10. 10THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
CHHUAHTU BOARD THUCHÂNG
Kum2016PuitlingSundaySchool zir tûrinMSSU Committee
chuan ‘Thlarau Thianghlim’ tih a thlang a. Thlarau Thianghlim
chungchâng hi kum dangah pawh a bîk taka kan la zir loh a la ni a,
hetianga kan hotuten kan zir tûra an rawn thlanghi a lâwmawm hle
mai. Ram boruakleh sûkthlêk nêna inhmeh tak zêl SundaySchool-
ah pawh hian kan zir hîn a. Kan kohhran hi Thlarau Thianghlimin
min la hruai zêl a ni tih hei hian a tichianghle mai.
Kan zirlaibu ziaktu Rev. Dr.Tlânghmingthanga hi Pro. Pastor-
in Dibrugarh (ZPMK)-ah 1989-1990 thleng a awm a. Chanmari
Pastor Bial, Chanmari-ah 1991 chhûng a awm leh a. Kum 1992 -
April 1993 thleng Bûkpui Bialah Pastor-in a awm a. May 1993 -
April 1995 chhûng M.Th. zirin UTC, Bangalore-ah a awm a. May
1995-May2001AizâwlTheologicalCollege-ahlecturer-inathawk
a. June 2001 -April 2005 FFRC, Kottayam-ah D.Th. a zir leh a.A
zir zawhah May2005 - 2007 thlengSerampore College-ah a thawk
chho ta a. Kum 2015 khân Professor-a hlân kai a ni a, tûnah hian
Registrar mawhphurhna a chelh mêk.
Harhna thlipuiin Mizoram a nuai chhoh zêl laia Thlarau
Thianghlimchungchângkanhanzirtûrhiavânneihthlâkhlea.Nikum
2015-ah Kristian Thurin kan zirna lamah kan lo zir sil nual tawh a.
Kuminah a bîka kan han thlûr chho thei tûr hi a lâwmawm hle a ni.
Ringtutam takhianThlarauThianghlimhiduhviau veti lovinhriat
chian tumna kawngah chuan kan inchhiar zau peih lo hle hlawm a.
Kumina kan zir hian he lamah hian nasa takin kan hriatna min
tihpunsakangtihringila.Kanzirlaianpuitûrinlehkhabudangpawh
chhiar zau phah hlawm ila a ha ang e.
(REV. K. LALPIANGTHARA)
Editor
Synod Literature &Publication Board
11. 11THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
THUHMAHRUAI
Kohhranhote Pathian thutak hriatna leh rinna kawnga
kan han zêlna hnâr pawimawh tak chu Sunday School hi a
ni a. Zirtute mamawh phuhru tak leh kan ram dinhmun mil
tak zirlai kan nei thei hîn hi he rawngbâwlna Pathianin min
hriatpuizia lantîrtu leh he lama mawhphurtute hahnemngaihna
târ langtu a ni âwm e.
Kum 2011 MSSU Committee chuan kum 2016-a Puitling
Sunday School zir atân Thlarau Thianghlim thlangin a bu
ziaktu atân Rev. Dr. Tlânghmingthanga a ruat a. Ani hi
Theology subject-a mi thiam bîk kan neihte zînga pakhat,
kohhran mi nâwlpui zir atâna him chin leh an hlâwkpui tûr
zâwnga ziak thiam ngei tûra ngaih a ni a. A zirlai bu buatsaih
pawh hi kan tuipui hle tûra beisei a ni.
Kum 2015-ah Mizoramah harhna ropui tak a lo thleng
a, chumi thlâwp tâwk chiaha kumina Thlarau Thianghlim
chungchâng kan han zir leh chiah phei hi chu thil intawng palh
mai ni lovin Pathian remruat tak pawh a ni ngei ang. Thlarau
Thianghlim hi Bible thupui pawimawh tak, Sunday School-
a kan vawi khat zirna tûr a ni a. Kan hun tawn nên a inmil
zual êm avângin fîmkhur tak leh hlâwkpui tum tak chungin
zir heuh i tum ang u.
(REV. LALRAMLIANA PACHUAU)
Executive Secretary
i/c Mizo Sunday School Union
12. 12THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
ZIAKTUTHUHMA
Thupuan1:10-11-ahLalpani-ahchuanThlarauvinkaloawm
a,awringtakin,“Ithilhmuhtûrchulehkhabuahziakla,kohhranho
pâwl pasarihte hnênah … chuan thawn rawh,” tih thu Johanan a
dawnga, a ziak a, a thawn ta a. Hei hian lehkhabuziak tûr chuan
Thlarauva awm a ûl thu leh, mi dangten an hriat theih nân vei a
ngaih thuaentîr.
Mi thiamtenansawidâninthuziakhi kum6,000laiaupaani
a, atîrah kut ziakani a,ahnuahkhâwlachhut chauhani.Kristian
missionarytekhalehkhabuziaklehchhuahkawngahhmahruaitu
annia,IndialehMizoramahpheichuanasûlsutuberanni.Hetiang
tak hian thuziakhi pawimawhmahse,tûnlaihunaelectronics me-
dialamahmasâwnnachaktakhianngaihhlutahlawhnaatitlahniam
mêka.Lehkhabuchhiarkherngailovaenlehngaihthlâkmaitheihna
hmanrua -TV,computer, cell phone, etc., te a tam tawh êm êm a.
Amaherawhchu,lehkhabuinakentellehapêktheihthiamna,hriatna,
finna, ngaih dânhaleh dik neihtheihna churei lotê chhûnga TV
enaneihtheihmai anilo.Thuziahhianhlutnaaneia,thiamnaleh
finnnazirnabulpuiberlehhmanrawpawimawhberania,lehkhabu
hlutnathlâkthlengnatûrthilhludangengmahaawmtheilo.Thuziak
hirilrutluangtak(honest)lehdiktakaziahanihchuanthiltihtheihna
nasatakakentelavânginmiatifingin,mihringnunasiamdanglam
theiani.
Hetiangrilruhineiinkankohhranpawhinlehkhabuhataktak
tichhuakin,mitam takaziahtîrtawhbawka.Chûngzîngahchuan
keitehlulkatelvenawlhmaihinihlawhkaintihlemai.Kum2016-
ahhianPuitlingSundaySchoolzirlaiah‘ThlarauThianghlim’tihkan
zir dâwn a, a hma kum thum daih tawha lo thlan tawh ni mah se,
kohhran mite thlarau lam boruak lehhun tawngmêk nênpawh a
inmil hle. He zirlai buatsaihnaah hian Rev. Dr. H. Vânlalauva,
13. 13THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Rev. Dr. Vânlalnghâka Râlte, Rev. Dr. L.H. Rawsea leh Rev.
Laldintluanga tenmin anpui nasa hlea, an chungah kalâwm tak
zet ani.
Pathian thu kan zir hian ngaih dân leh pawm dân awm sa hi
kan zui tlângpui deuh mai hîn a, hei hi a hat viaulaiin a famkim
tâwk lo va, ngaih dân thar lehthlîr dân thar min pethei thuziak ni
theingeihînseaduhawmhle.ThlarauThianghlimchungchângah
hian mite ngaih dân leh chan dân lam aiin Bible sawi dân ka dah
pawimawh bera,diklehdiklothuahpawhBiblezirtîrnahi tehna
atân alaipuiberahmanni thei sekaduh a;chuvângin, Biblezirtîr
dân ber nia ka hriat angin ka ziak a ni. Chutiang chu ni mah sela,
ThlarauThianghlimhiPathiananihavânginhriatfamkimlehziah
fiahtheihrualanilotihkahria.Amaherawhchu,hahnemngaitaka
kan zirchuankanhlâwkpui ngeiangtihkaringtlat ani.
REV. DR.TLÂNGHMINGTHANGA
AizâwlTheologicalCollege
DurtlângLeitan,Mizoram
Ph. 9436353745
14. 14THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
2016 SYNOD NI PAWIMAWH (KALENDAR)
(*Synod Office chawlhni)
JANUARY 1* Zirtâwpni Kumthar Ni
4* Thawhanni Kumthar chawlh
5 Thawhlehni Synod Office Hawn Ni
11 Thawhanni Presbyterian Kohhran din an ni
22-24 Zirt^wpni–Pathianni Bial K|P Conference
26* Thawhlehni Republic Day
FEBRUARY 3 Nilaini Synod Mission Board Committee
4 Ningani Synod Hospital Board Committee
12-14 Zirtâwpni–Pathianni Bial Hmeichhe Inkhâwmpui
16 Thawhlehni K|P Day
17 Nilaini Synod Finance Committee
20* Inrinni State Day
23–25 Thawhlehni–Ningani Synod Executive Committee
MARCH 3–6 Zirt^wpni–Pathianni K|P General Conference
11-13 Zirtâwpni–Pathianni Kohhran Hmeichhe Rorêl
Inkhâwm
15* Thawhlehni Chanchin |ha Thlen Ni
20 Pathianni Tûmkau Ni
25* Zirtâwpni Good Friday
27 Pathianni Easter Sunday
28* Thawhanni Easter Monday
APRIL 4* Thawhanni Harhna Thlen Ni
22-24 Zirtâwpni–Pathianni Bial Inkhâwmpui
27 Nilaini Synod Mission Board Committee
28–1 May Ningani–Pathianni PCI General Assembly
MAY 4 Nilaini Synod Pastoral Committee
5 Ningani Synod Social Front Committee
6 Zirtâwpni PRESCOM Board Committee
11–15 Nilaini–Pathianni NEICC Annual Meeting
15 Pathianni Pentikos Ni
16* Thawhanni Whit Monday
18-19 Nilaini–Ningani Synod Finance Committee
27 Zirtâwpni SLWF Annual Meeting
JUNE 7-9 Thawhlehni–Ningani Synod Executive Committee
15* Nilaini YMA Day
19 Pathianni Rualbanlote Ni
30* Ningani Remna Ni
15. 15THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
JULY 3 Pathianni Health Sunday & Hospital Sunday
AUGUST 15* Thawhanni Independence Day
31* Nilaini Ramthar Ni
SEPTEMBER BEIHRUAL THLA
7 Ningani Synod Finance Committee
11 Pathianni NPSS Inkhâwmpui
18 Pathianni Senior Department Inkhâwmpui
25 Pathianni Kristian Chh<ngkaw Ni &
Nu leh Pa Ni
OCTOBER 2* Pathianni Gandhi-a piancham
6–9 Ningani–Pathianni Presbytery Inkh^wmpui
16 Pathianni NEICC |awngai rual
17 Thawhanni PPF Board Committee
18 Thawhlehni PRESCOM Board Committee
19 Nilaini Sunday School Committee
20 Ningani Pastor Nupui Intawh Khâwm
20-21 Ningani–Zirtâwpni Synod Mission Board Committee
24 Thawhanni Synod Theo. Edn. Board Comt.
25 Thawhlehni Synod Hospital Board Committee
26 Nilaini Synod Pastoral Committee
27 Ningani Synod Education Board Commit-
tee
28 Zirtâwpni SL&PB Committee
NOVEMBER 2 Nilaini Synod Social Front Committee
3 Ningani Synod Music Committee
6 Pathianni Khawvêl Sunday School Ni
9-11 Nilaini–Zirtâwpni Synod Executive Committee
15-17 Thawhlehni-Ningani Synod Finance Committee
25 Zirtâwpni Kohhran Hmeichhe Ni
30 Nilaini Synod Executive Committee
DECEMBER 1 Ningani Synod Executive Committee
(Budget Session)
2 Zirtâwpni Synod Pastoral Committee
(P/P Interview)
4 Pathianni Bible Sunday
5 Thawhanni Synod Pastoral Committee
6 Thawhlehni Synod Nomination Committee
6–11 Thawhlehni–Pathianni Synod Inkh^wmpui
18 Pathianni MSSU Pathian Thu Exam Ni
21–31* Nilaini–Inrinni Krismas chawlh
25* Pathianni Krismas Ni
31* Inrinni Kumt^wp Ni
17. 17THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
|HEN I-NA
THUHMAHRUAI
Thuhmahruaiahhianzirlai pathum - ThlarauThianghlim
hi tu nge ni? tih vawi hnih leh Thlarau Thianghlim, Bible-a a
lan dân tihte kan zir dâwn a. Thlarau Thianghlim chu Pathian a
nih avângin a nihna hi sawi kim vek sên loh, amaha awm chawp
ni lo, Pa Pathian leh Fapa Pathian nên nihna thuhmun,
thiltihtheihna leh ropuinaa intluk, impumkhat an ni. Thuthlung
Hluiah chuan Thlarau Thianghlim chu mihringte hnênah awm
châng awm mah se, chên chilhtu ni lovin chung lam aanga
uaptu leh thu sawi hîn niin an ngai a, Thuthlung Tharah chuan
mihringte chên chilhtu leh tichaktu nia ngaih a ni a, chumi lam
hawi chuan he zirlaite hi ziah a ni.
...
January 10
ZIRLAI 1
THLARAU THIANGHLIM HI TU NGE NI? - I
Chhiar tûr: Rom 8:9-11
Rom 8:9-11: Nimahsela, Pathian Thlarau nangmahnia a awm
tak zet chuan, tisaa awm in ni lo va, Thlarauva awm in ni
zâwk e. Amaherawhchu, tu pawh Krista Thlarau nei lo chu
ama mi a ni lo. Krista chu nangmahnia a awm si chuan,
sualna avângin taksa chu a thi a ni, thlarau erawh chu felna
avângin nunna a ni. Nimahsela, mitthi zîng ata Isua titho
lehtua Thlarau chu nangmahnia a awm chuan, mitthi zîng
ata Krista Isua titho lehtu khân, nangmahnia awm Thlarau
zârah chuan in taksa thi theite chu a tinung bawk ang.
18. 18THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Thuvawn: “Pathianchu Thlarau ani; achibai bûktuten thlarau
leh tih tak zetin chibai an bûk tûr a ni,” (Jn 4:24).
Thlarau Thianghlim leha hnathawh hi hriat dân leh pawm
dân a inchen loh avângin hmasâng aangin inhnialna a lo awm
tawh hîn a, chu chu tûn thleng pawhin a la reh tak tak lo niin a
lang a. Chuvângin, chîk tak leh uluk taka zir a ûl a. Vawiinah
hian a bul anna atân ‘Thlarau Thianghlim hi tu nge ni?’ tih hen
khatna kan zirdâwn a ni.
1. ThlarauThianghlimsawinaawngkamte
ThlarautihhiHebraiawngin‘ruach’(ru-akh)tihania,Grik
awngchuan‘pneuma’(neuma)tihania,aawmziachu‘thaw’(Gen
2:7;6:17;Job26:13;Sam33:6;Eze37:5,6)tihnate,‘thli’(Gen8:1;
1Lal19:11;Jn3:8)tihnateania,nunna,chaknalehthiltihtheihnate
kengtelangaihani.ThlarauThianghlimsawinaawngkam‘ruach’
tih hian ‘boruak che vêl’ a kâwk ber a. Mihringtaksa pâwn lama
chevêlanihhian‘thli’tiinsawiania,mihringtaksachhûngaboruak
che vêl erawh chu ‘thaw’ tih a ni. Boruak kan thâwk chhuah leh
hîpluhhi‘ruach’ani.Thawhinunnalehthilnungchhinchhiahnaa
nia,heihianThlarauThianghlimchuPathian,minunganihziasawi
nânahmananitihaentîr.HetihrualhianThlarauThianghlimchu
nunna petu, nunna bulpui, chakna leh thiltihtheihna bul a nih thu
sawinaanibawk.ThianghlimtihawngkamhiPathiansawinaatân
hmananihrualin,thilsiamlakaahranzialehadanglamziasawinaa
ni. ThlarauThianghlimtiakanlamhianahatziate,afelziate,thil
danglakaahranziatesawina ani a; aropuizialeha chungnunzia,
thlarau dang zawng zawng laka a hranzia sawina a ni bawk.
