJu|efawmfwu,faysmfygw,f?” aemufwpfae@rSmyJuif;u ol&Jh[dkw,favomaqmifrSm &yfaewkef;typf owfcHcJh&w,f? olaoqHk;oGm;onfhaemufqufwGJtjzpf+rdK@ 125 +rdK@wGifql ylaomif;usef;r_rsm;jzpfay:vm+yD; vlav;q,fajcmufa,muftowfcHcJh& onf? ESpfvt=umwGif*sdrf;t,f(vf)a&;(James Earl Ray) qdkonfh oludk vef'ef+rdK@wGifzrf;qD;+yD;tar&duefodk@ydk@vdkufonf?xdkoltm;uif;udkvkyf}uH r_twGufaxmifxJudk;q,fhudk;ESpfcsvdkufonf? rmwifvlomuif;towfcH&onfhtay: pHkprf;axmufvSrf;r_rsm;rsm;pGmjyK vkyfcJh+yD;tar&dueftpdk;&ESifhtufzfbDtdkif(FBI) wdk@rS,if;vkyf}uHr_.aemuf uG,fwGif±Sdonf[k xifjrifcsuf±Sd=uonf? tjcm;pdwf0ifpm;p&mtcsufwpf ckrS *sdrf;udkvef'efwGifoJvGefp±SmIzrf;qD;cJholrSm tufzfbDtdkifr[kwfbJ uae'gykvdyfrsm;jzpfonfukdod±Sd&onf? 1988 ckESpfwGif axmifxJwGiftusOf;cscHae&aom*sdrf;udk ±kyfjrifoH=um;awG@ qHkar;jref;cef;jyKvkyfcJh&mwGifoluFBI at;*sifhrsm;u ol@udkuif;tm;owf &ef0efcHcdkif;+yD; tu,fI0efrcHygu ol.zcifESifhnDtpfudkwpfa,mufudk axmifxJcsrnf[k+cdrf;ajcmufcJhonfudkajymcJhonf? *sdrf;uoludkFBI uuif; tm;owfjzwfr_twGuftuGufqifzrf;cJhonf[kqdkonf? 1983ckESpfwGiftar&duefjynfaxmifpkuGef*&ufutar&duef.jynfol@t cGifhta&;v_yf±Sm;r_acgif;aqmifrsm;xJrS wpfa,mufjzpfonfhrmwifvlom uif;udk*k%fjyKaomtm;jzifhZefe0g&Dvwwd,ywfwevFmae@udkrmwifvl omuif;ae@[kowfrSwfcJhonf?
  • 14. -10- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; ±kdvDvmvmrif'Jvm;onf 1918 ckESpfZlvdkifv 18 &ufae@wGif vlrnf;wdk@. arG;&yfajrjzpfaomx&efpuD(Transkei) wGifarG;zGm;cJhonf?ol.zcif[ife&D rSmoifbleef;rsdK;eef;EG,f(Thembu Royal Family) .tav;pm;cH&aomt }uHay;yk*~dKvfwpfa,mufjzpfonf? ol.emrnfjzpfaom±dkvDvmvm.t "dy`g,frSm “'kuQay;ol” [kt"dy`g,f&onf? xdk@a=umifh ol.rlvwef;ausmif; q&muol@emrnfudk e,fvqif[kajymif;ac:cJhonf? rif'Jvm;.i,fpOfb0wGif +idrf;csrf;pGmaexdkifcJh&+yD; rsm;aomtm;jzifhEGm; ausmif;jcif;ESifhtdrftvkyfrsm;udkvkyf&onf? odk@aomfol.zcifuG,fvGef ]]uRefawmfwdkUwdkif;jynfrSmaxmifuscH&NyD;wJhaemufrSmor®wjzpfvmrSmjzpfw,f/}} “In my country we go to prison first and then become President.” ]]b0rSm*kPf,lp&mtaumif;qHk;[m wpfcgrSmrvJuswmr[kwfbl;/ 'gayrJhudk,fvJuswJhtcgwdkif;jyefxjcif;jzpfw,f/}} “The Greatest glory in living lies not in never falling, but in rising every time we fall.” ]]wpdwfwa'ovGwfvyfrIqdkwmr½Sdbl;/}} “There is no such thing as part freedom.” e,fvqifrif'Jvm; (1918 - ) vqifrif'Jvm; (Nelson Mandela) onfvljzLvlrnf;cGJjcm;a&;0g'±Sdaom awmiftmz&duEdkifiHudk vlrsdK;aygif;pHk±Sdaom 'Drdku a&pDEdkifiHtjzpfajymif;vJ&eftwGuf OD;aqmifcJholjzpfyg onf? olonf 27 ESpf=umaxmifoGif;tusOf;cscHcJh& +yD;aemuf ol.wdkif;jynfY yxrOD;qHk;vlrJorRwjzpfcJh onf? e,f
  • 15. -11- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; oGm;+yD;onfhaemuf oifblrsdK;;EG,ftwGuf udk,fpm;tkyfcsKyfa&;wm0ef,l& aom =oZmv$rf;rdk;r_±SdonfhaqGrsdK;wpfa,mufESifhoGm;ae&onf? odk@aomf vnf; azgh(wf)[J(&f)(Fort Have) omoemjyKaumvdyfausmif;rSxGufoGm; +yD;aemuf ausmif;om;rsm;.vljzLudkvdkeDtkyfcsKyfa&;tay: qENjyjcif;rsm; wGifyg0ifcJhonfrSpIrdrd.udk,fydkifvGwfajrmufa&;ESifhtrsdK;om;v$wfajrmuf a&;twGuf v_H@aqmfr_c&D;±SnfudkpwifcJhonf? rif'Jvm;onf 1942 ckESpfwGif 0d0gwm;(pf)&JefwuUodkvf (University of Witwatersrand) wGifOya'bmomjzifhatmifjrifcJhonf? olonftmz&d ueftrsdK;om;uGefu&uf–African National Congress (ANC) .vkyfief; rsm;wGifyg0ifv_yf±Sm;r_rsm;wdk;yGm;vmcJhonf? ANC onfvlrsdK;aygif;pHkrS awmiftmz&duEdkifiHodk@ EdkifiHa&;t&ajymif;vJr_rsm;±Sdvmatmif v_yf±Sm; aqmif±GufaomtzGJ@tpnf;jzpfonf? 1948ckESpfwGiftrsdK;om;ygwDutm%m&±Sd+yD; “vljzLvlrnf;cGJjcm;a&;0g'” ay:vpDudk pwiftaumiftxnfaz: jcif; odk@r[kwf vlrsdK;a&;tay:rlwnf IoD;oef@cGJjcm;jcif;rsm;udk twif;t=uyfvkyfaqmifcJhonf? ANC url T vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'tay: qef@usifa&;v_yf±Sm;r_vkyfief;rsm;udk pwifvkyf aqmifcJhonf? 1952 ckESpfwGif rif'Jvm;u ANC .vufaxmufOuUXwpf a,mufjzpfcJhonf?1950ckESpfESpfukefydkif;wGiftpdk;&.zdESdyfqufqHr_rsm;jym; vmaoma=umifh rif'Jvm;ESifhol.oli,fcsif;tdkvDAmxrfbdk (Oliver Tam- -bo) ESifhtjcm;olwdk@u ANC udkydkItajccHusaom ajymif;vJr_rsm;bufodk@ OD;wnfcJhonf? 1956 ckESpfwGif rif'Jvm;udk wdkif;jynftay:opPmazgufr_jzifh pGyfpGJcJh+yD; axmifxJwGif ig;ESpfus+yD;aemufw&m;aov$wfay;cJhonf? 1960 ckESpfrwfvwGif vljzLvlrnf;cGJjcm;a&;0g'udk qef@usifaomvlrnf; 69 a,muftm; ykvdyfrsm;u ±SyfzJbD;vf (Sharpeville) wGifowfjzwfvdkuf
  • 16. -12- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; onf?tpdk;&uwdkif;jynfwGif;ta&;ay:tajctaexkwfjyef+yD;ANC udkydwf qdk@cJhonf? TtcsufudkwHk@jyefonfhtaeESifh ANC u t=urf;rzufa&;ay: vpDudkpGef@y,fI rif'Jvm;u ANC twGuf “Umkhonto we Zizwe” odk@r [kwf “The Spear of the Nation–wdkif;jynf.vSw” [kac:onfhvufeuf udkifwyfzGJ@udkzGJ@pnf;cJhonf? xdk@aemuf ol@udkAdkvfcsKyfrSL;}uD;tjzpfcef@tyfjcif; cH&+yD;aemuf ppfoifwef;wufcGifh&&efESifh ANC twGuftaxmuftyHhrsm; ±SmazG&eftwGuf EdkifiHjcm;wdkif;jynfrsm;odk@c&D;xGufcJhonf? ol@EdkifiHodk@jyefvmonfhtcsdefwGiftzrf;cH&+yD;tusOf;axmifxJig;ESpftusOf; cstrdef@ay;cHcJh&onf? 1963 ckESpfwGif rif'Jvm;ESifhtjcm;aom ANC acgif; aqmifrsm;tpdk;&udk t=urf;enf;jzifhxkwfy,f&ef v#dK@0Suft}uHtpnfrsm; a&;qGJcJhonf? aemifwpfESpfrSmyif rif'Jvm;udk wpfoufwpfu|ef;us&eft rdef@ay;cJhonf? xdk@twGuf oluTtrdef@twGuf rdrdudk,fudkckcHumuG,f aomed*Hk;csKyfpum;rSm atmufygtwdkif;jzpfonf? “u|efawmf&Jhb0oufwmwpfckvHk;udk tmz&duefvlrsdK;awG&Jhv_yf±Sm;r_awG xJrS epfjrKyfxm;ygw,f? u|efawmf[m v$rf;rdk;csKyfudkifwJhvljzLawGudk awmf vSefwdkufcdkufovdk vlrnf;tkyfpdk;olawGudkvnf; awmfvSefwdkufcdkufrSmjzpf w,f? u|efawmf[m 'Drdkua&pDeJ@vlawGtm;vHk;o[mZmwjzpfatmif ae xdkif+yD; tcGifhta&;om wlnDr#&±SdwJh vGwfvyfwJhvlr_tzGJ@tpnf;tawG;t ac:yHkpHudk vdkcsifwmjzpfw,f? 'DtawG;tac:udk u|efawmfu zGH@+zdK;wdk;wuf vmatmifvkyfcsifwmjzpfw,f? 'gayrJhvdktyfvm&if 'DtawG;tac:eJ@vJ udk,fhtoufay;+yD;paw;Edkifygw,f?” ol@udkcdyfaxmif; (Cape Town) urf;±dk;tjyifbufY±Sdaom a&mhbifu|ef;rSm axmifoGif;tusOf;cs+yD; aemufqHk;jynfrxJrSm ±SdwJhzdk;vfprdk;tusOf;axmif xJodk@ajymif;a±$@cJhonf? olaxmifxJusaepOftwGif; olonfEdkifiHwumvl
  • 17. -13- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; jzLvlrnf;cGJjcm;r_udk qef@usifonf[ktrSwftom;wckjzpfvmonf? axmifxJwGif ESpfaygif;ESpfq,fausmfuscH+yD;aemuf rif'Jvm;u wpfcsdK@aom ta&;}uD;onfhta&;udpPrsm;wGif acgif;aqmifuqHkk;jzwfcsufrsm;udk udk,f wdkifcs&rnf[ktcdkiftrm,Hk=unfonfhtwGuf enf;vrf;topfwpfckudkoHk; &efqHk;jzwfcJhonf? Todk@jzifh 'kuQcH}udK;pm;r_rsm;a=umifh urBmay:wGifemrnf t}uD;qHk;t usOf;om;udkOD;aqmifI orRw±Hk;wGifawG@qHkaqG;aEG;yGJudk v#dK@ 0SufpGmusif;ycJhonf? xdktajctwifaqG;aEG;yGJwGif ol@udkv$wfay;&efomr u EdkifiHxJ±SdvljzLvlrnf;cGJjcm;a&;pepfudk 'Drdkua&pDpepfodk@ajymif;vJ&ef}udK; pm;cJhonf? 1990 ckESpfazaz:0g&Dv 2 &ufae@wGifawmiftmz&dutpdk;&rS jynfwGif;jynfyzdtm;ay;r_rsm;udk wHk@jyefjcif;tm;jzifh rif'Jvm;udk v$wfay; vdkuf+yD;onfhwpf+ydKifeuf ANC tay: ydwfqdk@r_udkvJ &yfpJvdkufonf? 1991 ckESpfwGifrif'Jvm;u ANC .acgif;aqmifwpfOD;jzpfvmonf? 1993 ckESpfwGif rif'Jvm;udk xdktcsdefuawmiftmz&du.orRwjzpfaom FW De Klerk ESifhwGJzufI Edkb,fvf+idrf;csrf;a&;qludkcsD;jr‡ifhcJhonf? aemuf qufwGJESpfrSmyif awmiftmz&duonf ,if;.yxrOD;qHk;vlrsdK;aygif;pHka±G; aumufyGJusif;y+yD; rif'Jvm;udkawmiftmz&du.yxrOD;qHk;vlrnf;orRw tjzpfa±G;cs,fvdkufonf?1998ckESpf*a&;pmrufcsJ(vf)(Graca Machel)ESifh wwd,t}udrfvufxyfvdkufonf? olronfuG,fvGefoGm;+yD;jzpfonfhrdk ZrfbpforRw.ZeD;onfjzpfonf?rif'Jvm;ESifh1958ckESpfwGifvufxyf+yD; 1996 ckESpfwGifuGm±Sif;cJhonffh'kwd,ZeD;onfjzpfaom 0ifeDonf vljzLvl rnf;cGJjcm;r_ qef@usifa&;v_yf±Sm;olwpfOD;tjzpf qufvufaqmif±GufcJh onf? 1997 ckESpfwGif ol.orRwoufwrf;rSmvnf;ukefqHk;oGm;cJhonf? rif'Jvm;onf txl;ojzifhtdyfcsftdkifAGD–attdkif'Dtufpfqef@usifa&;v_yf ±Sm;r_ESifh tjcm;v_yf±Sm;r_ rsm;wGifvnf; wpfwyfwpftm;qufvufI ulnD
  • 18. -14- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; yHhydk;cJhonf? 2004 ckESpfwGif rif'Jvm;rSjynfolvlxkta±S›wGif v_yf±Sm;r_rsm;rS &yfem;awmhrnfjzpfa=umif;a=ujim+yD;wjznf;jznf;vlpka±S›wGifol@udkawG@&r_ enf;vmavonf? Zlvdkifv 18 &uf 2007 ckESpfwGife,fvqifrif'Jvm;/ *a&;pmrufcsJ(vf)ESifh 'ufprGefwl;wl;wdk@onf urBmay:±Sd ouf}uD;±G,ftdkrsm;tzGJ@tpnf;ta0;udk *sdK[ef;bwf (Johannesburg) wGifac:,lI rdrdwdk@.twwfynmESifhvGwf vyfaom acgif;aqmifEdkifr_wdk@udktoHk;csI urBm}uD;.tcufcJqHk;jyem rsm;udk ulnDajz±Sif;&ef&nf±G,fcJhonf? e,fvqif.touf 89 ESpfajrmuf arG;ae@wGif e,fvqifu ol. “The Elders”–ouf}uD;±G,ftdkrsm;-[l aomtzGJ@opfukd wnfaxmifvkdufa=umif;a=ujimcJhonf? “'DtzGJ@[m olwdk@&Jhtjrifudk vGwfvyfpGmeJ@&J&ifhpGmxkwfaz:ajymrSmjzpf+yD; vlpkta±S›rSmyJjzpfap/aemufuG,frSmyJjzpfapvdktyfwJhta&;,laqmif±Gufr_ awGudk jyKvkyfrSmjzpfw,f? u|efwdk@wawGvufwGJ+yD; a=umuf±GH@r_awGeJ@jynfhpHk wJhae&mawGrSm &J&ifhwJhpdwfawG±Sdvmatmif/ yËdyuQ±SdwJhae&mrSmoabmwl nDr_awG±SdvmatmifeJ@ pdwf"gwfuswJhae&mrSar#mfvifhcsufawG±Sdvmatmif tm;ay;wdkufwGef;ay;rSmjzpfygw,f?” [lIajym=um;cJhonf? =o*kwfv29&uf2007ckESpfwGife,fvqifrif'Jvm;±kyfwkudkvef'ef+rdK@±Sdyg vDrefpuGJwGifpdkufxlcJhygonf?
