SlideShare a Scribd company logo
1 of 31
Download to read offline
ADONIRAM JUDSON-A 1
www.mizoramsynod.org
ADONIRAM JUDSON-A 2
www.mizoramsynod.org
KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NI
NOVEMBER 5, 2017
NAUPANG SUNDAY SCHOOL
Thupui
ADONIRAM JUDSON-A
Ziaktu
Rev. Lalsangbera
SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD
ADONIRAM JUDSON-A 3
www.mizoramsynod.org
Published by
Synod Literature & Publication Board
for
Mizo Sunday School Union
Chhut khatna 2017
Copies - 6,500
(All rights reserved)
Printed at
Synod Press
AizĂąwl - 796 001
Mizoram
ADONIRAM JUDSON-A 4
www.mizoramsynod.org
THUHMAHRUAI
‘KhawvĂȘl Sunday School Ni’-in a kum 108-na hmĂȘl a
hmuh kumah Mizo Sunday School chuan thupui pawimawh
leh ngaihnawm tak tak kan zir leh dĂąwn a, a lĂąwmawm hle
mai. Kum 2017 KhawvĂȘl Sunday School Ni-ah hian kohhran
leh ram tĂąna Sunday School hlutna leh pawimawhna hi
kohhranhovin i hre thar leh ang u.
Kum 2017 KhawvĂȘl Sunday School Ni-a naupang lam zir
atñn MSSU Committee chuan ‘Adoniram Judson-a chanchin’
a thlang a. A ziaktu, Rev. LalsĂąngbera hi thusawi mi tak a nih
bĂąkah ziak mi tak pawh a ni tel bawk a. Kan rawngbĂąwltu
chhuanvĂąwrte zĂźnga miin missionary ropui chanchin a ziak hi
a inhmeh hle a ni. Ani hian ngaihnawm leh tawi kim tak siin a
hun takah a thupui ziah a rawn zo thei a, a hnĂȘnah lĂąwm thu
kan sawi a ni.
Adoniram Judson-a hi missionary ropui an sawi rĂȘng
rĂȘnga hmaih ngai hauh loh tĂ»r khawpa missionary inpe leh
rawngbĂąwltu ropui a ni a. Asia khawmualpuia Chanchin |ha
ĂȘng chhi hmasatu mi tlĂȘm tĂȘ zĂźnga mi a ni. A nun aang hian
‘Thih thlengin rinawmin lo awm rawh...’ tih hi a takin a hmuh
theih a.A chanchin chhiartu leh zirtu zawng zawngten Pathian
ringtlattu Judson-anun aanghian hlĂąwkna ropuitak an chhar
thar heuh ka duhsak tak zet a ni.
(REV. P.C. PACHHUNGA)
Executive Secretary i/c MSSU
ADONIRAM JUDSON-A 5
www.mizoramsynod.org
KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NI
NOVEMBER 5, 2017
NAUPANG SUNDAY SCHOOL PROGRAMME
CHAWHMA INKHÂWM
Hruaitu : Asst. Superintendent i/c NPSS
|antu chhiar tûr : Matthaia 28:18-20
Hla sak ho : KHB 517
Mi bawrhsĂąwmte chuan
ChĂąng sawi rual : PrimaryDepartment
ZaipĂąwl : Beginner Department
ThilpĂȘk lĂąk khĂąwm leh hlan
Thupui sawi : Adoniram Judson-a chanchin
|hen khatna
Thupui sawitu : Asst. Leader, Junior Department
ZaipĂąwl : SeniorDepartment
Hla sak ho : KHB 338
Lalpa ram lĂąk tumin khawvĂȘlah
CHAWHNU INKHÂWM
Hruaitu : Leader, Sacrament Department
|antu chhiar tûr : 2 Korinth 4:7-11
Hla sak ho : KHB 532
KhawvĂȘl sum tinrĂȘng leh lunghlu
ChĂąng sawi rual : Junior Department
Thupui sawi : Adoniram Judson-a chanchin
|henhnihna
Thupui sawitu : Leader, Primary Department
ZaipĂąwl : Intermediate & Sacrament Department
Hla sak ho : KHB 356
Lalpa Chanchin |ha puangtute
(ThawhlĂąwm hi Bial Treasurer kal tlangin
Synod Office-ah pĂȘk luh tĂ»r a ni)
ADONIRAM JUDSON-A 6
www.mizoramsynod.org
ADONIRAM JUDSON-A (1788-1850)
|HEN KHATNA
Vawiin KhawvĂȘl Sunday School Ni-a mi ropui chanchin
kan zir tûr chu Adoniram Judson-a a ni. A hming hi ziah dùn
hrang hrang a awm a, a henin Adoniram-a an ti a, henkhatin
Judson-a an timai bawk.He zirlaiah pawh hian chutiangchuan
kan hmang tawn zĂȘl mai dĂąwn a ni.
A pianna leh an chhûngkua
Adoniram Judson-a hi America ram Massachusets Biala
Malden khuaah August 9, 1788 khĂąn a lo piang a. A pa hi
Congregational Kohhrana Pastor, mi thiam tak Adoniram
Judson (Sr.) a ni.A pa nĂȘn an hming a inanga,a hmingtĂąwpah
hriat hran nĂąn a pa chu Sr. tia dah belh a ni. An hming chu
inang mah se a fapa hming chu khawvĂȘlin a hre bel ta a zĂąwk
a ni. A nu chu Abigail Brown-i a ni a, nu zaidam, che fel,
hawihhĂąwm taka awng hĂźn, nungchang mawi tak a ni. A
unaute chu Abigail Brown Judson-i leh Elnathan Judson-a te
an ni. A pa hi Congregation Kohhran First Church of Malden-
ah te, Wenham, Braintree leh Plymouth khuaah te Pastor a
nih avĂąngin an pĂȘm kual ve hĂźn a ni.
A naupan lai chanchin
Judson-ahinaupangvĂąnneitaka ni.Achhan chuPathian
rawngbĂąwltu nu leh pa kĂąrah a lo piang hi a vĂąnneihna pakhat
chu a ni a. Chu bĂąkah Malden aangin Wenham khuaah an
pĂȘm a, a naupan tĂȘt aangin danglam riauna a nei a,naupang
harh tak, thil hriat chian duh mi, fing deuh mai, thil hre thei
tak mai a ni. A nu leh pate zirtĂźrna avĂąngin Pathian ih mi leh
Pathian thu ngaina tak a ni a, lehkhabu chhiar leh lehkha zir
te chu a nuam tih zùwng tak a ni. Lehkha chhiar tûrin a nu leh
ADONIRAM JUDSON-A 7
www.mizoramsynod.org
pate tirh luih a ngai lo va, a chhiar tam lutuk ang tih hlauvin
an infiampui hĂźn. Pathian thu leh rawngbĂąwlna lam chu a nu
leh pate avĂąngin a thisenin a han hnan phah hle a ni.
A pa chuan Judson-a chu amah ang bawka Pathian
rawngbĂąwltu leh Pathian tĂąna mi ropui tak nihtĂźr a tum tlat a,
chutiang mi ni tûr chuan a enkawl uluk hle hßn. A kal theih
hmain a kuta kai kalin a hriat thiam tĂąwkin a pa chuan Pathian
thu a hrilh fo a. A nu leh pain a hriat tûrin Bible thu henkhat
hi tlai tin ring deuh deuhin a bulah an chhiar hĂźn. Judson-a
chu a pain a tĂȘt tĂȘ aanga naupang danglam tak nia a hriat
avĂąngin a hun laia school ha ber nia a hriatah a kaltĂźr a, thil
chi hrang hrang hi hriat chian tumin a bei ngar ngar hĂźn.
Kum thum mi lek a nih laiin a nu leh pate Bible chhiar
lai thu eng emaw zĂąt chu en lovin a lo sawi chhuak hĂźn. A nu
phei chuan, “Judson-a hian kum thum a nihin ziak leh chhiar
a thiam tawh,” a ti hiala ni. TĂ»k khat an chhĂ»nginkhĂąwmnaah
a pain a fapa kum thum mi chu Bible a chhiartĂźr chhin a, a
fapa lah chuan rin loh deuhin bung khat lai chu a chhiar ta
mai a, a pa chuan mak a ti kher mai.
Kum 8/9 vĂȘl a nihin ‘Puzzle’ (hawrawp emaw thu emaw
rem dik) leh ‘Enigma’ (thil hriat thiam harsa tihdik) hi a tuipui
nasa hle hĂźn. Judson-a chanchin sawitu henkhat chuan
“Adoniram Judson-a Puzzle leh Enigma tih zünga a ropui ber
chu, missionary a nih hnua Grik awng, Hebrai awng leh Latin
awng aang tea Burmese awnga Bible ha tak a rem
chhuahsak thei hi a ni,” an ti hial a ni. Lehkha ziak a hmuh
theih chin chu a chhiar vek a ni ber mai.
Kum sĂąwm a lo nih chuan Plymouth khuaa awng zirna
(grammar) school-ah a pa chuan school pĂąngngai bĂąn
hnuah a luhtĂźr a. An ramah chuan Plymouth hi grammar
zirnaah chuan ha bera ngaih a ni. Grik awng leh Latin
ADONIRAM JUDSON-A 8
www.mizoramsynod.org
awngte a zir a, kum 12 a lo nih meuh chuan miten harsa
an tih ĂȘm ĂȘm Grik awng pawh a thiam hle tawh a ni. Chu
bĂąkah Captain Morton-a bulah lawng khalh dĂąn (navigation)
a zir bawk. Hetianga lawng khalh lam a zir tel avĂąng hian
lawng chawlhna hmuna mite hausakziate pawh a hmu tam
hle. HĂȘng a thil zir te hi missionary a nih hnu chuan a lo
angkaizia a hre chiang hle a ni.
Adoniram-a hian nih tum pawh a nei nasa hle. KhawvĂȘla
thusawi thiam (orator) nih te, ram hruaitu (statesman) nih te,
hla phuah thiam (poet) nih te leh mi ropui eng emaw tak nih
ve te a chĂąk hle hĂźn. A lehkhabu chhiar hin aangin mi fak
hlawh nih te, mi hmingthang ni khawpa hlawhtlin te a duh hle
hĂźn.
Judson-a hi naupang hrisĂȘl tak leh harh vĂąng tak a ni
hĂźn a; mahse, vĂąnduaithlĂąk takin kum 14 a nih laiin thih ngam
khawpin a na ta tlat mai a. A zirna pawh kum khat chhûng chu
a chhunzawm thei lo hial a ni. Mahse, lehkha thiam thei tak a
nih avĂąngin eng emaw hnuah chuan ha takin a zir zo ve leh
ta mai a. Pastor chhûngkua aanga sei lian ni mah se, Judson-
a hi ama nunah a thlamuang lo a, piantharna tak tak neiin a
inhre lo. A natna chuan thui tak a inngaihtuahtĂźr a, thi mai
dĂąwnin a inhria a. Mi ropuite chanchin a chhiar tawhte kha a
ngaihtuah leh a, ‘Anni pawh kha an thi a, an tñwp a ni mai. Ka
pa angin Pastor ni ila, hlimna tluantling a ni zñwk ang,’ tiin a
ngaihtuah a.
Hetia a nat vak lai hian ‘Pathian kohna’ tih loh theih loh
khawpa chiangin a thinlungah he thu hi a lo thleng ta tlat mai
a. “Keini min pe lovin, keimahni min pe lovin, i hming chu
ropuina pe zñwk ang che,” tih thu hi. He thu hi a han hriat
meuh chuan chau taka khuma a mu lai chu a tho ta thut nghe
nghe a ni. A naupan tĂȘt laia nih a tum te kha ni thei tĂ»r chuan
ADONIRAM JUDSON-A 9
www.mizoramsynod.org
hatna te, thianghlimna te leh sakhaw mi tak nih te a ngai hle
dĂąwnin a hria a. Mihring nunah hian kawng chi hnih, a ha leh
ha lo, nunna thlen thei leh thihna thlen thei, mi ropui nih leh
mi ropui lo nih te, hremhmun leh vĂąnram te pawh hi awm
reng niin a ngaihtuah ta a. Chu kawng ha zĂąwk chu zawha, a
pa anga Pathian rawngbĂąwl chu ha berin a hria a ni. Mahse,
a pa anga a awm chuan a nih tum a lo suangtuah tawhte kha
chĂąn vek dĂąwna a inhriat avĂąngin harsa a ti bawk si. Tichuan,
a lo dam leh ta a, a nat laia a rilrua awm hĂźnte kha a lo reh
leh ta a, a nat laia kum khat zirna a bahlah tawhte pawh ha
takin a zir zo ve leh thei ta a ni.
College-ah a lût ve ta
Judson-a pa chuan a fapa tùna college kalna ha ber tûr
a ngaihtuah a. Yale te, New Haven te, Harvard leh Cambridge
te aiin Rhode Island College, Providence-a kaltĂźr a thlang ta
a. Kum 1804-ah Judson-a chu Providence College-ah chuan a
lût ve ta a. A college kalnaah chuan a thawmhnaw hùk ngai
man tlĂąwm hlĂźr a ha hĂźn a; mahse, a thawmhnaw te chu a fai
reng hĂźn. An college-ah hian a thiam thei ber a nih avĂąngin a
hiante leh an hotute mit la khawpin a awm a ni. A tĂąwpah
phei chuan an college-a a thiam ber a ni ta hial a. An college
hming pawh Brown University tia thlĂąk a lo ni ta.
Chutih rualin college-a a hian kawmngeih tak tak mi
hrang hrangte a kawp aangin a naupan laia a rilru put
hmangte chu a lo inthlĂąk ta tlat mai. Pathian tĂąna inpĂȘk
aiin khawvĂȘl mi lian leh mi ngaihsĂąn nih a chĂąk ta tlat mai
a. A hian kawmngeih tak E-a (I-a tia lam tûr, a hming pum
chu Jacob Eames-a, Belfast khaw mi a ni) chu Pathian awm
ring lo, sakhua leh rinna pawh ûl ti lo a ni a. A tßrah chuan
Judson-a hian French mi fing, Pathian awm ring lo Voltaire-
a leh a thu zirtĂźrte a ngaisĂąng ngai lo va. Mahse, a hianpa
E-a chuan a nun a hneh hle a ni ang, Pastor fapa kha Pathian
ADONIRAM JUDSON-A 10
www.mizoramsynod.org
awm ring lovah a inlet a, a nun chu a danglam zo ta. Mahse,
a nu leh pate kiangah chuan a nun chhûngril chu tilang
lovin a thup rih a ni.
Hetia a college hianpa fuh lo tak E-a nĂȘn an inkawm
tĂąk zĂȘl aang hian thih hnu piah lam awm pawh a ring lo ta
hial a. Anihtum te pawha danglam zo ta! DĂąnhre mi(Lawyer),
lemchan bu lam (Plays) ziaktu nih te chu a chĂąk zĂąwng a lo ni
ta. College lam aanga in lama a lo haw chuan a nu leh pate
awngai anga ni tin awngai te, ni tin Bible chhiar te, Pathian
be tûra Biak Ina inkhùwm te leh Pathian tùna thawhlùwm
thawh te a ngai reng si a. Chûngte chu rilrua pawm si lovin an
chhûngkaw awm dùn chu a nu leh pate zah avùng maiin a
derin a ti ve mai mai a ni. |hian dik lo kawm ngeih chu
Adoniram Judson-a tĂąn chuan a pawi hle mai. Mahse, tluang
takin college chu a zir zo ve ta a ni.
Plymouth khuaah school a hawng
College a zir zawh hnua kum 19 a lo nih chuan hna eng
emaw ber thawh ve a duh ta a. Ruahmanna ha tak pawh nei
chuanglovin an khua Plymouth-ah chuan schoola din ve tawp
mai a, a hmingah ‘Plymouth Independent Academy’ a vuah a.
He school hi kum khat bĂąk a enkawl zui ta lo. Hmeichhia,
nulate tĂąna awng zirna a ni a. Headmaster ni chungin Text
Book ha tak pahnih a ziak hman a, chĂ»ngte chu - ‘Elements
of English Grammar’ leh ‘The Young Lady’s Arithmetic’ bute a
ni. Hun rei lo te chhûnga a thiltih hlu tak hian amah pawh a
tilĂąwm hle a ni. A lehkhabu hnuhnung zĂąwk a ziah zawh hnu
chuan an in chhuahsana New York lama zin chhuah a tum ta
a. Kum 20 a tlin champha, August 9, 1808-ah chuan a school
din pawh chu a titĂąwp zui ta bawk. Tichuan, Brown University-
ah zirna sĂąng zĂąwk a chhunzawm leh ta a ni.
ADONIRAM JUDSON-A 11
www.mizoramsynod.org
Tum nei lovin a zin
Adoniram Judson-a chunga a pa beiseina chu a la
pùngngai reng tho a. |um khat chu an chhûngkuaa zanriah an
kül ho laiin a pa chuan, “I bei nasa a, i ti ha hle mai. Thil dang
chawlhsan rih la, Pastor hna zira i luh hmain thil chinchĂąng te
hriat zau nĂąn zin chhuak vĂȘl rih la i tĂąn a ha ang,”a ti a.
Judson-a chuan a rilru leh a pa rilru awm dĂąn inan tawh loh
nasatzia chu hreh hle mah se, a pa bulah chuan a sawi chhuak
ta vek mai a. An fapa ngei mai Pathian ring lo a ni ta tih an
hriat chuan a nu leh pate rilru chu a na ngei mai. A nu phei
chu a ap chhuak hial a ni. A fapa tĂąn nasa takin ap chungin
a awngai hĂźn a. Judson-a pawhin a chhĂ»ngte nĂȘn an inhmuh
dĂąn a hrang ta hĂ» leh an rilru a tina chuan a nun pawh a
tihrehawm hle mai. Hetiang avĂąng hian khawvel thil hmu zau
ve tûra zin khawthawn a duh a, a sakawr chunga chuangin
khawthlang lam panin tum mumal nei lovin a zin chhuak ta a.
Hlim taka zin chhuak ni mah se, a rilru chhûngrilah chuan a
hlim thei lo. New York khawpuiah lemchang pĂąwl te a zui a.
Boston khua te, Worcester leh Sheffield khuate a fang kual
vĂȘl a. Sheffield-ah hian a pa unau,Pastor hnathawk Ephraim-
a a awm a, chutah chuan a sakawr pawh a hnutchhiah a, zĂąn
a riak a. A pa hi a awm loh lai a nih avĂąngin a aiawhtu Pastor
naupang deuh a lo awm a. Chu Pastor chuan Lal Isua
rawngbĂąwl nuam a tihzia a sawite chu Judson-a chuan a
ngaithla a, a ngaihtuah vang vang mai a.
A tûkah chuan a sakawra chuangin tum nei vak lovin a
chhuak leh a, lui kam khaw pakhatah a va lût a, hotel lian vak
lovah chuan zan riah a dĂźl a, hotel neitu chuan in chung lam a
panpui a, pindan a kawhhmuh a. “Hei chauh hi pindan ruak
ka nei, lehlamah sĂąwn damlo a awm a, a rĂąk a rĂąk mai a,
pawi i ti lo mai a ni ang chu,” a ti a. Judson-a chuan, “Pawi ti
lo ve, a khawngaihthlñk a nih chu,” tiin a riak ve ta a. Chu
damlo na tuar rûm thùwm avùng chuan a muhßl hlei thei lo.
ADONIRAM JUDSON-A 12
www.mizoramsynod.org
Pindan lehlama damlo rûm leh mi dang vei sek vùnga
muhĂźl thei lo mai chu a ni lo va. A thinlungah ngaihtuahna
tam tak leh zawhna chi hrang hrang a lo lĂ»t zut zut mai a. ‘Chu
damlo chu a thi mai ang em? Thi tûrin a inpeih ang em? Thi ta
se a thih hnuah engtin nge a thlarau a awm zĂȘl ang’ tih te a
ngaihtuah a. Amah ngei pawh a zin vahna lamah thi thei a ni
tih a ngaihtuah chhuak a, a hma lam hun a hriat bĂźk loh chu
tuin nge hria ang tih ngaihtuahna chuan a tibuai hle mai. He
a thil ngaihtuahte hi a hianpa E-a khĂąn hre ve se, eng nge a
ngaih dĂąn ni ang aw, tih te a ngaihtuah a ni.
A tûkah chuan pindan lehlama damlo chu Brown
University-a mi a nih thu leh zĂźng lamah a thih tĂąk thu an han
hrilh chuan a phu zawk a. An University-a a hianpa, a kawm
ngeih ber E-a kha a lo ni reng mai a. Pawi tiin a indawm kun a,
a hianpa chu Kristiante hmusittu, piangthar lo, Pathian awm
pawh ring lo a ni si a, a lainat hle a ni. Ama hianpa ber E-a
ngei kha a pindan bula thi chu a lo ni tih a hriatin mak a ti a,
sawi ngaihna pawh a hre lo. A thih hnua a hianpa kalna tûr a
ngaihtuahin a thim hlein a hria a. A nu leh paten Pathian thu
an lo zirtĂźr hin te, mittui tla chunga an awngaisak hin te
chu a ngaihtuah chhuak uar uar a. DĂąrkĂąr eng emaw zĂąt chu
in lamahaw tumna pawh a nei lo.A rilru pikmup chungchuan,
“A bo ta, ka chñn ta, ka hian a nihna a tñwp ta! Ka hma lam
tĂ»r pawh ka chĂąn ta!” a ti vawng vawng mai a ni.
A han inngaihtuah nawn leh a, a pain a biak hin Pathian
kha a hrechiangtawhhün a.“HmuntinaawmPathian,engkim
hretuPathian, thiltitheiPathiankhaanisia.ChuPathianchuan
ka chunga thil lo thleng leh ka hianpa chunga thil lo thleng
chu a hre sa vek ang. He Pathian hi a awm tak tak a nih chuan
hetianga ka awm chhan hi eng emaw tak chu a awm ngei
ngei ang. Thil zir chhuah tĂ»r ka nei ngei ngei ang,” tiin a
ngaihtuah ta a. Hetianga hun hrehawm a tawh lai tak hian a
ADONIRAM JUDSON-A 13
www.mizoramsynod.org
naupan tĂȘt laia Pathian thua a nu leh paten an enkawlna rah
kha a lo lang chiang hle mai. An chhûngkaw awngaina te
kha a thlĂąwn lo a ni. Amah ngei pawhin Pathian ngaihsak
chunga nun pawimawhzia a hre chhuak nasa hle a, pianthar
duhna rilru a put phah ta a ni.