Thlarau Thianghlim tih awngkam tak hi chu Thuthlung
Hluiah vawi thum chauh kan hmu a (Sam 51:11; Is 63:10,11).
Mahse,thlarautihte,PathianThlarautihte,finnalehhriattheihna
thlarau tih te, hriatna lehLalpa ihna thlarautih te,Lalpa Pathian
thlarautihte,remruatnalehchaknathlarautihte,rorêlnathlarautih
19. 19THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
te leh Lalpa thlarau tihte hi Thlarau Thianghlim sawina a ni.
Thuthlung Tharah erawh chuan Thlarau Thianghlim hming kan
hmu tam hle thung a, chûngte chu - Isua Krista Thlarau, Isua
thlarau, Fapa Thlarau, chatuan Thlarau, khawngaihna Thlarau,
Lalpa Pathian Thlarau, Nunna Thlarau, Pathian Fapa Thlarau,
Pathian nung Thlarau, Ropuina Thlarau, thianghlimna Thlarau
tih te an ni (Heb 9:14; 10:29; Phil 1:19; Tirh 16:7; Rom 1:4;
8:2,9; Gal 4:6; 2 Kor 3:3; 1 Pet 4:14).
2. Thlarau Thianghlimchu mi nung, mize nei a ni
Thlarau Thianghlim hi mi nunga nihziaBible hian kawng
hrang hrangin a sawi a. Grik awng Thuthlung Thar bute kan en
chuan, Thlarau Thianghlimsawi nânhianapa sawinaawngkam
hman a ni. Entîr nân, Grik-hovin mipa sawi nâna an hman hin
chu ‘ekeinos’ a ni a, hmeichhe sawi nân ‘ekeine’ tihan hmang a,
thil nung lo (neuter) sawi nân ‘ekeino’ tih an hmang a. Tichuan,
Thlarau Thianghlim sawina atân ‘ekeinos’ tih hman a ni a (Jn
14:26; 16:13-15). Hei hian Thlarau Thianghlim chu thil ni lovin,
mi nung, mizenei ngei a nihzia min hriattîr a ni.
Thlarau Thianghlim chu mi nung a ni a, mihring anga
mize neia sawina hmun tam takah kan hmu. Mi nung, finna leh
duhthlanna nei a ni (1 Kor 2:10; Rom 8:27; 15:30). Mihring
hnathawh ang leh thiltih hin angte ti vea sawi a ni bawk. Entîr
nân, mite pianthartîrtu, sual hriattîrtu, Isua Krista thu hriattîrtu,
zirtîrtu,thutakzawngzawngahruailûttu,IsuaKristachawimawitu,
Chanchin |ha hril tûra kotu, kohhran hnêna thusawitu,
rawngbâwlna kawnga kaihruaitu, dîlpuitu, hrilhfiahtu (Jn 3:5;
14:26; 16:8-14; Tirh 13:2; Thup 2:7; Tirh 16:6f; Rom 8: 26;
1 Kor 12:10) ti tein sawi a ni a. Chu bakah, Thlarau
Thianghlim chu tihlungngaih theih (Eph 4:30; Is 63:10), dodâl
theih (Tirh 7:51), tihvui theih (Heb 10:29), sawichhiat leh
sawisêl theih (Mt 12:31-32) a nih thu pawh kan hmu bawk.
20. 20THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Hêng aang hian Thlarau Thianghlim chu mi nung, mize nei a
ni tih kan hre thei a ni.
3. ThlarauThianghlimchuPathianani
ThlarauThianghlimchuminungnisatliahmailovin,Pathiana
nitihBible-inminhrilh(Gen1:2).Pathianpakhataminungpathumte
zîngamiania,engkimsiamtuani bawk (Gen1:2;26).Thuthlung
Tharbuhmunhranghrangah‘PalehFapalehThlarauThianghlim’
chu Pathian pakhat anga sawina kan hmu hlawm a (Mt 28:19; 2
Kor13:14).Matthaia28:19-ah“PalehFapalehThlarauThianghlim
hmingahchuanbaptisula”tiinLalIsuanazirtîrtethuapea.2Korinth
13:14-ah,“LalpaIsuaKristakhawngaihnate,Pathianhmangaihna
te,ThlarauThianghlimpâwlnatechuinzaahnênahawmrawhse”
tiinPathianaminungpathumtemalsâwmnathuPaulanasawibawk.
Bible-ahhianThlarauThianghlimchuamiziarêngahpawh
Pathian a nihzia leh a hnathawhte hi Pathian hnathawh a nihzia
sawi lan a ni a (Jn 12:39-41; Tirh 28:25-27; Sam 95: 8-11; Is
63: 9; Heb 3:7-9; Gen 1:27; Job 33:4). Thlarau Thianghlim
bum chu Pathian bumna a ni (Tirh 5:3). Thlarau Thianghlim
chu Pathian a nih avângin chatuan mi, engkim hria, engkim ti
thei, khawi kipa awm a ni (Heb 9:14, 1 Kor 2:10-12; Jn 14:26;
16:12, Lk 1:35, Sam 139:7-10).Ahnathawhte chu Pathian hna,
engkim siamtu, mite pianthartîrtu, Pathian thuziak thâwk
khumtu, mitthite kaithotu a ni bawk (Job 33:4; Sam 104:30, Jn
3:5; 2 Pet 1:21; Tirh 1:16; 28:25, Rom 8:11). Hêng Thlarau
Thianghlim hnathawhte hi Pathian chauh lo chuan tu mahin an
ti thei lo a ni. Kohhran pate hun laiin Thlarau Thianghlim chu
Pathian tak ni lovin, Pathian aia hnuaihnungzâwk anga zirtîrna
a awm a. Chu zirtîrna chu Kohhran Inkhâwmpui lian pahnih -
Nicea (AD 325) leh Constantinople (AD 381) chuan ‘Zirtîrna
dikloanie’tiinanhnâwla.ThlarauThianghlimnihnachu,“Lalpa,
nunna petu … Pa leh Fapa nêna ang khata biak leh chawimawi
tûr…” tiin Pathian tak a nihzia an puang chhuak a ni.
21. 21THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
4. ThlarauThianghlimchuPalehFapaatalochhuakani
Kohhran hmasa hun laia an thu chai nasat ber pakhat chu
Pa leh Fapa nêna Thlarau Thianghlim inlaichînna thu hi a ni.
KhawthlangKohhran(Rome)lehKhawchhakKohhran(Grikleh
Orthodox)inhnialnachhanberchuThlarauThianghlimlochhuahna
chungchângah‘lehFapa’(Filiogue)tihtelhduhlehduhlohthu-ah
ani.LalIsuan“Thlamuantu,ThlarauThianghlim,Painkahmingaa
rawntirhtûrkhân”(Jn14:26)tihthuleh“PahnênataThlamuantu
inhnênakatirhtûr,PaachhuakThlaraudiktakchu”(Jn15:26)tih
thuteanchhaninConstantinopleInkhâwmpuiin“ThlarauThianghlim
chuPaatalochhuakanie”tiinarêla.HeihiKhawchhakKohhran
pawm dân sa rêng a ni.
Hemi hnuhianAugustine-a’n ‘ThlarauThianghlim chu Pa
leh Fapa ata lo chhuak’ tih tûr a ni zâwktiin a zirtîr a. He zirtîrna
hian Khawchhak Kohhran leh Khawthlang Kohhran inkârah
inhnialnanasatakachawkchhuaka.Kumzaaiareimahaninhnial
hnuinAugustine-azirtîrnahiKhawthlangKohhranchuanpawmin,
kum AD 589 khân Spain rama Toledo Inkhâwmpuiah Thlarau
Thianghlim chu “Paleh Fapa ata lochhuak” tiin anlopawm ta a.
KhawthlangKohhrantih dânchuProtestant Kohhrante chuan an
zui a,KhawchhakKohhranerawhchuan‘lehFapa’tihtellohi an
pawm dân a ni ta zêl a ni. He thu “Pa leh Fapa ata lo chhuak” tih
hianThlarauThianghlim,PalehFapaatalochhuakchuanPaPathian
duhzâwnglehFapaduhzâwngchuâwmpuiin,anduhzâwngleh
anthukalhzâwnginengmahatidâwnlotihatilangnghâlani.Lal
Isuan a tîrtu Pa duh zâwng chauh a ti hîn ang bawkin Thlarau
Thianghlim pawhin a tîrtu Fapa duh zâwng chauh a ti hîn a, Lal
Isua zirtîrna kalhinThlarau Thianghlimin hna a thawkthei lo tih
puan chhuahnaa ni bawk.
Thlarau Thianghlim chungchângakan kohhran pawm dân
chu Mizoram Presbyterian Kohhran Thurin No. 6-naah chuan,
“ThlarauThianghlim, PalehFapa ata lochhuakchuanmihringte
22. 22THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
chu chhandamna changtuah a siam a, ansualzia leh chungpikzia
te a hriat chiantîr a. Krista hriatna kawngah an rilru a tivâr a,
an duhthlannate chawk thovin, Isua Krista chu an Lalpa leh
chhandamtua pawm tûra ngênin, pawm thei tûrin a pui a,
anmahniah felna rah chi tinrêng a thawk chhuak hîn” tiin ziak a
ni. Hei hian Thlarau Thianghlim nihna leh a hnathawh chu tawi
tê siin a fûn kim vek mai. Kan thurin leh a innghahna Bible hi
uluk tak leh fîmkhur taka kan zira kan hriat chian pawh a ûl hle
mai.
Sawi ho tûr
1. Thlarau Thianghlim nihna hre chiang lo hian thlarau mi a
nih theih ang em?
2. Kohhran thurin leh Bible hre chiang mang lo leh pawm
lote hi thlarau miah chhiar chi an ni ang em?
23. 23THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
January 17
ZIRLAI 2
THLARAU THIANGHLIM HI TU NGE NI? - II
Chhiar tûr: 1 Korinth 2:10-15,18; 1 Johana 4:1-3
1 Korinth 2:10-15: Keini erawh chu chûng chu Pathianin
Thlarauvin min hriattîr ta a ni; Thlarau chuan engkim a chhui
chhuak si hîn; a ni, Pathian thu ril pawh. Mihring thute
chu mihring rilru, a chhûnga awm vêk lo chuan, mihring
zîngah tuin nge hria ang? Chutiang bawkin Pathian thute
chu Pathian Thlarau vêk lo chuan tu man an hre lo.
Chutichuan, a thlâwna Pathianin thil min pêkte chu kan
hriat theihna tûrin, keini zawngin khawvêl thlarau ni lovin,
Thlarau, Pathian hnêna mi chu, kan hmu zâwk a ni. Mihring
finna zirtîr thua sawi lovin, Thlarau zirtîr thua sawi zâwkin,
Thlarau lam thute chu thlarau lam mite hnêna hrilhfiahin,
chûng thil min pêk thute pawh chu kan sawi hîn. Khawvêl
mi chuan Pathian Thlarau lam thilte chu a lâwm hîn lo, ani
ngaih chuan âtthlâk a ni si a; Thlarauva hriat fiah a nih
avângin a hre thei lo rêng rêng bawk a ni. Thlarau mi erawh
chuan thil engkim a hre fiah hîn a, ani lah chu tu man an
hre fiah si lo.
1 Johana 4:1-4: Duh takte u, thlarau nazawng ring suh u;
amaherawhchu, thlaraute chu Pathian laka mi an ni nge ni
lo fiah rawh u; thu hriltu der tam tak khawvêlah an lo chhuah
tâk avângin. He miah hian Pathian Thlarau chu in hria ang;
thlarau eng pawh Isua Krista tisaah a lo chang tih an chu
Pathian laka mi a ni; thlarau eng pawh Isua an lo chu
Pathian laka mi a ni lo ve; chu chu Krista dodâltu thlarau,
lo kal tûr in hriata kha a ni e; tûnah pawh khawvêlah a
awm tawh reng a ni. Naute u, Pathian hnên ata in ni a,
24. 24THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
chûng chu in ngam tawh e; nangmahnia awma chu
khawvêla awma ai chuan a ropui zâwk avângin.
Thuvawn: Thli khawiah pawh a duh duhin a tleh hîn, a ri i
hria e; nimahsela, khawi aanga lo kal nge, khawiah nge a
kal dâwn tih pawh i hre si lo; tu pawh Thlarauva piang chu
chutiangin an awm,” a ti a (Jn 3:8).
Zirlai hmasaah khân Thlarau Thianghlim chungchâng
sawi hawnna pawimawh tak tak kan zir tawh a. Vawiinah
hian Thlarau Thianghlim hi tu nge ni? tih thupui hmang
vêkin Thlarau Thianghlim nihna pawimawh panga kan zir leh
dâwn a ni.
1. Thlarau dangzawng zawnglaka hranga ni
Pathian chu Thlarau a ni a (Jn 4:24); nimahsela, thlarau
nazawng chu Pathian a ni lo va, Pathian aanga chhuak a ni vek
hek lo (1 Jn 4:4-6). Kan Thurin No. 2-ahchuan, “Pathian pakhat
chauh aawma,Amahchauhchubiaktûrani.AmahchuThlarau,
mahniaawma,hmuntinaawm,thlaraudangzawngzawnglehthil
dang rêng rênglaka hrangsi ani,” tih a ni. Hethurin hianPathian
chu thlaraudangzawngzawnglehathilsiam zawngzawnglakaa
danglamziaatârlanga,hetihrualhianThlarauThianghlimropuizia
lehthianghlimziaatârlangtelbawkani.
Bible-inthlarauhalehthlarausualanawm thuminhrilha.
Thlarau hate chuvântirhkohte an ni. Cherub hote,serafim ti tein
ansawibawkhîn.Vântirhkohhotehi Pathiantirhkoh,Pathianina
duh zâwng ti tûra a tirhte sawi nân hman a ni deuhbîk a. Bible-in
vântirhkoh zîngahGabriel-aleh Mikael-a anawm thuminhrilha
(Lk1:19,26;Jud9).Vântirhkohchungnungawmthuminhrilhbawk
(1 Thes 4:16;Dan10:13; 9:21).Hêngthlarauhahozawngzawng
hiPathiankutkelehrawngbâwltuteanni.Thlarausualawmthuhi
Bible-inminhrilhbawk.Hmasângkohhranpatehunaangtawhin
hêngthlarau sualhotehi vântirhkoh tlu tatenia sawi hinani a, an
25. 25THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
hotu chuSetanaa ni.Antlûk chhanhi chapona,mahni hmasialna
leh Pathian laka an duhthlanna ngeia an helna nia sawi hin a ni
bawk (Eze 28:15-17; Is 14:12-15).
Setana hi Bible-in ramhuai lal, rûlpui tar, Diabola,
Belzebub-a, Belial-a, Lucifer-a, thlêmtu, he khawvêl lal,
boruaka thuneihna lal ti tein a sawi hîn a. A hote chu thlarau
sualho, ramhuai, thlarau bawlhhlawh tia sawi an ni ber.