  • 19. -15- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; tJvDEdk±kpbJhonf1884ckESpfatmufwdkbmv11&ufae@wGife,l;a,mufpD wD;+rdK@Y zGm;jrifcJhonf? olr.zcif {vd,uf±kpbJh(Elliott Roosevelt) onf ,cif (1901–1909) wGif orRwjzpfcJhzl;aom oDtdk'dk±kpbJh (Theodore Roosevelt) .nDtpfudkjzpfonf? tJvDEdktouf±SpfESpft±G,fwGif olr.rdcifrSm qHkqdk@emESifhaoqHk;oGm;cJh+yD; olrESifhtjcm;tpfudkESifharmifrsm;udk rdcifbufrStzGm;jzpfaom rm&Dvwfvdk a[m(vf) (Mary Ludlow Hall) ESifhoGm;aeapcJhonf? tJvDEdktoufq,f ESpfjynfhonfhtcsdefwGif olr.zcifrSm t&uftvGeftu|Haomufonfha&m *ga=umifh aoqHk;oGm;cJhonf? TtcsdefrSpI olronfvnf; rdbrJhuav; ]][kwfw,f? wwfEdkifw,f vdkUajymEdkifzdkUtmPmr½SdwJhvlawGudk ]r[kwfbl;? rwwfEdkifbl;} vdkUajymcGifhray;ygeJU/}} “Never allow a person to tell you ‘no’ who doesn’t have the power to say yes.” ]]oifoabmrwlyJeJU oifhudkb,folrSudk,fhudkudk,ftxifao;atmifrvkygEdkifblll;/}} “No one can make you feel inferior without your consent.” ]]urÇmay:rSm rkef;wD;jcif;eJUtwif;tBuyfcdkif;apjcif;wdkU[m oD;oefU½SdaeNyD; tjcm;t&mawGay:rSm oufa&mufrIr½Sdbl;qdkwmrjzpfEdkifygbl;/}} “Hate and force cannot be in just a part of the world without having an effect on the rest of it.” tJvDEdk±kpbJh (1884–1962) ar&dueforRwz&ef@uvif;±kpbJh.ZeD;ESifh EdkifiH a&;v_yf±Sm;r_rsm; vkyfaqmifcJhaom tJvDEdk±kpbJh (Eleanor Roosevelt) onf jynfol@tcGifhta&;ESifh trsdK; orD;v_yf±Sm;r_vkyfief;rsm;wGif a±S›qHk;rSOD; aqmifyg0ifcJhol wpfOD;jzpfonf? t
  • 20. -16- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; jzpfvmcJh&onf? 1899 ckESpfaqmif;OD;&moDwGif olr.ta':wpfa,muf.tm;ay;r_jzifh tJvDEdkudk ''Allenwood Academy'' [kac:aom rdef;uav;ausmif;odk@ ydk@ aqmifcJhonf? xdkausmif;±Sdausmif;tkyfq&mr}uD;rSm trsdK;orD;i,fav; rsm;tm; vGwfvyfpGmawG;ac:wwf&ef jyKpkysdK;axmifay;cJhonf? tJvDEdku xdkausmif;wGif jyifopfbmomudkxl;c|efpGmavhvmoif,lcJh+yD; rdrdudk,fudk,Hk =unfjcif;rsm;vnf; wdk;yGg;vmcJhonf? ausmif;+yD;onfhtcg tJvDEdkuvlr_a&;vkyfief;rsm;wGif yg0ifv_yf±Sm;cJhonf? 1905ckESpfwGifolr.0rf;uGJjzpfonfhz&ef@uvif;'D±kpbJh (Franklin D. Roo- -sevelt) ESifhvufxyfcJhonf? olr.cifyGef;onfuJhodk@yif 'Drdkua&pD0g'udk ,Hk=unfoljzpf+yD; EdkifiHa&;zufwGif pdwfyg0ifpm;cJhonf? 1906 ESifh 1916 ck ESpftwGif; ±kpbJhrdom;pkrSuav;ajcmufa,mufxGef;um;cJh+yD; wpfa,muf rSm rlarG;cgpwGifaoqHk;oGm;cJhonf? 1913ckESpfwGiforRw0k'±dk0Dvfqif(Woodrow Wilson) uz&ef@uvif;'D±kp bJhudk a&wyf.vufaxmuftwGif;a&;rSL;tjzpf cef@tyfcJhonf? ±kpbJhonf yxrurBmppftwGif; xdkwm0efudkaqmif±GufcJhonf? tJvDEdkuppfyGJtwGif; =uufajceDtzGJ@Y wm0efxrf;aqmifcJh+yD; yxrurBmppft+yD;wGif "Western Front" a'orsm;Y vSnfhvnfcJhonf? 1921ckESpfaEG&moDwGifz&ef@uvif;'D±kpbJhrSt}uD;tus,faeraumif;jzpfcJh onf? aemifwGif olcHpm;&aoma&m*grSm ydkvD,dka&m*gjzpfa=umif; prf;oyf awG@±SdcJhonf? o‹lcE<mudk,fwpfudk,fvHk;eD;yg; ta=umaooGm;+yD; ol.ajc axmufrsm;udk toHk;jyKIr&awmhacs? olemrusef; jzpfonfhwpfav#muf vHk;wGif tJvDEdkuol@udk jyKpkapmifha±SmufcJh+yD; tm;tiftopfrsm;jyefvnf&±Sd vm+yD; EdkifiHa&;avmuxJjyef0ifEdkif&ef ulnDay;cJhonf?
  • 21. -17- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; tJvDEdkuEdkifiHa&;wGif wufºuGpGmv_yf±Sm;yg0if+yD; trsdK;orD;rJxnfholrsm;. toif; (League of Women’s Voters), trsdK;om;0,f,lpm;oHk;olrsm;t oif;ESifhtrsdK;orD;tvkyform;or*~tzGJ@0iftjzpftvkyfvkyfcJhonf?xdk@t wl tmz&dueftar&duefvlrnf;ynmwwfrsm;ESifh ta&miftaoG;±Sdolrsm; wdk;wufa&;twGuf trsdK;om;tpnf;t±Hk; (NAACP) taxGaxGtwGif; a&;rSL;wdk@ESifh&if;ESD;u|rf;0ifcJhonf? TuJhodk@&if;ESD;u|rf;0ifr_a=umifh tJvDEdk onf tmz&dueftar&duefwdk@. jynfol@tcGifhta&;v_yf±Sm;r_rsm;Y pdwfyg 0ifpm;vmcJhonf? olr.cifyGef;onf.EdkifiHa&;rJqG,fyGJrsm;wGif wpfwyfwpftm;yg0ifaqmif ±GufcJhonf? xdk@a=umifh olr.cifyGef;onfz&ef‹uvif;'D±kpbJhrSm e,l; a,muf+rdK@awmf0ef(1929)tjzpfjzpfapESifhtar&dueforRwtjzpf(1932 ckESpf) wGif ta±G;cs,fcHcJh&onf? tar&duefordkif;a=umif;wpfav#mufwGif tJvDEdkonfEdkifiHa&;wGif yg0ifv_yf±Sm;aom yxrqHk;orRwuawmftjzpf wifpm;cH&onf? olr.cifyGef;onftwGuf jzpf&yfrSefrsm;pkaqmif;±SmazGay; &eftwGuf c&D;rsm;pGmxGufcJh&onf? tJvDEdku vdifbufqdkif&mESifhvlrsdK;a&; &m wdk@Ywef;wlnDr#r_±Sdap&ef aqG;aEG;a[majymcJhonf? 1935 ckESpfwGiftJvDEdku orRwz&ef@uvif;'D±kpbJhtm; Oya'ESifhtnDw &m;pD&ifjcif;rjyKbJao'g%fay;jcif;udkqef@usifonfhOya'=urf;udkuGef*&uf wGif;odk@wifoGif;&ef awmif;qdkcJhonf? (Oya'ESifhtnD w&m;pD&ifjcif;rjyKbJ ao'g%fay;jcif;rSm vlwpfOD;wpfa,mufudk w&m;r0ifpGmpGwfpGJI tqHk;pD &ifjcif;jzpf+yD;,cifwGifvljzLrsm;uvlrnf;rsm;udkTenf;jzifhowfjzwfavh±Sd onf?) rnfodk@qdkapumrl±kpbJhu TOya'=urf;udk axmufcHa=umif;t rsm;a±S›wGif xkwfaz:ajym=um;jcif;r±SdcJhay? tb,fha=umifhqdkaomf TOya' =urf;onf rdrdwdk@.tusOf;om;rsm;udk Oya'ESifhtnD w&m;pD&ifjcif;rjyKbJ owfjzwfcGifhay;onfhaxmifrSL;rsm;udk ta&;,lEkdifonf? xdk@a=umifholu
  • 22. -18- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; TuJhodk@vkyfv#if awmifydkif;±Sdol@udkrJay;aomvljzLrsm;u ol@udkcGifhrv$wf EdkifyJ aemufrJa±G;yGJrsm;wGifol@udkrJay;awmhrSmr[kwfbJ a±G;aumufyGJwGif±_H; edrfhvdrfhrnf[k qifajcay;cJhonf? 1945 ckESpf{+yDvwGif z&ef@uvif;'D±kpbJhuG,fvGef+yD;onfhaemuf tJvDEdku EdkifiHa&;v_yf±Sm;r_wGifqufIyg0ifv_yf±Sm;cJhonf?1946ckESpfwGiftar&duef orRw[if&Dtuf(pf)=xL;rif; (Harry S.Truman) utJvDEdk±kpbJhtm; ukvor*~taxGaxGnDvmcH.udk,fpm;vS,ftjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufcJh onf? ukvor*~vl@tcGifhta&;xkwfjyefa=ujimcsufpmwrf;wGif olrut a&;ygpGm0ifa&mufyg0ifcJhonf? ±kpbJhu ukvor*~vl@tcGifhta&;aumfr±Sif . yxrOD;qHk;OuUXtjzpf yg0ifcJhonf? 1948 ckESpfpufwifbmv 28 &uf ae@naeydkif;wGif±kpbJhua=ujimpmwrf;udkudk,fpm;jyK+yD;xdka=ujimpmwrf; udk“The international Magna Carta of all mankind”-vltm;vHk;twGuf tajccH'Drdkua&pDjzpf+yD;xdkpmwrf;wGifyg0ifaomt&mrsm;udkvdkufemaqmif ±Guf&rnf-[kwifpm;cJhonf? ukvor*~taxGaxGnDvmcHuxkwfjyefa=u jimcsufudk 1948 ckESpf'DZifbmv 10 &ufae@wGif vufcHusifhoHk;cJhonf? 1953ckESpf Dwight D. Eisenhower orRwjzpfvmonfhtcg±kpbJhuolr. ukvor*~&mxl;rSE_wfxGufcJhonf?tJvDEdktouf±SifpOfwGifrdrd.udk,fa&; &mZ0ifrsm;udka&;om;cJh+yD; “My Story (1937),” “This I Remember (1949)” ESifh “On My Own (1958)” wdk@tygt0if jzpfonf? tJvDEdk±kpbJh onf 1962 ckESpfEdk0ifbmv 6 &ufae@wGifuG,fvGefoGm;cJhonf? i,fpOfutJvDEdk±kpbJhonf rdrdudk,fudk±dk;±dk;om;om;ESifh vdkvm;awmifhwr_±Sd aomolwpfOD;omjzpfaomfvnf; }uD;vmonfhtcg tjrifus,fvm+yD; rdrd awG@onfhc|wf,Gif;csufrsm;udk wm0ef,lum trsm;twGufoufawmifh oufom±Sdr_ESifhar#mfvifhcsufrsm;ay;cJhaom olwpfOD;tjzpf &mpkESpf 20 wGif todtrSwfjyKcH&ol jzpfvmonf?
  • 23. -19- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; a'; a';Apfbiful&D,efonfydkvefEdkifiH(±k±Stifyg,mwGiftygt0if)zvHk (Plon- -sk) +rdKŒY 1886 ckESpfwGif zGg;jrifonf? olonfom;pOfrsdK;quf 6 quf ajrmufjzpfonf? olwdk@.rdom;pkrSm Zdkif,medpef (Zionism) udkeufeJpGm,Hk =unfaomrdom;pkjzpfonf? ol.zcifrSm a±S›aewpfOD;jzpfonfomru [D b±l; bmomoif=um;ay;aom q&mwpfa,mufvJjzpf+yD; acwfrSDZdkif,med pef-''Hibbat Zion''(Zdkif,mudkcspfaomolrsm;)tzGJ@udkwnfaxmifcJholvnf; jzpfonf? biful&D,ef odk@r[kwf [Db±l;bmomr0ifcifu a';Apf*&if; (David Green) [kac:qdkcJhaomolrSmacwfrSDaom*sL;bmom0ifwdk@.ynm ]]uRrf;usifolwpfa,mufurNyD;Edkif? rvkyfEdkifbl;[kajymvQif tjcm;uRrf;usifoludkcdkif;yg/}} “If an expert says it can’t be done, get another expert.” ]]&J&ifhjcif;qdkonfrSm aMumuf½GHUoifhonfht&mudk rnfodkUaMumuf½GHU&rnfESifh raMumuf½GHUoifhonfht&m udkrnfodkUraMumuf½GHU&rnfudk oifjyaomtodynmjzpfonf/}} “Courage is the knowledge of how to fear what ought to be feared and how not to fear what ought not to be feared.” ]]tDpa&;vfEdkifiHrSwu,fhvufawGUususjzpfEdkifzdkUtwGuftHhMo zG,f&mwdkUudk,HkMunf&rSmjzpfw,f/}} “In Israel, in order to be a realist you must believe in miracles.” a';Apfbiful&D,ef (1886-1974) Apfbiful&D,ef (David Ben–Gurion) onf*sL;vlrsdK;rsm;.uH=urRmudk wnf aqmufay;aom EdkifiHopfwpfEdkifiHESifh ta±S›tv,f ydkif;EdkifiHrsm;udk wnfaxmifay;cJholwpfOD;jzpfonf?
  • 24. -20- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; a&;udkoif=um;&+yD;bmoma&;ESifhtwl tjcm;aombmom&yfrsm;udk wGJI oif=um;cJh&onf? biful&D,ef.acgif;aqmift&nftcsif;/ EdkifiHa&;tawG;tac:ESifhtjrifwdk@ rSm i,fi,fuav;uwnf;uyif xifay:ausmf=um;vmcJhonf? ol.t ouf 14 ESpft±G,fwGif vli,fuav;rsm;udkpkpnf;I tDZm (Ezra) [kac: aom [Db±l;bmompum;udkomajymqdkrnfh olrsm;tzGJ@udk wnfaxmifcJh onf? touf 17 ESpft±G,fwGif Poaleizion (Zdkif,mtvkyform;rsm;) tzGJ@xJwGifyg0ifcJhonf? TygwDonf yxrqHk;aomqdk±S,fvpfZdkif,mepfEdkif iHa&;tzGJ@ tajccHtzGJ@tpnf;wpfckjzpfonf? TygwDonf Zdkif,medpef*. vlr_a&;ESifhEdkifiHa&;wnfaqmufyHkrsm;udk q,fpkESpfaygif;rsm;pGm tkyfpdk;v$rf;rdk; cJh+yD; rsm;aomtm;jzifh biful±D,ef.tkyfcsKyfr_atmufwGifjzpfonf? 1906 ckESpfwGif ygvufpwdkif;odk@ajymif;a±$›cJh+yD; *sL;pdkufysdK;a&;vkyfief;rsm;. vdarRmf+cHYtvkyform;tjzifhjzpfap/ 0dkifodkavSmifonfhae&mrsm;wGifjzpfap tvkyfvkyfcJhonf? TpdkufysdK;a&;+cHudk Zdkif,mepfwdk@u t&ifvkyfaqmifcJh jcif;jzpfonf?aemufydkif;YumvDv(Galilee) wGiftapmifhtjzpftvkyfvkyf cJhonf? bifonfav;ESpfvHk;vHk; ol.v,f,majrrsm;Y tvkyfvkyfaeaomfvnf; tvkyform;tcGifhta&;a&;&mrsm;Ypdwf0ifpm;r_±Sd+yD;Poaleizion ygwDA[kdt zGJ@0ifjzpfvmonf? 1910 ckESpfwGif ol@udkygwD.owif;pmxkwfvkyfaom*s±k pvifY t,f'Dwmtjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&+yD; ola&;om;aompm * Zdkif,mepf0g'Donf *sL;vlrsdK;rsm;. ,cifygvufpwdkif;wGif *sL;EdkifiHjyefvnfxlaxmif a&;ESifhacwfrSDaomtDpPa&;vfEdkifiHaxmufyHha&;wGif qufvufyg0if&ef vkyfaqmif onfh*sL;vlrsdK;rsm;.EdkifiHa&;v_yf±Sm;r_jzpfonf?
  • 25. -21- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; rsm;wGif“a';Apfbiful&D,ef”qdkonfhuavmifemrnfwyfcJhonf? ([Db±l; bmomjzifh“jcaoFhaygufp”[k t"dy`g,f&onf?) 1912 ckESpfwGif wl&uDEdkifiHodk@oGm;I tDpwefbl;(vf)wuUodkvfY Oya' ynmudkoif,l+yD; owif; axmuftjzpf tvkyfvkyfcJhonf? 1915 ckESpfwGif a';Apfbiful&D,efudk atmfwdkref.vufatmufwGif EdkifiHa&;v_yf±Sm;r_rsm; jyKvkyfjcif;a=umifh ygvufpwdkif;rSjynfESif'g%fay;jcif; cHcJh&onf? jynfESif'g%fay;jcif;cH&+yD;aemuf e,l;a,muf+rdK@wGif tajccsaexdkifcJh+yD; azg vmref0d(pf)(Paula Munweis) ESifhawG@qHkcJh+yD;1917ckESpfwGifr*FvmaqmifcJh onf? olwdk@wGifom;orD;oHk;a,muf xGef;um;cJhonf? olonf 1918 ckESpfwGif+Adwdo#wyfrawmf. wyf&if; 38 ±Sd*sL;vlrsdK;tzGJ@0ifrsm;.wyf&if; wGif wm0efxrf;aqmif&onf? yxrurBmppf+yD;onfhaemuf ygvufpwdkif; EdkifiHudk atmfwdkreftifyg,m±Sd +Adwdo#tifyg,mu odrf;ydkufEdkif+yD;aemufol ESifhol@rdom;pkrsm;u ygvufpwdkif;EdkifiHodk@jyefvmcJhonf? 1921 ckESpfwGif a';Apfbiful&D,efonf (Jewish Labour Party) *sL;vlrsdK; rsm;.avbmygwDwGif taxGaxGtwGif;a&;rSL;ESifh 1930 ckESpfwGif qdk±S,f vpfrufydkifygwD (Socialist Mapai Party) .acgif;aqmifjzpfcJhonf? ig;ESpf aemufydkif;wGif *sL;vlrsdK;rsm;at*sifpD (JewishAgency) wGif obmywdjzpf vmcJhonf? +Adwdo#wdk@rSygvufpwkdif;EdkifiHodrf;ydkufjcif;udk±kyfodrf;+yD;aemuf1948ckESpfar v 14 &ufae@wGif*sL;vlrsdK;wdk@. wdkif;jynfjzpfaomtDpa&;(vf)EdkifiHay:xGef; cJhonf? xdktcsdefwGif a';Apfbiful&D,efutDpa&;(vf)EdkifiH. yxrOD;qHk; aom0ef}uD;csKyfjzpfvmcJhonf? ol.0ef}uD;csKyfoufwrf;ESpfckpvHk; (1948 –1953 ckESpfESifh 1955–1963 ckESpf) wdk@wGif pufr_qdkif&mESifhpdkufysdK;a&;jyef
  • 26. -22- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; vnfjyKjyifa&;v_H@aqmfr_rsm;a=umifh pD;yGg;a&;zGH@+zdK;wdk;wufr_rsm;±SdvmcJhonf? xdk@twl Oa&myrS'kuQonftrsm;tjym; tDpa&;(vf)EdkifiHodk@ tajccs&ef tm;ay;tm;ajr‡mufcJhaomay:vpDtwGuf =um;0ifaphpyfajymqdkr_rsm; jyK vkyfcJhonf? a';Apfbiful&D,efonf 1963 ckESpfwGif t+idrf;pm;,lcJhonf? odk@aomf aemufESpfESpft=umwGif EdkifiHa&;avmuxJodk@Mapai Party acgif;aqmif. twdkuftcHtjzpf jyefvnf0ifa&mufcJhonf? bifonf 1974 ckESpfwGifuG,f vGefcJhonf?