Chumi hnu September 22, 1808-ah a haw ta a. A nu leh
pate hnĂȘnah hotel-a a thiltawn chanchin te chu a sawichhuak
a, anni pawhin an khawngaih hle. Inah chuan Bible a chhiar
tluk tluk a, University-a hna a thawhte chu bĂąnsan daih a duh
hial a ni.A hianpa thihna chuan ama thlarau boral ve hlauhna
a siamsak nasa hle bawk.
Pathian thu a zir
Hun eng emaw chen rilru mumal vak lova a awm lai
chuan a pa hiante mi pahnih Dr. Stuart-a leh Dr. E.D. Griffin-
a te an lo lĂȘng a. Chu mite chu Pathian thu zirna Andover
Theological Seminary-a zirtßrtu (Professor) an ni. Chûng a pa
hiante chuan Judson-a rilru awmdĂąn anhriatchuan an hnĂȘna
kal tûrin an sùwm ta a. Ni rei vak lo hnu, October 12, 1808-ah
chuan Andover Theological Seminary-ah chuan Special
Student-in a lût ve ta a ni.
Adoniram-a tĂąn chuan Andover Theological Seminary
awmna khawte taktĂȘ hia hlu hle mai.Boston khawpuiaanga
hlalotĂȘ,fianrialtaklehsakhawrawngbĂąwltuteawmkhĂąwmna
hmun a nia.Chanchinbu leh dĂąka lehkhathawn pawh a thleng
khĂąt thei hle hĂźn. He khua hian Pathianni an serh ha hle mai
a, an hnathawh te chu Inrinni tlaiah an chawlhsan vek hĂźn.
Mipui kal vĂȘl rĂȘng rĂȘng chu inkhĂąwm tĂ»ra kal an ni zĂȘl mai.
ThĂąwm ri an hriat theih awm chhun pawh Biak In dĂąr vuak ri
leh Biak Ina zai ri te a ni mai. An lehkhabu chhiar tûr dang
awm chhun chu Bible leh Thu inchhĂąng bu tĂȘ (Catechism) a
ni mai. A nun dùn mak leh helna chhûm zßngin a khuh zawr
ADONIRAM JUDSON-A 14
www.mizoramsynod.org
hnĂȘp tawh chu he Andover khaw boruak hian nasa takin a
thlùkthleng ta. Tûnah chuan Pathian mi, nun danglam tak nei
a lo ni ta a ni!
Judson-a nun chu a lo thlamuang ta a. Tûnah chuan
Pathian thu zirna lamah a insĂąwr bing thei ta a. A chĂąng
chùngin an chhûngkaw awmna khua Plymouth-ah a va haw
hĂźn a. A nu leh pa leh a nau Abby-a te chu amah avĂąngin
hlimna sawi thiam loh khawpin an hlim ta a ni. Pathian awm
pawh ring lo (atheist) hial tawh kha mi thar a lo ni ta a. Brown
University-a a zir laia nih a tum leh a lo suangtuah hin zawng
zawngte kha a bĂąnsan fai ta vek a. A hma lam hun lo la awm
tûr zawng zawng chu a ha thei ang bera Pathian tihlùwm nùn
hman a tum ta zĂąwk a ni.
Pathian kohna a dawng
Adoniram-an Pathian thu a zir aanga thla thumnaah
chuana nun tibuaitu lehkhabu pakhat‘Starat theEast’ (Chhak
lam Arsi) a chhiar fuh tlat mai a. He lehkhabu hi East India
Company-a Chaplain (Pastor) Dr. Claudius Buchanan-a ziah a
ni. India leh khawchhak lam miten ‘Chanchin |ha ĂȘng’ an
mamawhzia tar lanna bu a ni. He lehkhabuah hian Buchanan-
a chuan India rama Chanchin |ha hril tûra William Carey-a a
kal thu te, Serampore hmuna Mission Centre a din dĂąn te, AD
1800-ah Bengali awnga Chanchin |ha Matthaia ziak a lehlin
thu te a ziak a. HĂȘng bĂąkah hian German ram aanga
Missionary Schwartz-a chuan kum 50 dĂąwn lai mai India mi
ringlomite hnĂȘna Chanchin |ha a hril thu te a hre bawk a, a
rilru a hneh hle mai. Robert Morrison-an China rama
missionary hna a thawh laia China awnga Bible a lehlinsak
thu a hriat phei chuan a nun a hneh lehzual a ni.
Adoniram-a chuan ‘India leh khawchhak ram dangah
America ram aanga missionary inpe engati nge an awm loh?
ADONIRAM JUDSON-A 15
www.mizoramsynod.org
Kei ngei pawhin engati nge ka lo ngaihtuah ve ngai loh?
Missionary Society pawh engati nge America ramah a la awm
ve loh’ tih te a ngaihtuah a. Khawchhak lam ram hlaah
America mi ngei missionary-a tirh chhuah an la ni ve lo chu
mak a ti a. Amah ngei chu hmun hla tak, mite la tlawh pawh
lohna hmuna ‘Chanchin |ha hriltu hmasa ber’ nih Ă»lin a inhre
ta tlat mai a.Hetiangrilru pua a awm mĂȘklai hian a thinlungah
Pathian thu langsĂąr tak pahnih a lo awm a. Jeremia 22:29 thu,
“Aw leilung, leilung, leilung, Lalpa thu hi ngaithla rawh,” tih
leh Matthaia 28:19 thu, “Chutichuan kal ula, hnam tina mi
zirtĂźrah te siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim
hmingah chuan baptis ula,” tih thute hi. HĂȘng bĂąkah hian a
pa thlarau lam nun lo kaihruai hĂźntu, Hopkins-a thusawi,
“Kristianna hi khawvĂȘl ram tinah a darh chhuak ang,” tih te
chu a rilruah a lian hle mai.
Missionary rilru a put mĂȘk tialh zual tĂ»rin lehkhabu
pakhat Burma rama India aiawha Governor General ni tawh
Michael Symes-a ziah, “An account of Embassy to the
kingdom of Ava” chu a chhiar fuh hlauh mai a. He lehkhabuah
hian Burma ram leh an khawpui Ava dinhmun te, an hnam
nun dĂąn leh an sakhaw biak dĂąn chipchiar te a lang chiang
hle a. He lehkhabu a chhiar aang phei hi chuan Judson-a
rilruah Burma ram kal ûlna ringawt a awm tawh a, chu chuan
a nun a fan zo vek a ni ber mai. Class pawh a kal thei lo va,
chaw pawh a ei thei lo va, a hiante room-ah a lĂȘng kual a.
Mahse, Pathian thu zirna college-a zirlai a la ni si a, chuti
maia kal theih a ni rih si lo. A zirlai chu theihtĂąwpin a zir ta zĂȘl
phawt mai a. Kum 1809-a Final Year a zir laiin, February thla
khaw vawh zual lai takin, Pathian kohna chiang tak a hre ta.
An college-a hall pakhat ‘Phillips Hall’bulhnaiah nitlñk dñwna
thing buk hlim vĂȘla awngai tĂ»ra a kal lai takin, “KhawvĂȘl
zawng zawngah kal ula, thil siam zawng zawng hnĂȘnah chuan
Chanchin |ha hi hril rawh u,” tih thu Lal Isua sawi kha a rilruah
ADONIRAM JUDSON-A 16
www.mizoramsynod.org
a ri ta tluk tluk a. A tĂąwpah chuan a nun zawng zawng Lal Isua
tùn a hlùn ta a, missionary ni tûrin a rilru a siam nghet ta a ni.
Amah ngeiin heti hian a sawi a, “ThutlĂ»kna vĂąwr tĂąwp ka siam
fel ta, ka kawngah hian harsatna nasa lo thleng pawh ni se,
engkimah he Lal Isua thu min pĂȘk ropui hi ka zĂąwm ang.”
Heta ang hian thih thlenga a hna tûr chu Chanchin |ha hril hi
a ni tih hi a ringhlel leh tawh ngai lo.
Missionary tûra tirh chhuah a ni
Adoniram Judson-a chu Andover Theological Seminary
aanga an chawlh laiin a pate hnĂȘnah a hĂąwng a. A pa
chuan, ‘Professor Dr. Griffin-a khñn i zir zawhah Boston
Kohhrana amah puitu atĂąn (assistant pastor) a beisei che a
nia,” a ti a. A nu leh a unaute pawhin chu chu ha an lo
tihpui ĂȘm ĂȘm mai a. Boston khawpui lian taka Pastor la ni
mai thei tĂ»ra an ngaih avĂąngin an lawm ĂȘm ĂȘm a. Duh ngei
ngei tûrah an ngai a ni. Mahse, Judson-a chu khawchhak
lam, India leh Burma rama Chanchin |ha hril ûlnain a luah
khah vek tawh avñngin a insum zo ta lo va. “Boston-ah ka
awm lo vang, hla zùwka kal tûra kohna ka hmu a ni, ka kal
ngei tĂ»r a ni,” a ti ta tlut mai a. Chu thu chuan a nu leh a
naute chu a tiap zawih zawih mai a ni.
Andover College-a a hian te Samuel Nott-a, Samuel
Newell-a leh Gordon Hall-a te pawhin missionary-a kal ve an
duh a. Missionary Society-ah dßlna an theh lût ta a. Kum 1811
khĂąn American Board of Commissioners for Foreign Mission
(Baptist Mission Society an ni) chuan an paliin missionary
tûrin a thlang ta a. Bradford khaw upa John Hasselttine-a fanu
Ann Haselttine-i (Nancy tia koh) nĂȘn 5.2.1812 (Ningani)-ah
Pastor P.Allan-a kutah an innei a. A tûk February 6, 1812 zßng
dĂąr 11-ah Tabernacle Biak Inah Judson-a leh a hiante pathum
chu nemnghehna (ordination) leh missionary ni tûra tirh
chhuahna hun ropui tak an hmang zui ta bawk a ni.
ADONIRAM JUDSON-A 17
www.mizoramsynod.org
Tichuan February 19, 1812-ah chuan an pianna ram
America ram chu chhuahsanin, ram hla tak, an la hmuh ngai
lohnaah Krista avùnga hrehawm tuar tûrin Caravan lawngin
an chhuak ta a. He lawngah hian nupa tuak hnih Judson-a te
nupa leh Samuel Kewell-a te nupa an chuang a, an nupuite ve
ve hian lawng an rui a, an zin kawng hi thui an ti hle a ni. A
hnudeuhahlawngdang‘Harmony’-ahanhiandangte,Gordon
Hall-a leh SamuelNott-a,Luther Rice-a te an chuang ve thung.
Caravan lawnga an chuan mĂȘk lai hian Adoniram-a hian Grik
Bible Thuthlung Thar chu sĂąp awnga lehlin hna a thawk an
mawlh mawlh reng bawk a ni.
Judson-a India ramah
Thla li chuang zet buaina leh harsatna tam tak an tawh
hnuah Calcutta lawng chawlhna an thleng ta hlawl mai a. An
hianteho chuanna ‘Harmony’ lawng pawh rei vak lovah a lo
thlengve ta bawk a. Hlim takin Baptist misionary lo awm tawh
sate nĂȘn an inhmu a. India rama missionary hmingthang
William Carey-a pawhin a rawn tlawh a; a thawhna hmun
Serampore College lamah a hruaiphei nghe nghe a ni.William
Carey-a bula an awm lai hian Carey-an a fapa Felix Carey-a,
Burma rama kum li lai lo awm tawh chu mission hnaa a
beidawn avùnga a hna a bùnsan mai tûr thu te a lo hrilh a.
Tin,hetiaachùmchhûnghianthilhranghrangavùnginAmerica
rama Congregation Kohhran, anmahni tĂźrtu Mission Board
nĂȘna an inzawmna tihtĂąwp a Ă»l ta a. America Baptist Mission
Society te chuan an chĂąwm zui ta zĂąwk a. Judson-a te chuan
sawrkĂąrah Indiarama Hindu-hozĂźngaChanchin|ha hrilphalna
an dĂźl a, beiseina sĂąng tak nĂȘn a rem hun tĂ»r hlim takin an
nghĂąk a. Mahse, East India Campany hotuten India ramah
Chanchin |ha hril an phalsak ta lo a ni.
Thla hnih chuang Ăąwrh chauh an la awm tihin sawrkĂąr
thupĂȘk khauh tak mai, “India ramah Kristian missionary-te
ADONIRAM JUDSON-A 18
www.mizoramsynod.org
awm phal a ni lo. In chuanna lawngah haw leh tĂ»r a ni,” tih
thu an hria a, a beidawnthlĂąk hle mai. An chhuahsan tawh
America rama haw leh ngawt chu Pathian hruai tum dĂąn a nih
an ring bawk si lo. India ram hmun danga vah vĂȘla
rawngbùwlna tûr zawn chawp te pawh an dßl hßn. Mahse,
awm zui zĂȘl tĂ»ra an dĂźlna rĂȘng rĂȘng phalsak an ni si lo.
Chutianga awm reng ai chuan Mauritius rama kal an tum ta
zùwk a. Mauritius lam kal tûr lawng an chùng a, an hmu lawk
theibawksi lo.NiengemawzĂątannghahhnu chuan Mauritius
lama kal tĂ»r lawng ‘Creole’ an tih chu a awm ta hlauh mai a.
Mahse, chu lawnga kal phalna an dĂźl pawh chuan sawrkĂąr
thuneituten an phalsak ta chuang lo a ni.
Mahse, missionary tûra inpe tawh, beidawng ve mai
duh lo Judson-a te hianho chuan lawng captain hnĂȘnah
passport nei lova kal an dĂźl ta tawp mai a. Captain chuan,
“Lawng chu a awm alñwm, in duh leh chuang ula; mahse, a
mawh ka phur lo vang,” a ti a. Tichuan, an bungraw neihte
nĂȘn lawngah chuan an lĂ»t ta a. ZalĂȘna inngaiin an kal ta a.
Rei vak lo hnuah sawrkĂąr mi tirhin an lawng chu a rawn pan a,
thu ha rawn hrilh tûra an beisei laiin chu lawnga an kal chu
phal a nih ve loh thu a lo ni zĂąwk si. Lawng captain chuan
vaukam khualbûkah a hnutchhiah a, a kalsan ta a. Chutia
beidawng leh hrehawm taka an awm lai chuan Judson-a
hnĂȘnah lehkha a lo thleng a, Creole lawnga kal phalna a lo ni
ta thung a. LĂąwm takin anmahni ni thum lai kalsan tawhtu
Creole lawng chu bungraw phur chi lawng tĂȘin an Ă»m a,
vĂąnneihthlĂąktakinlawngchawlhnahnuhnungberaan lochĂąwl
lai chu an va nangchĂźng ta a. Rei tak, harsatna sawi sĂȘn loh
an paltlang hnuin Mauritius chu an thleng ta hlawl mai a ni.
Mauritius aangin Burma ramah an kal
Mauritius hi Isle of France, France thliarkĂąr tia sawi a ni
hßn. He hmunah hian missionary lût an la awm ngai lo va. An
ADONIRAM JUDSON-A 19
www.mizoramsynod.org
ram hotute hnĂȘnah chuan American missionarylo lĂ»tte chu lo
en chßk hle tûra hrilhtu an awm a. An tùn a rùlmuang lo hle tih
an hriatin Chanchin |ha hrilhna hmun remchĂąng ni lovin an
hria a. An hiante kha a hen an thi a, a hen an kĂźr leh a, a
hen Ceylon (tûna Sri Lanka)-ah an kal bawk avùngin tûnah
chuan an nupa chauh an ni ta. Ram danga kalna tûr zawnga
thla hnih vĂȘl rĂąli taka an nghah leh hnuah Burma lama kal
tĂ»r lawng ‘Georgiana’ an tih chu an hmu ta hlauh mai a.
TuifĂąwn leh thlipui nasa tak leh hringei hlauhawm takte
awmna paltlangin an chuanna lawng hlui tak ‘Georgiana’
chuan Burma ram Rangoon chu ni 13.7.1813 khĂąn a hruai
thleng ta. America ram an chhuahsan aanga kum khat leh
thla li chuang zin kawng rĂąli leh hrehawm, sal anga man te,
hnawh chhuah leh vĂąkvai an nihna te chu a lo tĂąwp ta a ni.
ADONIRAM JUDSON-A 20
www.mizoramsynod.org
|HEN HNIHNA
Myanmar (Burma) rama a rawngbĂąwlna
Burma ram hi ram ha tak, ram leilung hausa tak ni mah
se Kristian sawi tĂ»r an awm vak ngai lo va. A mi chĂȘng tam
ber chu Buddhist an ni a, Buddhist Temple bĂąk chu Kristiante
Biak In hmuh tûr a awm lo. An sakhaw zirtßrna anga Buddha
hniakhnung zuia dĂąn zawm kim chu tu mahin an beisei phĂąk
lo tih hriain Judson-a chuan Chanchin |ha hrilh theih hlĂąn a
nghĂąkhlel hle a ni.
Rangoon-a an luh hian khaw hungna pĂąwn lamah
William Carey-a fapa, Felix Carey-an Mission in lian pui mai,
mawi danglam tak, pindan zau tak leh huan nuam tak mai nei
a lo sakah chuan an lût ta a. Felix Carey-a hian Burma ram
khawpui Ava-ah Mission rawngbĂąwlna neih tuma a va awm
bo lai a ni a. Mission in a sak hi a la zo chiah lo va, a awmna
hmun hi rannung a tamin a hrisĂȘl lo hle mai a. RĂ»kru leh mi
sual lakah a him tĂąwk lo hle mai bawk a. Mahse, inbenbelna
remchĂąngawm chhun a nisi a, cheiha mawlh mawlh chungin
an luah a ngai ta rih a ni. Ava-ah hian Felix-a chu sawrkĂąrin
hna ha tak an pe nghe nghe a. Mahse, eng mah ti mumal
lovin India ramah a hawsan leh ta thut si a. Judson-a te nupa
kutah a in sak leh enkawl hna zawng zawng chu a hlĂąn zui ta
nghe nghe a ni. Judson-a te nupa hi Felix Carey-a chungah an
innghah tehlul nĂȘn, tĂ»nah chuan mihring lama rinchhan tĂ»r
dang an nei ta lo. Pathian chauh rinchhanin huaisen takin an
kawngtûr chu an dap chawp a ngai ta a ni. Rangoon (Yangoon)
an thlen tirh hian an nupain harsatna chi hrang hrang - awng
thiam loh te, sik leh sa inthlĂąk vĂąnga natna te an tĂąwk hĂźn.
Mahse, rilru hnual nùn hmang lovin an hmabùk tih tûrah an
rilru an pe zui zĂȘl hĂźn.
ADONIRAM JUDSON-A 21
www.mizoramsynod.org
Anrawngbùwlnatûra pawimawhhmasabernia anngaih
chu a ram mite awngzir a ni. |awngzirtĂźrtu atĂąn UOungmen-
a an ruai a. |awng eng mah inhre tawn lo ve ve han inzirtĂźr
chu a sĂąwt lo hĂźn hle. Zaizir leh thil an hriat duh khawih pah
chawp zĂȘlin - chaw, thing, thlai, dawhkĂąn tih te an zir chawp
zĂȘl a. Ni tin dĂąrkĂąr sĂąwm pahnih an zir hĂźn. Taima taka Burma
awng an zir hnu chuan an lo thiam ta hle mai a. A sawia sawi
an thiam hnuah a chhiar leh ziah lam an zir leh a. Ngawrh
taka an zir avĂąngin an thiam leh ta thuai a. Hetih lai hian,
Judson-a nupui Nancy-i chuan an ram hotu lian leh khawpui
mi hmĂȘlhriat neih tumin a lo bei ve char char a. Khawtual
mite nun dĂąn mil zela nun an tum avĂąngin mi narĂąn zĂźngah an
awm tam hle a ni. Burma rama kum hnih an awm hnu chuan
Nancy-i chuan fapa duhawm tak a hring ta a, a hming chu
Roger William Judson a ni. An nun dĂąn hrehawm tak kĂąra
tihlimtu naute an neih tĂąk avĂąngin an hlim ĂȘm ĂȘm a. Mahse,
thla riat mi lek a nih laiin naute duhawm Roger Judson-a chu
a thi ta mai a. Chutiang vĂąnduaina chu tĂąwk mah se, he
missionary nupa hian rilru hnual nĂąn hmang mai lovin, an
vĂąnduaina chu Pathian hnaih lehzual nĂąn an hmanga. An hma
lĂąkna lamah chuan dĂąrkĂąr tam zĂąwk ni tin rim takin an thawk
ta zĂąwk a. Chu mai bĂąkah Rangoon Viceroy te nupa nĂȘn an
inhian hatna kawng a lo inhawn phah ta a. Hemi avĂąng hian
mi sual laka vĂȘn himna an hmuh phah ta bawk. An lusĂ»nna
chu an chunga thil ha a lo thlenna hmanrua a ni ta a ni.
Judson-a chuan rim taka an awng a zirna lamah mit nĂą
leh lu nĂą hrehawm tak a nei a. Buaipui ngai khawpin a lo awm
ta a. A dam thei ta rĂȘng rĂȘng lo mai a. Chutih laiin America
aangin missionary thar Mr. Hough-a (Pu Hof-a) te nupa an lo
thleng ve ta. Mr. Hough-a hi khĂąwl chhut thiam tak mai a ni a.
Calcutta lama Judson-a hianten lehkha chhutna khĂąwl an
rawn thawn nghĂąl bawk a. He khĂąwl hmang hian Judson-a
lehkhabu ziah tum te an chhu thei dĂąwn ta a. Anni nupa lo
ADONIRAM JUDSON-A 22
www.mizoramsynod.org
thleng hi Judson-a tĂąn a lĂąwmawm ĂȘm ĂȘm a, a natna pawh a
lo dam leh ta bawk a.
|awng an thiam tawh avĂąngin Judson-a chuan Burma
awngin Kristian Sakhaw thlĂźrna bu te, Thu InchhĂąng bu te,
|awng Zirna (Grammar) bu te, Gospel Tract te a ziak a, a
hianpa chuan khĂąwlin a lo chhu zĂȘl a. Chanchin |ha Matthaia
ziak pawh a letling a, Burmese-te tĂąn an awng ngeia Bible
pum pui lehlinsaka chhutsak chu a tum ber a ni. Hemi
tihlawhtling tûr hian hna dang thawk chungin a bei ngawrh
hle a ni. An lehkhabu chhuahte chu mi tam takin an lo chhiar
a, Isua chanchin hretu an lo awm ta tih an hriat chuan a lĂąwm