Thlarau an nihavângin mite thinlungah leh rilruah hna an thawk
hîn a, êng tirhkoh angin an inlantîr fo va, Pathian thu hmanga
mite bumin thilmakte pawh an ti ve thei a ni. Chutiang chu
hriain Johana chuan, “Duh takte u, thlarau nazawng ring suh
u; amaherawhchu, thlaraute chu Pathian laka mi an ni nge ni
lo fiah rawh u” a ti (1 Jn 4:1-3). Thlarau sualte chuan Pathian
duh zâwng an dodâl a, Pathian ram tihchhiat an tum laiin,
Thlarau Thianghlim chuan Pathian duh zâwng min hriattîr a,
Lal Isua Krista min kawhhmuh a, Lalpa leh Chhandamtua
pawm tûrin min anpui a, keimahniah felna rah chi tinrêng a
thawk chhuak hîn a ni (Gal 5:22-23).
2. Hriatkimleh dawn sên rual loh a ni
Pathian nihna mihringin kan hre fiah phâk lo ang bawkin
ThlarauThianghlim hi mihringtân hriat kim sên rual a ni lo va,a
inpuanna tel lo chuan engti kawng maha hriat theih a ni hek lo.
Pathian hi kawng hrang hrangin a inpuang hîn a, chûng zînga
pawimawhtakchuBiblelehkohhranaainpuannatehianni.Leilung
awmdânphungahte,mimalnunahteainpuanginainhriattîrngeia;
mahse,Biblelehkohhranaainpuannaanthlâwpinankalhtûranilo.
Bibleleh kohhranaainpuannaahriatfiahtûrawm thei bâkaawm
chuanglo.Chuvângin,ThlarauThianghlimnihnahrefiahtheitûrchuan
BiblelehkohhranaPathianinpuannakanzirlehkanhriataûlani.
Thlarau Thianghlim chu Isuan thli nên a tehkhin a (Jn 3:8), thli
chêt vêl dân chumihringte tân hriatthiam zawh rual ani lo va,lo
dan theih pawh a ni lo va, thunun theih lah a ni hek lo. Chutiang
26. 26THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
bawk chuan Thlarau Thianghlim chuan a duh chu a tihlawhtling
hîn a, mihringte thununphâk lehkhuahkhirh theih ani lo.
3. Pathianinhriattîrnapuangchhuaktua ni
Mihringte hnêna Pathian rilru, thil tum leh thurûk puang
chhuaktu chuThlarauThianghlim hi a ni.Peterachuan, “Pathian
Lehkhaathuhril lâwkrêngrênghimahniinhrilhfiahtûrani lotih
hre hmasa phawt ula. Thu hril lâwk rêng rêng hi mihring thu-a
chhuak aningai silova,mitenThlarauThianghlimtirhinPathian
hnên ata an sawi zâwk hîn a ni,” (2 Pet 1:20-21) tiin a sawi a.
PeterahianThuthlungHluiazâwlneiteThlarauhruaiaanawmdân
leh Thlarau tihharhna an chan dân a sawi a, lawng puanzâr chu
thli chak takin a chhêm a, thli chakna hmanga a kal ang hian
zâwlneite chuThlarau chhêm kalin anawm a ni.
Paulan, “Mihringthute chu mihring rilru, a chhûnga awm
vêk lo chuanmihringzîngah tuin ngehriaang? Chutiangbawkin
Pathian thutechu Pathian Thlarau vêklo chuan tumananhre lo”
(1 Kor2:11)ati a.MiinThlarauThianghlimaneihlohchuanIsua
a ring thei lo va, Isua khawvêla a lo kal chhan pawh a hre thiam
ngai lo vang. Thlarau Thianghlim hnathawh pawimawh tak chu
mite hnêna Pathian inpuanna hriattîr, Isua nihna dik tak târ lan,
Isuaanrintheihnatûrapuihlehathusawizawngzawngteaawmzia
man fuh thiam tûraanpui lehhriat fiahtîrte ani a.Paleh fapanên
pumkhat annihavânginamahaphuahchawpinthuasawingailo.
4. Engkimtithei a ni
Mi henkhat chuan Thlarau Thianghlim hi Pathian kutke
leh a hmanrua ang lekah an ngai a ni mai thei; mahse, chu chu a
dik lo. Pathian tak, Engkimtithei Pathian a ni. Thlarau
Thianghlim thiltihtheihna hi Bible-ah hmuh tûr a tam hle.
Thuthlung Hluiah chuan Thlarauvin Pathian mite a thuam chak
a, finna, thiamna, chakna, thiltihtheihna a pe hîn. Thuthlung
Hlui hunah chuan Thlarau hi mi bîk tute emaw hnênah, hun eng
27. 27THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
emawtichhûngatânchauhpêkani.ThuthlungTharhunahchuan
chatuana an hnênaawm rengtûrin Thlarau chumi zawng zawng
hnênah pêk a ni a, a ring apiangte tân a ni. Lal Isua nun pum pui
pawh khaThlarauThianghlima tihchak, thuam leh thiltihtheihna
pêk a ni. Isuan pêk a tiam Thlarau Thianghlim chu Pentikos
niah a zirtîrte hnênah a lo thleng a, chu chuan huaisenna pein
zirtîrte a tichak a, Pathian thilmak tihte huaisen takin an puang
chhuak a. Dodâlna nasa tak kârah pawh Isuachanchin huai takin
an sawi ngam ta a, thilmak ropui tak ti thei tûra thiltihtheihnaa
thuam an ni. Thlarau anpuinain damlo te, ramhuai mante an
tidam a, mitthite pawh an kai tho a ni. Thlarau Thianghlim hian
thiltihtheihna ropui tak a neih avângin a ihbaiawm a, Anania
leh Saphiri te chunga a thleng ang khân bum tum leh a thu âwih
loh chu hlauhawm tak a ni.
5. Thuhnuairawlh lehinngaitlâwmanihzia
Bible-aPathianthilsiamchanchinaanghianPathianropuizia
leh chungnunziakanhmua, chutihlaiinathilsiamaarawnchang
duhhianainngaihtlâwmziaatilangani.Bible-aPathianchhandamna
hnathawhchanchinpawhhiPathianinngaihtlâwmziatârlannaani.
Pathianngei chumihringahalochanga,tisaaalochanniaangaa
thihthlenginatuara.HêngtuarnatehiPathianinngaihtlâwmziatâr
lannazêlania,atuarnazawngzawngahhianThlarauThianghlimhi
ateltluanchhuakvekani.PalehFapanênnihnathuhmun,ropuina
lehthiltihtheihnaintluknimahse,tirhanihanginThlarauThianghlim
chuan hna athawk a. Pa lehFapa thu chauh lo chua hranpain thu
dang a sawi ve ngai lo. Isua Krista chawimawi leh hriattîr hi a
hnapui berania,amahainfakinainchawimawingailo.Aawmna
lehahnathawhnahmunapiangahzalênnaaloawmhîna,aawmpui
leh kaihhruaihinrawngbâwltuinngaitlâwmtekaltlanginmi mal,
chhûngkua leh khawtlângah zalênna a lo thleng hîn a ni (2 Kor
3:17,18).
28. 28THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim chu Pathian pakhat
an ni a, nihna thuhmun, thiltihtheihna leh ropuinaa intluk an
ni. Pa leh Fapa nêna inmawi lo chu Thlarau Thianghlim nên
a inmawi lo va. Thlarau hnathawh kan tih eng pawh hi
Pathian mizia nêna a inmawi loh chuan Thlarau Thianghlim
hnathawh a ni thei lo. Thlarauvin mihringte tlin tâwkin a
thawk hîn a; ama ze remin mihringteah a thawk hîn. Thlarau
tam tak awm mah sela, Thlarau Thianghlim chauh lo chu rin
tlâk leh biak tlâk a awm lo tih thu hi kohhranhoten hre chiang
tâwkin kan inhria em?
Sawi ho tûr
1. ThlarauThianghlim hnathawh dik tak engtinnge kan hriat
theih ang?
2. Ringtu henkhat kal sual chhan hi Thlarau Thianghlim an
hriat chian loh vâng a ni ang em?
29. 29THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
January 24
ZIRLAI 3
THLARAU THIANGHLIM – BIBLE-A
A LAN DÂN TLÂNGPUI
Chhiar tûr: Genesis 1:1-2; Sam 33:6-9
Genesis 1:1-2: A tîrin Pathianin lei leh vân a siam a. Tin, Lei
hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a; tui thûk tak chung chu a
thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte chu a awp
reng a.
Sam 33:6-9: LALPA thuin vânte chu siam a ni a; chûnga
awmho zawng zawngte pawh chu a kaa thaw chuan siam
an ni bawk a. Ani chuan tuifinriat tuite chu englo dah khâwm
thûr angin a tikhâwm a; Tui thûk takte chu dah khâwmna
inahte a dah ha hîn. Leilung luah zawng zawng chuan
LALPA chu ih sela: Khawvêla awm zawng zawng chu amah
hlauvin awm rawh se. Ani chuan a sawi a, a lo awm ta a;
thu a pe a, a lo awm nghet ta si a.
Thuvawn: “He miah hian Pathian Thlarau chu in hria ang:
thlarau eng pawh Isua Krista tisaah a lo chang tih an chu
Pathian laka mi a ni” (1 Jn 4:2).
Thlarau Thianghlim hi Pathian, chatuan mi a nih avângin
mihringtânhriatthiam phâk rual ani lova. Chutihrual chuan kan
hriat phâk chin leh zir theih chin a awm. Bible hian Thlarau
Thianghlim sawi nânawngkam chi hrang hrang - thli, thaw, tui,
mei,hriak,huro,intiamkamna,chhinchhiahnalehnemnghehnatea
hmangani.TûnumahhianThlarauThianghlimBiblepumpuiaa
lan dân kan zir dâwn a ni.
30. 30THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
1. Bible-a Thlarau Thianghlim sawinate
Zirlai hmasa lama kan hmuh tawh angin ‘Thlarau
Thianghlim’tihtakhichuThuthlungHluiahhmunthumahchauh
kan hmu a(Sam 51:11; Is63:10,11).ThlarauThianghlim sawina,
‘Pathian Thlarau,’‘LALPAthlarau,’tih leh ‘Thlarau’tih erawh
chu hmun tam takah a lang thung.Achâng chuan Pathian ngei
awngkam ‘Ka thlarau’ tih emaw Pathian chungchâng sawina
‘A thlarau’ tih emaw a lang bawk. ‘Thianghlim’ tih awngkam
hi Thluthlung Hluiah chuan Pathian kâwka hman a nihin thil
dang aia a danglamna lam hawia hman a ni a; ihbaiawm,
danglam bîk, chawhpawlh loh tih sawi nân hman a ni hîn a,
Pathian hming nên sawi zawm a ni fo bawk (Sam 71:22; 89:18;
Is 10:20; 41:14; 43:14; 48:17, etc.). Thianghlim tih hi Pathian
ropuizia, thilsiamte laka a hranzia leh thlarau dang laka a
danglamziasawinaanibawk.
Thlarau hnathawh hi mihringte hriat thiam phâk loh leh
ngaihtuahphâklohlamaPathianchêtnaniaalanavânginThuthlung
Hluiah hianThlarauThianghlim tih hi alangtlêm ani theiang. A
chhan chuanchunga thawkhînthlarauchuPathianthlaraungea
niha,thlaraudangtihanlathliarhrangthiam loniinalang.Judate
an lo changkâng zêl a, an khawhawi a zau zêl a, Thlarau
Thianghlim chungchânganhriat dânpawh alochiangchho deuh
deuh va. ThuthlungTharah chuan an lo hre fiah ta hle a, Thlarau
ThianghlimchungchângazirtîrnafiahberpawhThuthlungThara
kan hmuhhi a ni. ThuthlungTharah chuanahnathawhdânazirin
hmingchihranghrangvuahania.‘KristaThlarau,’‘IsuaThlarau,’
‘FapaThlarau’titeinsawianihîn.‘PathianThlarau’tihleh‘Lalpa
Thlarau’tih hmanna erawha langtlêm hle thung.
2. ThuthlungHluiaalan dân
ThuthlungHluiaThlarauchungchângsawinahianahuapzau
hlea.Thlarausawinaawngkam‘ruach’tihhivawi378alanga,a
tamberahchuan‘thaw’(Gen2:7;6:17;Job26:13; Sam33:6;Eze
37:5, 6) tih emaw ‘thli’(Gen 8:1; 1 Lal 19:11; Jn 3:8) tih emaw
31. 31THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
kâwka sawi a ni. ‘LALPAthlarau’tih hiThuthlung Hluiah vawi
27 a lang a, ‘Pathian Thlarau’ tih hi vawi 16 a lang bawk.
Mihringte hnêna nunna petu thaw emaw, thli emaw anga sawi a
ni a, nunna, chakna leh thiltihtheihna keng tela sawi a ni bawk.
Ezekiela 37:1-9-ah chuan ‘ruach’ chu ‘thlarau, thli, thaw,’ tia
lehlin a ni a, “Thlalêr thli na tak leh chak tak” tihna a ni. He
thiltihtheihna mak tak hian mihring leh Pathian chunga thlarau
lam chakna awm, mihringte hriat thiam phâk loh a kâwk a ni (2
Sam 22:16; 1 Lal 18:12). Thlarau chu mihring chhûnga Pathian
thilpêkmihringnundânsiam hatuanibawk.Mihringinathunun
lo va, Thlarauvin mihring a thunun zâwk hîn (Num 5:14; Thuf
16:32).
Thuthlung Hlui hun lai hian Thlarau Thianghlim awmzia
leh a hnathawh an hriatthiam dân a la chiang tâwk lo hle a,
zawi zawiin a danglam chho hret hret a. A tîr lamah chuan
Thlarau chu Pathian thiltihtheihna thurûk leh Pathian chêt vêl
dân lan chhuahna, leilung dân piah lam thlenga lang chhuak
anga sawi ani a. Khawvêlah emawmihringah emaw chungnung
leh ropui bîk takathawka, mihringtetih rual lohti hîn, mihringte
hnêna chakna te, huaisenna te, finna te, hriatna leh thiamna te
pe hîntu a ni. Thlarau Thianghlim chu Pathian aanga chakna
leh thiltihtheihna lo chhuak, khawvêl leh mihringte chunga
kawng hrang hranga rawn inlantîr hîn a ni.
Tûn hmachuanThlarau chu mi nungnilovin,Pathianabet
a nih avâng chauhva mize nei anga sawi a ni hîn a. Hun a lo
danglam chho zêla,Juda-techu ramdangah sala hruai anni a, an
ngaihtuahna lehPathian an hriat dânpawh a lo danglam chho zêl
bawk a. Thuthlung Hlui hun tâwp lamah chuan Thlarau chu mi
nung,amitezîngachênglehkhawsalehanhruaituanginanlohre
thiam ta zêl a ni (Sam 139:7; Is 48:16; Eze 1:12; Hag 2:5).
ThuthlungHluiaThlarauchungchângaanngaihdântlangpui chu
hetianghiansawiila:
32. 32THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
(1) Pathian Thlarau leh khawvêl chu inlaichînna neiin an
ngai a, “Tin, lei hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a; tui thûk tak
chungte chu a thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte
chu a awp reng a” (Gen 1:2). Thlarau chu lei chhûnga chênga,
luahtu angnilovina chungaawma, zukkhawihdanglamtuangin
a thawk a, chutiang bawk chuan mihringah pawh a thawk hîn
niin an ngai a ni.
(2) Pathian Thlarau chuan mihringteah hna thawkin
zâwlneite hmangin dikna thu te, rorêlna fel thu te, chhandamna
thu te a sawi hîn. Thuthlung Hlui zâwlneitea Thlarau thlen dân
chu an chhûnga thaw lût emaw, chêng emaw ang ni lovin an
chungah thusawi tûrin a chuang hîn niin an hria a.Atîrah chuan
phûrna chawh thawh lam a langsâr hle a (1 Sam 10; Hos 9:7), a
rei deuhhnuahthutak sawi theihna te,thiltihtheihnate,rorêlnate
leh chakna lam a lang leh bawk (Neh 9:30; Is 42:1; 61:1; Eze
11:5; Mik 3:8; 6:6-8; Zak 4:6).