  • 27. -23- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; rm*&ufpif*gonf1884ckESpf/pufwifbmv14&ufae@Yacgeif;(Corning)/ e,l;a,mufòrd‹wGif zGm;jrifcJhonf? olr.zcifrSmaysmfaysmfaewwf+yD; bm oma&;wGift,Hkt=unfr±Sdaom (Free Thinker) wpfa,mufjzpfonf? odkŒaomfolr.rdcifutvGefbmomw&m;udkif;±d_if;+yD; uav; 11 a,muf ±SdcJhonf? olrruG,fvGefrSD umvwpfav#mufrSm wDbDa&m*gudkcHpm;&+yD;wD bDydk;awG[m olr&JhtqkyfeJ@t±dk;awGudk jyif;xefpGmwdkufcdkuf&if; aemufqHk; wGif olruTa&m*gjzifhyif uG,fvGefcJh&onf? rm*&uf. zcifEkdifiHa&;±_ axmifhrsm;jzpfaom trsdK;orD;rsm;rJay;ydkifcGifh/ tcGeftaumufrsm;udkjyef ]]trsdK;orD;awGrSm olrdcifwpfa,mufjzpfcsifovm;? 'grSr[kwfoluav;b,fESpf a,mufvdkcsifovJqdkwmudka½G;cs,fEdkifzdkU tajccHvGwfvyfcGifhawG½Sd&r,f/}} “Woman must have her freedom, the fundamental freedom of choosing whether or not she will be a mother and how many children she will have.” rm*&ufpif*g (1884-1966) *&ufpif*g (Margaret Higgin Sanger) onfoaE<wm;qD;a&;twGuf v_yf±Sm; aqmif±Gufr_rsm;rSmtrsdK;orD;vGwfajrmufa&;v_yf±Sm;r_ rsm;udk tpysdK;v_H@aqmfaponf? tar&duefEdkifiHolrm* &ufpif*g. ody`Hqdkif&moaE<wm;qD;jcif;/ rdom;pkpDrH udef;a±;qGJjcif;ESifhvlOD;a&wdk;wufr_tay: xdef;csKyfjcif; wdk@wGif a±S›aqmifvrf;jyv_yf±Sm;r_vkyfcJhojzifh urBmwpf v$m; xif±Sm;ausmf=um;cJhonf? rm
  • 28. -24- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; vnfaumif;rGefvmatmifjyKvkyfjcif;wdk@u olrtay:v$rf;rdk;r_rsm;±SdcJhonf? TuJhodk@tjrif±_axmifhrsm;a=umifh olr.rdom;pktay:tdrfeD;csif;rsm;u acgif;rmolrsm;[kxifjrif=uonf? rm*&ufonf a'otxufwef;ausmif;wGifatmifjrifcJh+yD;aemuf e,l; a,muf+rdK@[wfqif (Hudson) ±SdcvmA&uf (Claverack) aumvdyfwGif atmifjrifcJhonf? xdk@aemufrm*&ufu e,l;*smpDwGif q&mrtjzpfw0ef xrf;aqmif+yD;aemufwGif olr.aovkarsmyg;rdcifudkjyefI=unfh±_apmifh a±SmufcJhonf? 1896 ckESpfwGif olr.rdcifaoqHk;oGm;cJhonf? xdktcsdefwGif rm*&ufrSm ol@rdciftwGufpdwfraumif;jzpf&+yD; rdrdudk,fwdkifrdciftay: aumif;rGefpGmrjyKpkcJh&jcif;ESifhvlr_todkif;t0ef;rsm;.aq;ynmt&vspfvsL ±SLr_rsm;tay: pdwfrauseyfjzpf+yD; tvGefyifylaqG;0rf;enf;cJhygonf? rsm;r =umrSDrm*&ufonf 0d_ufzvdrf; (White Plains) e,l;a,muf+rdK@odk@oGm;+yD; olemjyKoifwef;wufcJhonf? xdk@aemufolru e,l;a,muf+rdK@odk@oGm;I e,l;a,muf+rdK@.atmufydkif;ta±S@zufa'o±Sd qif;&Jom;rsm;&yfuGufwGif oGm;I wm0efxrf;aqmifcJhonf? 1902 ckESpfwGif 0DvsHpif*gESifhvufxyfcJh onf? aemufwpfESpf rm*&ufudk,fwdkiftqkyfa&m*g±Sdaomfvnf; olwdk@.y xrOD;qHk;om;OD;uav;udk arG;zGg;cJhonf? aemufwGif om;wpfa,mufESifho rD;av;wpfa,mufarG;zGg;cJh+yD; orD;av;rSmuav;b0Yyif uG,fvGefoGm;±Sm onf? qif;&Jom;&yfuGufYrdcifrsm;onf rm*&ufpif*gxHodk@vmI udk,f0efr±Sd&ef rnfodk@a±Smif±Sm;&rnfhowif;tcsuftvufrsm;udk toem;cHar;jref;jcif; rsm; }uHKawG@&cJhygonf? TtawG@t}uHKrsm; jzwfoef;vmcJh&aoma=umifh rm*&ufrSwjznf;jznf;vlr_a&;jyKjyifajymif;vJr_vdkvm;ol jzpfvmcJhonf? xdk@aemufrm*&ufu qdk±S,fvpfygwDxJodk@0ifcJhonf? qdk±S,fvpfygwDonf tpdk;&rStm;vHk;udktkyfcsKyfEdkifcGifh±Sd+yD;,if;wdk@rSypPnf;rsm;udkjyefvnfa0iSay;
  • 29. -25- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; rnfponfhEdkifiHa&;t,ltq±SdonfhygwDjzpfonf? rm*&ufonfjyKjyif ajymif;vJa&;twGuf csDwufyGJrsm;pwifwufa&muf+yD; oaE<wm;qD;a&; enf;vrf;tm;vHk;udk pwifzwf±_awmhonf? olru rdom;pkta&twGuf rsm;vGef;jcif;onfqif;&JEGrf;yg;r_ESifh}uHKawG@&onfhtajccHtcsufjzpfonf[k ,Hk=unfonf? 1913 ckESpfwGif ‘Woman Rebel’ “awmfvSefoltrsdK;orD;” [laomowif;pmudk wpfvv#ifwpf}udrfxkwfa0cJhonf? xdkowif;pmwGif trsdK;orD;rsm;udk rdrdwdk@.rdom;pkOD;a&udk uef@owfwwfvm&efESifh “oaE< wm;qD;a&;(Birth Control)”qdkonfhpum;vHk;udkyxrqHk;oHk;cJholjzpfonf? xdkpmtkyfajcmuftkyfajrmufudk yHkESdyfxkwfa0+yD;onfhtcsdefwGif rm*&ufudk zrf;qD;um npfnrf;onfhpmayrsm;udk xkwf,ljzef@csDonf[kw&m;pGJqdkcJh onf? olruvnf; Oa&mybufodk@xGufajy;v$wfajrmuf+yD; oaE<wm;qD; a&;ta=umif;qufvufavhvmcJhonf? xdk‹twlaq;cef;rsm;udk vSnfh vnf=unfh±_I aq;bufqdkif&mokawoejyKolrsm;ESifhvnf;aqG;aEG;cJh onf? pif*gu 1916 ckESpfwGif tar&duefEdkifiHodk@jyefvmcJhonf? TwGifolrtay: w&m;pGJqdkcsufrsm;oufwrf;ukefqHk;oGm;cJh+yD;jzpfonf?xdktcsdefrSpIEdkifiHw 0Srf;vHk;a[majyma&;vkyfief;rsm;udk pwifvkyfaqmifcJhonf? e,l;a,muf +rdK@wGif olrESifhtaygif;tygwpfcsdK@u tar&duefEdkifiH.yxrOD;qHk;oaE<wm; qD;a&;aq;cef;udkqif;&Jom;rsm;±Sd&mae&mwGifzGifhvSpfcJh+yD;oaE<wm;qD;a&; ESifhywfoufonfhypPnf;rsm;ESifh owif;tcsuftvufrsm;udka0iSay;onf? xdk‹a=umifhEdkifiHawmfOya'csdK;azmufr_jzifhtzrf;cH&+yD;olr.nDtpfrESifhtwl axmifwpfvtcscH&onf? 1917 ckESpfwGif t±Sdefjrifhrm;vmap+yD;/ a[m ajymyGJrsm;ESifh e,l;a,muf+rdK@±Sdrdrdtm;axmufcHolrsm;xHrS tultnD&efyHk aiGawmif;cHjcif;rsm;udk vkyfaqmifcJhonf? xdk@twlBirth Control Review udkpwifxkwfa0jzef@csDcJh+yD; ,if;rSmolr. 23 ESpftwGif; v_yf±Sm;r_twGuf aºuG;a=umfoHjzpfcJhonf? e,l;a,mufw&m;±Hk;. oaE<wm;qD;a&;vkyfief;
  • 30. -26- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; rsm;tay: av#mhcsr_rsm;ðyvkyfr_a=umifh olr.wdkuf±dkufv_yf±Sm;r_rsm;udk&yf qdkif;+yD; oifhawmfaomjynfe,fESifhz,f'&,fOya'rsm;xJwGif xnfhoGif;Edkif &efóud;pm;cJhonf? rm*&ufpif*gu t+rJwrf;e,l;a,muftm%mydkifrsm;ESifh jyemjzpfaomfjim;vnf;olruqufvuf+yD;vlxkrsm;a±S›wGifa[majymyGJ rsm;jyKvkyf+yD; Oa&myoaE<wm;qD;jcif;qdkif&mokawoetzGJ@ESifhvnf; t quftoG,ft+rJwrf;±SdcJhonf? 1922 ckESpfwGif*syefokd@ c&D;xGufcJhonf? ,if;c&D;pOfrSm tm±Sc&D;pOfxGufjcif;rsm;xJrS yxrqHk;t}udrfjzpfonf? aemufwpfESpft=umwGif rm*&ufESifholr.oli,fcsif;rsm;rS aq;bufqdkif &mokawoevkyfief;tzGJ@udk aq;bufqdkif&mordkif;a=umif;rsm;ESifh oaE< wm;qD;a&;qdkif&mowif;tcsuftvufrsm;ta=umif; pkpnf;&eftwGuf e,l;a,muf+rdK@awmf/ csDum*dkESifhatvDEGdKif;wdk@Y zGifhvSpfcJhonf? 1930 ckESpf wGif tar&duefEdkifiHw0Srf;vHk;Yaq;cef;aygif; 55 ckudkzGifhvSpfEdkifcJhonf? xdk tcsdefwGifpif*gu ol.vuf±Sda,mufsm;ESifhuGm±Sif;+yD; a*sEdktmtdyf(csf)pvD; (J. Noah H. Slee) ESifhvufxyfcJhonf? 1927ckESpfwGifrm*&ufpif*guqGpfZDvefEdkifiH/*seDAm+rdK@wGifusif;yrnfhyxr OD;qHk;urBmhvlOD;a&tpnf;ta0; (World Population Conference) jzpf ajrmufa&;twGuf ulnDjyifqifay;+yD; xdktpnf;ta0;Ypum;ajymcJhojzifh olr.trnfrSm urBmw0Srf;vHk;wGifausmf=um;vmcJhonf? rm*&ufESifht aygif;tygrsm;uqufvufIjynfe,fESifhz,f'&,fOya'rsm;xJ±SdoaE<wm; qD;a&;qdkif&mudpPESifhjynfoloufomacsmifcsda&;qdkif&m tpDtpOfrsm;Y oaE<wm;qD;a&;qdkif&m owif;tcsuftvufrsm;jzef@a0&eftwGuf }udK; pm;+yD;ajymqdkaqG;aEG;cJhonf? 1940 ckESpfwGif tar&duefoaE<wm;qD;a&; v_yf±Sm;r_tzGJ@rS aq;cef;rsm;zGifhvSpf+yD; aq;bufqdkif&mu|rf;usifolrsm;. vufcHr_udk &,lI aemufqHk;wjznf;jznf;vlxk.vufcHr_udk&±Sdvmonf? tar&dueftrsm;pktwGuf rm*&ufpif*grSm oaE<wm;qD;a&;v_yf±Sm;r_[k
  • 31. -27- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; odrSwfxm;=uonf?1939–45ckESpf'kwd,urBmppftwGif;Oa&mywyfrsm; ESifhtar&duefrS*smreD/ tDwvD/ *syefwdk@ESifhyËdyuQjzpfaeonfhtcsdefwGif olr .emrnfausmf=um;r_rSm wjznf;jznf;}uD;xGm;vmcJhonf? pif*grStar&d uefu ppfyGJrsm;wGifyg0ifjcif;tay: twdkuftcHjzpfcJhonf? (pif*guppfyGJrsm; onf EdkifiHvlOD;a&rsm;tqrwefwdk;yGm;vma&;&v'fjzpfonf[k cdkifrmpGm ,Hk=unfonf?)1946ckESpfwGifEdkifiHwumrdbpDrHudef;z,f'a&;±Sif; (Intern- -ational Planned Parenthood Federation) udkulnDxlaxmifcJhonf? T v_yf±Sm;r_onf olrtwGuft}uD;qHk;ESifhaemufqHk;v_yf±Sm;r_jzpfcJhonf? olr .aemufqHk;toufwmtESpfESpfq,ftwGif; olr.ESvHk;tm;enf;yifyef; armyef;aomfvnf; qufvuf+yD;c&D;xGufw&m;a[majymyGJrsm;ESifhwkHŒjyef a=ujimcsufrsm; jyKvkyfcJhonf? olronf 1966 ckESpf/ pufwifbmv 6 &ufae@wGif wwfqef (Tucson) t&DZdk;em; (Arizona) wGifuG,fvGefoGm;cJh onf?
  • 32. -28- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; vuf(cf)onfqif;&Jom;v,form;wpfOD;.om;jzpf+yD;1943ckESpfpufwif bmv 29 &ufae@wGif ydkvefEdkifiH±Sdydkydk0dkwGifzGm;jrifcJhonf? toufarG;0rf; a=umif;ausmif;wpfckYatmifjrif+yD;aemuf um;0yfa±SmhwpfckY 1961 rS ]]uRefawmfuysif;w,f/ 'gayrJhysif;wJhvlawGubD;awG? pufbD;awGwDxGifwm r[kwfvm;/ bmjzpfvdkUvJqdkawmholwdkUuvrf;ravQmufcsifvdkU 'grSr[kwf ypönf;awGro,fcsifvdkUaygh/}} “I’m lazy. But it’s the lazy people who invented the wheel and the bicycle because they didn’t like walking or carrying things” ]]pdwfysufrI? cg;oD;rIawGeJUtultnDrJhrIawGeJUvTrf;rdk;rIawGeJUêuHawGU&aer,f qdk&ifbmudkrQwnfaxmifEdkifrSmr[kwfbl;/}} “It is hardly possible to build anything if frustration, bitterness and a mood of helplessness prevail” ]]uRefawmfhtjrifeJUajym&&iftaumif;bufuajymif;vJrIawG½SdvmatmiftwGuftajc cHuswJhtcsufuawmhvlom;awGtay:0efaqmifrIay;jcif;jzpfw,fvdkUxifygw,f/}} “The Thing that lies at the foundation of positive change, the way I see it, is service to a fellow human being” vuf(cf)0,f(vf)pm (1943- ) (cf)0,f(vf)pm(Lech Walesa) onf ydkvefEdkifiHom;jzpf+yD; ,if;onfEdkifiH a&;orm;ESifh ,cifutvkyform;or*~ESifh vl@tcGifht a&;twGufv_yf±Sm;olwpfOD;jzpfcJhonf? ,if;onfSolid- -arity (Solidarnosc) [laomqdkAD,ufEdkifiH.yxrOD;qHk; vGwfvyfaom tvkyform;or*~jzpfcJhonf? vuf(cf) onf 1983 ckESpfwGif Edkb,f(vf)+idrf;csrf;a&;qk&±Sd+yD; 1990rS 1995 ckESpftxd ydkvefEdkifiH. orRwtjzpf wm0efxrf; aqmifcJhonf? vuf
  • 33. -29- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; 1965 ckESpftxdtvkyfvkyfcJhonf? oluppfwyfxJwGif 2 ESpf=umtr_xrf;cJh +yD; wyf=uyf&mxl;txd&±SdcJhonf? 1967 ckESpfwGif(Gdansk) oabFmusif; wGif v#yfppftvkyform;tjzpfwm0efxrf;aqmifcJhonf? 1969 ckESpfwGif 'Ekwmudkavmh (Danuta Golos) ESifhvufxyf+yD; uav;±Spfa,mufxGef; um;cJhonf? vuf(cf)onf tvkyform;or*~wGif wufºuGpGmv_yf±Sm;yg0if+yD; 1970 ckESpf pufr_ta&;tcif;wGif oabFmusif;vkyfom;rsm; qENjyyGJaumfrwD.obm ywdtjzpfyg0ifaqmif±GufcJhonf? tpdk;&utpm; taomufaps;E_ef;rsm;jr‡ifh wif+yD;onfhaemuf abmvfwpfurf;±dk;wef;a'owpfav#mufwGif qlyl aomif;usef;r_rsm;jzpfay:vmonf? xdktcsdefwGifGdansk ±Sdtvkyform;t =um;wGifxif±Sm;aomacgif;aqmifwpfOD;jzpfcJhonf?Gdansk ESifh}uD;rm;aom vDeifoabFmusif;rsm;onf tpdk;&udkqef@usifqENjy&mwGif OD;wnfcsuft jzpftoHk;csjcif;cH&onf? vuf(cf)0,f(vf)pmu jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&; udkaxmufcHaomfvnf; xdkjyKjyifajymif;vJa&;vkyf&eftwGuf toHk;jyKaom enf;pepfrsm;tay: xdef;csKyfjcif;rsm;jyKvkyf&rnf[k wdkufwGef;ajymqdkonf? rSwfom;p&maumif;aom tjzpftysufwpfckY qENjyaeaomvltkyf 20˜000 ausmfudkteD;±Sd tusOf;axmifudkrwdkufcdkuf&ef vltkyf}uD;udkqGJ aqmifajymqdkEdkifcJhonf? 1976 ckESpfwGif 0,f(vf)pm.tvkyform;or*~v_yf±Sm;r_a=umifh tvkyf xkwfy,fjcif;udk cH&onf? xdk@a=umifhESpftenf;i,ftwGif; ,m,Dtvkyf rsm;udkvkyfudkifcJh&onf? oluqufvufI uGefjrLepfr[kwfaomtvkyfo rm;or*~udk wnfaxmif&mwGifyg0ifcJhonf? 1980 ckESpfwGif ol.oli,fcsif; rsm;ESifhtwl Solidarnosc (Solidarity) udkxlaxmifcJhonf? tzGJ@tpnf;xl axmif+yD;r=umrSDwGif tzGJ@0if 10 oef;ausmf±SdvmcJh+yD;0,fvfpmrSm ,if;. +ydKifbufuif;aomacgif;aqmifjzpfcJhonf?