hle a ni. |awng a thiam chian hnu chuan mipui hmaah thu
sawiin rawng a bĂąwl tak tak thei an ta a. A ram mite tĂąna
angkai tak tûr English-Burmese Dictionary pawh a buatsaih
an ta bawk.
England leh Burma an indo dĂąwn tih thu an sawiavĂąngin
ram boruak a rĂąlmuang lo hle a. Pu Hough-a te nupa chu
America-ah an haw ta a. Rei vak lo hnuah missionary dang
Mr. Coleman-a te nupa leh Mr. Weelock-a te nupa an rawn
thleng ve thung a. Mission inah chuan chĂȘp takin chhĂ»ngkaw
pathum an chĂȘngta a ni. An chĂȘnna inah chuan tlawhtu inlĂȘng
an nei ve ta fo mai a. Room pakhat chu inkhĂąwmna in (Chapel)
atĂąn an hmang a. An inlĂȘngte hnĂȘnah chuan a remchĂąng ang
angin Pathian thu an sawi hĂźn. Mahse, chutianga in lama
Pathian thusawi leh mi narĂąn khawlaia lĂȘngte han kawm vĂȘl
chu Judson-a chuan a duh tĂąwk hauh lo. A ram mite nun dĂąn
zia hmanga thuhril theih dĂąn kawng a ngaihtuah reng a.
Buddhist-ho temple ropui tak, Shwe (Sui) Dagon Pagoda an
tih mai pan tĂ»ra mipui kal vĂȘl an tamzia a hmuhin, chumi
kawngpui kam remchĂąnga in lian sak chu a tum ta a. Burma
ram chu a lum ĂȘm avĂąngin hnathawktu rĂȘng rĂȘngin zĂźng ni
chhuah hma aangin chhûn dùr 10 thleng hna an thawk a.
ADONIRAM JUDSON-A 23
www.mizoramsynod.org
Chhûn khaw lum zual lai zawng zawng chuan an hnathawh
chawlhsanin khaw chhûngah in lianpui, a bang nei mang lo, a
chung zĂąr hlim duai mai an sakah chuan an inkĂąwm hlim hĂźn
a. Chutiang In lian chu Zayat (zai-at) an ti a, vĂȘng hrang
hrangah hmuh tûr a awm hßn. Khaw chhûng mite thil tih
khĂąwm ang chi rĂȘng rĂȘng chu Zayat-ah vek an ti hĂźn.
Judson-achuan chutianga in liana kal khĂąwm chu Burma
rammite nunzemilaChanchin|hahrilnaatĂąn remchĂąngdĂąwn
hlein a hre ta a. Ama sum sĂȘngin Buddhist biak in panna
Pagoda Road kawng kamah Zayat chu April 4, 1819-ah a din
ve ta. Chu inah chuan Judson-an thu a sawi a, thil hrang hrang
a lo zirtĂźr bawk a, sakhaw chungchĂąnga an zawhna te a chhĂąng
hĂźn. A nupui Nancy-i chuan tlai lamah hmeichheho chu a lo
kĂąwm ve thung a, angkai takin an hmang zui ta zĂȘl a ni.
Kum ruk chhûng chu ringthar pakhat mah siam lovin rim
tak leh beidawng miah lovin rawng an bĂąwl a. Zayat-a a
thusawi ngun taka lo ngaithlatute zĂźngah kum 35 mi, pa rethei
tak, chhûngkua pawh nei tawh lo, a hming Maung Nau chuan
thusawi a ngaithla uluk hle tih an hria a. Vawi tam tak thu
ngaithlain a lo kal hĂźn.
Nikhat chu, chutiaan inkhĂąwmnaah chuan Maung Nau-
a chuan Isua ringtu a nih thu amah ngeiin a puang chhuak ta
a. Vawi tam tak inkhĂąwmnaa a kal hnu chuan Krista
khawngaihnain a nuna thu a sawi avĂąngin baptisma chantĂźr
tĂ»rin Judson-a a ngĂȘn a. Anmahni anpuia an hnĂȘna chĂȘng ve
tûrina dßlbawka.Mahse,Burmaram boruaka thlßrin baptisma
chantĂźr an hmanhmawh thei lo. Ava khawpuia lal thar
Bagyidaw-a a lo nih tùk hnu, ram chhûng boruak a rùlmuan
laitakin, June27,1819-ahMaungNau chubaptisma anchantĂźr
ta a ni. Ani hi Burma rama Kristian hmasa ber a lo ni ta. Rei
vak lo hnuah Maung Thahlah leh Maung Byaay ten November
7,1819-ah baptisma an changve leh bawk.|hahnemngai taka
ADONIRAM JUDSON-A 24
www.mizoramsynod.org
rawng an bĂąwl zĂȘl avĂąngin Pathianin mal a sĂąwm a, ringtu
puitling 15 leh naupang tlĂȘm tĂȘin an belh ta bawk. Lalpa
Zanriah Sakramen an kĂźl pawhin Burma mi Kristiante nĂȘn an
kĂźl ho ve thei ta a ni.
Chutianga thil a kal tluan mĂȘk lai chuan an ram khawpui
Ava-ah lal thar sual tak a awm tĂąk avĂąngin a thuhrilna in
(zayat)-ah mi an lo kal ngam ta lo va. Judson-a chuan sawrkĂąr
phalna neih thuai chu ha bera a hriat avĂąngin an ram lal hmu
tĂ»rin Ava khawpuiah a hianpa Coleman-a nĂȘn an kal ta a.
Ava khawpui chu Rangoon aanga mĂȘl 300 zeta hla a ni a,
thla khat chhûng lawngin an kal a ni. Milem an biakna in sùng
bera an lĂąwn lai chuan, “HĂȘng milembiaknainte hiIsuabiakna
inah a la chang ang a, hĂȘng Buddha biakna hla thu chhamte
hi Kristian hlain a la Ă»m bo vang,” tiin Judson-a chuan a sawi
mawlh mawlh a ni.
Burma ram lal hnĂȘnah chuan Bible paruk pĂȘk an tum a,
sakhaw zirtĂźrna thusawi phalna an dĂźl bawk a. Lal chuan a
phal lo chiang hle mai, an Bible pawh chu a la duh hek lo. An
thil dĂźl chu an hlawhchham ta a, beidawng takin Rangoon
lamah an kĂźr leh ta a. Ava khawpuia an awm dĂąn Judson-a
chuan a diary-ah heti hian a ziak a, “Lal hmu tĂ»rin ni thum
chhĂ»ng ni sa tak hnuaiah kein ni tin mĂȘl riat kan kal a,
chutianga kan va kalna rah chu a ha thei ang ber a ni,” tiin.
Keini ni ve ta ila chuan, “Kan va kalna chu eng mah lo a ni, a
beidawnthlñk hle mai,” tiin kan ziak mai ñwm e. Mahse,
Judson-a chuan an thiltih rĂȘngrĂȘngah chuan Pathianin antĂąna
ha a tih ang berin a hruai niin a ring tlat zĂȘl a ni.
Rangoon an thlen hnu chuan an hian Kristiante
hnĂȘnah an hlawhchham dĂąn kimchang an han hrilh a. An
zin bo chhĂ»ng zawngin hĂȘng ringtute hi rinawm takin an lo
awm a ni. Rangoon-ah chuan a langa Kristiana la inpe si
lo, a rĂ»ka Lal Isua chanchin ngaihventu thar an awm zĂȘl a.
ADONIRAM JUDSON-A 25
www.mizoramsynod.org
Engtikah emaw chuan an ram lal pawhin Kristianna chu a
dang hlen thei lo vang a, Kristian sakhua hi a la darh zĂȘl
ang tih an ring tlat a. Kohhran iak hlim pawh chu zawi
zawiin a hang ve tial tial a ni.
Burma ram thuneituten Kristianna an dodĂąl nia a lan
zĂȘl avĂąngin missionary Coleman-a leh a nupui chu Arakan
lamah an kal ta a. Judson-a te nupa chu Rangoon-ah an awm
chhunzawm ta zĂȘl a. Mahse, a hma lam angin langsĂąr takin
an che ngam ta lo va. A rĂ»kin an hnĂȘna lo kalte chu Lal Isua
chanchin an lo hrilh hßn. Hetih chhûng hian Judson-a chuan
Bible lehlin leh Burma dictionary tûr siamin nasa takin an a
la hĂźn.
LangsĂąr lo taka kum hnih chhĂ»ng rawng an bĂąwl mĂȘk
laiin a nupui Nancy-i chu a dam thei ta lo va. America lamah
inenkawl tûrin a kaltßr a. Thla li lai mai a nupui tel lova a awm
lai chuan amah tlawhtute hnĂȘnah thu a zirtĂźr a, Bible lehlin
hna ngawrh takin a thawk reng bawk hĂźn. Chutih lai chuan,
missionary thar damdawi lam thiam Dr. Jonathan Rice-a leh a
nupui leh an fa pakhat nĂȘn an lo thleng ve ta bawk a. He
missionary doctor lo thleng hi mi tin hriatah a thang chak hle.
An khawpui Ava-a an lal ber pawhin chu chu a lo hre nghĂąl a,
amah hmu tûrin a ko ta a. Judson-a te nupa leh Dr. Rice-a chu
lalhmu tûrin an kal ta a. Lawnga an kal laiin Burma leh England
inkĂąr boruak ha lo a chhuak thut a. Ava khawpui an thlen
chuan lalin hmun a pĂȘkah ni rei lo te chhĂ»ngin in te tak tĂȘ an
sa a, chu in chĂȘp takah chuan an pathumin an khawsa ta a ni.
Chutih lai chuan thu thang mak tak an hre ta a,
“Rangoon chu English miten an la ta,” tih thu a lo ni a. Ava
khawpuia English mi awmte avĂąng a nih ringin Judson-a chu
EnglishmitetĂąna enthlatuahanpuha,anmantaa,anbungrua
zawng zawng pawh sipaiin an lùksak vek a ni. A tùn chhûng
hian Nancy-i pawhin fanu duhawm tak a nei a, harsa takin a
ADONIRAM JUDSON-A 26
www.mizoramsynod.org
lo enkawl a. Judson-a chu thi tûra an tihte tùnna hmunah an
dahta a.Nancy-ichuanhuaisen takinGovernorhnĂȘnah a pasal
chhuah theihna tûrin a dßl hßn.
A tĂąwpah chuan tĂąn in hmun dang, pĂąwn lama hulhliap
neiah an sawn ta a. Ni tin Nancy-i chu a pasal chaw pe tûrin a
virbuaitheihlehĂźn.AreideuhhnuahpheichuanchuanNancy-
i chuan tĂąn in pĂąwnah mau hmangin bĂ»k tĂȘ sak a dĂźl a; mahse,
an phal lo va. TĂąng vĂȘngtu pindan pakhat rim chhe tak leh
chĂȘp takah a naute nĂȘn, Burma naupang pahnih a awmpuite
nĂȘn an chĂȘng ta a. A naupang awmpui pakhat phei chuan
zawnghri (smallpox) a vei a, Nancy-i chuan harsa tak leh buai
takin a enkawl dam hrĂąm a ni.A nau neih hlĂąnin Nancy-ichuan
Judson-a chu a tlawh mumal thei lo reng a. Chutih chhûng
chuan a pasal chu thi lek lekin tĂąn inah a lo dam lo va. Buai
tak chungin a enkawl dam leh thei hrĂąm a, a lĂąwm hle mai.
Hrehawm taka kum khat leh thla kua a tĂąn hnu chuan Judson-
a chu tĂąn in aangin an chhuah ve thei ta a. Lung ina a tĂąn
chhûng zawngin Thuthlung Thar bu pawh hrehawm tuar
chungin a letling chhunzawm zĂȘl a, a hrehawm tuar pawh thil
ha tih nĂąn a chantĂźr a, chu chu hrehawm tuar dĂąn ha ber
niin a hre hĂźn a ni.
TĂąn in aanga a chhuah hnuin Rangoon lamah boruak a
rĂąlmuan loh avĂąngin Burma rama British-ho awmhmun
khuarna thar Amherst hmunah an awm ta thung a. Heta an
awm lai hian missionary hna pawh an thawk chhunzawm leh
theita.Burma-English DictionarylehBiblepum puilehlinpawh
a chhunzawm leh thei ta. Burma sawrkĂąr leh English-ho
inremna thuthlungtihfel a ngai a.Missionary-ten Burma rama
zalĂȘnna an neih ve theih nĂąn sawrkĂąr lama hma lĂąk Ă»lin a
hria a, Ava khawpui lamah a kal leh ta a. Rei lo tĂȘ zin tĂ»ra
inngai chu rei tak a chĂąm a ngai ta tlat mai. Ava khawpuia a
chùm chhûng hian a nupui duh tak Nancy-i chu khawsikin a
ADONIRAM JUDSON-A 27
www.mizoramsynod.org
nĂą a, rin loh takin a thi ta thut mai a. A fanu thihsan Maria-i
pawh chu Judson-a lo haw leh hnu thla thumnaah a thi ve leh
ta bawk a. Amah chauhin Judson-a chu a chĂȘnna inah a awm
ta a ni.
Amherst hmuna awm chu rĂąlmuang hle mah se Judson-
a chuan Burma mite zĂźnga rawngbĂąwl chu Pathianin a kohna
ni zĂȘla a ngaih avĂąngin, Nancy-i thih hnu chuan Moulmein
khaw lamah a kal ta a. He hmunah hian hian missionary Pu
Wade-a te nupa chu an lo thawk a. Judson-a leh Pu Wade-a
te nupa chuan Zayat an siam ve leh ta a. Mi tam takin an thu
zirtĂźrna an rawn ngaihven a, Chanchin |ha an hrilh a, ringtua
inpe pawh an neih belh zĂȘl a. Kohhran duhawm tak tak a ding
ta zĂȘl a ni. Mahse, Rangoon chhuahsan rei chu a ha lovin a
hria a, Rangoon lamah a kal leh ta a. SawrkĂąr lamin a
hnathawhapiangan dodĂąlzĂȘla.ChutichungpawhinKristiante
chu a rĂ»k tein a tichak a, a zirtĂźr zĂȘl hĂźn. A thu ziah te a rĂ»kin
a sem darh zĂȘl a, China ram aanga lo kalte pawhin a thu ziah
(Gospel Tract) chu an dßl hßn. Judson-a chuan ngawih a ûl
hunah pawh ngawi rengin rawng a bĂąwl a. Bible Tract tam
zùwk chu a rûkin a sem reng a, Bible lehlin hna pawh rim
takin a thawk chhunzawm reng a ni.
Rangoon-a a awm mĂȘk laiin Moulmein hmuna
missionaryBoardman-a chu a thih thut avĂąngin chumihmuna
rawngbùwl tûrin a kir leh a ngai ta. Karen-ho zßngah te a zin
kual a, hmun tam takah kohhran a phun bawk a. Thuthlung
Hlui lehlin hna pawh a bei ngawrh lehzual a ni.
Kum1834 April thlaah Boardman-a nupui thihsan,Sarah
Boardman-i nĂȘn chuan an innei leh a. Fanu Abbie-i leh fapa
pahnih Adoniram-a leh Elnathan-a te an nei leh a ni.
Judson-ahiBurmese-ho zĂźngathawktumainilovinKaren
hnam zĂźnga rawngbĂąwltu hmasa ber a ni bawk. Kum 1827
ADONIRAM JUDSON-A 28
www.mizoramsynod.org
khĂąn Karen mite zĂźngah rawng a bĂąwl an a. Ava khawpuiah
Karen mi sala an man Ko Tha Byu chu a tlan (chhan chhuak)
a, a rawngbĂąwl zĂȘlna atĂąn ani hi a angkai hle a ni. Judson-an
baptisma a chantĂźr hnuah a chipuite awmna Salween lui dung
ram hnuaiah a luhchilhtĂźr a, mi tam tak ringtu an lo nih phah
ta nghe nghe a ni.
Missionary tum ruh Judson-a hian harsatna leh
vĂąnduaina tam tak tĂąwk chungin hma a la thar reng a.
Moulmein kohhranah ringtu 84 a enkawlbawk a.Hmun hrang
hrangahkohhran 100laia din hmanbawk.Ringtu 8000chuang
a siam hman a ni. Burma Bible pum pui lehlin nĂąn hian kum
22 lai hun a hmang. English Bible aanga letling tawp mai
lovin, Hebrai leh Grik awng Bible chu rinpui berah hmangin
sĂąp awng Bible dang te nĂȘn a siam rem a. Mission hna dang
ûl tam tak thawk chungin ni tin Bible chùng 25-30 chu a dik
thei ang bera lehlin a tum ngar ngar hĂźn. Thuthlung Hlui bu
pum pui chu January 31, 1834-ah letling zovin Pathian kutah
a hlĂąn a, Thuthlung Thar bute nOna a ennawn hnuhnung ber
chu February 1839-ah Calcutta lama chhut tûrin a thawn fel
thei a ni. Kum 1840-ah chuan mipui chhiar theih tûrin chhuah
a ni ta a ni. Moulmein-ah thuhrilna in, Zayat a din thar leh a,
ni tin a thusawi ngaihventute a kĂąwm hĂźn. Ringtua a siam
henkhatte chu thuhrila zin chhuaktûrin a tßra. Zayat-ah pawh
tĂ»k tin pakhat zĂȘl thuhril tĂ»rin a hruai hĂźn. Tlai lamah chuan
ringtute a inkhĂąwmpui hĂźn.
A hun hnuhnûng
Adoniram Judson-a chu aw rĂąwl ha ni mah se a chuap
leh a hrawk a nat fo avĂąngin a awng ha thei ta lo va. Bible
bu pum a lehlin zawh hnuah Burma dictionary a bei zui leh a.
English awng pawh hmang ngai mang lo khawpin Burma
awng chu a thiam nĂąl hle. Mahse, a nupui Sarah-i hrisĂȘl loh
vĂąngin America pana an haw rih a ngai a. An haw kawnga an
ADONIRAM JUDSON-A 29
www.mizoramsynod.org
kal laiin St. Helena thliarkĂąrah a nupui Sarah-i chu a thi leh
ta mai a, chutah chuan an phûm ta a ni. A fate pathum an
nu ngaia ap ap te hnĂȘm chungin America ram chu an
thleng a. Kum 32 lai a lo chhuahsan tawh America chu a lo
danglam hle tawh mai. Kawngpui te a lo ha hle tawh a,
Biak In ropui tak tak te a lo ding tawh a. Missionary Society
lian pui pui a lo awm thluah tawh tih a hriat chuan a lĂąwm
hle a ni. Mi tam takte duhsakna a dawng a, hmun tam takah
thu an sawitĂźr a ni.
Mahse, America-ah a rilru a awm nghet thei lo. Nupui
dang Emily Chubbuck-i a nei leh a. An nupa chuan Burma
ram bawk chu an pan leh ta. Rangoon an thlen chuan an
mission in chu bùk leh thosiin a lo khat tih mai tûr a ni a,
chutiang kĂąrah chuan an awm a ngai leh ta a ni. Kristian
sakhua chu sawrkĂąr lam aangin huatna a lo nasa hle mai
a. An chĂȘnna inah chuan a hna la zawh loh dictionary siam
chu ngawrh zĂąwkin a chhunzawm leh ta a. Mission hna lam
chu eng mah a thawh hleih theih loh a ni ber mai. Pawisa
hlutna a tlĂąk hniam thut avĂąng leh America lam aanga
sum lo kal a tlĂȘm tĂąk bawk avĂąngin Rangoon-ah an awm
reng thei lo va, Moulmein lamah an awm leh a ngai a.
Burma dictionary chu a bei chhunzawm zĂȘl a, volume hnihah
a hen a. A hmasa zĂąwk chu English-Burmese a ni a, chu
chu kum 1849-ah a siam zo thei a. A hnuhnung zĂąwk chu
Burmese-English dictionary a ni thung. Hei erawh hi chu a
zo vek hman ta lo a ni.
Judson-a chu a lo hritlĂąng a, a khua a sik a, a hrawk a
nù a, a ke te a lo vûng a, chuap lam natna te, kawhalo leh
santĂȘn natna ten a tlĂąk buak ta zĂȘl bawk a. A nupui Emily-i
chuan a theihtĂąwpin doctor te a panpui a; mahse, eng mah a
hatpui thei si lo. A hrisĂȘlna a lo tlahniam tial tial a, Mauritius-
a inenkawl tûra kal hain an hria a, an kal ta a. Thui tak pawh
ADONIRAM JUDSON-A 30
www.mizoramsynod.org
lawngaan kal hmainApril 12, 1850 tlaidĂąr 4-ah Krista pasalha
huaisen, missionary ropui chu Bay of Bengal tuipuia an kal
laiin a thi ta a. Vuitu mumal pawh nei lovin a ruang chu
tuipuiah paihin an vui liam ta nghĂąl a ni.
AdoniramJudson-athih dĂąnhialungchhiatthlĂąkhlemai.
A hmangaih Burma rama Kristianten an vui liam thei lo va, a
pianna America rama Kristianten an thlah liam thei hek lo. A
vuitute chu lawnga a chuanpui mi tlĂȘm tĂȘ an ni a, a thlĂąn
ropui tak Pathianin a lo ruatsak chu Bay of Bengal tuipui zau
a ni. A ruang lo hmuaktute chu tuifinriata sangha lian te an
ni. Missionary ropui chu tlĂąwm taka thlah liam ni mah se, vĂąn
mite chuan Lalpa Isua Krista tĂąna rawngbĂąwltu inpe zo vek
chu lo lawmin, ropui takin, “Bñwih ha leh rinawm, i ti ha e,
tlĂȘm te chungah i rinawm a, tam tak chungah ka awmtĂźr ang
che; i pu lĂąwmnaah lĂ»t rawh” (Mt 25:23) tiin an lo hmuak ve
ngei ang.
Adoniram Judson-a nun hi entawn tûr hlßr a ni kan ti
thei ang. Pathian rawngbĂąwl hna rau rauah pawh hmun
nuamsaa thawh aiin Pathian hre ngai lote awmna ram hla tak
leh hmun hrehawma rawngbĂąwl a thlang zĂąwk a. A theihna
hluber chu Pathian hmanruaatĂąn a hlĂąnral veka ni.Engkimah
dawh thei takin a tuar hrĂąm hrĂąm zĂȘl a, chhel takin a tĂąna
Pathianin kawng a hawn chu a nghĂąk hĂźn. SawrkĂąr a dodĂąl
ngai lo va, nun chĂȘp taka a awm pawhin a angkai thei ang
berin a hmang mai hßn. Mi ramah ama hnam zia a phûm bo
va, ram mite nun zia mila rawng a bĂąwl hi a entawn tlĂąk hle a
ni. Hrehawmna, lungngaihna leh manganna tûr a lo thlen
pawhin thil ha tihna remchĂąng atĂąn a hmang angkai hlauh
zĂąwkzĂȘla,chĂ»ngharsatnatechu ainhnehtĂźrngailo.Engmahin
missionary ropui Adoniram Judson-a kha Pathian rawng a
bĂąwlna kawngah a tibeidawng ve ngai lo a ni.
________
ADONIRAM JUDSON-A 31
www.mizoramsynod.org