(3) Messia lo kalna hun tharah chuan Lalpa Thlarau chu
a lo thleng ang a, Messia chungah a fu ang a, thil thar a siam
ang, tiin an beisei a ni (Is 11:1-2; 12:1-2; 32:15; 44:3-4; 63:10-
11; Eze 36: 26-27; Hag 2: 4-5; Zak 12:10).
(4) Hun hnuhnûngah chuan mi tlêm tê chungah chauh ni
lovin Pathian mite zawng zawng chungah Pathian Thlarau chu
leih buak a ni ang a, mi tin thinlungah Lalpa dân chu ziakin a
awm tawh ang (Joel 2:28-32; Jer 31:31-36; Num 11:29).
3. Thuthlung Tharaalan dân
Thuthlung Tharin Thlarau Thianghlim chu Isua leh Pa
Pathian laka mize hrang nei, mi nung, tihlungngaih theih, a
hranpaa hna thawk thei, lâk hran theih si loh niin a târ lang a.
Thuthlung Tharah hian Thlarau sawi dân kawng hrang hrang
kan hmu a, chûng zînga langsâr zual deuh deuh chu lo en ila:
33. 33THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
(1) Pathian Thlarau: Rom 8:9-ah “Pathian Thlarau
nangmahnia a awm tak zet chuan…” tih te, châng11-ah, “Mitthi
zîng ataIsua titho lehtua Thlarau”titein a sawi a.1 Thessalonika
5:23-a, “Remna Pathian ngei chuan in pumin tithianghlim che u
rawh se...” tih hi Pathian Thlarau sawina a ni.
(2) Krista Thlarau: ‘Krista Thlarau’ tih hi ‘A fapa
Thlarau’ tih te nên thuhmun reng a ni. Rom 8:9-ah, “Tu pawh
Krista Thlarau nei lo chu ama mi a ni lo” a ti a. Galatia 4:6-ah,
“Pathianin a Fapa Thlarau chu, ‘Abba!’ (Ka pa!) tia auvin kan
thinlungah a rawn tîr a,” a ti bawk a. Krista Thlarau tih awmzia
chu Kristan a rawn tirh tihna a ni a, Krista puangtu tih a kâwk
bawk ang.Amah avângin Krista chu kan thinlungah a lo chêng
tahînani. KristalehThlarauThianghlim inzawmnahianghetin
a pumkhat êm êm a, Krista nihna leh duh zâwnglan chhuahtîrtu
thlarau nung chu Krista Thlarau tia vuah a ni ber mai.
(3) Thlarau Thianghlim: Thlarau Thianghlim tih hi
Thuthlung Tharah leh kohhran chanchinah a lâr hle. Thlarau
Thianghlim pâwlna chungchângte, a dîltute hnênah pêka nihtûr
thute,ringtutechuThlarauThianghlimtiamachhinchhiahannihthu
lehThlarauThianghlimtilungngailotûrathupêktekanhmu(2Kor
13:14; Lk 11:13; Eph 1:13; 4:30).
ThuthlungHluihunahThlarauThianghlimhnathawhemaw,
Thlarauhnathawhemawchu Pathianaangatlahrangangasawia
ningailova,Pathiannênthuhmunannihziachiangtakinalangani.
Pathian thlarau chuan a mite awmpuiin, a anpui hîn a, a châng
chuanthiltihtheihnanasataklehmakdanglam takaathawhchâng
pawhaawmhîn.Chûngahchuanamaksaknalehdanglamnahrim
hrim kha apawimawh ber lai ani lo. Pathian chuanthil narân leh
tlâwmtakhmanginthilatihîna,ahunlehhmunazirinûlatihdân
ang zêlin thilmak leh danglam tak pawh a ti tho hîn. Thuthlung
HluiahchuanThlarauThianghlimchumihringtechênchilhtunilovin,
chunglamaangauaptulehthusawihînniinanngaia.Thuthlung
34. 34THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Tharah erawh chuan Thlarau Thianghlim chu mihringte chên
chilhtu leh tichaktu nia ngaih a ni.
Sawi ho tûrte
1. Thlarau Thianghlim chungchânghriat fuh lohhi ringtu tân
engtiang taka pawi nge ni ang?
2. A mak danglam apiang hi Thlarau Thianghlim hnathawh
dân a ni kher em?
35. 35THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
|HEN II-NA
THLARAU THIANGHLIM- THUTHLUNG HLUIAH
|hen hnihnaah hian Thlarau Thianghlim hnathawh dân
leh lan chhuah dân chi hrang hrang, Thuthlung Hlui hun laia mi
kan zir dâwn a. Hetih hun lai hian Thlarau Thianghlim tih
awngkam aiin Pathian Thlarau tih an hmang zing zâwk a, chu
vâng chuan Thlarau Thianghlim tih aiah Pathian Thlarau tih
kan hmangang.
|henhnihnaahhianzirlaisawmlehpakhat-PathianThlarau
leh thilsiamthu te,Pathian Thlarauleh thiamnabîktihte,Pathian
Thlarau leh rorêltute tih te, Pathian Thlarau leh hriak thih tih te,
PathianThlaraulehlaltetihte,PathianThlaraulehzâwlneitetihte,
Pathian Thlarau leh Israel-te tun din leh chungchâng te, Pathian
ThlaraulehLalpaChhiahhlawhtihte,PathianThlaraulehzâwlnei
der leh takchungchângte, tlâwmnanuntekan zirang.
...
36. 36THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
January 31
ZIRLAI 4
PATHIANTHLARAU LEHTHILSIAM
Chhiar tûr: Genesis 1:1-2; Johana 1:1-3
Genesis 1:1-2: A tîrin Pathianin lei leh vân a siam a. Tin, lei
hi a chhia a, a ruak ngawt a ni a; tui thûk tak chung chu a
thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte chu a awp
reng a.
Johana 1:1-3: A tîrin Thu a awm, Thu chu Pathian hnênah a
awm, Thu chu Pathian a ni. Chu mi chu a tîrin Pathian
hnênah a awm. Engkim a zain ama siam a ni; thilsiam zawng
zawng hi ama siam loh eng mah a awm lo.
Thuvawn: Pathian thlarau chuan mi siam a,
Engkimtitheia thaw chuan nunna mi pe (Job 33:4).
Bible leh Kristian thurin chuan Pathian Thlarau hi siamtu
mai ni lovin, mihring leh a thilsiamte englai pawha chênchilha,
enkawltu leh an chunga rorêltu a ni tih min zirtîr a. Vawiinah
hian thilsiama Pathian Thlarau hnathawh dân kan zir dâwn a ni.
1. Khawvêlsiamthu
Genesis 1:1-2-ah Pathianin khawvêl a siam an thu kan
hmu a. He laia awngkam pakhat ‘siam’ tih hi Hebrai awng
chuan ‘bara’ tih a ni a, a awmzia chu ‘thil la awm ngai rêngrêng
lo aanga awmtîr’tihnaa ni. Hei hi Pathian thilsiam chungchâng
sawi nân bîk hman a ni. Pathian chauh hi awm lo ata awmtîr
theitu anih avângin ThuthlungHluiah chuan he awngkampawh
hi Pathian thiltih chungchâng sawina bîka hman deuh tûrah an
ngai.HethuhiPathianlehathilsiam,akutchhuaktechumihringte
thilsiam laka a chungnunzia leh a danglamzia sawina a ni a,
mihringtethil siam nêntehkhin phâkruala nihlohzia sawinaa ni
bawk. Pathianchuthilsiamzawngzawngtebulpuiberlehengkim
Pathian
37. 37THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
innghahna a ni a, mahnia lo awm ve ngawt emaw, tihpalh thil
thuemawathilthlengrêngaawmlo.
‘Leihiachhiaa,aruakngawtania’tiha‘chhia’tihhi‘hman
tlâkloh’tihnalamaiin‘awmphungmumalneilo’tihnaani.Thilsiamte
chuatîrahkawnghmangfeltakneilehmumaltakaremkhâwman
nilo.Tuithûktakchungtechuathimmupa,PathianThlarauchuan
tui chungte chu a awp renga. Genesis bu ziaktu hian thil mumal
lovah pawh, kan nun mumal lo takah pawh Pathian Thlarau a lo
chêtmeuhchuanmumalneiinawmzeropuitakaneitheianitihhi
sawi an tum a ni. Kohhranhmasa hun lai aangkhân mi henkhat
chuan Genesis 1:1-3 thu tlawhchhanin thilsiamah hian Pathian
pakhata mi nungpathum telinansawi a. “A tîrinPathianin lei leh
vân a siam a,” tihah hian Pa chu a lang a, ‘Pathian Thlarau’ tihah
hianThlarauThianghlimalanga.“Pathianchuanêngloawmrawh
se,” a ti a, Pathian thu chhuak chu Fapa sawina a ni a, chu chu
Johana 1:1-4-ahchuan ‘Thu’tia sawi ani.
2. Mihringsiamthu-ah
Mihringchuthilnunglopiangdanglamzêl(evolution)aanga
loawmanilotihBible-inchiangtakinminhrilha.Mihringasiam
dâwninPathianin,“Kananpuiin,keimahniangtakinmihringsiam
ila,” tiin a sawi a (Gen 1:26-27; 2:22-24), “Tin, Lalpa Pathianin
leiavaivutinmihringasiama”tiinasawibawk(Gen2:7a).Pathian
anpuia siam,a siamtu rinchhana nungmai tûr a ni.Pathian anpui
tihhisawidânchihnihaawma.Azauzâwngasawichuanmihringin
chhia leh ha hriatna a neih te, ngaihtuah theihna a neih te leh
thlarau thi thei lo a neihna hi a huap a. Chûng chu tlûk hnuah
pawh, sual hnuhma keng telin, a la nei zui zêl a ni.Azîm zâwng
chuan Pathianhriatnadik aneihte,a felnalehathianghlimnatea
kâwka,chûngchutlûknaahkhânahlohani.Pathiananpuiawmzia
dik tak chu Isua Kristaah tihlanin a awm. Krista chu ‘Pathian
anpui’ tih a ni a (2 Kor 4:4; Kol 1:15). Isua chu mihring famkim
niin, Pathian anpui dik tak chu amahah chuan kan hmu a ni.
38. 38THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
MihringsiamthuaPathianawngkam,‘kan’tihte, ‘keimahni’
tih te, ‘ila’ tih te leh ‘ang u’ tihte hian Pathian pakhata minung
pathum (Trinity) a kâwk a ni tih hi hrilhfiahna tlânglâwn tak a ni.
|henkhat chuan Pathian ropuizia sawina niin an ngai bawk. Hei
hian Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim chu mihring siamnaa
inlungrual taka thawk tlâng an ni tih a tilang. Pathian (Pa) chu
siamtu a ni a, a thaw (Thlarau) chu tinungtu, nunna petu a ni, “A
hnârahnunnathawchuathawlûta;tichuan,mihringchuminunga
lo ni ta a” (Gen 2:7b). Joba pawhin, “Pathian Thlarau chuan mi
siam a, Engkimtitheia thawchuannunnami pe,”a ti (Job33:4).
3. Lei leh vân leh a chhûnga thilsiam thuah
Pathian thu chuan lei leh vân leh a chhûnga thil awm
zawng zawngte hi Pathian siam vek a nih thu min hrilh a. Sam
33:6-a Pathian thua vânte siam a nih thu leh Joba 26:13-ah,
“A thawin vân chu a tithiang a,” tih kan hmuhte hian Pathian
Thlarau chu siamtu a ni tih a lantîr. Lei chunga thil o hlobet
leh pangpâr te, hnim leh thlai chi tinrêngte otîrtu leh hantîrtu
pawh Pathian Thlarau bawk hi a ni. Sam 104:30-ah chuan “I
thlarau chu i tîr chhuak a, siamin an awm hîn a; lei chung
pawh hi i siam thar leh hîn” tih kan hmu. Isaia 40:7-ah chuan,
“Lalpa thaw chuan a chhêm avângin hlobet chu a vuai a, a pâr
chu a chuai hîn” tih kan hmu bawk. Ran leh ramsate pawh
Pathian siam an ni a. Pathian Thlarau (thaw) chuan nunna a
pe a, an hnên ata thaw chu lâk bo a nih chuan vaivutah an
chang leh mai hîn. Sam 104:29-30-ah chuan, “An thaw chu i
lâksak a, an thi a,… lei chung pawh hi i siam thar leh hîn” a
ti a ni. Thuthlung Thar hian Pathian chu siamtu a nihzia a sawi
tam hle a. Johana chuan, “Engkim azain ama siam a ni; thilsiam
zawng zawng hi ama siam loh eng mah a awm lo,” a ti a,
“Nangin engkim i siam a, i duh avânga awm leh siam an ni
bawk si a,” a ti bawk (Jn 1:3; Thup 4:11).
4. Mihring lehthilsiamdangte
Pathianin lei leh vân leh a chhûnga thil awm zawng
39. 39THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
zawng - thing leh mau, hnim hring leh hlobet te chen hian
mihringte nên inlaichînna ha tak neiin a siam a, chu
inlaichînna kengkawhtu leh vawng nungtu chu Pathian Thlarau
a ni. Pathianin a thilsiamte hi a hmasak dân tûr indawtin fel
tak leh awmze nei takin a rem a, hetiangin - lei leh vân te, ni
leh thla leh arsi te, boruak leh tui te, hnim leh thei kûng te,
thing leh thlai te, lui lama chêng leh khawmual lama chêng
nungcha te a siam a, a tâwp berah mihring a siam a ni. Pathian
thilsiam dân kalphung hi kan chhût chian chuan lei hi thilsiam
tinrêng te leh mihringte chênna atân a buatsaih a ni tih kan hre
thei ang. Thil dang zawng zawng a siam vek hnuah mihring a
siam chauh va, mihring a lo lan chuan a mamawh tûr zawng
zawngan awm vek tawh ani. Pathianin mihringasiam hma daih
khân a thawh tûr a lo siam zo diam tawh a, mihringin a peih
phawt chuan dam chhûnga thawh sên loh hna a nei a ni. A tîr
aangrênginPathianinmihringchuthilsiamteenkawltûrlehvêng
himtûrinmawhphurhnasângtakapea,tichhetûrnilovinenkawla
vawnghim tûrinmihring chuan thupêk adawnga ni.
Kan sawi tâk aang khân Pathian Thlarau chu khawvêl
siamtu leh enkawltu,thilsiamte an nih tûr angtakanihtîra, nunna
pea, enkawl leh kaihruai zui zêltu a ni. Pathian Thlarau chu
thilsiam zawng zawngte bulpui ber leh engkim innghahna a ni.
Mihring nun hona atâna thil ûl leh pawimawh, vântlâng nuna
intluktlânnalehthilsiamdangtenênalungrualtakanunhotheihna
te hi Pathian Thlarau hnathawh vek a ni. Pathian Thlarau
awmnaah leh chêtnaah chuan engkim mai hian kalhmang leh
awmze fel tak an nei hîn a, Pathian Thlarau chuan mihringte
chu amah nêna inpâwl tlâkah leh a hman tlâkah a siam hîn a ni.
Sawi ho tûrte
1. Thil nung lo piang danglam zêl (evolution) leh thilsiam
thu hi inkalhin kan hria em?
2. Thilsiamte laka mihringte mawhphurhna hlen chhuah
pawimawhzia sawi ni se.