  • 34. -30- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; 1980 ckESpf=o*kwfvwGifoluGdansk oabFmusif;qENjyyGJudkOD;aqmifcJh+yD; xdkqENyGJ}uD;u EdkifiHw0Srf;±SdqENjyyGJrsm;udkjzpfay:vmap+yD; ol@udkacgif;aqmif tjzpftrsm;urSwf,l=uonf? t"duawmif;qdkcsufrsm;rSm tvkyform; rsm;. tcGifhta&;jzpfonf? tpdk;&tm%mydkifrsm;u 0,fvfpmtm;tnHhcH t±_H;ay;&efESifhaphpyfoabmwlnDr_&±Sd&ef wdkufwGef;Ed_;aqmfcJhonf? 1980 ckESpf=o*kwfv 31 &ufae@wGifGdansk pmcsKyfY vufrSwfa&;xdk;&efESifhxdkpm csKyfwGif tvkyform;rsm;twGuf qENjycGifhtcGifhta&;ESifhrdrdwdk@.vGwfvyf aomtzGJ@rsm;zGJ@pnf;cGifhay;cJhonf? ol.v_yf±Sm;r_udk uufovpfbk&m;ausmif;rsm;u axmufcHtm;ay;cJh+yD; 1981 ckESpfZefe0g&DvwGif 0,f(vf)pmudk ykyf&[ef;rif;}uD;*|efayg(vf)uAuf wDuefwGif ol@udkv_dufvJSpGm}udKqdkcJhonf? 0,f(vf)pmonfvnf;uufo vpfbmomonf ol@twGuftiftm;rsm;ESifh pdwf"gwfwufºuGr_rsm;jzpfvm aponf[k qdkcJhonf? 1980–1981 ckESpftwGif;0,f(vf)pmonf tDwvD/ *syef/ qGD'if/ jyifopfESifhqGpfZvefEdkifiHrsm;odk@ EdkifiHwumtvkyform;tzGJ@t pnf;.{nfhonftjzpf a&muf±SdcJhonf? 1981 ckESpfpufwifbmvwGif Gdansk Yusif;yaomyxrOD;qHk;trsdK;om;Solidarity uGef*&ufwGifobm ywdtjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&onf? wdkif;jynfwGif&±Sdaom wc%wmvGwfvyfr_rsm;rSm 1981 ckESpf'DZifbmv wGif ukefqHk;oGm;cJhonf? xdktcsdefwGifAdkvfcsKyf}uD;*s±kpDvuD; (General Jaruzelski) rSqdkAD,ufwyfrsm; 0ifa&mufwdkufcdkufr_a=umuf±GH@aoma=umifh ppfOya'udkcsrSwfcJh+yD; Solidarity udkvnf; &yfqdkif;cJhonf? xdk@twl acgif; aqmifrsm;udkvnf;zrf;qD;+yD; 0,f(vf)pmudkvnf;aus;vufawm±Gm±Sd tdrf wpftdrfwGif tus,fcsKyfcsxm;jcif;udkcH&avonf? 1982 ckESpfEdk0ifbmvwGif 0,f(vf)pmudkv$wfay;+yD;Gdansk oabFmusif;
  • 35. -31- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; wGiftvkyfvkyfcGifhay;onf? 1983 ckESpfwGif ppfOya'udk±kyfodrf;cJhaomfvnf; vlwpfOD;pD.vGwfvyfr_tay: wif;=uyfr_rsm;±Sdaeao;onf? xdkESpfukefydkif; wGif0,f(vf)pmuydkvefEdkifiH.t=urf;rzufawmfvSefa&;twGufEdkb,f(vf) +idrf;csrf;a&;qkcsD;jr‡ifhjcif;cH&onf? ydkvefwGif±Sd jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&;vkyfolrsm; tultnD&±Sdjcif;rSm udk bmacsmh(yf)uqdkAD,ufjynfaxmifpkwGif tm%m&±SdcJhaoma=umifhjzpf onf? 1986 ckESpfwGif udkbmacsmh(yf)u ta±S›Oa&my±SdEdkifiHrsm;. tdrfwGif; a&;EdkifiHa&;wGif 0ifa&mufpGufzufr_vkyfawmhrnfr[kwfa=umif; twdt vif;a=ujimcJhonf?TwGifWojciech Jaruzelski u0,f(vf)pmESifhtwlt vkyform;or*~v_yf±Sm;r_rsm;ESifh awG@qHkaqG;aEG;&ef zdtm;ay;jcif;cH&onf? &v'ftjzifhygvDrefa±G;aumufyGJ&±SdcJh+yD;/ uGefjrLepfr[kwfaomtpdk;&u tm %m&±SdcJhonf? xdk@aemuf 1989 ckESpfwGifSolidarnosc uw&m;0iftzGJ@t pnf;jzpfvmonf? 1990 ckESpf'DZifbmvwGif0,f(vf)pmu ydkveforRwEdkifiHwGif orRwtjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cH&onf? orRwtaejzifhatmifjrifr_r&±SdyJ ol@udka0 zefolrsm;u wdkif;jynfudktm%m±SifpHepftkyfcsKyfa&;yHkpHjzpfvmatmif tkyf csKyfonf [ka0zef=uonf? ol.tjyKtrlrSm yHkrSefr[kwfyJ ppfwyfESifhvHk+cHK a&;rsm;ESifh&if;ESD;pGmtquftoG,f±Sdonfhtay: a0zefjcif;cH&onf? 1995 ckESpfEdk0ifbmvrJa±G;yGJwGif 0,f(vf)pmudk ,cifuGefjrLepfjzpfaom tvuf ZENm;uGmeD,lpuD; (Aleksander Kwasniewski) rStEdkif&±SdcJhonf?
  • 36. -32- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJhonf oDtdk'dk±kpbJhESifhaqGrsdK;om;csif;awmfpyf+yD; 1882 ckESpfZefe0g&Dv 30 &ufae@wGif [dkuf('f)ywf/ e,l;a,mufwGifzGm;jrif cJhonf? ±kpbJhrdom;pkrSm csrf;omaomrdom;pkjzpfonfhtwGuf tdrfwGifq &mac:+yD;pmoifcJhonf? touf 14 ESpfa&mufonfhtcgrSom a*:wef ausmif; (Gorton School) wGifausmif;qufwufcJhonf?z&ef@uvif;onf pmawmfaomausmif;om;wpfa,mufjzpf+yD; [m;AwfwuUodkvfESifhudkvJbD ,gOya'ausmif;wGifwufa&mufatmifjrifcJh+yD;1970ckESpfwGife,l;a,muf +rdK@w&m;±Hk;Ytvkyf0ifcJhonf? 1905 wGifz&ef@uvif;u ol.0rf;uGJESrtJvDEdk±kpbJhESifhvufxyfcJhonf? ]]aMumufjcif;xufaMumufp&maumif;wmbmrSr½Sdbl;/}} "There is nothing to fear but fear itself." ]]ighrSm½SdwJh&efolawGudkMunfhNyD;ighudkqHk;jzwfyg/}} "I ask you to judge me by the enemies I have made." ]]a½S›qufoGm;zdkUvrf;trsm;BuD;½Sdw,f/ 'gayrJhudk,fhae&mrSm&yfwnfzdkUenf;vrf;wpfckxJyJ½Sdw,f/}} "There are many ways of going forward, but only one way of standing still." z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJh (1882–1945) &efŒuvif;'DvmEdk¶kpbJh (Franklin Delano Roos- -evelt) onftar&duef. 32 a,mufajrmuf orwWjzpf+yD; 1933 uae 1945 txdtkyfcsKyfcJhonf? olonfoufwrf; 4 ESpfwdkifta¶G;cHcJhaom yxrOD;qHk; orRwjzpf+yD;wdkif;jynfudk'kwd,urBmppfESifhpD;yGg;a&;uyf qdkufonfh=um;rSmyif a¶S›aqmiftkyfcsKyfcJhonf? z
  • 37. -33- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; olr.zcif{vd,uf±kpbJh(Elliott Roosevelt) rSm1901–1909ckESpfYtar &dueforRwjzpfcJhaom oDtdk'dk±kpbJhESifhnDtpfudkawmfonf? olr.cifyGef;uJh odk@yiftJvDEdkonf 'Drdku&ufwpfa,mufjzpf+yD; EdkifiHa&;wGifwu,fhpdwf0if pm;cJholjzpfonf? 1910 ckESpfwGif±kpbJhonf e,l;a,mufqD;edwftrwftjzpf a±G;cs,fcH&+yD; aemuf e,l;a,mufEdkifiHa&;avmuwGifxif±Sm;ausmf=um;vmcJhonf? ±kp bJh.t&nftcsif;rsm;udk tar&dueforRw0l;'±dk0Dvfqif (Woodrow Wil- -son) uawG@±Sd+yD; 1913 ckESpfwGif,if;udka&wyf.vufaxmuftwGif;a&; rSL;tjzpfcef@xm;cJhonf?±kpbJhuxdk&mxl;udkajcmufESpfwm=umatmifxrf; aqmifcJhonf? 0l;'±dk0DvfqifESifhtjcm;'Drdku&ufwpfacgif;aqmifrsm;u cufcJaomtcsdef umvtwGif;Y ±kpbJh.tm;oGefcGefpdkufaqmif±Gufr_wdk@udk=unfhI oabm wusjzpfcJhonf? 1917 ckESpfYtar&duefjynfaxmifpkrS yxrurBmppft wGif;odk@0ifa&mufonfhtcsdefY ±kpbJhrSwdkif;jynftwGif; a&wyfqdkif&m ypPnf;rsm;xkwfvkyfaompuf±Hkrsm;ESifhoabFmusif;rsm;udk aqmufvkyfEdkifcJh onf? ppftwGif;olu ajrmufyifv,fwGif±SdaomppfyGJtwGuf enf;AsL[m rsm;a&;qGJ&mwGifulnDcJh+yD; xdkpDrHudef;uyif*smrefwdk@.U-boat enf;AsL[m udktiftm;avsmhenf;apcJhonf? 1921 ckESpfaEG&moDwGif ±kpbJhtvGefyifemrusef;jzpfcJhonf? aemufqHk;w jznf;jznf;wGifyif ydkvD,dka&m*gcHpm;&onf[k prf;oyfawG@±Sdonf? xdktcsdef wGifolonfwpfudk,fvHk;avjzwfcH&eD;yg;jzpf+yD; aemifwGifol‹ajcaxmufudk rnfonfhtcgr# aumif;aumif;rGefrGeftoHk;jyKEdkifjcif;r±Sdawmhacs? ol@udk aumif;aumif;rGefrGefod±Sdaom qD;edwftrwfz&ef@ppfz,fuif; (Frances Perkins) u±kpbJh.a&m*grsm;u ol.trltusifhudkajymif;vJap+yD; ydkI aumif;vmaomvlwpfa,mufjzpfapcJhonf[kqdkonf? z&ef@ppfz,fuif;
  • 38. -34- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; u“±kpbJh[maeraumif;wJhtcsdefwGif;rS0dOmOfa&;&mydkif;qdkif&majymif;vJr_ wdk@udk±±SdcJhw,f?u|efawmfowdxm;rdwmuolESpfaygif;rsm;pGmemrusef;jzpf wJhtcsdefup+yD;aemufydkif;rSm[dkwkef;uol@rSmwpfcgwav±SdwwfwJhtenf; i,ftay: pD;qufqHwJhtusifhu aysmufoGm;w,f? ol@rSmaEG;axG;wJhpdwfES vHk;eJ@ ESdrfhcswwfwJhpdwfxm;±Sdvm+yD; eufeJaomtawG;tac:awG±Sdvm w,f? oludk,fwdkif'kuQqif;&Jr_awGudk em;vnfvmw,f” [krSwfcsufcscJh onf? ±kpbJhu vufwGef;vSnf;xJwGif xdkifae&aomfvnf; 1928 ckESpfwGif EdkifiHa&;avmuodk@ wpfzefjyefvnf0ifa&mufcJhonf? aemufwpfESpfwGifyif ±kpbJhudke,l;a,muf+rdK@0eftjzpf a±G;cs,fwifajr‡mufjcif;cHcJh&onf? olu +rdK@0eftjzpfwm0efxrf;aqmifaepOftwGif;tar&du.pD;yGg;a&;jyemudk rnfodk@ajz±Sif;&eftajccHusustjrif±Sdaomolrsm;ESifhawG@±SdcJhonf?xdkolwdk@ .v$rf;rdk;r_a=umifh ±kpbJhonf tar&du.wdk;wufr_t±SdqHk; EdkifiHa&;orm; rsm;xJwGifwpfa,muftygt0ifjzpfonf? 1929 ckESpfatmufwdkbmvjzpfyGm;cJhaom “Wall Street Crash” onftar &du.ordkif;a=umif;wpfav#mufwGif tqdk;±Gm;qHk;pdwfcHpm;p&mjzpfvmcJh onf? tar&dueforRw[m;bwf[l;A,f (Herbert Hoover) u awmifol v,form;rsm;twGuf EdkifiHu,fq,fa&;taxmuftyHhay;&mwGif aES; auG;jcif;ESifh+rdK@ay:±SdtvkyfvufrJhrsm;udk tultnDay;&efjiif;qdkjcif;rsm;jyK vkyfcJhonf? [l;A,fu z,f'&,ftvkyfvufrJhtvkyform;rsm;udk jzpfay: vmaprnfhtqdkwifoGif;xm;onfhOya'udk ADwdktm%mjzifhy,f csvdkuf+yD; jynfol@tvkyform;pDrHudef;wnfaxmifa&;udkqef@usifcJhonf? e,l;a,muf+rdK@awmf0efwpfa,muftaeESifh ±kpbJhonf tvkyfvufrJhrsm; tm; ulnDEdkif&eftm;oGefcGefpdkuf}udK;pm;cJhonf? xdk@twl e,l;a,mufjynf e,fta&;ay:u,fq,fa&;aumfrwDudkwnfaxmif+yD; tvkyfvufrJhrsm; ESifhtouft±G,f}uD;olrsm;udk pwifulnDEdkifcJhonf?
  • 39. -35- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; ±kpbJhue,l;a,muf+rdK@0eftjzpf atmifjrifpGmwm0efxrf;aqmifcJhojzifh 1932ckESpf'Drdku&ufwpforRwa±G;yGJYa±G;cs,fp&macgif;aqmiftjzpfodom xif±Sm;pGmay:vGifvmonf? ±kpbJhrSpD;yGg;a&;jyemtay: rnfodk@ajz±Sif;& rnfhtay: odomxif±Sm;pGmraz: jyEdkifaomfvnf; ol.&Dywfbvpfuef&ef oludktvG,fwulatmifEdkifcJhonf? ±kpbJhorRwjzpfjzpfcsif;rSmyifwdkif;jynfwGifjzpfyGg;aeaomb%fvkyfief;t±_yf taxG;jyemESifh}uHKawG@&avonf? pD;yGg;a&;jyemrsm; pwifvmonfh tcsdefrSpIwdkif;jynf±Sdb%fig;yHkwpfyHkudkydwfcsypfvdkufonf?aemufqufwGJ taejzifh vlrsm;.b0toufwmtwGuf pkxm;aomaiG 15μ aysmufqHk; cJh&avonf? 1933 ckESpfESpfOD;ydkif;wGif tar&duefwdk@u,if;wdk@.b%fvkyf ief;tay:,Hk=unfr_enf;vm+yD; rdrdwdk@.aiGrsm;udkxkwf,l+yD;onfhaemuftdrf wGifjyefxm;=uavonf? ±kpbJhorRwjzpf+yD;aemufwpf&ufwGifyif b%f tm;vHk;udk ydwfcdkif;avonf? xdk@aemufuGef*&uftpnf;ta0;ac:I aemif aiGa=u;jyemay:vmv#if aiGpkolrsm;rdrdwdk@.aiGa=u;rsm;udk rqHk;±H_;ap&ef tmrcHay;onfh w&m;Oya'udkwifoGif;&efawmif;qdkavonf? 1933 ckESpfrwfv 9 &ufae@wGif ±kpbJhutxl;uGef*&ufwpfckudk ac:,lcJh onf?olutzGJ@0ifrsm;udktvkyfvufrJhjyemudkajz±Sif;&efenf;vrf;wpf ckrSm “tpdk;&udk,fwdkiftvkyfac:,lcef@xm;&ef” jzpfonf[kajymonf? aemufoHk;vtwGif; ±kpbJhutvkyfvufrJhjyemajz±Sif;&ef ta&;}uD; onfh Oya'rl=urf;rsm;wifoGif;+yD; uGefu&ufrStwnfjyKay;cJhonf? txl;uGefu&uftpnf;ta0;udk&ufw&m[kac:qdk+yD; ±kpbJh.vdktyfcsuf rsm;udkxkwfaz:cJhonf? tpdk;&u tvkyform;rsm;pGmudk tvkyfcef@ac:,lcJhonf? ±kpbJhutvkyf vufrJhjyemudkenf;yg;vmatmif }udK;pm;Iajz±Sif;aepOf wcsdefwnf;rSm yiftvkyfrvkyfEdkifaomolrsm;twGuf tcuftcJudkavsmh enf;vmatmif
  • 40. -36- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; }udK;pm;onf? ±kpbJhutultnDwu,fvdktyfolrsm;udk tpdk;& axmufyHh a=u;aiGay;&eftwGuf z,f'&,fta&;ay:u,fq,fa&;tkyfcsKyfr_tzGJ@ (Federal Emergency ReliefAdministration) udkwnfaxmifcJhonf?1935 ckESpf=o*kwfvwGif vlr_vHk+cHKr_tufOya'udk twnfjyKcJhonf? TtufOy a'onf touft±G,f}uD;yifpifESifhz,f'&,fESifhjynfe,fwdk@.tvkyfvuf rJhtay: u,fq,fa&;taxmuftyHhay;jcif;wdk@jzpfonf? NAACP uz&ef@uvif;±kpbJhudk 1932 ckESpfwGif a±G;cs,fvdkufjcif;tm;jzifh Oya'ESifhw&m;pD&ifjcif;r±SdbJao'g%fay;jcif;udk+yD;qHk;Edkifvdrfhrnf[kar#mfvifh xm;ygonf? tmz&dueftar&duefom;rsm;udk Oya'ESifhtnDw&m;pD&if jcif;r±SdbJ &yfpJa&;v_yf±Sm;oltmz&dueftar&duefom;ESpfa,mufu ±kpbJh tEdkif&±SdatmifulnDay;cJhonf? ol.ZeD;tJvDEdk±kpbJhonf w&m;Oya'ESifh tnDpD&ifjcif;r±SdyJao'g%fay;jcif;qef@usifa&;vkyfief;rsm;udk tcsdef=umjrifh pGmvkyfudkifcJhonf? rsm;r=umrDwGif w&m;Oya'ESifhtnD pD&ifjcif;r±SdyJao 'g%fay;jcif;udk qef@usifonfhOya'rl=urf;udka&;qGJcJhonf? TOya'xJwGif w&m;Oya'abmifay:wGiftvkyfvkyfaomwm0ef±Sdyk*~dKvfrsm;uw&m;r0if ao'g%fay;jcif;udkjzpfay:aomtcsdefwGif rdrdwm0ef0wW&m;twdkif;rvkyf aomolrsm;udkw&m;Oya't&pD&ifjcif;jyKvkyf&efyg0ifonf?1935ckESpfwGif±k pbJhtm;TOya'=urf;udkaxmufcH&efpnf;±Hk;jcif;cH&onf?rnfodk@qdkapum rl±kpbJhu xdkOya'rl=urf;twGufoluulnDv#if awmifydkif;±SdvljzLvlrJqEN ay;olrsm;u ol@udkcGihfrv$wf rJay;awmhrnfr[kwfa=umifhjzpfonf? vGefcJhaom 1936 ckESpforRwa±G;aumufyGJwGif ±kpbJhuEdkifiHawmf.aiGa=u; pm&if;udk uwday;xm;onfhtwdkif;rxm;EdkifI taESmifht,Sufay;jcif;cH& onf? wcsdK@uvnf; ±kpbJhudkuGefjrLepftjzifh pGyfpGJajymqdkcJhonf? odk@aomf vnf;pDrHudef;topf (New Deal) uwu,fvl}udKufrsm;I &Dywfbvpf ueftrwfudk vG,fulpGmtEdkif&±SdcJhonf?