More Related Content

What's hot

Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14
Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14
Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14school14
 
ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.
ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.
ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.Nakei Nana
 
ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°
ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°
ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°Nanjid Gantumur
 
Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...
Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...
Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...Yondonsambuu Buyanbileg
 
БуроаЮ суЎлал №1
БуроаЮ суЎлал №1БуроаЮ суЎлал №1
БуроаЮ суЎлал №1Alexandr Asargaev
 
"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1
"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1
"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1E-Gazarchin Online University
 
ĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°Đœ
ĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°ĐœĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°Đœ
ĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°ĐœGreengoldMongolia
 
Ń„Ń€Đ°ĐœŃ† улс
Ń„Ń€Đ°ĐœŃ† ŃƒĐ»ŃŃ„Ń€Đ°ĐœŃ† улс
Ń„Ń€Đ°ĐœŃ† улсGan-od Altanhuyag
 
ОРОН НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ, ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­
ОРОН НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ,  ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­ĐžĐ ĐžĐ НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ,  ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­
ОРОН НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ, ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­University of Finance and Economics /UFE/
 
90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ
90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ
90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃĐ„ĐžŃˆĐžĐłŃ‚Ó©ĐłŃ А.
 
Zaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoim
Zaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoimZaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoim
Zaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoimErdenetsogt Su
 

What's hot (12)

Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14
Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14
Đ°Ń€ĐžŃƒĐœĐ±ĐŸĐ»ĐŽ 14
 
ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.
ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.
ĐœĐŸĐŒŃ‹Đœ ŃĐ°ĐœĐł ŃĐ»Đ”ĐșŃ‚Ń€ĐŸĐœ Đ±ŃƒŃŽŃƒ Ń‚ĐŸĐŸĐœ Ń…ŃĐ»Đ±ŃŃ€Ń‚ ŃˆĐžĐ»Đ¶ÒŻÒŻĐ»ŃŃ… ĐœŃŒ.
 
ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°
ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°
ĐĐŸĐłĐŸĐŸĐœ АзО Ń‚Đ°ĐœĐžĐ»Ń†ŃƒŃƒĐ»ĐłĐ°
 
Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...
Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...
Бага ĐœĐ°ŃĐœŃ‹ Ń…ÒŻÒŻŃ…ĐŽĐžĐčĐł Ń…ÒŻŃ‡ĐžŃ€Ń…ĐžĐčĐ»Đ»ŃŃŃ сэргоĐčĐ»ŃŃ…, Ń…Đ°ĐŒĐłĐ°Đ°Đ»Đ°Ń…, ĐŒŃĐŽĐ»ŃĐł, чаЮĐČар ĐŸĐ»ĐłĐŸŃ… ...
 
БуроаЮ суЎлал №1
БуроаЮ суЎлал №1БуроаЮ суЎлал №1
БуроаЮ суЎлал №1
 
"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1
"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1
"Đ‘ĐžĐ·ĐœĐ”ŃĐžĐčĐœ Đ°ĐœĐłĐ»Đž Ń…ŃĐ»" Đ„ĐžŃ‡ŃŃĐ» - 1
 
ĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°Đœ
ĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°ĐœĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°Đœ
ĐœĐ°Đ»Ń‡ĐžĐœ өрхОĐčĐœ эЮоĐčĐœ засгОĐčĐœ суурь ŃŃƒĐŽĐ°Đ»ĐłĐ°Đ°ĐœŃ‹ таĐčĐ»Đ°Đœ
 
Ń„Ń€Đ°ĐœŃ† улс
Ń„Ń€Đ°ĐœŃ† ŃƒĐ»ŃŃ„Ń€Đ°ĐœŃ† улс
Ń„Ń€Đ°ĐœŃ† улс
 
ОРОН НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ, ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­
ОРОН НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ,  ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­ĐžĐ ĐžĐ НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ,  ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­
ОРОН НУбАГ ДАЄЏ ИЄ, ДЭЭД ĐĄĐŁĐ Đ“ĐŁĐŁĐ›Đ˜ĐŁĐ”Đ«Đ ӹНӹӹГИЙН БАЙДАЛ, ЩААйИД Đ„ÓšĐ“Đ–Đ˜Đ„ Đ„Đ­Đ Đ­Đ“ĐŠĐ­Đ­
 
90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ
90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ
90-ээЮ ĐŸĐœŃ‹ ĐŒĐŸĐœĐłĐŸĐ»Ń‹Đœ ĐŸĐ»ĐŸĐœ ĐœĐžĐžÌ†Ń‚ĐžĐžÌ†Đœ ŃŃŃŃ€ĐłÒŻÒŻŃ†Đ»ĐžĐžÌ†Đœ ŃĐŸŃ†ĐžĐŸĐ»ĐŸĐłĐžĐžÌ†Đœ ŃˆĐžĐœĐ¶ĐžĐ»ĐłŃŃ
 
Zaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoim
Zaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoimZaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoim
Zaluuchuudiin bodlogiinsudalgaaniitoim
 
лДĐșц 10 таĐș
лДĐșц 10 таĐșлДĐșц 10 таĐș
лДĐșц 10 таĐș
 

Similar to KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin

KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)Lehkhabu Khawvel
 
EBCC Bangalore Connection May 2014
EBCC Bangalore Connection May 2014EBCC Bangalore Connection May 2014
EBCC Bangalore Connection May 2014ConnectionEBCC
 
Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)Mahruaia Colney
 
Khawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema Chanchin
Khawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema ChanchinKhawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema Chanchin
Khawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema ChanchinLehkhabu Khawvel
 
Thalai Entu 07 02 2010
Thalai Entu 07 02 2010Thalai Entu 07 02 2010
Thalai Entu 07 02 2010rollick
 
Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)Mahruaia Colney
 
Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014
Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014
Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014ConnectionEBCC
 
12.02.2023 Siloam.pdf
12.02.2023 Siloam.pdf12.02.2023 Siloam.pdf
12.02.2023 Siloam.pdfRRalte1
 
26.02.2023 Siloam.pdf
26.02.2023 Siloam.pdf26.02.2023 Siloam.pdf
26.02.2023 Siloam.pdfRRalte1
 
EBCC Bangalore | Connection July 2014
EBCC Bangalore | Connection July 2014EBCC Bangalore | Connection July 2014
EBCC Bangalore | Connection July 2014ConnectionEBCC
 
Yma wnl 11 12-11
Yma wnl 11 12-11Yma wnl 11 12-11
Yma wnl 11 12-11YMA Lamka
 
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015   Kohhran ThurinPuitling SS Zirlai 2015   Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran ThurinLehkhabu Khawvel
 
Connection august 2012
Connection august 2012Connection august 2012
Connection august 2012ConnectionEBCC
 
V E N G L A I 28. 11. 2010
V E N G L A I  28. 11. 2010V E N G L A I  28. 11. 2010
V E N G L A I 28. 11. 2010Ellis Pachuau
 

Similar to KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin (20)

KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
KVSS Ni 2016- CT Studd-a Chanchin (Naupang Sunday School)
 
EBCC Bangalore Connection May 2014
EBCC Bangalore Connection May 2014EBCC Bangalore Connection May 2014
EBCC Bangalore Connection May 2014
 
Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Nl R.Lalbiakchhungi Chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
 
Khawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema Chanchin
Khawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema ChanchinKhawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema Chanchin
Khawvel Sunday School Ni 2014-Puitling Sunday School, Rev. Dr. Zairema Chanchin
 
Thalai Entu 07 02 2010
Thalai Entu 07 02 2010Thalai Entu 07 02 2010
Thalai Entu 07 02 2010
 
Hruaitu 1.1.2017
Hruaitu 1.1.2017Hruaitu 1.1.2017
Hruaitu 1.1.2017
 
Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
Rev Dr.Zairema chanchin (Khawvel Sunday School Ni)
 
Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014
Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014
Connection EBCC Bangalore Monthly Newsletter | April 2014
 
110514
110514110514
110514
 
12.02.2023 Siloam.pdf
12.02.2023 Siloam.pdf12.02.2023 Siloam.pdf
12.02.2023 Siloam.pdf
 
26.02.2023 Siloam.pdf
26.02.2023 Siloam.pdf26.02.2023 Siloam.pdf
26.02.2023 Siloam.pdf
 
EBCC Bangalore | Connection July 2014
EBCC Bangalore | Connection July 2014EBCC Bangalore | Connection July 2014
EBCC Bangalore | Connection July 2014
 
Yma wnl 12 19-10
Yma wnl 12 19-10Yma wnl 12 19-10
Yma wnl 12 19-10
 
Yma wnl 11 12-11
Yma wnl 11 12-11Yma wnl 11 12-11
Yma wnl 11 12-11
 
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015   Kohhran ThurinPuitling SS Zirlai 2015   Kohhran Thurin
Puitling SS Zirlai 2015 Kohhran Thurin
 