40. 40THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
February 7
ZIRLAI 5
PATHIANTHLARAU LEH THIAMNABÎK
Chhiar tûr: Exodus 31:1-11
Exodus 31:1-11: Tin, LALPAN Mosia hnênah, “Ngaiteh, Juda
hnama mi Hura fapa Uria, chu mi fapa Bezalela chu ka
thlang tawh a. Tin, ani chu finna te, hriat thiamna te, hriatna
te, kawng tinrênga themthiamna te, thiltih tûr fing taka
suangtuah thiamna te, zeh tûra lunghlu phel thiamna te,
thing zai mawi dân thiamna te, kawng tinrênga
themthiamna te nei tûrin PATHIAN thlarauvin ka tikhat tawh
e. Tin, ngai teh, a hnêna thawk ve tûrin Dan hnama mi
Ahisamaka fapa Oholiaba chu keimahin ka ruat leh e; thil
siam tûra thu ka pêk zawng zawng che: inbiakna puan in
te, thuhriattîrna bâwm te, chumi chunga zahngaihna
hutphah te, puan in chhûnga bungrua zawng zawng te;
tin, dawhkân leh a hmanrua te, rangkachak hlîr hlaka siam
khâwnvâr dahna, a hmanrua zawng zawng te nên, rimtui
hâlna maichâm te; tin, hâlrala thilhlanna maichâm, a
bungbêl zawng zawngte nên, maihûn leh a hûnchhan te;
tin, silhfên mâwi tak taka tah te, puithiam rawng an bâwl
huna hâk tûr puithiam Arona silhfên thianghlim leh a fapate
silhfên te; tin, hriak thih mi te, hmun thianghlim atâna rimtui
tui takte hi an siam theihna tûrin mi themthiamho zawng
zawng te finna ka pe e. Tih tûra thu ka pêk zawng zawng
che ang kha an ti tûr a ni,’’ tiin a sawi a.
Thuvawn: Tin, Bezalela leh Oholiaba leh mi themthiam tu
pawh, LALPAN thu a pêk ang zêla hmun thianghlima
rawngbâwlna hna tinrêng thawk thei tûra finna leh hriat
thiamna a pêk apiangte chuan an bei tûr a ni, a ti a (Ex 36:1).
41. 41THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
PathianThlarau hnathawhhianahuapzau hlea,kan hmuh
thei loh leh khawih thei loh thlarau lam thil chauh ni lovin
mihringte thiamna, theihna, finna, kut themthiamna te pawh a
huam vek a ni. Pathian Thlarau chakna leh thiltihtheihna avâng
chauhvin mihringten kawng danga an tih theih miah loh an ti
thei hîn a. Kut themthiamna leh finna te pawh Pathian Thlarau
hnên aanginandawnghîna,chutiangmitechanchinchuvawiin
hian kan zir dâwn a ni.
1. Thilpêk chi hranghrang
Pathian Thlarau chu mihringa finna leh thiamna zawng
zawng petu a ni a (Gen41:38; Ex 28:3; 31:3; 6; 36:31). Bezalela
chu Israel mite zîngah kut themthiam ber a ni a,chu thiamna chu
thlarau thilpêk a dawn a ni (Ex 36:1). Josua chu finna thlarauva
thuam a ni (Deut 34:9). Rorêltute chu huaisenna pêk an ni (Ro
12:25; 14:6) Solomona chu finnain a thuam a (1 Lal 3:28).
Daniela thil hriatzia leh finzia chu Babulon ramah khûm zo
rêng an awm lo va, mumang khirh ber pawh a hrilhfiah thei a ni
(Dan 5:14). Finna te, thiamna te, themthiamna te, rorêl thiamna
te leh a dangte hi Pathian thlarau thilpêk leh hnathawh a ni.
Zâwlnei te, hlaphuah thiam te, dân petute chu a chawk thovin a
tiphûr a (Num 11:17, 25, 29; 2 Sam 23:2; 1 Lal 22:24; Eze
11:5; Dan 4:7-8,5:11). Mi henkhat hnênahchuan thinlunglama
thianghlimna te, sual sima inchhîrna te, chakna te a pe bawk
(Neh 9:20; Sam 51:11; Is 63:10; Eze 36:28; Zak 12:10).
Pathian Thlarau chu nunna pêkna kawngah a bulpui ber a
ni a, chu Pathian Thlarau ngei chu kut themthiamna petu thlarau
chu a ni. Pathianin Mosia hmanga biak bûk siam tûra Bezalela
a ruat thu a sawi dânahchuan, “Finna te, hriatnate, hmangchâng
hriatna te, thil engkim siam tûra kut themthiamna te nei tûrin
Pathian thlarauvin a pe a ni,” tih a ni (Ex 35:31). Isaian rorêltu
Messia lo kal tûr mizia hrilhlâwknahmanga a lo sawi dân chuan,
“Lalpan a thlarauvin a awmpui ang a, Finna leh hriatthiamna
42. 42THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
te, remruat thiamna leh huaisenna te, Lalpa ihna leh hriat
theihna thlarau te a neihtîr ang,” a ti (Is 11:2).
Hrilhlâwkna asawi zawm zêlnaah chuanthilsiamte dikna,
remna leh thlamuanna te tihthar ani anga, mihringzîngah chauh
pawh ni lovin, mihringte leh ramsate zîngah te, ramsa kawlh
leh nunnêm (khawi ngam) zîngah te a thleng ang; “Bâwngno
leh sakeibaknei no chu ran châwm thau nên an awm ho ang a,
Naupang tein a hruai duah duah ang,” (Is 11:6). Lalpa Thlarau
ngei hi Samuelan Davida hriak a thih laia nasa taka Davida
chunga lo thleng kha a ni a, Saula chhuahsantu thlarau pawh
kha a ni (1 Sam 16:13-14). Lalpa Thlarau hi Elija vâna
sakawrtawlailîra lak chhohva a awm laia a hnung zuitu Elisa
hnêna lo thleng kha a ni (2 Lal 2:12-18). Zâwlnei nihna sawina
atân ‘Pathian mi’ an hman ang khân ‘Thlarau mi/Thlarau nei
mi’tih pawh hman a ni (Sam 9:6; Hos 9:7).Thlarau Thianghlim
hian tu mah a thliar lo va, chu vâng chuan zâwlneiho zîngah
pawh hmeichhia, Debori a tel a, Israel zâwlnei hmasahote ang
bawk khân zâwlneilehrorêltuani kawpa,Thlarau thiltihtheihna
avângin a hmêlmate chauh pawh ni lovin, sipai rualte pawh a
hneh a ni.
2. Thlarauthilpêkpêkchhan
Mosia hun aanga Malakia hun thlengin Bible-a Pathian
thlarau inpuanna kan hmuh chu Israel hnam nêna indâwrna
chungchâng a ni. Thlarau a lo thlen apiangin mi mal tute emaw
thuam chakin, hnam hruaitu tûr emaw, Pathian thuchah puang
chhuaktu tûr emawa buatsaih leh thuam chak an ni hîn. Israel
hnamchuPathianrorêlnahnuaiaawmania,heihihriainGideona
lala siam antum khân, “Kei zawnginin chungah hian roka rêl lo
vanga, kafapa lahin in chungahroa rêl hek lovang; LALPAN in
chungah ro a rêl zâwk ang,” ati a (Ro 8:23).Arorêlna kengkawh
tûrin Pathian chuan mipa leh hmeichhia a aiawhtu tûrin a thlang
chhuak hîn. Hêng a thlan chhuahte hi mi narânte an ni deuh ber
43. 43THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
a; mahse, Pathian thil tum an tihhlawhtlin theih nân Thlarauva
thuam chak an ni hîn. |henkhat chu mi huaisen râldo mite an
ni a, a hen rorêltu te, a hen lal te, a hen kut themthiam te, a
hen zaithiam te, a hen Pathian aiawha thu sawitute an ni. Hêng
mite hi Israel-te chunga rorêlna atâna Pathian hmanraw
pawimawhte an ni.
Thuthlung Hlui hun lai chuan Pathian Thlarau chu mi tin
hnêna pêk a ni lo va, Pathianin hna bîk leh tih tûr bîk a pêkte
chungah chauh pêk a ni hîn. Entîr nân - Bezalela leh Oholiaba
te chu biak bûk sa tûra thlan an ni a, chumi atân thil ûl finna
leh themthiamna pêk an ni.Anni hi Bible sawi dân chuan Lalpa
Thlarauva khat hmasate an ni. Thlarauva khah hi Kristiante thil
châk ber a ni âwm e; mahse, Bezalela te khah dân ang hi chu mi
tam takin an châk vak lo mai thei, hnathawk tûra tihkhah an nih
avângin Pathian Thlarauvin finna leh thiamna a pe a ni. Bezalela
leh Oholiaba te hi Pathian Thlarauva chhûn khah an nih khân
finna te, hriatthiam theihna te, kawng tinrênga themthiamna te,
lunghlu zeh tûra phel thiamna te, thing zai mawi dân thiamna te
pêk an ni (Ex 31:3; 35:31). Anmahni thiamna bâkah hêng kut
themthiamna te hi mi dangte hlan chhâwn theihna leh zirtîr
thiamna pêk an ni bawk. Hêng thiamna leh theihna te hi mi
dangte zirtîra, inhlan chhâwng zelin hmun thianghlim sak zawh
theih nâna thil ûl zawng zawng tih theihna Pathian Thlarau
hnên aangin an dawng a ni (Ex 31:3; 35:30).
Genesis-a thilsiam thuah khân Pathian chu kut
themthiamna zawng zawng bul anga sawi a ni a, a thil siam leh
duan te hatna leh mawina avânga hlim anga sawi a ni. Chu
Pathian Thlarauthilsiamahnathawktuchuan tûnahazauzâwkah
thilsiam hna bawk chu a thawk leh a ni. Ama anpuia siam
mihringte hiankhawvêl hi hêngthiamna,finna,theihna, mawina
chi hrang hrang- rimawi te, thil cheimawi thiamna te, thilsiam
thiamna te, thuziak mawi te, lemziak mawi te, awng mawi leh
44. 44THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
ha tein kan chei mawi tûr a ni. Hêng thiamna leh mawina chi
hrang hrang te hi kan ngaihhluta, kan ngaihsân thiam chuan
thiltihtheihna min petu Pathian thlarau hnênah ropuina kan pe
tihna a ni ang.
3. Pêk chhan tihlawhtling tûra thuam
Hna bîk thawk tûra a kohte chu Pathianin a thuam zui
ngei ngei hîn. Biak bûk leh a chhûnga bungruate siam tûra a
ruat Bezalela chu Thlarauvin a tichak a. Josefa leh Daniela te
pawh Thlarau awmpuina avângin mi dang neih loh mumang leh
inlârna hriatthiamna leh hrilhfiah theihna mak tak kawltîr an ni
bawk (Gen 41:38; Dan 5:14). Thuthlung Hluia hruaitu ropuite
kha Thlarau changtuteleh Thlarauvin a chênchilhtean ni. Josefa
kuta Pharaoa’nAiguptaram rorêlna a hlandâwn khân, “Hetiang,
Pathian thlarau awmna mi hi kan hmu zo dâwn em ni?” tiin a
sawi a ni (Gen 41:38). Israel lal ni tûra Samuelan Davida hriak
a thih ni aang khân Lalpa Thlarau chu Davida chungah nasa
taka a thlen thu kan hmu a (1 Sam 16:13); Davida chunga Lalpa
Thlarau a lo thlen rual hian Saula a kalsan niin a lang (1 Sam
16:14). Israel lal te, rorêltu te, zâwlneite kha Thlarauvin finna
leh rorêl thiamna a pe hîn (Is 28:6). Jesaia thlah aanga Israel
lal lo chhuak tûr Zâwlnei Isaian a lo hrilhlâwk dân chu, “Lalpa
thlarau - finna leh hriat theihna thlarau, remruatna leh chakna
thlarau, hriatna leh Lalpa ihna thlarau chu a chungah a fu ang,”
tih a ni (Is 11:2). Pathian hna bîk thawktu te, lalte leh hotute
hnênah Thlarau awmpuina leh chênchilhna a thleng hîn a ni.
Thuthlung Hluia Thlarauvin a hman te chanchin hi Thuthlung
Thara ringtute tân entawn tûr leh zirtîrtu ha an ni.
Kan sawi tak aang khân Pathian Thlarau hnathawh dân
tlângpui kan hre thei âwm e. Thuthlung Hluiah chuan Thlarau
thilpêk hi mihringtefinna, thiamna, theihnaleh kut themthiamna
chi hrang hrangah te hian a lang a. Pathian biakna in sa tûrin
kut themthiamna ringawt a tâwk lo va, thlarau mi nih a ûl a ni.
45. 45THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Pathianin hna bîk thawk tûra a ruatte chu thlarau thilpêk -
thiamna leh finna a pe a, chutiang mi chu a chhinchhiah bawk
hîn. Pathianin a rawngbâwltu tûra a thlante chu thiamna, finna,
chaknalehtheihnatepeinabîkathlarauthuamannihhinavângin
mihring pângngai tih theih aia nasa zâwk leh ropui zâwk an ti
hîn a ni.
Sawi ho tûrte
1. Biak In sa tûra ringlo mi kan chhawr hîn hi engtia ngaih
tûr nge?
2. Theihna leh thiamnate hi Thlarau thilpêk pawimawh tak
an nih dân sawi ni se.
46. 46THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
February 14
ZIRLAI 6
PATHIANTHLARAU LEH RORÊLTUTE
Chhiar tûr: Rorêltute 2:16-19
Rorêltute 2:16-19: Tin, LALPAN rorêltute a siamsak a,
chûngte chuan anmahni rawktute kut ata chu an rawn chhan
chhuak ta a. Chuti chung pawhin an rorêltute thu chu an
pawm lo va, pathian dangte lakah chuan an uire a, chibai
an lo bûk ta zâwk a. An thlahtuten LALPA thupêkte pawma
an zawh hin kawng chu an pênsan ta thuai mai a. Tin,
LALPAN rorêltute a siamsak chuan, LALPA chu rorêltu
hnênah chuan a awm a, rorêltu dam chhûng chuan an
hmêlmate kut ata chu a chhan chhuak zêl a; anmahni
hnehchiah leh timangangtute avângin an rûm a; chuvângin,
LALPA chu a inchhîr ta a. Nimahsela, heti hi a ni a, rorêltu
chu a thih veleh, an hnungtawlh leh ta a; pathian dangte
rawng bâwla, chibai bûk thuah an thlahtute ai mahin an lo
che chhe lehzual ta a. An thiltih hinte leh an luhlulte pawh
a bâng hek lo.
Thuvawn: Mi tin an chunga rorêltute thu thuin awm rawh
se. Pathian thu lovin tu mah rorêltu an awm si lo; rorêltua
awmte hi Pathian ruat an ni (Rom 13:1).
VawiinahhianIsrael ramarorêltuhenkhat chungaPathian
Thlarau hnathawh chungchâng kan zir dâwn a. Mihring chakna,
theihna leh huaisenna ringawt chuan a daih rei lohzia te, chu
chu PathianThlarauvin a hman leh hman loh inkâr hlatzia te zir
chhuak thei ila a lâwmawm hle ang.
1. Rorêltute
Rorêltute hi tûnlai court-a thubuai chingfeltu (Judge) kan
47. 47THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
tih anghi chuanni chiahlo va.Ansualnaavângahnamdanginan
awp behna aanga Isreal fate chhan chhuaktu an ni. Râl rêl thiam
leh pasalha huaisen an nih avângin rorêltu tih aiin chhan
chhuaktu tih emaw, chhandamtu tih emaw an inhmeh zâwk.