  • 41. -37- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; ±kpbJhu wwd,t}udrfta±G;cHrnf[ka=ujimcJh+yD;aemuf trsm;u ol‹udk tm%mrsm;vGef;onf[kpGwfpGJr_rsm; rsm;oxufrsm;vmonf? xdk@a=umifh ±kpbJhu tar&dueforRwoufwrf;ESpfckudkom,l&rnf[k a&;om;cJhaom Oya'udkyxrOD;qHk;csdK;azmufI wwd,t}udrfta±G;cs,fcHcJh+yD; 1940 ckESpf wGiftEdkif&±SdcJhonf? 'kwd,urBmppftwGif; tar&duef. =um;ae0g'rSwqifhr[mrdwfrsm;udk rsufESmomay;cJh+yD; aemufqHk; *syefwdk@u ykvJqdyfurf;udk0ifwdkufcJh+yD;onfh aemuf tar&duwdk@uppfyGJxJudk0ifcJhonf? 1944 ckESpfwGif pwkwÎt}udrf orRwtjzpfa±G;cs,fjcif;cHcJh&onf? z&ef@uvif;'DvmEdk±kpbJhonf 1945 ckESpfarv & &ufae@Y *smreDwdk@vufeufcsjcif;rwdkifrDoHk;ywfwGif uG,fvGef oGm;cJhonf? oluG,fvGefoGm;+yD;aemuf ±kpbJh.ZeD;onftJvDEdk±kpbJhESifhol.om;ESpf a,mufjzpfaom *sdrf;(pf)±kpbJhESifh z&ef@uvif;±kpbJha*stm&fwdk@rSm EdkifiHa&; avmuwGifqufvufv_yf±Sm;cJhonf?
  • 42. -38- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; vDeifonf1870ckESpf{+yDv10&ufae@wGifppf=bpf(Simbrisk) +rdK@±k±Sm;EdkifiH YzGm;jrifcJhonf?ol.zcifrSmausmif;ppfaq;a&;jzpf+yD;uGefqmaA;wpftjrif ±SdolwpfOD;jzpfonf? xdk@twlolonf ±k±Sm;atmoa'ghbk&m;ausmif; (Orth- -odox Church) .bmoma&;udkif;±d_if;aom toif;om;wpfOD;jzpfonf? ol.rdcifrSmajrydkif±Sifq&m0ef}uD;wpfOD;.orD;jzpfonf?vDeif.rdom;pkrSm ]]vGwfvyfjcif;qdkwmwu,fhudktzdk;wefw,f/ tzdk;wefvGef; vdkUcGJwrf;eJUay;&rSmjzpfw,f/}} “It is true that liberty is precious – so precious that it must be rationed” ]]aoewfwpfvuf½SdwJhol[m aoewfwpfvufrSr½SdwJh vlta,muf 100 udkxdef;csKyfEdkifw,f/}} “One man with a gun can control 100 without one.” ]]vdrfnmrIawGudkcPcPoHk;r,fqdk&ifaemufrSmtrSefw&m;jzpfvmEdkifw,f/}} “A lie told often enough becomes the truth.” bv,fwDrmvDeif (1870–1924) v,fwDrmvDeif(Vladimir Lenin) onfEdkif iHa&;acgif;aqmifwpfOD;ESifh 20 &mpk.awmf vSefa&;tawG;tac:±Sdaomoljzpf+yD; ±k±Sm;EdkifiHESifhom ru wurBmvHk;tay: eufeJaomxda&mufr_rsm;±SdcJh onf? vDeifonf 1917 ckESpfwGifabmf±SDApf (Bolshe- -vik) u±k±SEdkifiH.tm%modrf;cJhpOfu pDpOf!$ef=um;cJh olwpfOD;jzpfonf? xdk@twl vDeifonf qdkAD,ufEdkifiH udk wnfaxmifolESifhyxrOD;qHk;aom acgif;aqmif vnf;jzpfonf? ol.rm;ppf (Marxist) oDtdk&Dtay: udk;um;csufrsm;udk(vDeif0g'(Leninism)[ktrsm;u od±Sdygonf? b
  • 43. -39- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; ujym;trdsK;jzpf+yD; ol.rsdK;qufrsm;rSm ±k±Sum;vfrpf (Kalmyk)/ *sL;/ *smref ESifhpGD'ifvlrsdK;ESifhtjcm;vlrsdK;rsm;vnf; yg0ifaumif;yg0ifEdkifonf? tpfudkt vufZENm; (Alexander) .awmfvSefr_EdkifiHa&;tjrifu vDeiftay: euf±d_if; pGmoufa&mufr_±Sd+yD; tvufZENm;uyif vDeiftm;cg;vfrwf(pf) (Karl Marx) tawG;tac:ESifhrdwfqufay;cJhonf? vDeifonf ausmif;wGiftvGefxufjrufaom ausmif;om;jzpfonf? Tt csufa=umifhvnf; oli,fcsif;rsm;ESifh uif;uGm&onf? vDeifonf ol@q&m/ q&mrrsm;. uGefqmaA;wpftjriftay: txifao;pufqkyfaomfvnf; ausmif;pmwGifrlawmfygonf?olonfpmzwf0goemyg+yD;*dk;tJh(of)(Goethe) ESifh Turgenev wdk@.ta&;tom;u ol@b0wpfoufvHk;tay: xda&mufr_ rsm;±SdcJhonf? vDeifi,fpOfu 'kuQqif;&Jr_}uD;}uD; 2 ckudkausmfjzwfcJh&+yD; ,if;wdk@a=umifhol awmfawmfpdwfxdcdkufcJh&onf? 1886 ckESpfwGifvDeif.zcifrSm (Cerebral Hemorrhage) a&m*gESifhaoqHk;oGm;+yD; ol@touf 17 ESpfjynfhaom 1887 ckESpfarvwGif ol.tpfudk}uD;tvufZENm;rSm Zmbk&iftvufZENm;oHk; a,mufwpfa,muf. touftE W&m,fudktE W&m,fjyKaprnfh t=urf; zuform;AHk;cGJr_wGifyg0ifojzifhtzrf;cH&+yD;}udK;qGJcscHcJh&onf?tvufZENm; udk zrf;rdonfhtcsdefwGif ol.tpfr}uD;tefemu yg±Sdaeojzifhtefemudk um Zef (Kazan) rSuDvdkrDwm 40 ausmf±Sdonfhaus;±GmqDodk@ e,fESif'g%fay;cH& onf? Todk@jzifhvDeifonf aoqHk;oGm;aomawmfvSefa&;orm;wpf a,muf. nDwpfa,mufjzpfonfhtwGuf ol@twGufwHcg;rsm;pGmydwfqdk@cJh onf? xdktcsdefrSpI vDeifu bmoma&;,Hk=unfr_ESifh EdkifiHa&;pepfwdk@udkpGef@ cGmvkdufonf? aemufqHk;wGif umZefwuUodkvfrS vDeifudkvufcH+yD; Oya'ynmoif=um;
  • 44. -40- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; cGifhay;cJhonf? wuUodkvfwGif ynmoif=um;aepOfyif vDeifu EdkifiHa&;v_yf ±Sm;r_wGifyg0ifcJhonf? ausmif;wuf+yD; oHk;vtwGif;rSmyif ol@udkqENjyyGJrsm; wGifyg0ifr_jzifha'o&Jpcef;odk@tzrf;cHjcif;cHcJh&onf?&Jtm%m±Sdwpfa,muf uol@udk “vli,f&,f–awmfvSefa&;vkyf+yD; 'DeH&HawGumxm;wJhae&mrSm vmae&wmbmvdk@ awmfvSefa&;vkyfcsif&wmvJ?” vDeifu udk,fhudk,fudk ,Hk=unfr_tjynfhjzifh “'DeH&Hu',drf;',dkifeJ@/ eJeJav;wGef;vdkuf,if+ydKoGm; rSm” [lIajymcJhonf? &v'ftaejzifh ol@udk wuUodkvfrSarmif;xkwfvdkuf+yD; ynma&;avmuwGif 0kdif;y,fjcif;cH&avonf? ausmif;Yxkwfy,fvdkufjcif; cH&+yD;aemuf pdef@yDwmbwfodk@oGm;+yD;tjyifausmif;wufcJhonf? 1891 ckESpf wGif Oya'pmar;yGJatmifjrif+yD; ausmif;om;OD;a& 124 a,muf±Sdonfht eufoluyxrqk&±SdcJhonf? vDeifu prfr&mwGifOya'jzifh toufarG;0rf; a=umif;ðycJhonf? 1893 ckESpfwGif pdef@yDwmbwfodk@ajymif;a±$@+yD; Oya'tvkyfxrf;aqmifcJh onf?xdktcsdefrSmyifrm;ppf (Marxist) ajratmufawmfvSefa&;vkyfief;rsm; tpysdK;ay;cJhonf? ol.tzGJ@udk tzGJ@i,fajcmufzGJ@tjzpf cGJxkwfvdkufonf? qdkvdkonfrSm puf±Hktvkyfrsm;.tajctaersm;udk ±SmazGpHkprf;jcif;/ pm&if; Z,m;rsm;aumuf,ljcif;ESifhvufurf;pmwrf;rsm;a&;xm;jcif;ponfwdk@udk vkyf=uonf? TtzGJ@uav;rsm;cGJI tvkyfvkyfonfhtcsdefrSmwGifyif ol. ZeD;onfem'uf'gc&yfpum,m (Nadezhda Krupskaya) ESifhawG@±Sd+yD; 1898 ckESpfwGifolwdk@ESpfa,mufvufxyfcJh=uonf? 1895 ckESpfwGif qGpfZmvefEdkifiHodk@xGufoGm;+yD; olESifhtawG;tac:wlnD onfqdk±S,f'Drdku&ufwdk@ESifhawG@&efoGm;cJh+yD; a*smf*sDzvufcaemh (Georgi Pl- -ekhanov) ESifhawG@qHkpum;ajymcJh=uonf? olwdk@onf ±k±Sm;jynftwGif; ajymif;vJa&;vkyf&mwGif rnfodk@rnfyHkvkyfrnfjzifh jiif;cHkaqG;aEG;=uonf? zvufcaemhu tv,ftvwfwef;tqifh vpfb&,fvlwef;pm;rsm;udk
  • 45. -41- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; xnfhoGif;vdk+yD; vDeifurl qif;&Jom;tvkyform;vlwef;pm;rsm;udkom xnfhoGif;vdkonf? Todk@tjiif;tcHkjzpfr_wdk@a=umifh aemufqHk;wjznf;jznf; qdk±S,f'Drdku&ufwpfygwDonfrif±SDApf (Mensheviks) ESifhabmf±SDApf (Bolsh- -eviks) [lItzGJ@ESpfzGJ@uGJoGm;onf? vDeif±k±Sm;odk@jyefvmonfhtcg olESifhtwl w&m;r0ifvufurf;pm±Gufrsm; ,lvm+yD; awmfvSefa&;owif;pmwpfapmifpwifxkwfa0&ef aqmif±GufcJh onf? xdkowif;pmxkwfa0aomnrSmyif olESifhtjcm;acgif;aqmifrsm;t zrf;qD;cH&onf? axmifxJwGifpkpkaygif; 15 vtcscH&onf? xdk@aemufol@udk qkdufab;&D;,m;odk@ jynfESif'g%fay;vdkuf+yD; xdkae&mYyif olESifhc&yfpum ,mwdk@vufxyfcJhonf?jynfESif'g%fay;cHcJh&aomtcsdef+yD;qHk;oGm;+yD;aemuf olwdk@onf qGpfZmvefEdkifiHodk@ xGufoGm;+yD; aemufqHk;wGiftpPcg&m (Iskra) qdkonfhowif;pmudkxkwfa0EdkifcJhonf? tpPcg&m.t"dy`g,frSm t*Fvdyfvdk (Spark–rD;yGg;jzpfonf? Ttrnfudk uAsmwpfyk'fxJ±Sdpmydk'frS &±SdcJhonf? xdkuAsmpmydk'frSm“The spark will kindle a flame–rD;yGg;awG[mrD;awmuf awGjzpfvmatmifEd_;qGay;wJht&mjzpfw,f” [lIyif? qGpfZmvefwGifae pOftwGif;qdk±S,f'Drdku&ufwpfygwDudktm%m±SdvmatmifvkyfaqmifEdkifcJh onf? oltaejzifh acgif;rm+yD; aphpyfa=uat;wwfwJh tjrifr±Sdjcif;a=umifhyg wDudkuGJoGm;aponfht"dutcsufwpfckjzpfonf? 1905 ckESpfwGif jzpfyGg;cJhaom pdef@yDwmbwftpkvdkuft+yHKvdkufowfjzwfr_ a=umifh vDeifudk t=urf; zufvkyfief;rsm;pwifvkyfaqmif&ef wdkufwGef;ay; ouJhodk@jzpfonf? tpkvdkuft+yHKvdkufowfjzwfr_rSm Father Georgi Gapon OD;aqmifaom +idrf;csrf;pGmqENjyaeaomtzGJ@udk Cossacks wdk@rSypfcwfjcif;rS pwifcJhygonf? Tjzpf&yfa=umifh ±k±Sm;wGifqENjyyGJrsm;pGmjzpfay:vmcJhonf? vDeifonf ±k±Sodk@ESpfESpf=umjyefvmaecJhaomfvnf; oluwdjyKxm;cJhaom qENjyyGJ/ odk@r[kwf vlxkawmfvSefa&;yGJ}uD;jzpfrvmcJhacs? tb,fha=umifhqdk
  • 46. -42- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; aomf Zmwdk@uvlxk}uD;udk tcGifhta&;wpfcsdK@ay;+yD; auseyfESpfodrfhapcJh onf? 1906 ckESpfwGifvDeifudk ±k±Sm;qdk±S,f'Drdku&ufwpftvkyform;ygwD (Russian Social Democratic Labor Party [RSDLP]) .tr_aqmifaumfr wDtzGJ@0iftjzpfa±G;cs,fcH&aomfvnf;ta±G;cH&onfrSpI1917ckESpftxd rsm;aomtm;jzifh Oa&mywpfcGifY jynfESif'g%fay;jcif;cH&onf? olonf cufcJcg;oD;aomb0udk jzwfoef;&aomfvnf; EdkifiHa&;pmaywdk@udk quf vufa&;om;EdkifcJhonf? yxrurBmppfpwifjzpfay:onfhtcsdefwGif vDeifu =op}wD;,mrSmyif±Sdae ao;onf? 1914 ckESpf=o*kwfvwGif ±k±SaxmufvSrf;a&;tjzpf tzrf;cH&+yD; axmifxJwGiftusOf;cscH&onf? odk@aomf axmifxJwGifc%=umomtzrf; cH&+yD; qGpfZmvefodk@ajymif;oGm;&ef tcGifhay;vdkufonf? bmeD(Berne) Y usif;yaom tpnf;ta0;wpfckxJY rdrd.ppfyGJESifhywfoufaomtjrifrsm; udkaz: jycGifh&cJhonf? oluyËdyuQudk e,fcsJ@ 0g'[kac:qdk+yD; ppfudkaxmufcH aomqdk±S,fvpfrsm;tm; qif;&Jom;tvkyform;vlwef;pm;rsm;udk azguf jyefaomolrsm;[kpGyfpGJcJhonf? Oa&my±Sdqdk±S,fvpfrsm;ppfyGJudkaxmufcH=uonfudkvDeiftaeESifhxdwfvef@ tHh=ocJhonf?xdktcsdefrSpIvDeifutm;oGefcGefpdkuf“e,fcsJ@ppfyGJrsm;udkjynf ol@ppfyGJ” rsm;tjzpfodk@ajymif;vJ&ef vH_@aqmf0g'jzef@r_rsm;jyKvkyfcJhonf? vD eifu r[mrdwfwyfom;rsm;u ,if;wdk@.±dkifz,frsm;udk ppfAdkvf}uD;rsm;qD jyefvSnfh+yD; qdk±S,fvpfawmfvSefa&;vkyfief;rsm;vkyfaqmif&eftwGuf 0g' jzef@csDa&;vkyfief;rsm;vkyfaqmifcJhonf? 1915 ckESpfpufwifbmvwGif eDudkvyf(pf) II u a±S@wef;wGifwdkufcdkufae aom±k±SwyfrawmfwGif=oZmv$rf;rdk;r_±Sdonf[k,lqxm;onf?xdk@a=umifh ppfbufqdkif&mqHk;±_H;r_rsm;jzpfay:vm+yD;1917ckESpfwGifol@tpdk;&udkaxmuf
  • 47. -43- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; cHr_rsm; usqif;oGm;cJhonf? wdkif;jynf.ppfa&;ppf&mtay:wGif y&d,m,fr ºuG,f0jcif;ESifhjzwfpm;v'fpm;vkyfr_wdk@a=umifh±k±Sm;wyfrawmftwGufacwf rSDaomppfyGJudkwdkuf&ef vdktyfaomvufeufypPnf;rsm; axmufyHhIr&awmh acs? 1917 ckESpfwGif ppfom;aygif; 1˜300˜000 ausmfwdkufyGJwGifusqHk;oGm; +yD; 4˜200˜000 xdcdkuf'g%f&m&um 2˜417˜000 a,muftzrf;cHcJh&onf? TppfyGJ}uD;onfvnf;±k±Sm;pD;yGg;a&;twGufqdk;usdK;oufa&mufr_jzpfay:ap cJhonf? tpm;tpmavsmhenf;vm+yD; aps;E_ef;vnf; tqrwef}uD;rm;vm onf? 1917 ckESpfZefe0g&DvwGif zufwdku&ufY ukefaps;E_ef;rSm ajcmufq wdk;vmcJhonf? 1917 ckESpfwGif ±k±Sm;EdkifiHYawmfvSefa&;ESpfckpwifcJhonf? rwfvwGif pdef@yD wmbwfwGif±Sdaom pwD;vkyfom;rsm;u oydwfarSmuf=uonf? wjznf; jznf;TqENjyyGJrSm }uD;rm;vm+yD; vlaxmifaygif;rsm;pGmwdk@onf vrf;rrsm; ay:wGifwef;pDqENjyae=uonf? TwGif Zmbk&if. tm%mqHk;±_H;cJh+yD; t vufZENm;uD&ifpuD;OD;aqmifaom 'lrmtzGJ@u tm%modrf;,lcJhonf? vDeifu *smrefwdk@ESifh oabmwlnDr_wpfckjyKvkyfcJhonf? tu,fI*smrefwdk@ u ol@tm; ±k±Sm;odk@tEW&m,fuif;ab;±Sif;pGmydk@aqmifay;Edkifv#if olutm %modrf;,l+yD; ±k±Sm;wyfudk ppfyGJtwGif;rS±kyfodrf;ay;rnf[lIyif? uD&ifpuD; uwdkif;jynfwGif tcuftcJrsm;}uHKawG@&+yD; ±k±Sm;wyfrawmfrS t±H_;ESifh&if qdkif&aomfvnf;±k±Sm;wyfudkjyefI±kyfodrf;&efpdwfrul;ay?atmufwdkbmv wGif vDeifu wdkif;jynftm%mudk aoG;pufrusavmufatmifyif odrf;,l EdkifcJhonf? bv,fwDrmvDeiftouf 47 ckESpft±G,fwGifuGefjrLepfygwD (Society of People’s Commissars)wdk@.acgif;aqmifjzpfvm+yD;wpfcsdefwnf;rSmyifwdkif; jynf.orRwjzpfvmonf?