Hruaitu 8.1.2017
Hruaitu 8.1.2017Hruaitu 8.1.2017
Hruaitu 8.1.2017
 
Bma 7th o ct
Bma 7th o ctBma 7th o ct
Bma 7th o ct
 
Bma 7th o ct
Bma 7th o ctBma 7th o ct
Bma 7th o ct
 
Connection august 2012
Connection august 2012Connection august 2012
Connection august 2012
 
V E N G L A I 28. 11. 2010
V E N G L A I  28. 11. 2010V E N G L A I  28. 11. 2010
V E N G L A I 28. 11. 2010
 

More from Lehkhabu Khawvel

Suu kyi International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi  International Awards, Honors & AppointmentsSuu kyi  International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi International Awards, Honors & AppointmentsLehkhabu Khawvel
 
Nelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & AppointmentsNelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & AppointmentsLehkhabu Khawvel
 
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1stMizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1stLehkhabu Khawvel
 
Thlarau mi Pu chawngkhupa
Thlarau mi Pu chawngkhupaThlarau mi Pu chawngkhupa
Thlarau mi Pu chawngkhupaLehkhabu Khawvel
 
Rilru HrisĂȘl by Dr. Lalhrekima
Rilru HrisĂȘl  by Dr. LalhrekimaRilru HrisĂȘl  by Dr. Lalhrekima
Rilru HrisĂȘl by Dr. LalhrekimaLehkhabu Khawvel
 
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. LianzualaAn Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. LianzualaLehkhabu Khawvel
 
Albert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San LwinAlbert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San LwinLehkhabu Khawvel
 
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu MukaSolfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu MukaLehkhabu Khawvel
 
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod BookroomEsopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod BookroomLehkhabu Khawvel
 
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. ZaikimaHlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. ZaikimaLehkhabu Khawvel
 
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DDHistory of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DDLehkhabu Khawvel
 
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. ZaithangaTuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. ZaithangaLehkhabu Khawvel
 
Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna
Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna
Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna Lehkhabu Khawvel
 
Catacomb Martarte- By: Chawngzika
Catacomb Martarte- By: ChawngzikaCatacomb Martarte- By: Chawngzika
Catacomb Martarte- By: ChawngzikaLehkhabu Khawvel
 
Burma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. Bawla
Burma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. BawlaBurma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. Bawla
Burma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. BawlaLehkhabu Khawvel
 
Kohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. Lalchhuanliana
Kohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. LalchhuanlianaKohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. Lalchhuanliana
Kohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. LalchhuanlianaLehkhabu Khawvel
 
Sir Alex Ferguson- History of 20 Years
Sir Alex Ferguson- History of 20 YearsSir Alex Ferguson- History of 20 Years
Sir Alex Ferguson- History of 20 YearsLehkhabu Khawvel
 

More from Lehkhabu Khawvel (20)

Suu kyi International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi  International Awards, Honors & AppointmentsSuu kyi  International Awards, Honors & Appointments
Suu kyi International Awards, Honors & Appointments
 
Nelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & AppointmentsNelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
Nelson Mandela- International Awards, Honors & Appointments
 
K. Zawla
K. Zawla  K. Zawla
K. Zawla
 
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1stMizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
Mizo pasaltha taitesena-chanchin-ed-1st
 
Pu Tawma In
Pu Tawma InPu Tawma In
Pu Tawma In
 
Thlarau mi Pu chawngkhupa
Thlarau mi Pu chawngkhupaThlarau mi Pu chawngkhupa
Thlarau mi Pu chawngkhupa
 
Rilru HrisĂȘl by Dr. Lalhrekima
Rilru HrisĂȘl  by Dr. LalhrekimaRilru HrisĂȘl  by Dr. Lalhrekima
Rilru HrisĂȘl by Dr. Lalhrekima
 
Theology101
Theology101Theology101
Theology101
 
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. LianzualaAn Hlauhawm Tak Tak Em?  Rev. C. Lianzuala
An Hlauhawm Tak Tak Em? Rev. C. Lianzuala
 
Albert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San LwinAlbert Einstein-By: U San Lwin
Albert Einstein-By: U San Lwin
 
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu MukaSolfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
Solfa Zir Dan Bu- By: Pi Zaii & Pu Muka
 
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod BookroomEsopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
Esopa Thawnthu Fing- By: Synod Bookroom
 
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. ZaikimaHlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
Hlawhtlinna Thuruk- 2nd Ed. By: V.L. Zaikima
 
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DDHistory of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
History of Mizo Israel- By: Dr. T. Sholomon DD
 
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. ZaithangaTuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
Tuarna Thuruk- By: Rev. V.L. Zaithanga
 
Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna
Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna
Pi Pute Tawngkauchheh- By: C. Saizawna
 
Catacomb Martarte- By: Chawngzika
Catacomb Martarte- By: ChawngzikaCatacomb Martarte- By: Chawngzika
Catacomb Martarte- By: Chawngzika
 
Burma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. Bawla
Burma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. BawlaBurma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. Bawla
Burma Prebyterian Kohhran Chanchin- By: Rev. L.R. Bawla
 
Kohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. Lalchhuanliana
Kohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. LalchhuanlianaKohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. Lalchhuanliana
Kohhran Hmasa Chanchin- By: Rev. Lalchhuanliana
 
Sir Alex Ferguson- History of 20 Years
Sir Alex Ferguson- History of 20 YearsSir Alex Ferguson- History of 20 Years
Sir Alex Ferguson- History of 20 Years
 

Recently uploaded

è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}》
è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}ă€‹è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}》
è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}》2tofliij
 
Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝
Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝
Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝soniya singh
 
Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...
Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...
Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...baharayali
 
Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024Bassem Matta
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachiamil baba kala jadu
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Mangal Maseeh
 
Lesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptx
Lesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptxLesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptx
Lesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptxCelso Napoleon
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Mangal Maseeh
 
madina book to learn arabic part1
madina   book   to  learn  arabic  part1madina   book   to  learn  arabic  part1
madina book to learn arabic part1JoEssam
 
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - BlessedA Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - BlessedVintage Church
 
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptxCulture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptxStephen Palm
 
black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...
black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...
black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...Amil Baba Mangal Maseeh
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Naveed Bangali
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Naveed Bangali
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiAmil Baba Naveed Bangali
 
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptxDo You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptxRick Peterson
 
FULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | Delhi
FULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | DelhiFULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | Delhi
FULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | Delhisoniya singh
 

Recently uploaded (20)

è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}》
è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}ă€‹è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}》
è‚„äžšèŻäčŠç»“äžšèŻäčŠă€ŠćŸ·ć›œæ±‰ć Ąć€§ć­Šæˆç»©ć•äżźæ”č》QćŸźäżĄ741003700æäŸ›ćŸ·ć›œæ–‡ć‡­ç…§ç‰‡ćŻćźŒæ•Žć€ćˆ»æ±‰ć Ąć€§ć­ŠæŻ•äžšèŻçČŸä»żç‰ˆæœŹă€Šă€ćŸ·ć›œæŻ•äžšèŻäčŠă€‘{æ±‰ć Ąć€§ć­Šæ–‡ć‡­èŽ­äč°}》
 
Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝
Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝
Call Girls in Greater Kailash Delhi 💯Call Us 🔝8264348440🔝
 
Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...
Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...
Top Astrologer, Kala ilam expert in Multan and Black magic specialist in Sind...
 
🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar
🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar
🔝9953056974 🔝young Delhi Escort service Vinay Nagar
 
Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024Sawwaf Calendar, 2024
Sawwaf Calendar, 2024
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
Lesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptx
Lesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptxLesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptx
Lesson 3 - Heaven - the Christian's Destiny.pptx
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
madina book to learn arabic part1
madina   book   to  learn  arabic  part1madina   book   to  learn  arabic  part1
madina book to learn arabic part1
 
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - BlessedA Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
A Costly Interruption: The Sermon On the Mount, pt. 2 - Blessed
 
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptxCulture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
Culture Clash_Bioethical Concerns_Slideshare Version.pptx
 
black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...
black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...
black magic specialist amil baba pakistan no 1 Black magic contact number rea...
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in KarachiNo.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
No.1 Amil baba in Pakistan amil baba in Lahore amil baba in Karachi
 
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptxDo You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
Do You Think it is a Small Matter- David’s Men.pptx
 
young Whatsapp Call Girls in Adarsh Nagar🔝 9953056974 🔝 escort service
young Whatsapp Call Girls in Adarsh Nagar🔝 9953056974 🔝 escort serviceyoung Whatsapp Call Girls in Adarsh Nagar🔝 9953056974 🔝 escort service
young Whatsapp Call Girls in Adarsh Nagar🔝 9953056974 🔝 escort service
 
young Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Service
young Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Serviceyoung Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Service
young Call girls in Dwarka sector 3🔝 9953056974 🔝 Delhi escort Service
 
FULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | Delhi
FULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | DelhiFULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | Delhi
FULL ENJOY 🔝 8264348440 🔝 Call Girls in Punjabi Bagh | Delhi
 