ThuthlungHlui huna rorêltute hi rorêltu lianleh rorêltu tê tiin an
hen a. Rorêltu liante chu Othniela, Ehuda, Debori, Baraka,
Gideona, Jephtha leh Samsona te an ni. Rorêltu tê chu Tola,
Jaira, Ibzana, Elona, Abdona leh Samgara te an ni. An zînga
henkhat hi hnam pum pui chunga rorêltu an nih laiin henkhat
erawh chuhnam hnihkhat lekchunga rorêltuan nia.Chuvângin,
hun thuhmunah a rualin rorêltu pahnih pathumte an awm châng
a awm hîn.
Rorêltute hi mi fing leh huaisen, Pathian thlarau awmpui,
theihna bîk nei tûra Pathianin a thuamte an ni. An hmêlmate
laka Israel-te chhan chhuaktu pasalha huaisen an ni bawk.
Israel-te sakhaw nun leh inkaihhruaina vêng him tûra beitu an
ni a, Hebrai awng chuan Rorêltute tih hian hmanrua eng pawh
hmanga thil dik titu, thil siam diktu tihna a ni. Hei hian ram
rorêlna lam, dân leh sakhaw lam thil te pawh a huap a, mipuite
thubuai sawi felsaka, harsatna an tawh mêkte rêl felsaktu tihna
a ni. Hmêlmate do tûra mipuite hui khâwmtu leh indonaa
mipuite hruaitu an ni bawk. Rorêltute hian Josua leh Samuela
hun inkâra Israel hnam chungah ro an rêl a, an vaiin mi sâwm
leh pathum an ni. Hêng rorêltute avâng leh an chunga Lalpa
Thlarau lo thleng hînin an nun a tihchak hin avângin Israel
hnamten hnehna an lo chang leh hîn a ni.
2. Thlarauvin Othnielaa thuam
Rorêltute zînga hmasa ber Othniela chu Juda hnam a ni.
A hun lai hian Israel-te chuan Pathian hawisanin Baal leh
Astorethi rawnganbâwl avângin Lalpachuanchungaha thinrim
ta a. Mesopotamia ram lal Kusan-risathaima hnuaiah kum riat
hrehawm an tuar hnu chuan, Lalpa chu an au va. Tichuan,
48. 48THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
anmahni chhanchhuaktûrlehanhnam chungarorêltuatânLalpa
chuan Kaleba nau Kenaza fapa Othniela chu a ruat a.Achunga
Thlarau hnathawh dân chu, “LALPAThlarau chu a chungah a
lo thleng a; tichuan, Israel-te ro a rêlsak ta a, râl bei tûrin a va
thawk a. LALPAN Mesopotamia rama lal Kusan-risathaima chu
apea,Kusan-risathaimachuahnehtaa”tihani(Ro3:10).Othniela
chaknathurûkchu“Chaknanilovin,thiltihtheihnaniheklovin,ka
thlarauzâwkinle”(Zak4:6)tihangkhaania.Othnielahianamite
saltânnaaanginachhanchhuakanimailova,diktaklehfeltakin
ram ro rêlhna athawka,athlarauminalehrorêl thiamnaavângin
ramahmuannaaawmani.ThlarauhruaiaOthnielanroarêlchhûng
chuan ram chu râlmuangin kum sawmli lai a awm ani (Ro 3:11).
PathianthuâwihlehThlarauvakhatmitenthilantihnasattheihzia
hi chhût chhuahphâk ani lo.
3. Thlarauvin Gideonaa pui
Gideona hi rorêltu pangana a ni a. Israel faten Lalpa an
hawisan avângin Midian hote thuhnuaiah kum sarih chhûng an
awm a.Alam an hawi veleh Lalpa chuan anmahni chhan chhuak
tûrin Gideona a ruat a. Grep sâwrna khura buh a vuak mêk
laiin LalpavântirhkohchuGideona hnênah arawninlâra, “Nang
mi chak huaisen, Lalpa chu i hnênah a awm e,” a ti a (Ro 6:12).
LalpachuanGideonahnênah,“Heichaknahiankalla,Israel-hohi
Midian-holakatachhandamangche.Katîrcheanilâwmni?”(Ro
6:14)tiinIsrael-techungarorêltunitûrinakoani.Midian-hozawng
zawng te,Amalek-hoteleh khawchhakfatechuIsrael-tedo tûrin
an pung khâwm chiam a, Jezreel ruamah an inkulh a. Chu veleh
Lalpa Thlarau chu Gideona chungah a lo thleng a (Ro 6:34),
tawtawrâwt a han hâm a, Israel mi tam tak an lo pung khâwm ta
chiam a. Mahse, chhandamna leh hnehna chu Lalpa ta a ni tih an
hriat theihnatûrinMidian-hodotûrinmizathumlekthlanchhuah
an ni. Chûng mi zathumte chu pâwl thumah insiamin Gideona
remruat angzêlinhmêlmatechuanbeia.Anhmanruachuamâwl
hle-tawtawrawt anhâm a,bêl ruakankentechuantikeha,anvei
49. 49THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
lamin meichherankengbawka,“LalpalehGideonangûnhnâm,”
tiin an au dur dur a, inpawmchilh miah lovin Midian-ho râl hrât
mangkhêngchuatudawl dêrmai ani(Ro8:1ff).
4. Thlarauvin Jephtha huaisenna a pe
Israel mite chuan Lalpa Pathian hawisanin hnam dang
pathiante an bia a. Chuvângin, Pathian chu Israelte chungah a
hinrim hle a,anhmêlma kumhlun Philistia lehAmon mitekutah
kum sâwm leh pariat lai a hralh a. Chumi kum chuan Israela
thlahte chu an timangangin an hnehchhiah êm êm a (Ro 10:6-
8). Israela thlahte chuan Pathian hnênah an sual thupha chawiin
anmahni chhan chhuak tûrin an dîl a (Ro 10:10,15), Pathianin a
pêk chu nawhchizuar fapa Jephtha a ni. Anmahni bei tûra lo
pung khâwmAmmon mite bei tûrin Israelte chu Gilead ramah
an kal khâwm chiam a, Mizpe khuaah an inkulh a.An han indo
chuan Israel mite chan a ha lo hle mai a, an mangang chuan
an hotu ni tûra Jephtha sâwm tûrin Gilead-ho upate an tîr ta
a ni. Jephtha chu Gilead mi, mi chak huaisen a ni a, an
sâwmna chu a lo pawm a. An hmelmate laka Israel hnam
chhan chhuak tûr leh an chunga rorêl tûrin Jephtha chungah
LALPAThlarau a lo thleng a, Israel-te hmêlma kumhlun zînga
pakhat Amon mite chu nasa takin a hneh a (Ro 11:29-30),
khaw sawmhnih zet a tichhia a (Ro 11:32-33). Jephtha chuan
mi huaisen leh indo mi a nihna chu hruaitu atân an thlan hma
pawh khân tilang mah se, Rorêltute bu ziaktu hian Ammon-
hote laka hnehna kha Thlarau hmanga Pathian rawn inrawlhna
avâng niin a ngai a ni. Thlarau hnên aangin Jephtha chuan
huaisenna leh thitihtheihna a dawng a ni.
5. Thlarauvin Samsonaa tichak
Pathianin Samsona chu Philistia mite laka Israel-te chhan
chhuak tûr leh rorêlsak tûrin a ruat a. Rorêltute zîngah rau rau
pawh Samsona leh Lalpa Thlarau hi an inzawm bîk emaw tih
mai tûrin a chanchinah a lang tam hle.Anuin a pai aang rêngin
50. 50THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Nazarit mi ni tûra serh hran a ni a (Ro 13:5), a lo sei lian a,
Zora leh Estaol inkâra Mahane-dan hmunah Lalpa Thlarauvin
a khawih harh an a (Ro 13:25). Lalpa Thlarau chuan Samsona
chu a tichak a, sakeibaknei vânglai chu kêl no ang maiin a pawt
sawm a (Ro 14:6), Lalpa Thlarau chu a chungah nasa takin a lo
thleng a, Askelon mi sawmthum thatin an silhfên a hlihsak a
(Ro 14:19). Hruizên thar pahniha a kut an phuar pawhin a
chungah Lalpa Thlarau a lo thlen meuh chuan, a bân phuarna
hruizên chu ziza zai kang chat ang mai a lo ni ta a, amah mantu
Philistia mite chu sabengtung khabe ruhin mi sângkhat lai a
vaw hlum a ni (Ro 15:15). A chakna thurûk Delili hnênah a
puang a, a sam phiar pasarih hlehsak a nih meuh chuan a chakna
a bo zo va, Philistia miten manin a mit an kher chhuahsak a.
PhilistiapathianDagonahnênainthawinaropuianhlânniinSamsona
chu ennawmatânanhruaichhuaka.ChaknaneituLalpahnênaha
awngaia,ahmêlmaPhilistiamitechuathihchilhtaani.
Rorêltutebuaanghianthil chhinchhiahtûr pawimawh tak
chu,mihringtenanchungarorêltuneibawkmahse,rorêltutaktak
chu Pathian a ni tih hi a ni.Amite chungah leh amah hre lotute
chungahpawhthuneihnafamkimneituchuPathianhiani.Rorêltute
buahhianhangthartehnênaPathianhriatnaanhlanchhâwnzêlloh
avângaharsatnaantawhtamzialehraminatuarnasatziate,Pathian
thuthlung vawn hat a nih loh avânga Israel hnam hruaitute
hlawhchhamnatârlannakanhmutamhle.
Sawi ho tûrte
1. RorêltuteangaThlarauvinathuamtûnlaiaramhruaitutezîngah
sawi tûran awm em?
2. Ramrorêlnahisakhawnunazalênnanênainlaichîndânsawi
nise.
51. 51THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
February 21
ZIRLAI 7
PATHIANTHLARAULEH HRIAKTHIH
Chhiar tûr: Exodus 30:22-30
Exodus 30:22-30: LALPA vêkin Mosia hnênah, “Rimtui tui
ber chi zînga mi - murra tui sekel zanga leh, thakthîng rimtui,
chumi zâtve sekel zahnih leh sawmnga zet - leh fu rimtui
sekel zahnih leh sawmnga leh, thakthîng chi dang sekel zanga,
hmun thianghlima sekel an pêk hin ang, olive hriak hin khat
nên rawn lain, rimtui siamtu siam angin hriak thih chu hriak
thianghlim atân i siam tûr a ni. Chu chu hriak thih chi hriak
thianghlim a ni ang. Tin, inbiakna puan in te, thuhriattîrna
bâwm te, dawhkân leh a bungbêl zawng zawng te, khâwnvâr
dahna leh a hmanrua te, rimtui hâlna maichâm te, hâlral
thilhlan maichâm leh a hmanrua zawng zawng te, maihûn
leh a hûnchhante nên, chu chuan i hnawih vek tûr a ni. Tin,
thianghlim tak an lo nih theih nân i tithianghlim tûr a ni;
chûng dek apiangte chu an lo thianghlim zêl ang. Tin, ka tân
puithiam hna thawka ka rawng an bâwl theih nân Arona leh
a fapate chu hriak thihin i tithianghlim tûr a ni.
Thuvawn: Nangni zawng ama hnên ata hriak thihna in hmuh
kha nangmahniah a awm reng a, tu ma zirtîr in ngai lo ve;
ama hriak thihna chuan thil zawng zawng thu a zirtîr zâwk
che u avâng leh, dik tak a ni a, dâwt pawh a nih loh avângin,
chu mi chuan a zirtîr che u ang khân amahah awm reng rawh
u (1 Jn 2:27).
Hmânlai Israel ram leh a chhehvêla mitenun leh sakhuaah
hriak hian hmun pawimawh tak a luah a. Israel ram bîkah phei
chuan hriak hi an intunnunna pawimawh ber pakhat a ni a, buh
52. 52THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
leh uain nên hian an chaw rinpui bera sawi a ni hîn. Hriak thih
pawh hi ho lam takin an ti ngai lo va, puithu leh a urhsûn thei
angberahmanchuanngaihpawimawhzâwngtakani.Vawiinah
hian Pathian Thlarau leh hriak thih thu kan zir dâwn a ni.
1. Hriak thihchungchâng thu
Hmânlai Israel ram leh a chhehvêlah chuan hriak hi
tihdamna lam thil atân te, serh leh sâng thila insil faina atân te,
mihring emaw bungrua emaw sakhaw thila hman tûrte hlan
thianghlimna atân te hman hin a ni. A châng chuan lal tûrte
hriak thih an nih hian rorêl tûra pawmna tihlan nân an hmang
bawk. Thuthlung Hluiah chuan kawng hrang hranga hman a ni
a. Puithiam te (Ex 28:41; 29:7), zâwlnei te (1 Lal 19:16), lal te
hriak an thih hîn. Pathian biakna puan in bungruate chu sakhaw
serh leh sâng thila hman a nih avâng leh bungraw pângngai laka
tihhranna tûrin hriak hnawih a ni (Ex 40:9-15; Lev 8:10-13).
Israel ramah chuan hriak thih chu thil serh bik atân hman
a ni a, hriak siamtu pawh mi pawimawh bîk an ni. A tîrah
Bezalela a ni a (Ex 37:29), a hnuah chuanArona fapa Eleazara
a ni (Num 4:16). Hriak hi murra tui te, thakthîng rimtui te, fu
rimtui te, thakthîng chi dang leh olive hriak aanga siam a ni
(Ex 30:22-33). Israel fate chênna hmun chhûmin a rawn khuh
a, Lalpa ropuinain a lo khat ta ang khân Pathian biakna puan in
chhûng chu rimtui chuan tihkhah tûr a ni (Ex 30:34-38). Hetah
hian hriak leh rimtui chu Pathian awmpuina leh Lalpa Thlarau
entîrna a ni.
‘Hriak thih’tih thu hiThuthlungHluiaMessia an beiseina
lo pian chhuahtîrtu a ni (1 Sam 13:14; 25:30; 2 Sam 5:2, 6:21,
7:8; 1 Lal 1:36). Hei hian Pathian leh Hriakthiha inkârah a bîka
inlaichînna ha a awm tih a entîr bawk. Hriak thih tih hian mite
hnênathuneihnapêktiha kâwk tel a,thiltihtheihna atânaThlarau
thuam tih nên pawh inhnaih tak a ni. Pathian Thlarau lo thleng
chhinchhiahna leh nemnghehnaatân hman a ni bawk. Pâwn lam
53. 53THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
hmuh theiha hriak luang hian chhûngril lama Thlarauva chhûn
khahnaaentîra,malsâwmnalehinpumkhatnaachhûngkawphuar
khâwmtu Thlarau hnathawh entîr nân hman a ni bawk (Sam
133). Zâwlnei leh lalten an mawhphurhna tihhlawhtlin theih
nâna Pathianin chakna a pêk chu hriak thih hi a ni.
‘Hriak thih’ tih leh ‘Lalpa Thlarau’ tih hi inhnaih tak a ni
a, henkhat chuan thuhmunah an ngai. Lalte hriak thihtu chu
Pathian a ni a, a hriak thiha chu a vêng him hîn (Sam 2:2;
18:50; 132:17). Hriak thih hi Thlarau pêkin a zui hîn a, chumi
hmang chuan lalin Thlarau thilpêk danglam tak a dawng hîn a
ni. Thlarau thilpêk chu Lalin ro a rêl thiam theihna tûrin a
pawimawh a, rorêl thei tûra thiamna leh theihna hi Thlarau
thilpêk a ni. Ro a rêl thiam nâna Solomona hnêna finna nasa tak
pêk ang chi kha. Râl dona lama chak tûr leh angkai taka rorêl
tûrin Pathian pêk finna hi a ûl a ni. Lalpa Thlarau hi Solomona
chungah a thlen thu chiang taka sawi lan ni lo mah se, Puithiam
Zadoka leh Zâwlnei Nathana ten lal ni tûrin hriak an thih a (1
Lal 1:32-33). Hriak thih anih avângchuan Lalpachu Solomona
hnênah a awm a, a tiropuiin a tihmuingîl a (1 Chro 29:23-25).