  • 48. -44- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; tpdk;&topfjzpfaom uGefjrLepfygwD.tcuftcJrSm enf;yg;vSonfr[kwf acs? *smreDESifhjzpfyGg;aeaomppfyGJrsm;vnf; ±kwfw&uf+yD;qHk;oGm;onf? (ol .aºuG;a=umfoHrSm ‘aygifrkef@ay;ygppfyGJr[kwfyg’ [lIjzpfcJhonf)? ±k±Sm;wdk@rS olwdk@.aygifrkef@jcif;jzpfaom ,lu&def;udk *smreDrsm;vufodk@qHk;±H_;oGm;vdkuf &aomfvnf;rsm;r=umrD*smreDu ppfyGJwGifqHk;±H_;oGm;aomtcg olwdk@rS,l u&def;udk jyefvnf&±SdcJhonf? v,f,majr rsm;udkcGJ,lr#a0+yD; wcsdK@udktrsm; ydkifajrtjzpfxm;cJhonf? tpdk;&u puf±Hkrdkif;vkyfief;rsm;ESifhb%frsm;udk EdkifiH awmfydkifodrf;ydkufvdkufonf? xdk±k±Sm;atghoa'hgbk&m;ausmif;udk zsufodrf;cJh onf? vDeiftwGuftwdkuftcHygwD±SdcJh+yD;1918ckESpfwGifrif±SDAdwf(tjzL)abmfv ±SDApf (teD) wdk@t=um; jynfwGif;ppfrsm;jzpfcJhonf? tjzLrsm;udk +AdwdefESifht ar&duefwdk@u ulnDcJhaomfvnf; aemufwGiftjzLrsm; ppfyGJwGifta&;edrfhcJh &onf? 1919 ESifh 1921 ckESpfrsm;wGif iwfrGwfacgif;yg;r_ESifhwdkufzGdKwfa&m*grsm; ±k±Sm; jynfwpfjynfvHk;Yjzpfay:cJh+yD; vl 27 oef;ausmfr#udk toufqHk;±_H;apcJhonf? Tjyemrsm;udkajz±Sif;&eftwGufvDeifupD;yGg;a&;vkyfief;pOftopfwck csay;cJhonf?Tvkyfief;pOfudkysufpD;±_yfaxG;ae+yD;±k±Sm;jynf}uD;.aoqHk;ae +yD;jzpfaompD;yGg;a&;pepfudk jyefItouf±Sifvmap&ef t&if;±SifpepftawG; tac:rsm;jzpfay:vmawmhonf? v,form;rsm; v[mjyifaps;wGif aps; a&mif;cGifh&±Sdjcif;ESifhtvkyform;iSm;&rf;EdkifcGifhrsm;&±Sdvmonf? v,f,majr wdk;csJ@vkyfudkifaom v,form;rsm;udk ukvwf (a±S;±k±Sjynf±Sdv,form; }uD;rsm;) [kod±Sd=uonf? tvkyform;ta,muf 20 xufenf;aompuf±Hk rsm;udk jynfolydkiftjzpfrSE_wfy,f+yD; ,ciftvkyf±Sifrsm;vufxJodk@ jyefay;cJh onf? odk@aomfvnf; ol.vkyf&yf&v'frsm;udk olaumif;aumif;rawG@±SdcH pm;&awmhay? 1918 ckESpf=o*kwfv 30 &ufae@wGif qdk±S,fvpfawmfvSefol
  • 49. -45- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; rsm;.tzGJ@0ifjzpfaom 'dk&mupfvefu ol@udkaoewfESifhypf+yD;aemuf ol@ usef;rma&;vnf; qkwf,kwfvmavonf? ol.cE<mudk,fxJodk@ usnfqHESpf awmifh0ifcJh+yD; cGJpdwfxkwf&eftwGuf tE W&m,f±SdvGef;ojzifhrxkwfcJh&acs? 1922 ckeSpfarvwGif vDeifavjzwfcH&+yD; aemufwpfESpfrjynfhrSD xyfIav jzwfcH&onf? oltoufraoqHk;rD aemufqHk;ESpfESpftwGif; wdkif;jynf.vGef u|HpGmjzpfay:aeaom jzpf&yfwpfcsdK@udk }udK;pm;jyKjyifcJhonf? ol.tjrifrSm t&if;±SifEdkifiHrsm;ESifhtwl ,SOfwGJaexdkif&ef avhvmjcif;wdk@vdktyf+yD; xd a&mufr_r±SdaomAsLwdkua&pDpepfudkvnf;&yfpJ&eftwGufjzpfonf? xdk@twl ol.ae&mudk pwmvifur[kwfyJ xa&mfpuD;udktm%m&±Sdapvdkonf? odk@aomf olratmifjrifcJhay? pwmvifonftvGefyifjzwfxdk;Om%faumif; +yD; vDeifuJhodk@vltwGufyifwu,fyiftuif;yg;vnf0JoljzpfcJhonf? 1923 ckESpfwGif vDeifudk avaemufwpfcgxyfjzwfI oludk,fwpfjcrf;aooGm;+yD; pum;rajymEdkifawmhay? xdk@aemuf olrnfonfhtcgr# jyefaeraumif;awmh yJ 1924 ckESpfZefe0g&Dv 21 &ufae@wGif OD;aESmufaoG;a=umjywfa&m*gjzifh uG,fvGefoGm;cJhonf?
  • 50. -46- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; oDtdk'dk±kpbJhonf1858ckESpfatmufwdkbmv27&ufae@Ye,l;a,muf+rdK@ wGifzGm;jrifonf? olonfcsrf;omºuG,f0aompD;yGg;a&;orm;wpfOD;. pwkwˆom;jzpf+yD;ol.i,femrnfrSm “xuf'D” jzpfonf? oluxdkemrnfudk vHk;0r}udKufay? ol@wGifyef;em&if=uyfa&m*g ESifhtvGefyifrsufpdr_efaoma&m *g±Sdonf? xdk@a=umifhol.zcifonfol@tm; tEdkifrcHt±_H;ray;yJ rdrd.a&m*g rsm;udkwGef;vSefEdkif&efTodk@tm;ay;cJhygonf? “om;rSmOm%fAv±SdayrJh um ,Avr±Sdbl;? 'ga=umifhum,Av±Sdatmif vkyf,l&r,f?” ol.zcifrSol@ om;udkulnD&eftwGuf tm;upm;±Hkudk olwdk@.tdrfwGifyifwnfaxmifay; cJhonf? Todk@ESifhxuf'DrS wjznf;jznf;rdrd.cE<mudk,fusef;rmoefpGrf;vm atmif tm;upm;vdkufpm;vmcJh&maemifwGif “u|J±dkif;wpfaumifvdkusef; rmoefpGrf;vmonf” [kEd_if;,SOf&vmatmif usef;rmoefpGrf;vmygonf? toufi,f±G,fpOfu oDtdk'dkonfol.rdom;pkESifhtwlOa&mywpfcGifvHk;c ]]pum;udkcsdKompGmajymNyD;wkwfBuD;BuD;wpfacsmif;udkifxm;yg/}} "Speak softly and carry a big stick." ]]r½dkufyJeJUa½SmifEdkif&ifvHk;0r½dkufygESifh? 'gayrJh½dkuf&ifb,fawmhrS jznf;nif;pGmr½dkufygESifh/}} "Don’t hit at all if it is honorably possible to avoid hitting, but never hit soft." oDtdk'dk±kpbJh (1858–1919) tdk'dk±kpbJh (Theodore Roosevelt) onft ar&duefjynfaxmifpk. 26 a,mufajrmuf orRwjzpf+yD; olonf}uH@cdkif+yD; vkyfief;wGiftm;oGefcGef pdkuftvkyfvkyfaqmifaomacgif;aqmifwpfOD;jzpf+yD;t ar&duefEdkifiHudkEdkifiHjcm;a&;&mudpPrsm;Yyg0ifaqmif±Guf r_rsm;rsm;jym;vmapcJhygonf? oD
  • 51. -47- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; &D;vSnfhvnfcJh+yD; xdkae&mwpfYyif ol.jyifopfpum;ESifh*smrefbmomp um;udku|rf;usifpGmwwfajrmufcJhonf? 1876 ckESpftouf 18 ESpft±G,fwGif oDtdk'dkonf[m;AwfwuUodkvf0ifcGifh &cJhonf? olupm;aomtm;upm;rsm;rSmavSavSmfjcif;/ vufa0S›upm;jcif;/ jrif;pD;upm;jcif;ESifhpcef;csupm;jcif;rsm;udkESpfoufonf? oDtdk'dkonfynm avhvmoif,l&mwGifpdwf0ifpm;r_±Sd+yD;trSefwu,fajym&v#ifv_yf±Sm;wuf ºuGaomausmif;om;wpfa,mufjzpf+yD; pmoif=um;ydk@cs&mwGif tm;wuf oa&mavhvmoif,lonf? wpfcgwkef;uqdkv#if ol@udkpmoif=um;ydk@cs aomya&mzufqmuoDtdk'dkudk “'DrSm=unfhoDtdk'dk/ igu'Dtwef;xJrSmq &mjzpfaewmvJowd&tHk;aemf” [l.? 1878 ckESpfwGifoDtdk'dku emrnfausmf=um;aomabmhpwefrdom;pk.orD; jzpfol tJvpf[moma0;vDESifhawG@qHkcJhonf? ,if;wdk@ESpfOD;cspfol&nf;pm;t jzpftcdsef=umjrifhpGmaexdkifcJh+yD;1880ckESpf/atmufwdkbmv27&ufae@wGif tJvpfESifhoDtdk'dkwkd@vufxyfxdrf;jrm;cJhonf? TtcsdefwGifrSmyif ol.zcif rSm tpmtdrfuifqmjzifh 1878 ckESpfazazz:0g&Dv 9 &ufae@wGifuG,fvGefcJh onf? ol.zcifaoqHk;oGm;+yD;aemuf toufESpfq,fhwpfESpft±G,f±SdoDtdk 'dkonf ,if;.rdom;pktwGuf tdrfaxmifOD;pD;jzpfvmcJh&onf? xdk@aemufoDtdk'dku udkvHbD,m±SdOya'ausmif;udkqufwuf+yD; 1881 ckESpf wGifausmif;rSxGuf+yD;e,l;a,mufc±dkifjynfol@v$wfawmfwGif ae&m&atmif }udK;pm;cJhonf? ol@udk&Dywfbvpfuef (Republican) wGifta±G;cs,fcH&+yD;&D ywfbvpfuefudkOD;pD;OD;aqmif&eftwGuf ESpf}udrfwdkifwdkif ta±G;cHcJh&onf? oDtdk'dk.uHaumif;oxufaumif;vm+yD; ol@b0wGif vsifjrefpGmwdk;wufr_ rsm;±SdvmonfudkawG@&rnf? odk@aomfvnf; 1884 ckESpfwGifol.b0rSmwpf
  • 52. -48- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; ppD+ydKuGJoGm;&onf? azaz:0g&Dv 12 &ufae@wGifol.orD;av;tJvpf±kp bJhvD;udkzGm;jrif+yD;aemuf ol.ZeD;onfwGif ausmufuyfa&m*g±Sda=umif; awG@±Sd&onf?xdka&m*gjzifhyifazaz:0g&Dv14&ufae@cspfolrsm;ae@wGifuG,f vGefoGm;cJh±Smonf? ol.rdcifrSmvnf;aeraumif;jzpf+yD; wdkufzGdKuftzsm; a&m*gudk&um 1884 ckESpf/ azaz:0g&Dv 14 &ufae@naeydkif;wGif uG,fvGef oGm;cJh&±Smonf? Tokd@jzifh 1884 ckESpfwGif ±kpbJhutaemufbufqDodk@c&D;ESifI 'gudkwm (Dakota) Ywd&dp>mefarG;jrLa&;tvkyfvkyf=unfh&ef }udK;pm;onf? ol@taeeJ@ 'gudkwm.vloluif;rJhr_u ol.&ifxJrS cHpm;ae&aoma=uuGJ0rf;enf;r_wdk@ ajzodrfhEdkifvdrfhrnf[k,Hk=unfonf? taemufbuf±Sd vlqdk;vlayrsm;uol@ udk “av;vHk;” ESifh “ajcaxmufaysmh” ponfhrav;rpm;rcHcsdrcHomjzpf atmifajymqdkjcif;rsm;udkjzwfoef;I wjznf;jznf;ol@udkqef@usifvmonfh olrsm;udk tajctaetvdkufay:rlwnfI jzwfxdk;Om%foHk;aomfwefjyef rsm;jzifhjzpfapoHr%duJhodk@rmausmaompwD;vufoD;rsm;jzifhjzpfapwjznf; jznf;tEdkif,lvmcJhonf? odk@aomfol.trsufa'goudkawmhol.ig;r#m; avSudkcdk;oGm;onfholcdk;rsm;rSty rnfolr#odrnfr[kwfay? olcdk;rsm;uol .ig;zrf;avSudkcdk;+yD;onfhtcg oDtdk'dkonf =urf;wrf;vSonfh'gudkwmajr rsufESmjyifudkrr_bJ olcdk;rsm;.aemufudkESpfywf=umvdkuf+yD;wJhaemufydkif; aemufqHk;olcdk;rsm;udkzrf;rdcJh.? xdk@a=umifh ta±S›t&yfu “ajcaxmufaysmh wJh+rdK@}uD;om;[molcdk;awGudk zrf;EdkifcJhw,f” vdk@emrnfwGifcJhonf? Tum vwpfav#mufwGif oDtdk'dkupmrsm;pwifa&;om;+yD; pma&;q&mjzpfvm onf? ola&;om;aompmtkyfxJwGif 1889–1896 ckESpfwGifxkwfa0aom “America’s Westward Expansion” av;tkyfwGJudkygxkwfa0cJhonf? 1889 ckESpfwGif &DywfbvpfueforRw[m&Dqifu,if;udk tar&duefjynf ol@0efaqmifr_aumfr±SiftzGJ@0ifwpfOD;tjzpf cef@xm;vdkufonf? 1895 ckESpf
  • 53. -49- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; wGif±kpbJhue,l;a,muf+rdK@e,fykvdyfbk'ftzGJ@0ifjzpfvmonf? aemufwpf ESpfwGif&DywfbvpfueforRwruf(cf)uif;av(Mckinley) uol‹udka&wyf . taxGaxGvufaxmuftwGif;a&;rSL;tjzpfcef@tyfcJhonf? ±kpbJhu t ar&duef.a&wyfpGrf;tm;udkwdk;csJ›jr‡ifhwifcJhojzifh tar&duefonfvnf; urBmhppfyGJrsm;wGif ydkIyg0ifvmonfudkawG@&rnf? pydefESifhtar&duefppfyGJ rsm;twGif; ±kpbJhuajcvsifwyf&if;wGif 'kAdkvf}uD;tjzpfwufºuGpGmwm0ef xrf;aqmifcJhonf? 1898 ckESpfwGif ±kpbJhrSme,l;a,muf+rdK@0eftjzpfta&G;cH&+yD; 1900 ckESpfwGif orRwrufuif;av;.atmufwGif 'kwd,orRwta±G;cH&avonf? 1901 ckESpfwGif rufuif;av;uvkyf}uHowfjzwfjcif;cH&+yD; ol‹ae&mudk±kpbJhquf cH&±Sdonf? xdkoufwrf;jynfh+yD;aemufrS ±kpbJhurdrdwGiftcGifha&;±Sdonfht wdkif;orRwtjzpf 1904 ckESpfwGifta±G;cs,fcHcJh&onf? olorRwoufwrf; wpfav#mufvHk;wGif }uD;rm;aomaumfydka&;±Sif;rsm;.tm%mrsm;udk uef@ owf&eftwGuf vuf0g;}uD;tkyfcsKyfa&;vkyfief;rsm; usifhoHk;jyefvnfxl axmifa&;vkyfief;rsm;udk pwiftpysdK;vkyfaqmifcJhonf? xdk@xufru t ar&duef. yxrOD;qHk;trsdK;om;O,smOfudk zavmf&D'gjynfe,fY 1903 ckESpf ESifh 1906 ckESpfwGif yxrOD;qHk;trsdK;om;ausmufwdkifudk ,Gef;rif; (Wyom- -ing) wGifwnfaqmufcJhonf? EdkifiHjcm;a&;&mwGifvnf; ±kpbJhutar&duefonf “csdKompGmpum;ajym+yD; wkwf}uD;}uD;wpfacsmif;udkifonf” [ka=ujimcJhonf? ol‹,Hk=unfcsufrSmt u,fItjcm;aomEdkifiHrsm;u tar&duefonf rdrd.tusdK;rsm;udk ppfa&; +cdrf;ajcmufr_rsm;jzifhtumtuG,fay;a=umif;odv#if tar&duef.vHk+cHKa&; rSm ydk+yD;wdk;jr‡ifhvmvdrfhrnf[lIyif? rGef±dk;pmcsKyfa=umifh uma&;bD;,ef;yif v,fxJY EdkifiHjcm;a&wyfrsm;±Sdvmjcif;rS umuG,f+yD; vufwiftar&duef udk tar&duefjynfaxmifpkwpfckkuom =um;0ifpGufzufEdkifonf?