KVSS Ni-2017-MPSS-Adoniram Judson-a chanchin

  • 2. ADONIRAM JUDSON-A 2 www.mizoramsynod.org KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NI NOVEMBER 5, 2017 NAUPANG SUNDAY SCHOOL Thupui ADONIRAM JUDSON-A Ziaktu Rev. Lalsangbera SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD
  • 3. ADONIRAM JUDSON-A 3 www.mizoramsynod.org Published by Synod Literature & Publication Board for Mizo Sunday School Union Chhut khatna 2017 Copies - 6,500 (All rights reserved) Printed at Synod Press AizĂąwl - 796 001 Mizoram
  • 4. ADONIRAM JUDSON-A 4 www.mizoramsynod.org THUHMAHRUAI ‘KhawvĂȘl Sunday School Ni’-in a kum 108-na hmĂȘl a hmuh kumah Mizo Sunday School chuan thupui pawimawh leh ngaihnawm tak tak kan zir leh dĂąwn a, a lĂąwmawm hle mai. Kum 2017 KhawvĂȘl Sunday School Ni-ah hian kohhran leh ram tĂąna Sunday School hlutna leh pawimawhna hi kohhranhovin i hre thar leh ang u. Kum 2017 KhawvĂȘl Sunday School Ni-a naupang lam zir atĂąn MSSU Committee chuan ‘Adoniram Judson-a chanchin’ a thlang a. A ziaktu, Rev. LalsĂąngbera hi thusawi mi tak a nih bĂąkah ziak mi tak pawh a ni tel bawk a. Kan rawngbĂąwltu chhuanvĂąwrte zĂźnga miin missionary ropui chanchin a ziak hi a inhmeh hle a ni. Ani hian ngaihnawm leh tawi kim tak siin a hun takah a thupui ziah a rawn zo thei a, a hnĂȘnah lĂąwm thu kan sawi a ni. Adoniram Judson-a hi missionary ropui an sawi rĂȘng rĂȘnga hmaih ngai hauh loh tĂ»r khawpa missionary inpe leh rawngbĂąwltu ropui a ni a. Asia khawmualpuia Chanchin |ha ĂȘng chhi hmasatu mi tlĂȘm tĂȘ zĂźnga mi a ni. A nun aang hian ‘Thih thlengin rinawmin lo awm rawh...’ tih hi a takin a hmuh theih a.A chanchin chhiartu leh zirtu zawng zawngten Pathian ringtlattu Judson-anun aanghian hlĂąwkna ropuitak an chhar thar heuh ka duhsak tak zet a ni. (REV. P.C. PACHHUNGA) Executive Secretary i/c MSSU
  • 5. ADONIRAM JUDSON-A 5 www.mizoramsynod.org KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NI NOVEMBER 5, 2017 NAUPANG SUNDAY SCHOOL PROGRAMME CHAWHMA INKHÂWM Hruaitu : Asst. Superintendent i/c NPSS |antu chhiar tĂ»r : Matthaia 28:18-20 Hla sak ho : KHB 517 Mi bawrhsĂąwmte chuan ChĂąng sawi rual : PrimaryDepartment ZaipĂąwl : Beginner Department ThilpĂȘk lĂąk khĂąwm leh hlan Thupui sawi : Adoniram Judson-a chanchin |hen khatna Thupui sawitu : Asst. Leader, Junior Department ZaipĂąwl : SeniorDepartment Hla sak ho : KHB 338 Lalpa ram lĂąk tumin khawvĂȘlah CHAWHNU INKHÂWM Hruaitu : Leader, Sacrament Department |antu chhiar tĂ»r : 2 Korinth 4:7-11 Hla sak ho : KHB 532 KhawvĂȘl sum tinrĂȘng leh lunghlu ChĂąng sawi rual : Junior Department Thupui sawi : Adoniram Judson-a chanchin |henhnihna Thupui sawitu : Leader, Primary Department ZaipĂąwl : Intermediate & Sacrament Department Hla sak ho : KHB 356 Lalpa Chanchin |ha puangtute (ThawhlĂąwm hi Bial Treasurer kal tlangin Synod Office-ah pĂȘk luh tĂ»r a ni)
  • 6. ADONIRAM JUDSON-A 6 www.mizoramsynod.org ADONIRAM JUDSON-A (1788-1850) |HEN KHATNA Vawiin KhawvĂȘl Sunday School Ni-a mi ropui chanchin kan zir tĂ»r chu Adoniram Judson-a a ni. A hming hi ziah dĂąn hrang hrang a awm a, a henin Adoniram-a an ti a, henkhatin Judson-a an timai bawk.He zirlaiah pawh hian chutiangchuan kan hmang tawn zĂȘl mai dĂąwn a ni. A pianna leh an chhĂ»ngkua Adoniram Judson-a hi America ram Massachusets Biala Malden khuaah August 9, 1788 khĂąn a lo piang a. A pa hi Congregational Kohhrana Pastor, mi thiam tak Adoniram Judson (Sr.) a ni.A pa nĂȘn an hming a inanga,a hmingtĂąwpah hriat hran nĂąn a pa chu Sr. tia dah belh a ni. An hming chu inang mah se a fapa hming chu khawvĂȘlin a hre bel ta a zĂąwk a ni. A nu chu Abigail Brown-i a ni a, nu zaidam, che fel, hawihhĂąwm taka awng hĂźn, nungchang mawi tak a ni. A unaute chu Abigail Brown Judson-i leh Elnathan Judson-a te an ni. A pa hi Congregation Kohhran First Church of Malden- ah te, Wenham, Braintree leh Plymouth khuaah te Pastor a nih avĂąngin an pĂȘm kual ve hĂźn a ni. A naupan lai chanchin Judson-ahinaupangvĂąnneitaka ni.Achhan chuPathian rawngbĂąwltu nu leh pa kĂąrah a lo piang hi a vĂąnneihna pakhat chu a ni a. Chu bĂąkah Malden aangin Wenham khuaah an pĂȘm a, a naupan tĂȘt aangin danglam riauna a nei a,naupang harh tak, thil hriat chian duh mi, fing deuh mai, thil hre thei tak mai a ni. A nu leh pate zirtĂźrna avĂąngin Pathian ih mi leh Pathian thu ngaina tak a ni a, lehkhabu chhiar leh lehkha zir te chu a nuam tih zĂąwng tak a ni. Lehkha chhiar tĂ»rin a nu leh
  • 7. ADONIRAM JUDSON-A 7 www.mizoramsynod.org pate tirh luih a ngai lo va, a chhiar tam lutuk ang tih hlauvin an infiampui hĂźn. Pathian thu leh rawngbĂąwlna lam chu a nu leh pate avĂąngin a thisenin a han hnan phah hle a ni. A pa chuan Judson-a chu amah ang bawka Pathian rawngbĂąwltu leh Pathian tĂąna mi ropui tak nihtĂźr a tum tlat a, chutiang mi ni tĂ»r chuan a enkawl uluk hle hĂźn. A kal theih hmain a kuta kai kalin a hriat thiam tĂąwkin a pa chuan Pathian thu a hrilh fo a. A nu leh pain a hriat tĂ»rin Bible thu henkhat hi tlai tin ring deuh deuhin a bulah an chhiar hĂźn. Judson-a chu a pain a tĂȘt tĂȘ aanga naupang danglam tak nia a hriat avĂąngin a hun laia school ha ber nia a hriatah a kaltĂźr a, thil chi hrang hrang hi hriat chian tumin a bei ngar ngar hĂźn. Kum thum mi lek a nih laiin a nu leh pate Bible chhiar lai thu eng emaw zĂąt chu en lovin a lo sawi chhuak hĂźn. A nu phei chuan, “Judson-a hian kum thum a nihin ziak leh chhiar a thiam tawh,” a ti hiala ni. TĂ»k khat an chhĂ»nginkhĂąwmnaah a pain a fapa kum thum mi chu Bible a chhiartĂźr chhin a, a fapa lah chuan rin loh deuhin bung khat lai chu a chhiar ta mai a, a pa chuan mak a ti kher mai. Kum 8/9 vĂȘl a nihin ‘Puzzle’ (hawrawp emaw thu emaw rem dik) leh ‘Enigma’ (thil hriat thiam harsa tihdik) hi a tuipui nasa hle hĂźn. Judson-a chanchin sawitu henkhat chuan “Adoniram Judson-a Puzzle leh Enigma tih zĂźnga a ropui ber chu, missionary a nih hnua Grik awng, Hebrai awng leh Latin awng aang tea Burmese awnga Bible ha tak a rem chhuahsak thei hi a ni,” an ti hial a ni. Lehkha ziak a hmuh theih chin chu a chhiar vek a ni ber mai. Kum sĂąwm a lo nih chuan Plymouth khuaa awng zirna (grammar) school-ah a pa chuan school pĂąngngai bĂąn hnuah a luhtĂźr a. An ramah chuan Plymouth hi grammar zirnaah chuan ha bera ngaih a ni. Grik awng leh Latin
  • 8. ADONIRAM JUDSON-A 8 www.mizoramsynod.org awngte a zir a, kum 12 a lo nih meuh chuan miten harsa an tih ĂȘm ĂȘm Grik awng pawh a thiam hle tawh a ni. Chu bĂąkah Captain Morton-a bulah lawng khalh dĂąn (navigation) a zir bawk. Hetianga lawng khalh lam a zir tel avĂąng hian lawng chawlhna hmuna mite hausakziate pawh a hmu tam hle. HĂȘng a thil zir te hi missionary a nih hnu chuan a lo angkaizia a hre chiang hle a ni. Adoniram-a hian nih tum pawh a nei nasa hle. KhawvĂȘla thusawi thiam (orator) nih te, ram hruaitu (statesman) nih te, hla phuah thiam (poet) nih te leh mi ropui eng emaw tak nih ve te a chĂąk hle hĂźn. A lehkhabu chhiar hin aangin mi fak hlawh nih te, mi hmingthang ni khawpa hlawhtlin te a duh hle hĂźn. Judson-a hi naupang hrisĂȘl tak leh harh vĂąng tak a ni hĂźn a; mahse, vĂąnduaithlĂąk takin kum 14 a nih laiin thih ngam khawpin a na ta tlat mai a. A zirna pawh kum khat chhĂ»ng chu a chhunzawm thei lo hial a ni. Mahse, lehkha thiam thei tak a nih avĂąngin eng emaw hnuah chuan ha takin a zir zo ve leh ta mai a. Pastor chhĂ»ngkua aanga sei lian ni mah se, Judson- a hi ama nunah a thlamuang lo a, piantharna tak tak neiin a inhre lo. A natna chuan thui tak a inngaihtuahtĂźr a, thi mai dĂąwnin a inhria a. Mi ropuite chanchin a chhiar tawhte kha a ngaihtuah leh a, ‘Anni pawh kha an thi a, an tĂąwp a ni mai. Ka pa angin Pastor ni ila, hlimna tluantling a ni zĂąwk ang,’ tiin a ngaihtuah a. Hetia a nat vak lai hian ‘Pathian kohna’ tih loh theih loh khawpa chiangin a thinlungah he thu hi a lo thleng ta tlat mai a. “Keini min pe lovin, keimahni min pe lovin, i hming chu ropuina pe zĂąwk ang che,” tih thu hi. He thu hi a han hriat meuh chuan chau taka khuma a mu lai chu a tho ta thut nghe nghe a ni. A naupan tĂȘt laia nih a tum te kha ni thei tĂ»r chuan
  • 9. ADONIRAM JUDSON-A 9 www.mizoramsynod.org hatna te, thianghlimna te leh sakhaw mi tak nih te a ngai hle dĂąwnin a hria a. Mihring nunah hian kawng chi hnih, a ha leh ha lo, nunna thlen thei leh thihna thlen thei, mi ropui nih leh mi ropui lo nih te, hremhmun leh vĂąnram te pawh hi awm reng niin a ngaihtuah ta a. Chu kawng ha zĂąwk chu zawha, a pa anga Pathian rawngbĂąwl chu ha berin a hria a ni. Mahse, a pa anga a awm chuan a nih tum a lo suangtuah tawhte kha chĂąn vek dĂąwna a inhriat avĂąngin harsa a ti bawk si. Tichuan, a lo dam leh ta a, a nat laia a rilrua awm hĂźnte kha a lo reh leh ta a, a nat laia kum khat zirna a bahlah tawhte pawh ha takin a zir zo ve leh thei ta a ni. College-ah a lĂ»t ve ta Judson-a pa chuan a fapa tĂąna college kalna ha ber tĂ»r a ngaihtuah a. Yale te, New Haven te, Harvard leh Cambridge te aiin Rhode Island College, Providence-a kaltĂźr a thlang ta a. Kum 1804-ah Judson-a chu Providence College-ah chuan a lĂ»t ve ta a. A college kalnaah chuan a thawmhnaw hĂąk ngai man tlĂąwm hlĂźr a ha hĂźn a; mahse, a thawmhnaw te chu a fai reng hĂźn. An college-ah hian a thiam thei ber a nih avĂąngin a hiante leh an hotute mit la khawpin a awm a ni. A tĂąwpah phei chuan an college-a a thiam ber a ni ta hial a. An college hming pawh Brown University tia thlĂąk a lo ni ta. Chutih rualin college-a a hian kawmngeih tak tak mi hrang hrangte a kawp aangin a naupan laia a rilru put hmangte chu a lo inthlĂąk ta tlat mai. Pathian tĂąna inpĂȘk aiin khawvĂȘl mi lian leh mi ngaihsĂąn nih a chĂąk ta tlat mai a. A hian kawmngeih tak E-a (I-a tia lam tĂ»r, a hming pum chu Jacob Eames-a, Belfast khaw mi a ni) chu Pathian awm ring lo, sakhua leh rinna pawh Ă»l ti lo a ni a. A tĂźrah chuan Judson-a hian French mi fing, Pathian awm ring lo Voltaire- a leh a thu zirtĂźrte a ngaisĂąng ngai lo va. Mahse, a hianpa E-a chuan a nun a hneh hle a ni ang, Pastor fapa kha Pathian
  • 10. ADONIRAM JUDSON-A 10 www.mizoramsynod.org awm ring lovah a inlet a, a nun chu a danglam zo ta. Mahse, a nu leh pate kiangah chuan a nun chhĂ»ngril chu tilang lovin a thup rih a ni. Hetia a college hianpa fuh lo tak E-a nĂȘn an inkawm tĂąk zĂȘl aang hian thih hnu piah lam awm pawh a ring lo ta hial a. Anihtum te pawha danglam zo ta! DĂąnhre mi(Lawyer), lemchan bu lam (Plays) ziaktu nih te chu a chĂąk zĂąwng a lo ni ta. College lam aanga in lama a lo haw chuan a nu leh pate awngai anga ni tin awngai te, ni tin Bible chhiar te, Pathian be tĂ»ra Biak Ina inkhĂąwm te leh Pathian tĂąna thawhlĂąwm thawh te a ngai reng si a. ChĂ»ngte chu rilrua pawm si lovin an chhĂ»ngkaw awm dĂąn chu a nu leh pate zah avĂąng maiin a derin a ti ve mai mai a ni. |hian dik lo kawm ngeih chu Adoniram Judson-a tĂąn chuan a pawi hle mai. Mahse, tluang takin college chu a zir zo ve ta a ni. Plymouth khuaah school a hawng College a zir zawh hnua kum 19 a lo nih chuan hna eng emaw ber thawh ve a duh ta a. Ruahmanna ha tak pawh nei chuanglovin an khua Plymouth-ah chuan schoola din ve tawp mai a, a hmingah ‘Plymouth Independent Academy’ a vuah a. He school hi kum khat bĂąk a enkawl zui ta lo. Hmeichhia, nulate tĂąna awng zirna a ni a. Headmaster ni chungin Text Book ha tak pahnih a ziak hman a, chĂ»ngte chu - ‘Elements of English Grammar’ leh ‘The Young Lady’s Arithmetic’ bute a ni. Hun rei lo te chhĂ»nga a thiltih hlu tak hian amah pawh a tilĂąwm hle a ni. A lehkhabu hnuhnung zĂąwk a ziah zawh hnu chuan an in chhuahsana New York lama zin chhuah a tum ta a. Kum 20 a tlin champha, August 9, 1808-ah chuan a school din pawh chu a titĂąwp zui ta bawk. Tichuan, Brown University- ah zirna sĂąng zĂąwk a chhunzawm leh ta a ni.
  • 11. ADONIRAM JUDSON-A 11 www.mizoramsynod.org Tum nei lovin a zin Adoniram Judson-a chunga a pa beiseina chu a la pĂąngngai reng tho a. |um khat chu an chhĂ»ngkuaa zanriah an kĂźl ho laiin a pa chuan, “I bei nasa a, i ti ha hle mai. Thil dang chawlhsan rih la, Pastor hna zira i luh hmain thil chinchĂąng te hriat zau nĂąn zin chhuak vĂȘl rih la i tĂąn a ha ang,”a ti a. Judson-a chuan a rilru leh a pa rilru awm dĂąn inan tawh loh nasatzia chu hreh hle mah se, a pa bulah chuan a sawi chhuak ta vek mai a. An fapa ngei mai Pathian ring lo a ni ta tih an hriat chuan a nu leh pate rilru chu a na ngei mai. A nu phei chu a ap chhuak hial a ni. A fapa tĂąn nasa takin ap chungin a awngai hĂźn a. Judson-a pawhin a chhĂ»ngte nĂȘn an inhmuh dĂąn a hrang ta hĂ» leh an rilru a tina chuan a nun pawh a tihrehawm hle mai. Hetiang avĂąng hian khawvel thil hmu zau ve tĂ»ra zin khawthawn a duh a, a sakawr chunga chuangin khawthlang lam panin tum mumal nei lovin a zin chhuak ta a. Hlim taka zin chhuak ni mah se, a rilru chhĂ»ngrilah chuan a hlim thei lo. New York khawpuiah lemchang pĂąwl te a zui a. Boston khua te, Worcester leh Sheffield khuate a fang kual vĂȘl a. Sheffield-ah hian a pa unau,Pastor hnathawk Ephraim- a a awm a, chutah chuan a sakawr pawh a hnutchhiah a, zĂąn a riak a. A pa hi a awm loh lai a nih avĂąngin a aiawhtu Pastor naupang deuh a lo awm a. Chu Pastor chuan Lal Isua rawngbĂąwl nuam a tihzia a sawite chu Judson-a chuan a ngaithla a, a ngaihtuah vang vang mai a. A tĂ»kah chuan a sakawra chuangin tum nei vak lovin a chhuak leh a, lui kam khaw pakhatah a va lĂ»t a, hotel lian vak lovah chuan zan riah a dĂźl a, hotel neitu chuan in chung lam a panpui a, pindan a kawhhmuh a. “Hei chauh hi pindan ruak ka nei, lehlamah sĂąwn damlo a awm a, a rĂąk a rĂąk mai a, pawi i ti lo mai a ni ang chu,” a ti a. Judson-a chuan, “Pawi ti lo ve, a khawngaihthlĂąk a nih chu,” tiin a riak ve ta a. Chu damlo na tuar rĂ»m thĂąwm avĂąng chuan a muhĂźl hlei thei lo.
  • 12. ADONIRAM JUDSON-A 12 www.mizoramsynod.org Pindan lehlama damlo rĂ»m leh mi dang vei sek vĂąnga muhĂźl thei lo mai chu a ni lo va. A thinlungah ngaihtuahna tam tak leh zawhna chi hrang hrang a lo lĂ»t zut zut mai a. ‘Chu damlo chu a thi mai ang em? Thi tĂ»rin a inpeih ang em? Thi ta se a thih hnuah engtin nge a thlarau a awm zĂȘl ang’ tih te a ngaihtuah a. Amah ngei pawh a zin vahna lamah thi thei a ni tih a ngaihtuah chhuak a, a hma lam hun a hriat bĂźk loh chu tuin nge hria ang tih ngaihtuahna chuan a tibuai hle mai. He a thil ngaihtuahte hi a hianpa E-a khĂąn hre ve se, eng nge a ngaih dĂąn ni ang aw, tih te a ngaihtuah a ni. A tĂ»kah chuan pindan lehlama damlo chu Brown University-a mi a nih thu leh zĂźng lamah a thih tĂąk thu an han hrilh chuan a phu zawk a. An University-a a hianpa, a kawm ngeih ber E-a kha a lo ni reng mai a. Pawi tiin a indawm kun a, a hianpa chu Kristiante hmusittu, piangthar lo, Pathian awm pawh ring lo a ni si a, a lainat hle a ni. Ama hianpa ber E-a ngei kha a pindan bula thi chu a lo ni tih a hriatin mak a ti a, sawi ngaihna pawh a hre lo. A thih hnua a hianpa kalna tĂ»r a ngaihtuahin a thim hlein a hria a. A nu leh paten Pathian thu an lo zirtĂźr hin te, mittui tla chunga an awngaisak hin te chu a ngaihtuah chhuak uar uar a. DĂąrkĂąr eng emaw zĂąt chu in lamahaw tumna pawh a nei lo.A rilru pikmup chungchuan, “A bo ta, ka chĂąn ta, ka hian a nihna a tĂąwp ta! Ka hma lam tĂ»r pawh ka chĂąn ta!” a ti vawng vawng mai a ni. A han inngaihtuah nawn leh a, a pain a biak hin Pathian kha a hrechiangtawhhĂźn a.“HmuntinaawmPathian,engkim hretuPathian, thiltitheiPathiankhaanisia.ChuPathianchuan ka chunga thil lo thleng leh ka hianpa chunga thil lo thleng chu a hre sa vek ang. He Pathian hi a awm tak tak a nih chuan hetianga ka awm chhan hi eng emaw tak chu a awm ngei ngei ang. Thil zir chhuah tĂ»r ka nei ngei ngei ang,” tiin a ngaihtuah ta a. Hetianga hun hrehawm a tawh lai tak hian a