Thlarau thilpêk finna chuan ro a rêlnaah hriatthiamna leh finna
a pe a, chu chu a rorêlnaah khân a lang a ni.
2. Hriak thih awmzia
Thuthlung Hluiah hriak thih sawi nân thumal hrang
pathum hman a ni a, chûng thumal pathum awmzia chu lo târ
lang ila. Pakhatna chu ‘tithau, timawm’ tih a ni a (Sam 23:5).
Pahnihna chu‘leih, bun chhuak’ tih a ni a, ‘hriak thih, inthih’ tia
hman a ni (Deut 28:40, Ruth 3:3).Apathumna chu ‘hriak chulh,
hnawih’tih a ni (Jer 22:14; Ex 29:2;Amos 6:6). Hei hi lal emaw
zâwlnei emaw hriak thih sawi nân hman a ni a, Puithiam hriak
thih sawi nân leh maichâm tihthianghlimna tûra hriak hnawih
sawi nân pawh hman a ni (1 Lal 19:16; Ex 29:7; 29:36).
54. 54THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
3. Hriak thihin a entîr: Hriak thih hian thil entîr chi hrang
hrang a nei a, a lâr zual deuhte lo sawi ila:
(1) Serh hran entîrna a ni: Hriak thih hian entîr
pawimawh tak a nei a, Pathian tâna mihring emaw, thil emaw
serh hran aentîr a ni. Bible ram leh a chheh vêlah chuan mihring
chu Pathian rawngbâwl tûra serh hran a ni tih entîr nân hriak an
thih hîn. Lung emaw ban emaw awmna hmun kha hmun
thianghlim, serh a ni tih entîr nân hriak an leih bawk hîn (Gen
28:16-18). Pathian tân an serh hrang tih entîr nân maichâm te,
bungbêl te, inbiakna puan in te, Biak bûk leh a chhûnga thil
awmte leh Thuthlung bâwm te pawh hriak an hnawih hîn a ni
(Ex 29:36; Num 7:10; Ex 40:10; Num 7:1; Lev 8:10; Num 7:1;
Ex 30:26.
(2)Thiltihtheihnaleh thuneihnapêk entîrnaani:Hriak
thih hiPathiantânaserhhrantihnaani ringawtlova,rorêlthei tûr
lehhnathawktheitûrathuneihnapêktihaentîrani.Heihian‘Pathian
thlan’ ‘Pathianmi ruat’ tih aentîr bawk (1 Sam 9:16). Chutianga
hriakthihdawngtechu‘Lalpahriakthih’anti(1Sam24:6).Saula,
Davida, Solomona, Jehua leh Joasa te hriak thih an nih thu
chîpchhiar takin ziak a ni a (1 Sam 10:1; 16:3; 1 Lal 1:39; 2 Lal
9:6; 11:12). Lal chu hriakthih annihaangkhânPathianaiawhin
lalah an hu tihna a ni (1Sam 9:16; 16:3).
Atîrahchuanlaltechungahriakthihtuchuzâwlneiteanni(1
Sam 10:1; 1 Lal 19:16; 2 Lal9:6).Ahnu lamaherawh chuan lalte
chungahriakthihchupuithiamchanvoanitazâwka(1Lal1:39;2
Lal11:12).Hunlokalzêlah‘Lalpahriakthih’tihchuakaihtawiin
‘hriak thih’ an ti ta a, chu chu Hebrai leh Aramaik awngin
‘Messiah’ an ti a, Grik awngin ‘Kristos’ tih a ni a, Mizo
awngin ‘Krista’ kan lo ti ta a ni. Isua Krista kha Pathianin
Thlarau Thianghlim leh thiltihtheihnain hriak a thih a ni (Tirh
4:27; 10:38).
55. 55THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
(3) Pathian Thlarau dawnna, thuam chakna leh tirh
chhuahna entîrna a ni: Pathianin zâwlneite kova, thuneihna
pea a tirh chhuah kha zâwlneite tân chuan hriak thih dawnna
chi khatah an ngai. Hei hi entîrna ringawt aiin a tak taka Pathian
thlarau dawnna leh thuneihna pêk a ni zâwk (Is 61:1). Hetiang
ngaih dân zûlzui hian Isua pawh ‘Pathian hriak thih’ tiin
ThuthlungThar lamahchuan sawi a ni (Lk4:18-21; Tirh 10:38).
Lal Isua chungah hriak a thih bâkah hian, Paula chuan amah leh
Kristian dangte chuPathianin hriak a thiha, Thlarau Thianghlim
an dawng a ni a ti (2 Kor 1:21-22). Thuthlung Hluiah chuan
‘hriakthiha’ tih hi lalte leh puithiamte kawh bîk neiin Israel-ten
hun hnuhnûnga lal lo kal tûr an beisei, anmahni chhan chhuaktu
tûra an ngaih nihna (title) hming atân hman bîk deuh a ni ta a.
Hun lo kal zêlah chuan Isua Kristaah bel a ni ta a ni.
Kan sawi tak aangkhân Israel-tetâna hriak pawimawhzia
kan hre thei âwm e. Hriak hi Pathian malsâwmna leh a thilpêk
niin an ngai a, hriak thih hi Pathian tâna serh hran, a hman tûr
leh a aiawh tûra a thlante chhinchhiahna a ni. Hriak thih leh
Pathian Thlarau hi sawi zawm a ni hîn, Lal Isua pawhin hriak
thih a dawn avângin Pathian Thlarau chu a chunga a awm thu a
sawi. ‘Hriak thih,’ ‘serh hran,’ ‘Thlarau leih’ tih hi thil inkawp
tlat a ni. Chungtiang dawngte chu Pathianin thiltihtheihna leh
chakna leh thuneihna a pe hîn. Hetiang mi Pathian tâna inserh
thianghlim,khawvêlbawlhhlawhkailo,Pathianhmantlâk,hman
theih tûra inpete hi tûnlai pawh hian kan la mamawh reng a ni.
Sawi ho tûrte
1. Serh hran (mihring leh hmanrua)-te hi mi dang leh thil
dang aia an danglamna eng nge ni?
2. Engtin nge sakhaw serh leh sâng thil te hi kan zaha kan
ngaihhlut deuh deuh theih ang?
56. 56THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
February 28
ZIRLAI 8
PATHIANTHLARAU LEH LALTE
Chhiar tûr: 1 Samuela 10:6-12
1 Samuela 10:6-12: Tichuan, LALPA thlarau chu nasa takin i
chungah a lo thleng ang a, nang pawh thu an sawi dual
dualnaah chuan i tel ve ang a, mi danglam daihah i lo chang
mai ang. Tin, hêng chhinchhiahnate hi i chunga a lo awm
hunah chuan thil lo awmin a zir ang zêlin i ti tûr a ni; Pathian
i hnênah a awm zêl si a. Tin, ka kal hmain Gilgal-ah lo zuk
kal la; tin, ngai teh, kei pawh hâlral thilhlante leh remna
inthawina te hlân tûrin i hnênah ka lo chhuk ang a: i hnêna
ka lo kala, i tih tûr ka rawn hrilh hma che chuan ni sarih i lo
awm tûr a ni ang,” a ti a. Tin, chutiang chu a lo ni ta ngei a,
Samuela hen tûra a hnuchawn veleh chuan Pathianin
thinlung danglam daih a pe ta a; tin, chûng chhinchiahna
zawng zawngte chu chumi ni chuan a lo thleng ta vek a.
Chutichuan, Gibea tlâng chu an han thlen chuan, ngai teh,
zâwlneihovin an tâwk a; tin, LALPA thlarau nasa takin a lo
thleng a, thu an sawi dual dualnaah chuan a tel ve ta a.
Tin, heti hi a ni a, tûn hma lama amah lo hre tawhten
zâwlneite thu sawi dual dualnaah a tel ve tih an hriat chuan,
mite chu an inbia a, “Kisa fapa chunga thil lo awm hi eng
nge ni ta? Saula pawh chu zâwlnei zîngah a tel ve ta elo
maw?” an ti a. Tin, a awmna khuaa mi pakhatin a chhâng a,
“An pate chu tu nge maw an nih bîk le?” a ti a. Chutichuan,
“Saula pawh chu zâwlnei a ni ve ta elo maw?” tih chu
infiamna takah an hmang ta rêng a.
Thuvawn: Chu mi avâng chuan Isua hmingin mi tin – vâna
mi te, leia mi te, lei hnuaia mite nên – an hinghit nân leh
57. 57THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Pa Pathian tihropuina tûrin, “Isua Krista chu Lal a ni,” tiin lei
tinrêngin a puan nân, Pathianin ani chu nasa takin a
chawimawi ve ta thung a, hming zawng zawnga hming
chungnung ber chu a pe ta a (Phil 2:9-11).
Lalte chunga Pathian Thlarau lo thlengkan hmuh dân chu
zâwlneiten lal atâna hriak an thihah a ni. Hriak thih hian Pathian
tihchakna leh mawhphurhna an hlen chhuah theih nâna Thlarau
pêkannitihaentîra;dinhmunhalehduhsaknalamaiinhnathawk
tûra chhinchhiahna leh mawhphurhna pêk a kâwk ani.Vawiinah
hian Israel lal zîngah Saula leh Davidan Pathian thlarau an chan
dân leh annun leh rorêlnaa awmzia a neih dân kan zir dâwn a ni.
1. Lalpa Thlarau leh Saula
PathianinSamuelachumipuitengenanginlalsiamsaktûrin
a ti a, Israel lal hmasa ber atân Saula chu hriak a thih ta a, Israelte
zînga lal ni tûra hriak thih dawng hmasa ber a ni. Thlarau
hnathawh a chunga a lo thlen dân leh hriak thih a nih dân chu 1
Samuela 9-10-ah a lang a. Hriak thih chu pâwn lam hmuh theih
thil ania; mahse,lal lehPathianruat anitihtihlannatûrinThlarau
lam hriak thihinazui nghâl a.PathianThlarauthiltihtheihnamak
tak a chang a, chu chu a nunah nasa takin a lang chhuak a ni.
Pâwn lam langtheia thiltihleh chhûnglamanghawngnei anihna
chuan tihlan tum pahniha nei a, zâwlnei Samuelathu kha adik a
ni tih leh hruaitu atâna ruat a nih avângin Saula chu thuneihna
pêk ani tih hi. Tichuan,SaulachuLalaloni taa,PathianThlarau
awmpuinain hruaitu hna chu a thawk ta a ni. Hruaitu nihna pêk
leh hriak thih a dawn chuan Saula chu mipuitechhan chhuahhna
thawk thei tûrin a tichak a ni.
Thuthlung Hluiin a sawi uar tak chu hruaitu hna chelh
zawng zawngtenThlarau thuamna an chang ngei tûr a ni tih a ni
a; Rorêltu leh Lal hna thawk tûra tling leh ha tehna bulpui ber
chu Thlarauthilpêkdawnlehdawnlohani.Ammonmitehuaisen
58. 58THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
taka Saulan a hmachhawn ngamna chhan chu Lalpa Thlarau
thiltihtheihna a hnêna a awm vâng a ni (1 Sam 11:1-11). Saula
hruaitu a nihna tichiangtu chu Thlarau awmpuina a dawn avâng
leh chu chuan a hmêlmate laka hnehna a chantîr avângin a ni (1
Sam 11:12-15).
1 Samuela 13:1-14-ah thil danglam tak kan hmuh chu lal
atâna Saula hnâwl a nih thu hi a ni. Lal atâna hnâwl a nih chhan
Bible-in a târ lan chiang tak chu Lalpa thu a âwih lohna leh
Samuela thlarau a koh chhuah leh vâng a ni a, zâwlnei Samuela
nghâk lovin a tih loh tûr hâlral thilhlan a hlân bawk (I Chro
10:13; 1 Sam 28:3-25; 1 Sam 13:8-14). Lal atâna Saula hnâwl a
nihna tichiangtu chu Pathian Thlarauvin a chhuahsan kha a ni (1
Sam 16:14). Thlarauvin a chhuahsan a, thlarau sual amahah a lo
awm a, chu thlarau sual hnathawh avâng chuan a aiawh tûra
Lalpan a ruat Davida chu a haw ta êm êm a, a rorêlna leh ram
tâna thil ha lam pawh ngaihsak thei lovin Davida a haw ngawih
ngawih a, tihhlum a tum tlat a ni. Saula chungchâng aang hian
thil zawng zawnghi Pathian thu hnuaiah a awm a ni tih a chiang
hle. Pathian hriak thih, Thlarauva thuam Lal nih chu a ropuiin
mawhphurhna pawh a sâng a; mahse, lala siamtu Pathian thu
âwih loh chu a râpthlâk hle mai. Pathianin lalte hnêna tih tûr leh
mawhphurhna a pêk chu Saulachuan a phur chhuak zo talo a ni.
2. Lalpa Thlarau leh Davida
Davida chu Pathianinlal atân a thlang a, Samuelan hriak a
thih a. Davida hi mi danglam tak, rimawi tum thiam tak, mi
huaisen, indo mi, thusawi thiam leh hmêlha tak a ni a. Chûng
zawng zawng aia pawimawh zâwk chu “Lalpa chu a hnênah a
awm” tih hi a ni (1 Sam 16:18; 2 Sam 5:10). Lalpa Thlarau chu
nasa takin a chungah a lo thleng a (1 Sam 16:13), Thlarauva
thuamna changin indona hmachhawn thei tûra buatsaih a ni ta a
ni. Davida chunga Thlarau lothlenghi a kahpah leh um khata lo
thlenthusawinanilovin,thlengrenganihthusawinaani.Pathian
59. 59THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Thlarau chuan a chênchilh reng ani tih indonaa râlrêl a thiamzia
te, Thlarau thilpêkhmangahruaitu mawhphurhna hatakaahlen
chhuah dân aangtein chiang takin a lang.Ahlawhtlinna zawng
zawng chu Thlarau awmpuina a dawn vâng a ni (2 Sam 22). Lal
Davida chanchina thil thleng pawi ber pakhat chu Bathsebi a
uire a, a pasal Uria a thahtîr kha a ni. Chu a thiltih sual râpthlâk
tak chuan hremna nasa taka tawrhtîr a.Chu a sual simnathu chu
mawi takin a chham chhuak a, a thiltih sual avângin a thlarau
chan chu lâksak lo tûrin Pathian hnênah a dîl a ni (Sam 51:11).
Davida hian Lalpa Thlarau hi engkim hmu tlang vektu,
tlânsan theih loh a nihzia a hre chiang a, “I Thlarau hnên ata hi
khawiah nge ka kal ang?” tiin a sawi (Sam 139:7).
Bawhchhiatna hian keimahnia Thlarau awm hi a tichau thei tih
hriain, “Ka kawchhûngah hian thlarau dik tak siam thar leh ang
che,” tiin a dîl a ni (Sam 51:10). Davida hi Samsona leh Saula
te laka a danglamna chu a sual tih a inhriat chhuah veleh a
inchhîr a, a sim hîn hi a ni. He a sualna a hriat chhuah nghâl zêl
theihna hi Pathian rilru ang pu mi tia koh a nihna chhan pakhat
chu a ni ngei ang. Thil a lo tihsual palh pawhin inchhîra, sima
Lalpa hmaah a tlûk luh zêl avângin, Samsona leh Saula te anga
thlarau hlihsak a tâwk ve lo a ni.