  • 54. -50- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; ±kpbJhonf yem;rm;wl;ajrmif;wnfaxmifa&;udk tm;ay;wdkufwGef;cJh onf? 1906 ckESpfwGif Russo–Japanese ppfyGJudk +yD;qHk;atmifjyKvkyfcJhonfh twGuf Edkb,f(vf)qkudkcsD;jr‡ifhjcif;cHcJh&onf? ±kpbJhuorRw&mxl;rS1908ckESpfwGift+idrf;pm;,lcJhonf?1912orRwa±G; aumufyGJwGif ol‹.ae&mudkqufcH&±SdcJhaom0DvsHxyf(zf).ay:vpDudkr óudufojzifh olESifhòydifIrJa±G;cJhonf? xdk‹a=umifh &Dywfbvpfuef.rJudkESpfzGJ‹ cGJovkdjzpf+yD;aemuf 'Drdku&ufwpftrwf 0l;('f)±dk0DvfqifuorRwjzpfvmcJh onf? ±kpbJhonf 1919 ckESpfZefe0g&Dv 6 &ufae@toufajcmufq,ft±G,fwGif aoqHk;oGm;cJhaomfvnf; ol.tarGtESpfrsm;usef&pfcJhonf? oDtdk'dkonf tar&duef. orRwaumif;wpfa,mufjzpfonfomru opPm±Sdaomcif yGef;onfpHjyzcifESifhEdkifiHawmftwGuftusdK;jyKonfomru urBmwpfckvHk; tusdK;twGuftusdK;jyKvkyfaqmifcJhaom jynfol@om;aumif;wpfa,muf jzpfcJhonf? olonfpma&;q&maumif; wpfa,mufjzpf+yD; vl@tcGifhta&; v_yf±Sm;r_rsm;Y rem;raeyg0ifaqmif±Gufonfomru acgif;aqmifr_t&nf tcsif;ESifhjynfhpHkonfhEdkifiHa&;orm;wpfa,mufjzpfonf? rdrd.teD;tem; wpf0dkuf±SdurBm}uD;udk yHkpHoGif;onfomru rnfonfhtvkyfudkrqdkvkyf&m wGifvGwfvyfr_/ w&m;Oya'atmufwGifw&m;r#wr_ESifhpdwfcsrf;omr_tay: wGifrlwnfonf? ol.emrnf “xuf'D” udktpGJjyKI 0uf0H±kyfuav;rsm;udk xuf'D±kyf[kac: onf?
  • 55. -51- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; rm*&ufa&mbwfonf ukefpHkqdkifa&mif;ol.orD;jzpf+yD; 1925 ckESpfatmuf wdkbmv 13 &ufwGif =urforf (Granham)/ vifuGef;±_dif;,m; (Lincolns- -hire) wGifzGm;jrifcJhonf? atmufpzdk@'fwuUodkvfwGifatmifjrifcJh+yD;onfh aemuf rm*&ufonf okawoejyK"gwkynm±SifwpfOD;jzpfvmonf? xdk@ aemufolru Oya'ynmudkqufvufoif=um;I 0wfvHkawmf&a±S@aewpf ]]trsdK;orD;wpfa,mufu tdrfOD;pD;xdef;csKyf&mrSm jzpfay:vmwJhtcuftcJawG taMumif;udkem;vnfygu wdkif;jynfudktkyfcsKyf&mrSm ay:aygufvmwJh jyóemawGtaMumif;udkem;vnfvmzdkUeD;pyfvmNyD;/}} "Any Woman who understands the problems of running a home will be nearer to understanding the problems of running a country." ]]tmPm½Sdw,fqdkwm rdef;rwpfa,mufeJUwlw,f/ wu,fvdkUoifbmjzpfw,f qdkwmudkajymjy&&if oifrdef;rjzpfrSmr[kwfbl;/}} "Being powerful is like being a lady. If you have to tell people you are, you aren't." ]]wu,fvdkUuRefrvdkcsifwJht&mudk&rnfqdkvQifuRefrtvGefU tvGefpdwf½SnfEdkifygonf/}} "I am extraordinarily patient, provided I get my own way in the end." rg*&ufoufcsm (1925- ) *&ufoufcsm (Margaret Thatcher) onf,l Edkufwufuif;'drf;.yxrOD;qHk;trsdK;orD; 0ef}uD;csKyfjzpf+yD;1979ckESpfrS1990txdtkyfcsKyfcJhonf? oufcsmu+Adwdef.pD;yGg;a&;zGHŒ+zdL;wdk;wufvmatmif vkyfaqmifrnf[kuwday;+yD; olru T&nfrSef;csufodkŒ a&muf&Sdatmif tpdk;&ydkifpuf¶Hkrsm;udk a&mif;csjcif;ESifh yk*~vduydkiftjzpfodkŒajymif;vJjcif;rsm;vkyfudkifcJhonf? rm
  • 56. -52- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; OD;jzpfvmonf? 1951 ckESpf'DZifbmv 13 &ufae@wGif'Jepfoufcsm (Denis Thatcher) qdk aom atmifjrifaompD;yGg;a&;orm;wpfa,mufESifhvufxyfcJhonf? rm* &ufoufcsmonfuGefqmaA;wpfygwD0ifwpfOD;jzpf+yD;1959ckESpfatmufwdk bmvwGif (Finchely) udkudk,fpm;jyK&efa±G;cs,fjcif;cH&onf?aemifESpfESpft =um;wGif[m±dkrufrDvef (Harold Macmillan) tpdk;&.yifpifESifhEdkifiHtmrcH a=u;XgewGif wGJzufygvDreftwGif;a&;rSL;tjzpf aqmif±GufcJhonf? 1964 ckESpf taxGaxGa±G;aumufyGJwGif uGefqmaA;wpfygwD±_H;ESdrfhcJh+yD; [m±dk 0Dvpif (Harold Wilson) u0ef}uD;csKyftopfjzpfvmcJhonf? uGefqmaA; wpfygwDacgif;aqmifjzpfvmoltuf'0yf[uf(of) (Edward Health) uol rudk twdkuftcHtpdk;&.yifpifESifhEdkifiHtmrcHa=u;XgewGif ajyma&;qdkcGifh±Sd yk*d~Kvftjzpfcef@xm;cJhonf? xdk@aemufolru twdkuftcHygwDbufrStdrf ,mXge (atmufwdkbm 1965)/ b¿ma&; ({+yDv 1966)/ avmifpmESifhpGrf; tif (atmufwdkbm 1967)/ o,f,lydk@aqmifa&; (Edk0ifbm 1968) ESifhynm a&; (atmufwdkbm 1969) wdk@YtoD;oD;wm0ef,lcJh&onf? 1970 ckESpftaxGaxGa±G;aumufyGJrsm;Y uGefqmaA;wpfygwDtEdkif&onfh tcsdefwGif oufcsmuynma&;ESifhody`Ha&;&mwdk@Y twGif;a&;rSL;jzpfvm onf? 1970 ckESpfatmufwdkbmvwGiftouf 7 ESpfausmfuav;rsm;t wGuf ausmif;rsm;YEdk@ tvum;wdkufau|;r_udk &yfqdkif;ypfjcif;ESifhausmif; wGiftpm;tpmzdk;rsm; jr‡ifhwifay;jcif;rsm;vkyfonfhtwGuf tjiif;yGg;r_rsm; jzpfay:apcJhonf? xdktcsdefwGif 0ef}uD;csKyftuf'0yf[uf(of)onf ukefaps;E_ef;ay:vpDESifh0if aiGay:vpDrsm;csrSwf&ef }udK;pm;cJhonfhtwGuf tvkyform;or*~ESifhyËdyuQ
  • 57. -53- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; jzpfay:apcJhonf? oluw&m;r0ifqENjyr_rsm;twGuf Oya'jyXgef;Edkif&ef}udK; pm;r_rsm;a=umifh tvkyform;tvkyf±SifyËdyuQudkjzpfay:apcJhonf? 1973 ckESpfwGif owˆKwGif;tvkyform;rsm;. “tkyfcsKyfr_twGuftvkyfvkyfjcif;” (Work-to-rule) qENjyjcif;rsm;a=umifhv#yfppf"gwftm;jzwfawmufjcif;rsm;r =umc%jzpfay:+yD; wpfygwfoHk;&uftvkyfvkyfjcif;rsm; jzpfay:vmonf? 1974 wGif[uf(of)u “rnfoltkyfcsKyfonf” qdkonfhudpPtay: taxG axGa±G;aumufyGJudkac:,lusif;ycJhonf? TwGiftuf'0yf[uf(of)u t Edkifr&awmhbJ [m±dk(vf)0DvfqifESifhavbmygwDrSm tm%mjyefvnf&±Sdvm onf? 1975 ckESpfZefe0g&DvwGif oufcsmutuf'0yf[uf(of)udk uGefqmaA; wpfygwD.acgif;aqmiftjzpf ,SOf+ydKifta±G;cH&efpdefac:cJhonf? azaz:0g&Dv 4 &ufoufcsmu[uf(of)udkrJ 130 rJESifh 119 rJjzifhtEdkif&±SdcJhonf? xdk@ aemuf Tta&;}uD;aom trsdK;orD;EdkifiHa&;ygwDacgif;aqmifjzpfvmonf? [uf(of)u ±_H;ESdrfhjcif;udkvufrcHEdkifyJ oufcsm.uufbdeufwGiftvkyf qufvkyf&efjiif;qefcJhonf? 1976 ckESpfrwfv 16 &ufae@wGif*sdrf;acgv*ef (James Collaghan) u[m ±dkvf0Dvfqif.0ef}uD;csKyf&mxl;udk qufcH&,lcJhonf? wpfjznf;jznf;ouf csmuvuf,m0g'D0g'udkydkIvufcHusifhoHk;umaps;uGufpD;yGg;a&;pepfodk@ydkI tm±Hkpdkufvmonf?1978ckESpfZefe0g&DvwGifolruvlrsm;uEdkifiHjcm;wdkif; jynfrSa±$@ajymif;aexdkifvmolrsm;. “v$rf;rdk;r_” cH&rSmudkpdk;&drfonfht a=umif;rdef@cGef;ajym=um;cJhojzifh jypfwif±H_@csjcif;cHcJh&onf? 1978 ckESpfwGifEdkifiHt}uD;tuJ "Chancellor of the Exchequer" jzpfol'Jepf [Jav(Denis Healey) uaiGa=u;rsm;tay:wif;=uyfpGmxdef;csKyfjcif;rsm;jyK vkyfcJhonf? aiGa=u;xdef;csKyf&mwGif jynfolwdk@.ynma&;ESifhusef;rma&;t
  • 58. -54- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; wGuf &efyHkaiGrsm;udkygjzwfawmufcJhonf? a0zefoHk;oyfolrsm;u Todk@jyK vkyfjcif;rsm;a=umifh aiGa=u;xkwfvkyfr_udktajccHaompepf (Monetarism) udkjzpfay:vmaponf? 1978 ckESpfwGif jynfolwdk@twGuftoHk;p&dwfrsm; jzwfawmufvdkufonfhtwGuf rauseyfr_rsm;jzpfay:vm+yD; qENjyyGJrsm;ay: aygufvmcJhonf? xdk@a=umifh 1979 ckESpftaxGaxGa±G;aumufyGJwGif av bmygwDta&;edrfhcJhonf? TwGifrm*&ufoufcsmu +AdwdefEdkifiH. yxrOD;qHk;trsdK;orD;0ef}uD;csKyfjzpf vmonf? 1979 ckESpfEdk0ifbmvwGif oufcsmu Oa&mypD;yGg;a&;todkif;t 0dkif;(European Economic Community–EEC) .xdyfoD;tpnf;ta0;wuf a&mufcJh+yD;EEC xJodk@+AdwdefxnfhoGif;&aomaiGyrm%twGufn‡dE_dif;aqG; aEG;r_rsm;jyKvkyfcJhonf? oufcsmtpdk;&onf 'Jepf[JavtpysdK;cJhaom aiGa=u;xdef;csKyfr_ (moneta- -rist) ay:vpDudkqufvufusifhoHk;cJhonf? 1979 ckESpfESifh 1980 ckESpfrsm;wGif aiGodyfonf;r_E_ef;avsmhenf;oGm;aomfvnf; tvkyfvufrJhE_ef;rSm ESpfqwdk; yGg;vmonf? 1981 ckESpfwGif Exchequer .t}uD;tuJjzpfolqm*sufz&D[dk 0D (Sir. Geoffrey Howe) ujynfoltwGuf toHk;p&dwfrsm;jzwfawmufcJh onf? Tumvwpfav#mufwGif jynfol@qENaumuf,lcsufrsm;Y +Adwdef. ordkif;a=umif;wpfav#mufwGif rm*&ufoufcsmonf jynfolt}udKuft enf;qHk;0ef}uD;jzpfcJhonf? oufcsmtpdk;&u yk*~vduydkifodk@ajymif;vJjcif;pDrHudef;jzifh &efyHkaiG±SmazGcJh onf? TwGif+Adwdo#a=u;eef;qufoG,fa&;vkyfief;/ +Adwdo#av,mOfc&D; oGm;vma&;vkyfief;/ ±dkvf±dGKuf(pf)ESifh+Adwdo#pwD;vkyfief; ponfhEdkifiHydkifvkyf ief;rsm;udk yk*~vduvufodk@ jyefay;jcif;tygt0ifjzpfonf? 1982ckESpf{+yDv2&ufae@wGiftm*sifwD;em;uazghuvef (Falkland) u|ef;
  • 59. -55- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; pkrsm;udkusK;ausmfodrf;ydkufcJhonf? aemufwpf&ufrSmyif urBmhukvor*~ oEMdXgef 502 udkxkwfjyefcsrSwfcJh+yD; tm*sifwD;em;udk azmhuvefu|ef;pkrsm;rS xGufcGmoGm;&efawmif;qdkcJhonf? {+yDv 5 &ufae@wGif+Adwdo#wdk@.a&wyf onf azgh(pf)armihf (Portsmouth) rSxGufcGm&ef azghuvefu|ef;pkbufqDodk@ OD;wnfcJhonf? +Adwdefuazghuvefu|ef;pkywfywfvnfrdkif 200 udkoD;oef@ZHk tjzpfa=ujimcJh+yD; 1982 ckESpfarv 2 &ufae@wGif tm*sifwD;em;ppfoabFm *sife&,f(vf)b,fvfu&mEdkudkepfjrKyfypfcJhonf? aemufESpf&uft=umwGif+Ad wdefoabFm±SzD;vf('f)rSm'Hk;ysHjzifhtypfcH&onf? arv 21 &ufae@wGif+Adwdo#wyfrsm; azmhuvefu|ef;pkpefumavmhwGif qkdufa&mufvmonf? wdkufyGJrsm;qufvufjzpfyGg;+yD; aemufqHk;wGifazghp wefav (Post Stanley) utzrf;qD;cH&+yD; tm*sifwD;em;wyfrsm;u 1982 ckESpf*|efv 14 &ufae@wGif vufeufcst±_H;cHcJhonf? ppfyGJrsm;atmifEdkifaom a=umifh rm*&ufoufcsm. emrnfausmf=um;vmaoma=umifh 1983 ckESpf wGifusif;ycJhaomtaxGaxGa±G;aumufyGJY uGefqmaA;wpfygwDu rJtrsm; qHk; 144 rJjzifhtEkdif&cJhonf? oufcsmu 0ef}uD;csKyfa&mfe,f&D*ifESifh &if;ESD;pGmaygif;oif;qufqHr_&±SdcJh onf?xdk@aemufolwdk@ESpfOD;ESpfzufpvHk;uqdkAD,uf,leD,Htay:wif;rmpGm qufqH&efoabmwlcJhonf? oufcsmudktrsm;u acgif;rmaomtrsdK;orD; [k0ifpm;ac:a0:=uonf? odk@aomf 1983 ckESpfEdk0ifbmvwGif+Adwdo#wdk@ESifh }udKIaqG;aEG;r_r±SdyJ+Adwdo#vufatmufcHu&ife'g (Grenada) udktar&du wdk@u usK;ausmfodrf;ydkufcJhonfhtwGuf oufcsma'goxGufcJh&onf? oufcsmtpdk;&u rdrdwdk@.ay:vpDjzpfaom tvkyform;or*~.tm%m av#mhcsjcif;udkqufvufusifhoHk;cJhonf? trsm;tay:pmemaomqENjyyGJ rsm;ESifhqdkifydwfjcif;rsm;jyKvkyfjcif;udkwm;jrpfonf?or*~acgif;aqmifrsm;u