  • 13. ADONIRAM JUDSON-A 13 www.mizoramsynod.org naupan tĂȘt laia Pathian thua a nu leh paten an enkawlna rah kha a lo lang chiang hle mai. An chhĂ»ngkaw awngaina te kha a thlĂąwn lo a ni. Amah ngei pawhin Pathian ngaihsak chunga nun pawimawhzia a hre chhuak nasa hle a, pianthar duhna rilru a put phah ta a ni. Chumi hnu September 22, 1808-ah a haw ta a. A nu leh pate hnĂȘnah hotel-a a thiltawn chanchin te chu a sawichhuak a, anni pawhin an khawngaih hle. Inah chuan Bible a chhiar tluk tluk a, University-a hna a thawhte chu bĂąnsan daih a duh hial a ni.A hianpa thihna chuan ama thlarau boral ve hlauhna a siamsak nasa hle bawk. Pathian thu a zir Hun eng emaw chen rilru mumal vak lova a awm lai chuan a pa hiante mi pahnih Dr. Stuart-a leh Dr. E.D. Griffin- a te an lo lĂȘng a. Chu mite chu Pathian thu zirna Andover Theological Seminary-a zirtĂźrtu (Professor) an ni. ChĂ»ng a pa hiante chuan Judson-a rilru awmdĂąn anhriatchuan an hnĂȘna kal tĂ»rin an sĂąwm ta a. Ni rei vak lo hnu, October 12, 1808-ah chuan Andover Theological Seminary-ah chuan Special Student-in a lĂ»t ve ta a ni. Adoniram-a tĂąn chuan Andover Theological Seminary awmna khawte taktĂȘ hia hlu hle mai.Boston khawpuiaanga hlalotĂȘ,fianrialtaklehsakhawrawngbĂąwltuteawmkhĂąwmna hmun a nia.Chanchinbu leh dĂąka lehkhathawn pawh a thleng khĂąt thei hle hĂźn. He khua hian Pathianni an serh ha hle mai a, an hnathawh te chu Inrinni tlaiah an chawlhsan vek hĂźn. Mipui kal vĂȘl rĂȘng rĂȘng chu inkhĂąwm tĂ»ra kal an ni zĂȘl mai. ThĂąwm ri an hriat theih awm chhun pawh Biak In dĂąr vuak ri leh Biak Ina zai ri te a ni mai. An lehkhabu chhiar tĂ»r dang awm chhun chu Bible leh Thu inchhĂąng bu tĂȘ (Catechism) a ni mai. A nun dĂąn mak leh helna chhĂ»m zĂźngin a khuh zawr
  • 14. ADONIRAM JUDSON-A 14 www.mizoramsynod.org hnĂȘp tawh chu he Andover khaw boruak hian nasa takin a thlĂąkthleng ta. TĂ»nah chuan Pathian mi, nun danglam tak nei a lo ni ta a ni! Judson-a nun chu a lo thlamuang ta a. TĂ»nah chuan Pathian thu zirna lamah a insĂąwr bing thei ta a. A chĂąng chĂąngin an chhĂ»ngkaw awmna khua Plymouth-ah a va haw hĂźn a. A nu leh pa leh a nau Abby-a te chu amah avĂąngin hlimna sawi thiam loh khawpin an hlim ta a ni. Pathian awm pawh ring lo (atheist) hial tawh kha mi thar a lo ni ta a. Brown University-a a zir laia nih a tum leh a lo suangtuah hin zawng zawngte kha a bĂąnsan fai ta vek a. A hma lam hun lo la awm tĂ»r zawng zawng chu a ha thei ang bera Pathian tihlĂąwm nĂąn hman a tum ta zĂąwk a ni. Pathian kohna a dawng Adoniram-an Pathian thu a zir aanga thla thumnaah chuana nun tibuaitu lehkhabu pakhat‘Starat theEast’ (Chhak lam Arsi) a chhiar fuh tlat mai a. He lehkhabu hi East India Company-a Chaplain (Pastor) Dr. Claudius Buchanan-a ziah a ni. India leh khawchhak lam miten ‘Chanchin |ha ĂȘng’ an mamawhzia tar lanna bu a ni. He lehkhabuah hian Buchanan- a chuan India rama Chanchin |ha hril tĂ»ra William Carey-a a kal thu te, Serampore hmuna Mission Centre a din dĂąn te, AD 1800-ah Bengali awnga Chanchin |ha Matthaia ziak a lehlin thu te a ziak a. HĂȘng bĂąkah hian German ram aanga Missionary Schwartz-a chuan kum 50 dĂąwn lai mai India mi ringlomite hnĂȘna Chanchin |ha a hril thu te a hre bawk a, a rilru a hneh hle mai. Robert Morrison-an China rama missionary hna a thawh laia China awnga Bible a lehlinsak thu a hriat phei chuan a nun a hneh lehzual a ni. Adoniram-a chuan ‘India leh khawchhak ram dangah America ram aanga missionary inpe engati nge an awm loh?
  • 15. ADONIRAM JUDSON-A 15 www.mizoramsynod.org Kei ngei pawhin engati nge ka lo ngaihtuah ve ngai loh? Missionary Society pawh engati nge America ramah a la awm ve loh’ tih te a ngaihtuah a. Khawchhak lam ram hlaah America mi ngei missionary-a tirh chhuah an la ni ve lo chu mak a ti a. Amah ngei chu hmun hla tak, mite la tlawh pawh lohna hmuna ‘Chanchin |ha hriltu hmasa ber’ nih Ă»lin a inhre ta tlat mai a.Hetiangrilru pua a awm mĂȘklai hian a thinlungah Pathian thu langsĂąr tak pahnih a lo awm a. Jeremia 22:29 thu, “Aw leilung, leilung, leilung, Lalpa thu hi ngaithla rawh,” tih leh Matthaia 28:19 thu, “Chutichuan kal ula, hnam tina mi zirtĂźrah te siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingah chuan baptis ula,” tih thute hi. HĂȘng bĂąkah hian a pa thlarau lam nun lo kaihruai hĂźntu, Hopkins-a thusawi, “Kristianna hi khawvĂȘl ram tinah a darh chhuak ang,” tih te chu a rilruah a lian hle mai. Missionary rilru a put mĂȘk tialh zual tĂ»rin lehkhabu pakhat Burma rama India aiawha Governor General ni tawh Michael Symes-a ziah, “An account of Embassy to the kingdom of Ava” chu a chhiar fuh hlauh mai a. He lehkhabuah hian Burma ram leh an khawpui Ava dinhmun te, an hnam nun dĂąn leh an sakhaw biak dĂąn chipchiar te a lang chiang hle a. He lehkhabu a chhiar aang phei hi chuan Judson-a rilruah Burma ram kal Ă»lna ringawt a awm tawh a, chu chuan a nun a fan zo vek a ni ber mai. Class pawh a kal thei lo va, chaw pawh a ei thei lo va, a hiante room-ah a lĂȘng kual a. Mahse, Pathian thu zirna college-a zirlai a la ni si a, chuti maia kal theih a ni rih si lo. A zirlai chu theihtĂąwpin a zir ta zĂȘl phawt mai a. Kum 1809-a Final Year a zir laiin, February thla khaw vawh zual lai takin, Pathian kohna chiang tak a hre ta. An college-a hall pakhat ‘Phillips Hall’bulhnaiah nitlĂąk dĂąwna thing buk hlim vĂȘla awngai tĂ»ra a kal lai takin, “KhawvĂȘl zawng zawngah kal ula, thil siam zawng zawng hnĂȘnah chuan Chanchin |ha hi hril rawh u,” tih thu Lal Isua sawi kha a rilruah
  • 16. ADONIRAM JUDSON-A 16 www.mizoramsynod.org a ri ta tluk tluk a. A tĂąwpah chuan a nun zawng zawng Lal Isua tĂąn a hlĂąn ta a, missionary ni tĂ»rin a rilru a siam nghet ta a ni. Amah ngeiin heti hian a sawi a, “ThutlĂ»kna vĂąwr tĂąwp ka siam fel ta, ka kawngah hian harsatna nasa lo thleng pawh ni se, engkimah he Lal Isua thu min pĂȘk ropui hi ka zĂąwm ang.” Heta ang hian thih thlenga a hna tĂ»r chu Chanchin |ha hril hi a ni tih hi a ringhlel leh tawh ngai lo. Missionary tĂ»ra tirh chhuah a ni Adoniram Judson-a chu Andover Theological Seminary aanga an chawlh laiin a pate hnĂȘnah a hĂąwng a. A pa chuan, ‘Professor Dr. Griffin-a khĂąn i zir zawhah Boston Kohhrana amah puitu atĂąn (assistant pastor) a beisei che a nia,” a ti a. A nu leh a unaute pawhin chu chu ha an lo tihpui ĂȘm ĂȘm mai a. Boston khawpui lian taka Pastor la ni mai thei tĂ»ra an ngaih avĂąngin an lawm ĂȘm ĂȘm a. Duh ngei ngei tĂ»rah an ngai a ni. Mahse, Judson-a chu khawchhak lam, India leh Burma rama Chanchin |ha hril Ă»lnain a luah khah vek tawh avĂąngin a insum zo ta lo va. “Boston-ah ka awm lo vang, hla zĂąwka kal tĂ»ra kohna ka hmu a ni, ka kal ngei tĂ»r a ni,” a ti ta tlut mai a. Chu thu chuan a nu leh a naute chu a tiap zawih zawih mai a ni. Andover College-a a hian te Samuel Nott-a, Samuel Newell-a leh Gordon Hall-a te pawhin missionary-a kal ve an duh a. Missionary Society-ah dĂźlna an theh lĂ»t ta a. Kum 1811 khĂąn American Board of Commissioners for Foreign Mission (Baptist Mission Society an ni) chuan an paliin missionary tĂ»rin a thlang ta a. Bradford khaw upa John Hasselttine-a fanu Ann Haselttine-i (Nancy tia koh) nĂȘn 5.2.1812 (Ningani)-ah Pastor P.Allan-a kutah an innei a. A tĂ»k February 6, 1812 zĂźng dĂąr 11-ah Tabernacle Biak Inah Judson-a leh a hiante pathum chu nemnghehna (ordination) leh missionary ni tĂ»ra tirh chhuahna hun ropui tak an hmang zui ta bawk a ni.
  • 17. ADONIRAM JUDSON-A 17 www.mizoramsynod.org Tichuan February 19, 1812-ah chuan an pianna ram America ram chu chhuahsanin, ram hla tak, an la hmuh ngai lohnaah Krista avĂąnga hrehawm tuar tĂ»rin Caravan lawngin an chhuak ta a. He lawngah hian nupa tuak hnih Judson-a te nupa leh Samuel Kewell-a te nupa an chuang a, an nupuite ve ve hian lawng an rui a, an zin kawng hi thui an ti hle a ni. A hnudeuhahlawngdang‘Harmony’-ahanhiandangte,Gordon Hall-a leh SamuelNott-a,Luther Rice-a te an chuang ve thung. Caravan lawnga an chuan mĂȘk lai hian Adoniram-a hian Grik Bible Thuthlung Thar chu sĂąp awnga lehlin hna a thawk an mawlh mawlh reng bawk a ni. Judson-a India ramah Thla li chuang zet buaina leh harsatna tam tak an tawh hnuah Calcutta lawng chawlhna an thleng ta hlawl mai a. An hianteho chuanna ‘Harmony’ lawng pawh rei vak lovah a lo thlengve ta bawk a. Hlim takin Baptist misionary lo awm tawh sate nĂȘn an inhmu a. India rama missionary hmingthang William Carey-a pawhin a rawn tlawh a; a thawhna hmun Serampore College lamah a hruaiphei nghe nghe a ni.William Carey-a bula an awm lai hian Carey-an a fapa Felix Carey-a, Burma rama kum li lai lo awm tawh chu mission hnaa a beidawn avĂąnga a hna a bĂąnsan mai tĂ»r thu te a lo hrilh a. Tin,hetiaachĂąmchhĂ»nghianthilhranghrangavĂąnginAmerica rama Congregation Kohhran, anmahni tĂźrtu Mission Board nĂȘna an inzawmna tihtĂąwp a Ă»l ta a. America Baptist Mission Society te chuan an chĂąwm zui ta zĂąwk a. Judson-a te chuan sawrkĂąrah Indiarama Hindu-hozĂźngaChanchin|ha hrilphalna an dĂźl a, beiseina sĂąng tak nĂȘn a rem hun tĂ»r hlim takin an nghĂąk a. Mahse, East India Campany hotuten India ramah Chanchin |ha hril an phalsak ta lo a ni. Thla hnih chuang Ăąwrh chauh an la awm tihin sawrkĂąr thupĂȘk khauh tak mai, “India ramah Kristian missionary-te
  • 18. ADONIRAM JUDSON-A 18 www.mizoramsynod.org awm phal a ni lo. In chuanna lawngah haw leh tĂ»r a ni,” tih thu an hria a, a beidawnthlĂąk hle mai. An chhuahsan tawh America rama haw leh ngawt chu Pathian hruai tum dĂąn a nih an ring bawk si lo. India ram hmun danga vah vĂȘla rawngbĂąwlna tĂ»r zawn chawp te pawh an dĂźl hĂźn. Mahse, awm zui zĂȘl tĂ»ra an dĂźlna rĂȘng rĂȘng phalsak an ni si lo. Chutianga awm reng ai chuan Mauritius rama kal an tum ta zĂąwk a. Mauritius lam kal tĂ»r lawng an chĂąng a, an hmu lawk theibawksi lo.NiengemawzĂątannghahhnu chuan Mauritius lama kal tĂ»r lawng ‘Creole’ an tih chu a awm ta hlauh mai a. Mahse, chu lawnga kal phalna an dĂźl pawh chuan sawrkĂąr thuneituten an phalsak ta chuang lo a ni. Mahse, missionary tĂ»ra inpe tawh, beidawng ve mai duh lo Judson-a te hianho chuan lawng captain hnĂȘnah passport nei lova kal an dĂźl ta tawp mai a. Captain chuan, “Lawng chu a awm alĂąwm, in duh leh chuang ula; mahse, a mawh ka phur lo vang,” a ti a. Tichuan, an bungraw neihte nĂȘn lawngah chuan an lĂ»t ta a. ZalĂȘna inngaiin an kal ta a. Rei vak lo hnuah sawrkĂąr mi tirhin an lawng chu a rawn pan a, thu ha rawn hrilh tĂ»ra an beisei laiin chu lawnga an kal chu phal a nih ve loh thu a lo ni zĂąwk si. Lawng captain chuan vaukam khualbĂ»kah a hnutchhiah a, a kalsan ta a. Chutia beidawng leh hrehawm taka an awm lai chuan Judson-a hnĂȘnah lehkha a lo thleng a, Creole lawnga kal phalna a lo ni ta thung a. LĂąwm takin anmahni ni thum lai kalsan tawhtu Creole lawng chu bungraw phur chi lawng tĂȘin an Ă»m a, vĂąnneihthlĂąktakinlawngchawlhnahnuhnungberaan lochĂąwl lai chu an va nangchĂźng ta a. Rei tak, harsatna sawi sĂȘn loh an paltlang hnuin Mauritius chu an thleng ta hlawl mai a ni. Mauritius aangin Burma ramah an kal Mauritius hi Isle of France, France thliarkĂąr tia sawi a ni hĂźn. He hmunah hian missionary lĂ»t an la awm ngai lo va. An
  • 19. ADONIRAM JUDSON-A 19 www.mizoramsynod.org ram hotute hnĂȘnah chuan American missionarylo lĂ»tte chu lo en chĂźk hle tĂ»ra hrilhtu an awm a. An tĂąn a rĂąlmuang lo hle tih an hriatin Chanchin |ha hrilhna hmun remchĂąng ni lovin an hria a. An hiante kha a hen an thi a, a hen an kĂźr leh a, a hen Ceylon (tĂ»na Sri Lanka)-ah an kal bawk avĂąngin tĂ»nah chuan an nupa chauh an ni ta. Ram danga kalna tĂ»r zawnga thla hnih vĂȘl rĂąli taka an nghah leh hnuah Burma lama kal tĂ»r lawng ‘Georgiana’ an tih chu an hmu ta hlauh mai a. TuifĂąwn leh thlipui nasa tak leh hringei hlauhawm takte awmna paltlangin an chuanna lawng hlui tak ‘Georgiana’ chuan Burma ram Rangoon chu ni 13.7.1813 khĂąn a hruai thleng ta. America ram an chhuahsan aanga kum khat leh thla li chuang zin kawng rĂąli leh hrehawm, sal anga man te, hnawh chhuah leh vĂąkvai an nihna te chu a lo tĂąwp ta a ni.
  • 20. ADONIRAM JUDSON-A 20 www.mizoramsynod.org |HEN HNIHNA Myanmar (Burma) rama a rawngbĂąwlna Burma ram hi ram ha tak, ram leilung hausa tak ni mah se Kristian sawi tĂ»r an awm vak ngai lo va. A mi chĂȘng tam ber chu Buddhist an ni a, Buddhist Temple bĂąk chu Kristiante Biak In hmuh tĂ»r a awm lo. An sakhaw zirtĂźrna anga Buddha hniakhnung zuia dĂąn zawm kim chu tu mahin an beisei phĂąk lo tih hriain Judson-a chuan Chanchin |ha hrilh theih hlĂąn a nghĂąkhlel hle a ni. Rangoon-a an luh hian khaw hungna pĂąwn lamah William Carey-a fapa, Felix Carey-an Mission in lian pui mai, mawi danglam tak, pindan zau tak leh huan nuam tak mai nei a lo sakah chuan an lĂ»t ta a. Felix Carey-a hian Burma ram khawpui Ava-ah Mission rawngbĂąwlna neih tuma a va awm bo lai a ni a. Mission in a sak hi a la zo chiah lo va, a awmna hmun hi rannung a tamin a hrisĂȘl lo hle mai a. RĂ»kru leh mi sual lakah a him tĂąwk lo hle mai bawk a. Mahse, inbenbelna remchĂąngawm chhun a nisi a, cheiha mawlh mawlh chungin an luah a ngai ta rih a ni. Ava-ah hian Felix-a chu sawrkĂąrin hna ha tak an pe nghe nghe a. Mahse, eng mah ti mumal lovin India ramah a hawsan leh ta thut si a. Judson-a te nupa kutah a in sak leh enkawl hna zawng zawng chu a hlĂąn zui ta nghe nghe a ni. Judson-a te nupa hi Felix Carey-a chungah an innghah tehlul nĂȘn, tĂ»nah chuan mihring lama rinchhan tĂ»r dang an nei ta lo. Pathian chauh rinchhanin huaisen takin an kawngtĂ»r chu an dap chawp a ngai ta a ni. Rangoon (Yangoon) an thlen tirh hian an nupain harsatna chi hrang hrang - awng thiam loh te, sik leh sa inthlĂąk vĂąnga natna te an tĂąwk hĂźn. Mahse, rilru hnual nĂąn hmang lovin an hmabĂąk tih tĂ»rah an rilru an pe zui zĂȘl hĂźn.
  • 21. ADONIRAM JUDSON-A 21 www.mizoramsynod.org AnrawngbĂąwlnatĂ»ra pawimawhhmasabernia anngaih chu a ram mite awngzir a ni. |awngzirtĂźrtu atĂąn UOungmen- a an ruai a. |awng eng mah inhre tawn lo ve ve han inzirtĂźr chu a sĂąwt lo hĂźn hle. Zaizir leh thil an hriat duh khawih pah chawp zĂȘlin - chaw, thing, thlai, dawhkĂąn tih te an zir chawp zĂȘl a. Ni tin dĂąrkĂąr sĂąwm pahnih an zir hĂźn. Taima taka Burma awng an zir hnu chuan an lo thiam ta hle mai a. A sawia sawi an thiam hnuah a chhiar leh ziah lam an zir leh a. Ngawrh taka an zir avĂąngin an thiam leh ta thuai a. Hetih lai hian, Judson-a nupui Nancy-i chuan an ram hotu lian leh khawpui mi hmĂȘlhriat neih tumin a lo bei ve char char a. Khawtual mite nun dĂąn mil zela nun an tum avĂąngin mi narĂąn zĂźngah an awm tam hle a ni. Burma rama kum hnih an awm hnu chuan Nancy-i chuan fapa duhawm tak a hring ta a, a hming chu Roger William Judson a ni. An nun dĂąn hrehawm tak kĂąra tihlimtu naute an neih tĂąk avĂąngin an hlim ĂȘm ĂȘm a. Mahse, thla riat mi lek a nih laiin naute duhawm Roger Judson-a chu a thi ta mai a. Chutiang vĂąnduaina chu tĂąwk mah se, he missionary nupa hian rilru hnual nĂąn hmang mai lovin, an vĂąnduaina chu Pathian hnaih lehzual nĂąn an hmanga. An hma lĂąkna lamah chuan dĂąrkĂąr tam zĂąwk ni tin rim takin an thawk ta zĂąwk a. Chu mai bĂąkah Rangoon Viceroy te nupa nĂȘn an inhian hatna kawng a lo inhawn phah ta a. Hemi avĂąng hian mi sual laka vĂȘn himna an hmuh phah ta bawk. An lusĂ»nna chu an chunga thil ha a lo thlenna hmanrua a ni ta a ni. Judson-a chuan rim taka an awng a zirna lamah mit nĂą leh lu nĂą hrehawm tak a nei a. Buaipui ngai khawpin a lo awm ta a. A dam thei ta rĂȘng rĂȘng lo mai a. Chutih laiin America aangin missionary thar Mr. Hough-a (Pu Hof-a) te nupa an lo thleng ve ta. Mr. Hough-a hi khĂąwl chhut thiam tak mai a ni a. Calcutta lama Judson-a hianten lehkha chhutna khĂąwl an rawn thawn nghĂąl bawk a. He khĂąwl hmang hian Judson-a lehkhabu ziah tum te an chhu thei dĂąwn ta a. Anni nupa lo