  • 60. -56- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; oydwfarSmufyGJwGif jyKvkyfrnfhv_yf±Sm;r_rsm;tay: rdrdwdk@.tzGJ@0ifrsm;udkrJ xnfhcdkif;&rnfjzpf+yD;or*~rSTtzGJ@0ifrsm;tm;vHk;.v_yf±Sm;r_tay: wm0ef ,l&rnfjzpfonf?tpdk;&utvkyf±SifESifhtvkyform;yËdyuQjzpfr_tay:*±kr pdkufyJwif;rmpGmqufqHcJh+yD;1984ckESpfwGifjzpfyGg;cJhaomrdkif;wl;vkyfom;rsm; .pwifcJhaomoydwfarSmufr_rSm 12 v=um+yD; rnfonfhatmifjrifr_rSr&cJh acs? 1985 ckESpfrwfv 13 &ufae@wGif usif;ycJhaom Konstantin Chernenko .tokbY acgif;aqmifopfrDac;(vf)udkbmacsmh(Af)(Mikhail Gorbachev) ESifhawG@qHkcJhonf? udkbmacsmh(Af)rSPerestroika ay:vpDjzpfaomjyefvnfxl axmifa&;ay:vpDopfudk a=ujimvdkufonfhtcg oufcsm.qdkAD,ufjynf axmifpktay: tjrifajymif;vJoGm;onf? qdkAD,uf.pD;ygG;a&;ydkrdkxda&mufr_ ±Sdvmap&ef&nf±G,fcsufjzifh pD;yGGg;a&;/ EdkifiHa&;Yvdkufavsmr#wr_±Sdvmjcif;ESifh ,Ofaus;r_jyKjyifajymif;vJr_rsm;jyKvkyfcJhonf? udkbmacsmh(Af)uqdkAD,uf jynfaxmifpktwGif; aps;uGufpD;yGg;a&;pepfrsm;pwifusifhoHk;+yD; pufr_vkyf ief;ESifhpdkufysdK;a&;vkyfief;rsm;Yudk,fydkifvkyfief;rsm;wdk;csJ@vkyfudkif&eftm;ay;cJh onf? 1986 ckESpfEdk0ifbmvwGif usif;ycJhaomtpnf;ta0;yGJwpfckY oufcsmu Oa&myaiGvJvS,fE_ef;,E W&m; (European Exchange Rate Mechanism) xJodk@ 0ifrnfht}uHay;r_udk y,fcscJhonf? rnfodk@qdkapumrl xdkvtwGif; wGifoufcsmu vlZifbwfOa&myaumifpD(Luxembourg European Coun- cil) tpnf;ta0;yGJtwGif;YyifSingle EuropeanAct xJYvufrSwfxdk;&efo abmwlcJhonf? 1986 ckESpf{+yDvwGif oufcsmu tar&duefAHk;}uJav,mOfrsm;udk +AdwdefEdkif iHwGif&yfem;cGifhay;+yD; vpfAsm;EdkifiHudk AHk;}uJ&eftcGifhay;cJhonfhtwGuf a0zef
  • 61. -57- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; jcif;rsm;pGm&±SdcJhonf? xdktcsdefwGif vpfAsm;EdkifiHudk tajccHaom t}urf; zuform;wdk@utar&duefudk tcgaygif;rsm;pGmwdkufcdkufcJhonf? 1987 ckESpftaxGaxGa±G;aumufyGJwGif trsm;rJqENESifhtrwfaygif; 102 &±SdcJh+yD; wwd,t}udrftm%mjyefvnf&±Sdvmonf? xdkESpfrSyif oufcsmudk ESpf 100 twGif;oufwrf;t±SnfqHk;0ef}uD;csKyftjzpf towfrSwfcHcJh&onf? vlcGefaumufjcif;udk paumhwvefY 1989 ckESpf{+yDvwGif pwifa=ujim+yD; (aemifwpfESpft=umwGif+AdwdefEdkifiHwpfEdkifvHk;odk@) aumufcHonfhtwGufol r.emrnfudkqdk;±Gm;ysufpD;apcJhonf?tcGeftopfudkvltrsm;pkur}udKufyJ aemufqHk;wGif jynfolqENjyyGJrsm;jzpfay:apcJhonf? 1990ckESpfEdk0ifbmvwGifuGefqmaA;wpfygwD.acgif;aqmiftjzpf0ifa&muf ,SOf+ydKifcJh&m yxrt}udrfwGiftEdkif&cJhaomfvnf; 'kwd,t}udrfwGifrl ±_H;edrfh cJhonf? 1990 ckESpfEdk0ifbmv 28 &ufae@wGif rm*&ufoufcsmu 0ef}uD; csKyf&mxl;rSEkwfxGufcJh+yD;,if;.ae&mwGif*|efar*smu tpm;xdk;ae&m,lcJh onf? 1992 ckESpfrwfvwGif oufcsmu atmufv$wfawmfrSEkwfxGufcJhonf? r=umcifrSmyJtxufv$wfawmfY “Baroness Thatcher of Kesteven” tjzpf wm0ef,laqmif±GufcJhonf?
  • 62. -58- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; tdENd,vlrsdK;rsm;rS ol‹tm; r[wWr*END[kac:qdk=u+yD; “jrifhjrwfaomol”[k t"dy`g,f&onf? *ENDonf tajymif;tvJudk rvdkvm;aom/ xHk;wrf;"avh udk rpGef@y,fvdkaomrdom;pkrS qif;oufvm+yD; touf 13 ESpft&G,fwGif ]]rsufvHk;wpfvHk;twGuf rsufvHk;udkay;qyf&&ifawmh urÇmwpf0Srf;vHk;yg rsufpduef;ukefawmhrSmaygh/}} "An eye for eye only ends up making the whole world blind." ]]yxrawmholwdkUuoifhudkOayu©mjyKMuw,f? NyD;awmholwdkUuoifhudkavSmifajymif &,farmMuvdrfhMur,f? NyD;awmhoifhudkwdkufcdkufMuw,f? aemufawmh oiftEdkif&oGm;wmbJ/}} "First they ignore you, then they laugh at you, then they fight you, then you win." ]]urÇmay:rSm udk,fjrifcsifwJhajymif;vJrItwdkif; udk,fhudk,fudkajymif;vJ&r,f/}} "We must become the change we want to see in the world." r[wWr*END (1896-1948) oma&;/ EdkifiHa&;acgif;aqmifESifhavm ukwWESifhvlom;wdk@tusdK;aqmif&Guf ol 1869-1948 r[wWr*END (Mahatama Gandhi) onf 1869 ckESpfatmufwdkbmv 2 &ufae@wGif tdENd,EdkifiHydkbef'gYarG;zGm;cJhygonf?olonf20&mpk wGiftxif&Sm;qHk;aom avmukwW&mESifhEdkifiHa&;acgif; aqmifwpfOD;jzpfygonf? *ENDonftdENd,vlrsdK;rsm; tm; t=urf;rzufjidrf;csrf;aomenf;vrf;jzifh +Adwdo# tkyfcsKyfr_vufatmufrS vGwfvyfEkdif&ef jyKvkyfcJhjyD; tdENd,wkdif;oljynfom;rsm; rSol@udkav;pm;tyfaom zcif}uD;wpfOD;tjzpf todtrSwfðycJh=uygonf? bm
  • 63. -59- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; uwfpwbmqdkaomtouf 12 ESpft&G,frdef;uav;ESifh rdbrsm;.pDpOfr_ jzifhtdrfaxmifjyKcJhonf? *ENDwGif om;&wemav;OD;arG;zGm;cJhygonf? om; [m&DvmESifhrmeDvmudktENd,wGifarG;zGm;cJh+yD;/om;a';zf'gESifh&rf'gudkawmif tmz&duwdkufwGif arG;zGm;cJhygonf? *ENDonf vltrsm;tm;vHk;tm; cspfcif =uifemr_xm;aomfvnf; rdrd.om;r,m;tay:wGif pnf;urf;wus=uyf =uyfrwfrwf±SdcJhonf? *ENDonfvef'efwGif Oya'bmom&yftm; oGm;a&mufavhvmoif,lcJh+yD; 1891 ckESpfwGif tENd,odk@vufawG@toHk;cs&ef jyefvnfa&muf&Sdvmonf? oljyefa&muf+yD;vtenf;i,ftwGif; rdcifuG,fvGefoGm;cJhygonf? xdktcsdef wGif *ENDtouf 21 ESpfyif&Sdao;onf? tENd,wGif rdrd.w&m;Oya'twwf ynmudk vufawG@toHk;cs&mwGif atmifjrifr_r&SdcJhaoma=umifh 1893 ckESpf wGif emwmvfawmiftmz&duodk@ a&S›aetoif;wpfckY tvkyfvkyf&ef ajymif;a&$@oGm;ygonf? xdktcsdefwGif awmiftmz&duonf +Adwdo#wdk@.tkyfcsKyfr_vufatmufwGif &Sdaeao;onf? +Adwdo#vlrsdK;rsm;xH rdrd.wef;wltcGifhta&;udk wifjy awmif;qdkonfhtcg rw&m;zdESdyfr_udkcH&+yD; tjcm;aomtENd,vlrsdK;rsm; vnf; Todk@yifcHpm;ae&a=umif;olod&SdjrifawG@vmonf? olESifhtjcm; aomtEdN,vlrsdK;rsm;onf rsufESmjzLrsm;ESifhtxl;wef;&xm;wGJrsm;wGif pD; cGifhrjyKjcif;/ wnf;cdkcef;awmfawmfrsm;rsm;wGif olwdk@tm; vufrcHjcif;wdk‹t jyif&dkufESufjcif;/rw&m;ojzifhjyKrlqufqHjcif;rsm;ukdcH&onf?olonfa'o cHtdENd,vlrsdK;rsm;tay:rw&m;jyKrlqufqHjcif;rsm;udkckcH&efOya'enf;vrf; udktoHk;jyKcJhonf?[dENLt,l0g'v$rf;rdk;r_/ Jainism ESifhc&pf,mefbmomom oemwdk@v$rf;rdk;r_/ pma&;q&m}uD;rsm;jzpfaom Tolstoy ESifh Thoreau wdk@. v$rf;rdk;r_ponfwdk@a=umifh *ENDonf Satyagraha (trSefw&m;udkcspfcifr_)/ trSm;rsm;udk t=urf;rzufaomenf;vrf;rsm;jzifh ajz&Sif;jcif;vrf;pOfudk a&;
  • 64. -60- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dKvf}uD;rsm; om;cJhonf? EdkifiHa&;qdkif&mrw&m;r_rsm;udk ckcHwdkufcdkufonfh ol.t=urf; rzufvrf;pOfrsm;wGif oydwfarSmufjcif;/ trsm;ESifhyl;aygif;aqmif&Gufr_r&Sd jcif;/ vufurf;pmapmif rsm;a&;om;jcif;ESifhrjyif;xefaomckcHr_rsm;yif jzpfyg onf? awmiftmz&duwGif aexdkifvmonfhtESpf ESpfq,ftwGif;wGif*END onf t}udrfaygif;rsm;pGm axmifcsjcif;cH&onf? 1914 ckESpfwGif awmiftm z&duwdkuftpdk;&rS *END.awmif;qdkcsufrsm;udk rsm;pGmvufcHvmonf? awmiftmz&duwdkufwGif atmifjrifr_&&Sd+yD;aemuf 1914 ckESpfY *ENDonf tdENd,EdkifiHodk@jyefvmcJhonf? ol.,m,Dvkyfief;rSwqifh vl@oduQmtm;t odjyK&efpnf;&Hk;v_H‹aqmfa&;vkyfief;tm;tESpfESpfq,fausmftxdjyKvkyfvm cJh&onf? *ENDtouf 45 ESpft&G,fwGif +Adwdo#tkyfcsKyfr_vufatmufrS tENd,vlrsdK;rsm;vGwfvyfa&;&&Sda&;twGufEdkifiHa&;avmuxJodk@0ifa&muf vmcJhonf? 1919 ckESpfwGif +Adwdeftpdk;&udk rESpfoufaomqENjyyGJrsm; ydkrdk }uD;xGm;vmcJhonf? +Adwdefwdk‹rS ykefuef&efv_H‹aqmfaomolrsm;tm; t us,fcsKyfcs&efjzpfaom ±dkvuftufOya' (RowlattActs) udkxkwfoHk;onfh tcsdefwGif *ENDrSvnf; oef;aygif;rsm;pGmaomaemufvdkfufom;rsm;tm; qGJ aqmifaponfh "Satyagraha" vrf;pOfopfudk csufcsif;xkwfjyefa=ujimap onf? 1919 ckESpf {+yDvwGif "RowlattActs" qENjyyGJjcif;udk +Adwdef "Amritsar"+Ad wdo#ppfom;rsm;.t=urf;zufESdrfESif;r_jzpfaom "Amritsar" tpkvdkuftðyH vdkufowfjzwfr_tm; jzpfapcJhygonf? +Adwdeftpdk;&onf tdENd,rSvnf; rdrd wdk@.a=u;eef;}udK;rsm;udkjzwfawmuf+yD;teD;&Sd&xm;vrf;rsm;udkvnf;jzwf awmufvdkufa=umif; owif;&&Sdonfhtcg jAdwdv#tpdk;&onf EkdifiHawmft a&;ay:tajctae (State of Emergency) tm;a=ujimvkdufjyD;rnfonfht pnf;ta0;rsm;rjyKvkyf&a=umif; a=ujimvdkufygonf? +Adwdo#tpdk;&rS rnf onfhtpnf;ta0;yGJudkrS rjyKvkyf&ef ydwfyifxm;aomfvnf; a'ocHygwDnD
  • 65. -61- 20 &mpk.emrnfausmfyk*~dvf}uD;rsm; vmcHtpnf;ta0;rSmjzpfajrmufcJhonf? xdk‹a=umifhnae 5 em&D 15 rdepft csdefwGif +Adwdo#-tdENd,ppfwyfrS ppfom;rsm;tpnf;ta0;yGJudk 0ef;&Hvdkufyg onf?wyf&if;rSL;&,f*sDe,f'dkif,m (Brigadier Reginald Dyer) .trdef@t& ppfom;rsm;onf vufeufrJhpkpnf;qENjyaeaoma,mufsm;/ rdef;rrsm;ESifhu av;oli,frsm;tm;ypfcwfcJhonf? Typfcwfr_onf tcsdef 10 rdepfr#=um jrifhIaoewfusOfqHaygif;1˜650r#ypfcwf+yD;ppfom;wpfOD;v#ify#rf;r#tm; jzifh usnfqH 33 vHk;r#ypfcwfcJhonf[k wGufq&ygonf? xdktjzpftysuf wGifvlOD;a&aygif;379OD;aoqHk;a=umif;+Adwdeft&m&Sd Raj rSazmfjyygonf? odk@aomf tjcm;aomowif;tcsuftvufrsm;wGifrl vlOD;a&aygif; 1˜000 txufaoqHk;+yD;/ 2˜000 OD;a&txd'%f&m&&Sdonf[k azmfjyxm;ygonf? cGJpdwfukq&m0ef a'gufwmprpfrS vlOD;a& 1800 cef@aoqHk;okd@r[kwf'g%f &m&&SdcJhonf [kazmfjyxm;ygonf? T Amritsar tpkvdkuftðyHvdkufowf jzwfr_wGif +Adwdo#tm;axmufcHcJhzl;aom oef;aygif;ajrmufrsm;pGmaomvl rsm;u tdENd,udk axmufcHtm;ay;vmonfhtjzpfodk@ ajymif;vJcJhygonf? 1920 ckESpfwGif *ENDonf tdENd,.EdkifiHa&;wGif=uD;pdk;v$rf;rdk;aomyk*~dKvfwpfOD; jzpfvmonf? olu tdENd,trsdK;om;nDvmcHudk jyKjyifajymif;vJvdkuf+yD;rd rd.+idrf;csrf;aom vkyfief;pDrHudef;jzpfaom rnfonfh+Adwdo#tzGJ@tpnf;rsm; ESifhryl;aygif;bJ jAdwdo#tpdk;&.xkwfukefypPnf;rsm;/ vkyfief;rsm;ukdoydwf arSmufjcif;wdk@jyKvkyfcJhaoma=umifh axmifaygif;rsm;pGmaomvlrsm;zrf;qD; csKyfaESmifjcif;cHcJh&ygonf? 1922 ckESpfwGif *ENDudk,fwdkifaxmif'%f 6 ESpfus&efpD&ifjcif;cHcJh&onf? odk@ aomf 2 ESpfaemufydkif;axmifrS v$wfajrmufvm+yD; EdkifiHa&;avmurSE_wf xGufoGm;I qdk;&Gm;aeaom[dENL-rlpvif.qufqHa&;wif;rmr_jyefvnf aumif;rGefvmapa&;wGif tm&Hkpdkufaqmif&GufaecJhonf? 1930 ckESpfwGif qm;tcGefaumufcHa=u;tay: qENjyonfhtaejzifh pnf;&Hk;a&;w&yfudkjyK vkyfcJhjyD; axmifaygif;rsm;pGmaomvlrsm;jzifh qm;±Sd&myifv,fodk@csDwufjyD;