  • 22. ADONIRAM JUDSON-A 22 www.mizoramsynod.org thleng hi Judson-a tĂąn a lĂąwmawm ĂȘm ĂȘm a, a natna pawh a lo dam leh ta bawk a. |awng an thiam tawh avĂąngin Judson-a chuan Burma awngin Kristian Sakhaw thlĂźrna bu te, Thu InchhĂąng bu te, |awng Zirna (Grammar) bu te, Gospel Tract te a ziak a, a hianpa chuan khĂąwlin a lo chhu zĂȘl a. Chanchin |ha Matthaia ziak pawh a letling a, Burmese-te tĂąn an awng ngeia Bible pum pui lehlinsaka chhutsak chu a tum ber a ni. Hemi tihlawhtling tĂ»r hian hna dang thawk chungin a bei ngawrh hle a ni. An lehkhabu chhuahte chu mi tam takin an lo chhiar a, Isua chanchin hretu an lo awm ta tih an hriat chuan a lĂąwm hle a ni. |awng a thiam chian hnu chuan mipui hmaah thu sawiin rawng a bĂąwl tak tak thei an ta a. A ram mite tĂąna angkai tak tĂ»r English-Burmese Dictionary pawh a buatsaih an ta bawk. England leh Burma an indo dĂąwn tih thu an sawiavĂąngin ram boruak a rĂąlmuang lo hle a. Pu Hough-a te nupa chu America-ah an haw ta a. Rei vak lo hnuah missionary dang Mr. Coleman-a te nupa leh Mr. Weelock-a te nupa an rawn thleng ve thung a. Mission inah chuan chĂȘp takin chhĂ»ngkaw pathum an chĂȘngta a ni. An chĂȘnna inah chuan tlawhtu inlĂȘng an nei ve ta fo mai a. Room pakhat chu inkhĂąwmna in (Chapel) atĂąn an hmang a. An inlĂȘngte hnĂȘnah chuan a remchĂąng ang angin Pathian thu an sawi hĂźn. Mahse, chutianga in lama Pathian thusawi leh mi narĂąn khawlaia lĂȘngte han kawm vĂȘl chu Judson-a chuan a duh tĂąwk hauh lo. A ram mite nun dĂąn zia hmanga thuhril theih dĂąn kawng a ngaihtuah reng a. Buddhist-ho temple ropui tak, Shwe (Sui) Dagon Pagoda an tih mai pan tĂ»ra mipui kal vĂȘl an tamzia a hmuhin, chumi kawngpui kam remchĂąnga in lian sak chu a tum ta a. Burma ram chu a lum ĂȘm avĂąngin hnathawktu rĂȘng rĂȘngin zĂźng ni chhuah hma aangin chhĂ»n dĂąr 10 thleng hna an thawk a.
  • 23. ADONIRAM JUDSON-A 23 www.mizoramsynod.org ChhĂ»n khaw lum zual lai zawng zawng chuan an hnathawh chawlhsanin khaw chhĂ»ngah in lianpui, a bang nei mang lo, a chung zĂąr hlim duai mai an sakah chuan an inkĂąwm hlim hĂźn a. Chutiang In lian chu Zayat (zai-at) an ti a, vĂȘng hrang hrangah hmuh tĂ»r a awm hĂźn. Khaw chhĂ»ng mite thil tih khĂąwm ang chi rĂȘng rĂȘng chu Zayat-ah vek an ti hĂźn. Judson-achuan chutianga in liana kal khĂąwm chu Burma rammite nunzemilaChanchin|hahrilnaatĂąn remchĂąngdĂąwn hlein a hre ta a. Ama sum sĂȘngin Buddhist biak in panna Pagoda Road kawng kamah Zayat chu April 4, 1819-ah a din ve ta. Chu inah chuan Judson-an thu a sawi a, thil hrang hrang a lo zirtĂźr bawk a, sakhaw chungchĂąnga an zawhna te a chhĂąng hĂźn. A nupui Nancy-i chuan tlai lamah hmeichheho chu a lo kĂąwm ve thung a, angkai takin an hmang zui ta zĂȘl a ni. Kum ruk chhĂ»ng chu ringthar pakhat mah siam lovin rim tak leh beidawng miah lovin rawng an bĂąwl a. Zayat-a a thusawi ngun taka lo ngaithlatute zĂźngah kum 35 mi, pa rethei tak, chhĂ»ngkua pawh nei tawh lo, a hming Maung Nau chuan thusawi a ngaithla uluk hle tih an hria a. Vawi tam tak thu ngaithlain a lo kal hĂźn. Nikhat chu, chutiaan inkhĂąwmnaah chuan Maung Nau- a chuan Isua ringtu a nih thu amah ngeiin a puang chhuak ta a. Vawi tam tak inkhĂąwmnaa a kal hnu chuan Krista khawngaihnain a nuna thu a sawi avĂąngin baptisma chantĂźr tĂ»rin Judson-a a ngĂȘn a. Anmahni anpuia an hnĂȘna chĂȘng ve tĂ»rina dĂźlbawka.Mahse,Burmaram boruaka thlĂźrin baptisma chantĂźr an hmanhmawh thei lo. Ava khawpuia lal thar Bagyidaw-a a lo nih tĂąk hnu, ram chhĂ»ng boruak a rĂąlmuan laitakin, June27,1819-ahMaungNau chubaptisma anchantĂźr ta a ni. Ani hi Burma rama Kristian hmasa ber a lo ni ta. Rei vak lo hnuah Maung Thahlah leh Maung Byaay ten November 7,1819-ah baptisma an changve leh bawk.|hahnemngai taka
  • 24. ADONIRAM JUDSON-A 24 www.mizoramsynod.org rawng an bĂąwl zĂȘl avĂąngin Pathianin mal a sĂąwm a, ringtu puitling 15 leh naupang tlĂȘm tĂȘin an belh ta bawk. Lalpa Zanriah Sakramen an kĂźl pawhin Burma mi Kristiante nĂȘn an kĂźl ho ve thei ta a ni. Chutianga thil a kal tluan mĂȘk lai chuan an ram khawpui Ava-ah lal thar sual tak a awm tĂąk avĂąngin a thuhrilna in (zayat)-ah mi an lo kal ngam ta lo va. Judson-a chuan sawrkĂąr phalna neih thuai chu ha bera a hriat avĂąngin an ram lal hmu tĂ»rin Ava khawpuiah a hianpa Coleman-a nĂȘn an kal ta a. Ava khawpui chu Rangoon aanga mĂȘl 300 zeta hla a ni a, thla khat chhĂ»ng lawngin an kal a ni. Milem an biakna in sĂąng bera an lĂąwn lai chuan, “HĂȘng milembiaknainte hiIsuabiakna inah a la chang ang a, hĂȘng Buddha biakna hla thu chhamte hi Kristian hlain a la Ă»m bo vang,” tiin Judson-a chuan a sawi mawlh mawlh a ni. Burma ram lal hnĂȘnah chuan Bible paruk pĂȘk an tum a, sakhaw zirtĂźrna thusawi phalna an dĂźl bawk a. Lal chuan a phal lo chiang hle mai, an Bible pawh chu a la duh hek lo. An thil dĂźl chu an hlawhchham ta a, beidawng takin Rangoon lamah an kĂźr leh ta a. Ava khawpuia an awm dĂąn Judson-a chuan a diary-ah heti hian a ziak a, “Lal hmu tĂ»rin ni thum chhĂ»ng ni sa tak hnuaiah kein ni tin mĂȘl riat kan kal a, chutianga kan va kalna rah chu a ha thei ang ber a ni,” tiin. Keini ni ve ta ila chuan, “Kan va kalna chu eng mah lo a ni, a beidawnthlĂąk hle mai,” tiin kan ziak mai Ăąwm e. Mahse, Judson-a chuan an thiltih rĂȘngrĂȘngah chuan Pathianin antĂąna ha a tih ang berin a hruai niin a ring tlat zĂȘl a ni. Rangoon an thlen hnu chuan an hian Kristiante hnĂȘnah an hlawhchham dĂąn kimchang an han hrilh a. An zin bo chhĂ»ng zawngin hĂȘng ringtute hi rinawm takin an lo awm a ni. Rangoon-ah chuan a langa Kristiana la inpe si lo, a rĂ»ka Lal Isua chanchin ngaihventu thar an awm zĂȘl a.
  • 25. ADONIRAM JUDSON-A 25 www.mizoramsynod.org Engtikah emaw chuan an ram lal pawhin Kristianna chu a dang hlen thei lo vang a, Kristian sakhua hi a la darh zĂȘl ang tih an ring tlat a. Kohhran iak hlim pawh chu zawi zawiin a hang ve tial tial a ni. Burma ram thuneituten Kristianna an dodĂąl nia a lan zĂȘl avĂąngin missionary Coleman-a leh a nupui chu Arakan lamah an kal ta a. Judson-a te nupa chu Rangoon-ah an awm chhunzawm ta zĂȘl a. Mahse, a hma lam angin langsĂąr takin an che ngam ta lo va. A rĂ»kin an hnĂȘna lo kalte chu Lal Isua chanchin an lo hrilh hĂźn. Hetih chhĂ»ng hian Judson-a chuan Bible lehlin leh Burma dictionary tĂ»r siamin nasa takin an a la hĂźn. LangsĂąr lo taka kum hnih chhĂ»ng rawng an bĂąwl mĂȘk laiin a nupui Nancy-i chu a dam thei ta lo va. America lamah inenkawl tĂ»rin a kaltĂźr a. Thla li lai mai a nupui tel lova a awm lai chuan amah tlawhtute hnĂȘnah thu a zirtĂźr a, Bible lehlin hna ngawrh takin a thawk reng bawk hĂźn. Chutih lai chuan, missionary thar damdawi lam thiam Dr. Jonathan Rice-a leh a nupui leh an fa pakhat nĂȘn an lo thleng ve ta bawk a. He missionary doctor lo thleng hi mi tin hriatah a thang chak hle. An khawpui Ava-a an lal ber pawhin chu chu a lo hre nghĂąl a, amah hmu tĂ»rin a ko ta a. Judson-a te nupa leh Dr. Rice-a chu lalhmu tĂ»rin an kal ta a. Lawnga an kal laiin Burma leh England inkĂąr boruak ha lo a chhuak thut a. Ava khawpui an thlen chuan lalin hmun a pĂȘkah ni rei lo te chhĂ»ngin in te tak tĂȘ an sa a, chu in chĂȘp takah chuan an pathumin an khawsa ta a ni. Chutih lai chuan thu thang mak tak an hre ta a, “Rangoon chu English miten an la ta,” tih thu a lo ni a. Ava khawpuia English mi awmte avĂąng a nih ringin Judson-a chu EnglishmitetĂąna enthlatuahanpuha,anmantaa,anbungrua zawng zawng pawh sipaiin an lĂąksak vek a ni. A tĂąn chhĂ»ng hian Nancy-i pawhin fanu duhawm tak a nei a, harsa takin a
  • 26. ADONIRAM JUDSON-A 26 www.mizoramsynod.org lo enkawl a. Judson-a chu thi tĂ»ra an tihte tĂąnna hmunah an dahta a.Nancy-ichuanhuaisen takinGovernorhnĂȘnah a pasal chhuah theihna tĂ»rin a dĂźl hĂźn. A tĂąwpah chuan tĂąn in hmun dang, pĂąwn lama hulhliap neiah an sawn ta a. Ni tin Nancy-i chu a pasal chaw pe tĂ»rin a virbuaitheihlehĂźn.AreideuhhnuahpheichuanchuanNancy- i chuan tĂąn in pĂąwnah mau hmangin bĂ»k tĂȘ sak a dĂźl a; mahse, an phal lo va. TĂąng vĂȘngtu pindan pakhat rim chhe tak leh chĂȘp takah a naute nĂȘn, Burma naupang pahnih a awmpuite nĂȘn an chĂȘng ta a. A naupang awmpui pakhat phei chuan zawnghri (smallpox) a vei a, Nancy-i chuan harsa tak leh buai takin a enkawl dam hrĂąm a ni.A nau neih hlĂąnin Nancy-ichuan Judson-a chu a tlawh mumal thei lo reng a. Chutih chhĂ»ng chuan a pasal chu thi lek lekin tĂąn inah a lo dam lo va. Buai tak chungin a enkawl dam leh thei hrĂąm a, a lĂąwm hle mai. Hrehawm taka kum khat leh thla kua a tĂąn hnu chuan Judson- a chu tĂąn in aangin an chhuah ve thei ta a. Lung ina a tĂąn chhĂ»ng zawngin Thuthlung Thar bu pawh hrehawm tuar chungin a letling chhunzawm zĂȘl a, a hrehawm tuar pawh thil ha tih nĂąn a chantĂźr a, chu chu hrehawm tuar dĂąn ha ber niin a hre hĂźn a ni. TĂąn in aanga a chhuah hnuin Rangoon lamah boruak a rĂąlmuan loh avĂąngin Burma rama British-ho awmhmun khuarna thar Amherst hmunah an awm ta thung a. Heta an awm lai hian missionary hna pawh an thawk chhunzawm leh theita.Burma-English DictionarylehBiblepum puilehlinpawh a chhunzawm leh thei ta. Burma sawrkĂąr leh English-ho inremna thuthlungtihfel a ngai a.Missionary-ten Burma rama zalĂȘnna an neih ve theih nĂąn sawrkĂąr lama hma lĂąk Ă»lin a hria a, Ava khawpui lamah a kal leh ta a. Rei lo tĂȘ zin tĂ»ra inngai chu rei tak a chĂąm a ngai ta tlat mai. Ava khawpuia a chĂąm chhĂ»ng hian a nupui duh tak Nancy-i chu khawsikin a
  • 27. ADONIRAM JUDSON-A 27 www.mizoramsynod.org nĂą a, rin loh takin a thi ta thut mai a. A fanu thihsan Maria-i pawh chu Judson-a lo haw leh hnu thla thumnaah a thi ve leh ta bawk a. Amah chauhin Judson-a chu a chĂȘnna inah a awm ta a ni. Amherst hmuna awm chu rĂąlmuang hle mah se Judson- a chuan Burma mite zĂźnga rawngbĂąwl chu Pathianin a kohna ni zĂȘla a ngaih avĂąngin, Nancy-i thih hnu chuan Moulmein khaw lamah a kal ta a. He hmunah hian hian missionary Pu Wade-a te nupa chu an lo thawk a. Judson-a leh Pu Wade-a te nupa chuan Zayat an siam ve leh ta a. Mi tam takin an thu zirtĂźrna an rawn ngaihven a, Chanchin |ha an hrilh a, ringtua inpe pawh an neih belh zĂȘl a. Kohhran duhawm tak tak a ding ta zĂȘl a ni. Mahse, Rangoon chhuahsan rei chu a ha lovin a hria a, Rangoon lamah a kal leh ta a. SawrkĂąr lamin a hnathawhapiangan dodĂąlzĂȘla.ChutichungpawhinKristiante chu a rĂ»k tein a tichak a, a zirtĂźr zĂȘl hĂźn. A thu ziah te a rĂ»kin a sem darh zĂȘl a, China ram aanga lo kalte pawhin a thu ziah (Gospel Tract) chu an dĂźl hĂźn. Judson-a chuan ngawih a Ă»l hunah pawh ngawi rengin rawng a bĂąwl a. Bible Tract tam zĂąwk chu a rĂ»kin a sem reng a, Bible lehlin hna pawh rim takin a thawk chhunzawm reng a ni. Rangoon-a a awm mĂȘk laiin Moulmein hmuna missionaryBoardman-a chu a thih thut avĂąngin chumihmuna rawngbĂąwl tĂ»rin a kir leh a ngai ta. Karen-ho zĂźngah te a zin kual a, hmun tam takah kohhran a phun bawk a. Thuthlung Hlui lehlin hna pawh a bei ngawrh lehzual a ni. Kum1834 April thlaah Boardman-a nupui thihsan,Sarah Boardman-i nĂȘn chuan an innei leh a. Fanu Abbie-i leh fapa pahnih Adoniram-a leh Elnathan-a te an nei leh a ni. Judson-ahiBurmese-ho zĂźngathawktumainilovinKaren hnam zĂźnga rawngbĂąwltu hmasa ber a ni bawk. Kum 1827
  • 28. ADONIRAM JUDSON-A 28 www.mizoramsynod.org khĂąn Karen mite zĂźngah rawng a bĂąwl an a. Ava khawpuiah Karen mi sala an man Ko Tha Byu chu a tlan (chhan chhuak) a, a rawngbĂąwl zĂȘlna atĂąn ani hi a angkai hle a ni. Judson-an baptisma a chantĂźr hnuah a chipuite awmna Salween lui dung ram hnuaiah a luhchilhtĂźr a, mi tam tak ringtu an lo nih phah ta nghe nghe a ni. Missionary tum ruh Judson-a hian harsatna leh vĂąnduaina tam tak tĂąwk chungin hma a la thar reng a. Moulmein kohhranah ringtu 84 a enkawlbawk a.Hmun hrang hrangahkohhran 100laia din hmanbawk.Ringtu 8000chuang a siam hman a ni. Burma Bible pum pui lehlin nĂąn hian kum 22 lai hun a hmang. English Bible aanga letling tawp mai lovin, Hebrai leh Grik awng Bible chu rinpui berah hmangin sĂąp awng Bible dang te nĂȘn a siam rem a. Mission hna dang Ă»l tam tak thawk chungin ni tin Bible chĂąng 25-30 chu a dik thei ang bera lehlin a tum ngar ngar hĂźn. Thuthlung Hlui bu pum pui chu January 31, 1834-ah letling zovin Pathian kutah a hlĂąn a, Thuthlung Thar bute nOna a ennawn hnuhnung ber chu February 1839-ah Calcutta lama chhut tĂ»rin a thawn fel thei a ni. Kum 1840-ah chuan mipui chhiar theih tĂ»rin chhuah a ni ta a ni. Moulmein-ah thuhrilna in, Zayat a din thar leh a, ni tin a thusawi ngaihventute a kĂąwm hĂźn. Ringtua a siam henkhatte chu thuhrila zin chhuaktĂ»rin a tĂźra. Zayat-ah pawh tĂ»k tin pakhat zĂȘl thuhril tĂ»rin a hruai hĂźn. Tlai lamah chuan ringtute a inkhĂąwmpui hĂźn. A hun hnuhnĂ»ng Adoniram Judson-a chu aw rĂąwl ha ni mah se a chuap leh a hrawk a nat fo avĂąngin a awng ha thei ta lo va. Bible bu pum a lehlin zawh hnuah Burma dictionary a bei zui leh a. English awng pawh hmang ngai mang lo khawpin Burma awng chu a thiam nĂąl hle. Mahse, a nupui Sarah-i hrisĂȘl loh vĂąngin America pana an haw rih a ngai a. An haw kawnga an
  • 29. ADONIRAM JUDSON-A 29 www.mizoramsynod.org kal laiin St. Helena thliarkĂąrah a nupui Sarah-i chu a thi leh ta mai a, chutah chuan an phĂ»m ta a ni. A fate pathum an nu ngaia ap ap te hnĂȘm chungin America ram chu an thleng a. Kum 32 lai a lo chhuahsan tawh America chu a lo danglam hle tawh mai. Kawngpui te a lo ha hle tawh a, Biak In ropui tak tak te a lo ding tawh a. Missionary Society lian pui pui a lo awm thluah tawh tih a hriat chuan a lĂąwm hle a ni. Mi tam takte duhsakna a dawng a, hmun tam takah thu an sawitĂźr a ni. Mahse, America-ah a rilru a awm nghet thei lo. Nupui dang Emily Chubbuck-i a nei leh a. An nupa chuan Burma ram bawk chu an pan leh ta. Rangoon an thlen chuan an mission in chu bĂąk leh thosiin a lo khat tih mai tĂ»r a ni a, chutiang kĂąrah chuan an awm a ngai leh ta a ni. Kristian sakhua chu sawrkĂąr lam aangin huatna a lo nasa hle mai a. An chĂȘnna inah chuan a hna la zawh loh dictionary siam chu ngawrh zĂąwkin a chhunzawm leh ta a. Mission hna lam chu eng mah a thawh hleih theih loh a ni ber mai. Pawisa hlutna a tlĂąk hniam thut avĂąng leh America lam aanga sum lo kal a tlĂȘm tĂąk bawk avĂąngin Rangoon-ah an awm reng thei lo va, Moulmein lamah an awm leh a ngai a. Burma dictionary chu a bei chhunzawm zĂȘl a, volume hnihah a hen a. A hmasa zĂąwk chu English-Burmese a ni a, chu chu kum 1849-ah a siam zo thei a. A hnuhnung zĂąwk chu Burmese-English dictionary a ni thung. Hei erawh hi chu a zo vek hman ta lo a ni. Judson-a chu a lo hritlĂąng a, a khua a sik a, a hrawk a nĂą a, a ke te a lo vĂ»ng a, chuap lam natna te, kawhalo leh santĂȘn natna ten a tlĂąk buak ta zĂȘl bawk a. A nupui Emily-i chuan a theihtĂąwpin doctor te a panpui a; mahse, eng mah a hatpui thei si lo. A hrisĂȘlna a lo tlahniam tial tial a, Mauritius- a inenkawl tĂ»ra kal hain an hria a, an kal ta a. Thui tak pawh
  • 30. ADONIRAM JUDSON-A 30 www.mizoramsynod.org lawngaan kal hmainApril 12, 1850 tlaidĂąr 4-ah Krista pasalha huaisen, missionary ropui chu Bay of Bengal tuipuia an kal laiin a thi ta a. Vuitu mumal pawh nei lovin a ruang chu tuipuiah paihin an vui liam ta nghĂąl a ni. AdoniramJudson-athih dĂąnhialungchhiatthlĂąkhlemai. A hmangaih Burma rama Kristianten an vui liam thei lo va, a pianna America rama Kristianten an thlah liam thei hek lo. A vuitute chu lawnga a chuanpui mi tlĂȘm tĂȘ an ni a, a thlĂąn ropui tak Pathianin a lo ruatsak chu Bay of Bengal tuipui zau a ni. A ruang lo hmuaktute chu tuifinriata sangha lian te an ni. Missionary ropui chu tlĂąwm taka thlah liam ni mah se, vĂąn mite chuan Lalpa Isua Krista tĂąna rawngbĂąwltu inpe zo vek chu lo lawmin, ropui takin, “BĂąwih ha leh rinawm, i ti ha e, tlĂȘm te chungah i rinawm a, tam tak chungah ka awmtĂźr ang che; i pu lĂąwmnaah lĂ»t rawh” (Mt 25:23) tiin an lo hmuak ve ngei ang. Adoniram Judson-a nun hi entawn tĂ»r hlĂźr a ni kan ti thei ang. Pathian rawngbĂąwl hna rau rauah pawh hmun nuamsaa thawh aiin Pathian hre ngai lote awmna ram hla tak leh hmun hrehawma rawngbĂąwl a thlang zĂąwk a. A theihna hluber chu Pathian hmanruaatĂąn a hlĂąnral veka ni.Engkimah dawh thei takin a tuar hrĂąm hrĂąm zĂȘl a, chhel takin a tĂąna Pathianin kawng a hawn chu a nghĂąk hĂźn. SawrkĂąr a dodĂąl ngai lo va, nun chĂȘp taka a awm pawhin a angkai thei ang berin a hmang mai hĂźn. Mi ramah ama hnam zia a phĂ»m bo va, ram mite nun zia mila rawng a bĂąwl hi a entawn tlĂąk hle a ni. Hrehawmna, lungngaihna leh manganna tĂ»r a lo thlen pawhin thil ha tihna remchĂąng atĂąn a hmang angkai hlauh zĂąwkzĂȘla,chĂ»ngharsatnatechu ainhnehtĂźrngailo.Engmahin missionary ropui Adoniram Judson-a kha Pathian rawng a bĂąwlna kawngah a tibeidawng ve ngai lo a ni. ________