3. Lalpa Thlarau leh Messia
Israel lal ram a lo phel hnuah, an hnam ropuinate chuan
hmânlai an lo chang zo ta a. Israel-te chuan an lal ropui Davida
hun ang kha lo thleng leh tûrin an beisei a. Chutih hunah chuan
lal ropui tak lo la awm tûrangin an suangtuah a. Chu chu Messia
beiseina lo inanna chu a ni. Chu lal lo awm tûr chu “Lalpa
thlarau, finna leh hriat theihna thlarau, remruatna leh chakna
thlarau, hriatna leh Lalpa ihna thlarau chu a chungah a fu ang,”
tih a ni (Is 11:2). Isaia hian Lalpa chhiahhlawh Pathian thlarau
a chunga dah, Jentail-te chunga rorêltu tûr, mi chanhaite hnêna
chanchin ha hril tûra Lalpa hriak thih chungchâng a sawi bawk
60. 60THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
(Is 61:1). Chu Lal lo kal tûr, Pathian hriak thih, Messia chu
nghâkhlel takin an thlîr a. Chu chu Lal Isuan amah inbelin a thil
tum leh a tih tûr puan chhuahna (Nazareth Manifesto) ropui leh
hmingthangtakhmangkhânarawnpuangchhuaka,“Riangvaite
hnênah Chanchin |ha hril tûra mi ruat avângin Lalpa Thlarau
chu ka chungah a awm; ani chuan salte hnêna chhuahna thu leh,
mitdeltehnênamitvârneih lehnathusawi tûrte, tihduhdah tuarte
chhuahtîrna tûr te, Lalpa lungawi kum thu sawi tûr tein mi tîr a
ni,” tiin (Lk 4:16-22).
Kan zirlai aangakanchhinchhiahtûrchuThuthlungHluia
lalte chu Thlarau Thianghlimin lal ni tûrin hriak a thih a, a
kaihruai a, finna te, chakna te a pe a. Thlarau Thianghlim
kaihhruaina an pawisaka, an zawm chuan an hmuingîl hîn a,
chapo taka sual kawng an zawh erawh chuan anmahniaThlarau
awm chuan a chhuahsan a, an lalna tihtâwpin a awm hîn a, ram
leh mipuiin an tuar phah hîn a ni tih hi a ni. Israel lalte famkim
lohna lehchak lohna khân Messia beiseina a rawn siamina rawn
hring chhuak a ni tih kan hmu thei bawk. Pathian chuan rorêltu
dik lo a hua a, Puithiam Elia fate pawh an sualnaah a hrem a,
Saula chu lal a nihna a hnâwl a, Davida pawh a sualnaah na
takin a hrem tih kan hmu. Pathian thu âwih chu malsâwmna,
âwih loh chu ânchhia tih dikzia a lang a. Pathian chu engkim
chunga thuneitu leh lal ber a nihzia kan hmu bawk.
Sawi ho tûr
1. Hruaitu ha lehtlingtehnaatântûnlai hian PathianThlarau
dawn hi a la pawimawh em?
2. Hruaituten thil an tihsual avânga Pathianin a hawisan dân
râpthlâkzia leh ram leh mipuiten kawng hrang hranga an
tawrh theih dân sawi ni se.
61. 61THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
March 6
ZIRLAI 9
PATHIANTHLARAU LEH ZÂWLNEITE
Chhiar tûr: 2 Lalte 2:7-15
2 Lalte 2:7-15: Tin, zâwlneiho fapate zînga mi sawmnga chu
an va kal a, anmahni epin hla fêah an va ding a; tin, anni
pahnih chu Jordan lui kamah an lo ding a. Tin, Elija chuan a
puan chu a la a, a tumtêl a, tui chu a han vua a, lehlam
lehlamah a lo inhen ta a; tichuan, an pahnih chuan lei chârah
an kal kai ta a. Tin, an kai hnu chuan heti hi a ni a, Elija
chuan Elisa hnênah, “I hnên ata lâk bova ka awm hma hian
eng nge ka tihsak ang che, mi dîl rawh,” a ti a. Tin, Elisa
chuan, “I thlarau chan hnih chang ila,” a ti a. Tin, ani chuan,
“Thil khirh tak i dîl a nih hi; khirh mah sela, i hnên ata lâk
bova ka awm lai mi hmuh chuan i chang ang a, mi hmuh loh
erawh chuan i chang lo vang,” a ti a. Tin, an kal dûn zêl a, an
titi lai chuan heti hi a ni a, ngai teh, mei tawlailîr leh
meisakawrte a lo lang ta phut a, an kâra tlain a inhentîr ta
a; tin, Elija chu hawngaleiviran vânah a chho ta a. Tin, chu
chu Elisa chuan a hmu a, “Ka pa, ka pa, Israel-te tawlailîr leh
sakawr chung chuang mite hentu!” tiin a au va. Tin, Elija chu
a hmu ta lo va; tichuan, ama puan chu a chelh a, hmun
hnihah a pawt thlêr a. Elija puan lo tla pawh chu a khai a, a
lêt leh a, Jordan lui kamah chuan a ding a. Tin, Elija puan lo
tla chu a la a, tui chu a han vua a, “LALPA, Elija Pathian chu
khawiah nge?” a ti a. Tin, tui a han vuak ve chuan lehlam
lehlamah a lo inhen ta a, Elisa chu a kal kai ta a. Tin, Jeriko
khuaa zâwlneiho fapa, amah epa awmten an han hmuh
chuan, “Elija thlarau chu Elisa chungah a fu ta ngei mai le,”
an ti a. Amah be tûrin an va kal a, a hmaah chuan lei siin
chibai an bûk a.
62. 62THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Thuvawn: Pathian Lehkhaa thu hril lâwk rêng rêng hi mahniin
hrilhfiah tûr a ni lo tih hre hmasa phawt ula. Thu hril lâwk
rêng rêng hi mihring thua chhuak a ni ngai si lo va, miten
Thlarau Thianghlim tirhin Pathian hnên ata an sawi zâwk
hîn a ni (2 Pet 1:20-21).
Israel hnam leh sakhaw nunah zâwlneite dinhmun hi a
pawimawh hle a. Pathian rorêlna leh chhandamna thuchah
puangtu ber an ni. Lal leh mipuite nun leh rinna khalh ngîltu
ber an ni a, mipuite chhiat leh hat vawngtu an ti hial a ni.
Zâwlneiten nasa taka khawtlâng leh sakhaw nun an vei avângin
an khawtlâng keh chhe mai tûr pawh tuam dam a ni leh hîn.
Chutiangtaka pawimawh chu an nih avângin thlarau awmpuina
leh tihchakna anmamawhzual a.Vawiinah hian zâwlneite nuna
Pathian Thlarau hnathawh kan zir dâwn a ni.
1. Zâwlnei ni tûra kohna leh hriak thih
Zâwlnei henkhat, koh an nih laia Thlarau Thianghlim an
chunga lo thlen dân chiang taka târ lan an awm a; henkhatte
erawh chu chutianga chiang faka sawi lêm loh, an hnêna Lalpa
thupêk lo thleng chu an chunga Thlarau Thianghlim lo thlenna
anga pawm nghâl maite pawh an awm. Ezekiela chu hnam hel
hmang takte hnêna Lalpa thu hriattîr tûra koh a ni a, “Ka hnênah
thu a sawi lai chuan thlarau chu keimahah a lo lût a, ka kein mi
dintîr a,” tiin amah ngeiin a sawi a ni (Eze 2:2). Jeremia chu
zâwlnei ni tûrin Lalpan a ko va, a hnênah Lalpa thu chu a lo
thleng a, “Pum chhûnga ka siam hma chein ka hria che a, chhûl
ata i chhuah hma pawhin ka serh hrang che a, hnamte hnêna
zâwlneiah ka ruat tawh a che,” tiin (Jer 1:5).
Pathianin Mika akoh chhan pakhat chu ahun laia zâwlnei
derte sawisêl tûrin a ni (Mik 3:5-8). Zâwlnei derte chuan Pathian
hnên aanga thu dawng angin an insawi a, mipuite chu Pathian
thua hruai aiin lârna leh khawvêl thil lamah an hruai kawi zâwk
63. 63THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
a, Pathian hnênaangin inlârna dawngangin an insawi a; mahse,
andawngtaktaksilova,anawngainapawhPathianinangaithla
dâwn lo a ni tiin Mikan a sawi a ni. Mika koh a nih chhan te,
Thlarau tihchakna a dawn chhan te chu rorêltu te, puithiam te,
zâwlneiten anmahni ânghma chauh ngaia an hna leh nihna an
hman avângavântlânghmaa dem lehsawichhiat ani.Thamna te,
hlâwkna te an beisei hîn a, an thiltih leh nun dân te chuan ram
leh khawtlângtânchhiatnaa thlena ni (Mik 3:9-12).Mika chuan
nun dik leh mawi, a ha leh pawm tlâk neih a ûlzia a sawi uar a,
ram leh hnam pum pui hat tlânna tûr hi Thlarau chuan a ngai
pawimawh ber a ni (Mik 6:8).
Isaian zâwlnei hna thawk tûra kohna a dawn hun lai hi
Juda lal Uzia thih kumah a ni a (Is 6:1). A rawngbâwl hun
chhûng hi Uzia te, Jothama te, Hezekia te rorêl lai a ni.Ahun
lai hi Assuria sawrkâr chak tak dan zawh rual lohva rawn bei
mai tûr hlauhna boruakin a chiah hneh lai a ni a, chumi avânga
khawtlâng rorêlna leh sakhaw nun inlumlet nasat lai tak a ni.
Assuria beihna laka invên nân Aigupta thiltihtheihna ring lo
tûrin Isaian Israel hotute a vaukhân thu kan hmu a. Anmahni
chhanhim theitu chu Pathian Thlarau a ni a, Lalpa Thlarauva
innghat lova,Aigupta mi leh an sakawrte chunga rinna nghah
chu chhiatna bul a ni tiin a hrilh a (Is 31:3).Aigupta mite chu
thlarau ni lovin mihring mai an ni a, chakna an nei lo. Pathian
erawh chu Thlarau a ni a, a chak a, thil a ti thei a ni. Hetah
hian Isaia hian Pathian leh a Thlarau chu khawvêl chanchin
kal lai mêk thununtu thiltihtheihna a nihzia thu a sawi. Pathian
remruatna kengkawhtu tûr chu Aigupta mite leh an sakawrte
ni lovin Pathian Thlarau a ni.
2. Zâwlnei hna thawk tûra Thlarauva thuam
Pathian hnam thlan Israel-te leh hnam dangte hnênah, an
sualna leh bawhchhiatna hriattîr tûr leh Lalpa duh zâwng puang
chhuak tûrin zâwlneite chu Thlarau Thianghlima thuam an ni a,
64. 64THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
huaisenna te, chakna te, thiltihtheihna te pêk an ni hîn. Mika
chuan heti hian a sawi a, “Jakob-ho hnênah an bawhchhiatna
hriattîr tûr leh, Israel-ho hnênah an sualna hriattîr tûrin, Lalpa
Thlarau avânga thiltihtheihna te, rorêlna te leh chakna te chuan
kakhat takmeuhani,” tiin(Mik 3:8).ZâwlneihotechuanPathian
Thlarau hriattîrnain hnamte chunga chhiatna lo thleng tûrte an
puang hîn. Milem biakna lamah an tlûk avâng te, Lalpa thupêk
âwih lova thil sual an tih avâng tein, Pathian thinurna an chunga
lo thleng tûr an puangin an hriattîr hîn a. An sualnate sima
inchhîra Lalpa lam an lo hawi leh chuan ngaihdamna leh
malsâwmna an dawn leh tûr thute an hrilh lâwk hîn. Chûng an
hrilhlâwknate chu, anmahni hahnemngaihna avângmaia thawk
ni lovin, Lalpan a thlarau hmanga a tirh a ni tih pawh anmahni
ngeiin an sawi bawk hîn. Zâwlnei Isaia chuan, “Tûnah hian
Lalpa Pathian chuan, keimah leh a thlarau chu mintîr ta a,” tiin a
sawi (Is 48:16).
Thuthlung Hlui huna zâwlneite hi Pathianin a Thlarau
Thianghlimin a ruat a, a ko va, a tîr chhuak a, a pâwl a, chakna
leh thiltihtheihnain a thuam a, a duh zâwng a hriattîr hîn a ni.
Zâwlnei Elija chu Thlarauvin a pâwl hîn a. Hna hrehawm tak
a thawhnaahte a awmpui a, a hun tâwpah Pathianin
hâwngaleivirah vânah a la chho ta a (2 Lal 2:11). Mei tawlailîr
leh mei sakawr hi Pathian inlantîr dân sawina pakhat a ni a,
vântirhkohte pawh Pathian tawlailîr anga sawi a ni bawk (Sam
68:17). Elijan a thlarau chan chu Elisa hnênah a hlan chhâwn
thu kan hmu bawk.
3. Zâwlneirawngbâwlna
Zâwlnei rawngbâwlna kan tih chu huaisen tak leh tlang
taka Pathian thu dik taka puan chhuah hi a ni. Thu dik tak puan
chhuah chu miin an zawm loh erawh chuan an chunga thil ha lo
lo thleng thei erawh chu a keng tel a, chu chu hrilhhlâwkna a
ken tel ve dân a ni.Anihna takah chuan zâwlnei rawngbâwlna
65. 65THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
chuanhrilhlâwknalamaiinmahnihunzêlathudiktakpuanchhuah
a kâwk zâwk. Chutiang tak chuan kohhran pawh hian rawng a
bâwl tûr a ni a. Rawngbâwltute pawh hian zâwlnei rawngbâwl
hna dik tak an kengkawh dâwn a nih chuan tlânchhe chunga
rawngbâwl lovin, mite lâwm zâwng ringawt zawng hek lovin,
huai takin Pathianthutak chu anpuangchhuak tawpmai tûra ni.
Thuthlung Hlui zâwlneite hian dikna tun dinna kawngah
te, khawtlâng dik lohna beihna kawngah te, Pathian biakna
kawngah te mipui an kaihruai hîn a, hnam tâna râl vêngtu leh
an hnam nun vawngtu an ni. Mipuite kawng dika kaltîrtu leh
hnam pum pui hruaitu an ni. Kawngdik lo lak atahnam pum pui
an vênghîn a, hnam damnaleh himna pawh anchungah thui tak
a innghat a ni.An rawngbâwlna pawh a hautak hle a, thih pawh
dâwn lovin rawngbâwl hna an thawk a, thinura lal sualte nêna
inhmachhawn a ûl châng pawh a awm fo hîn. Lal felte leh
Pathian zâwlneihote chu an thawk ho hîn a, lal sualte chuan an
rawngbâwlna an ngaithei lo hle thung a ni. Pathian chuan
zâwlneite hmangin an lalte leh mipuite chu an sual sima a hnêna
kîr leh tûr leh a thuthlung pawma, a thupêkte zâwm tûrin a
sâwm zui zêl hîn. Mipui hamhatna pawh Pathian thu zawmah
a innghat tlat tih zâwlneite hmangin târ lan a ni hîn. Kohhrante
pawhin anhnên aangin zir tûrtam tak ram siam hatna kawngah
kan nei a ni. Kohhrante hian kan ram siam hatna kawngah hian
zâwlnei hna huaisen taka thawk tûr kan ni tih kan hriat thar leh
pawh a ûl hle a ni.
Israel-techanchinkal zêlaPathianremruatthawkchhuaktu
chu Thlarau a ni. Isaia chuan Lal Messia lo kal tûr chu Lalpa
Thlarau tihkhahna a chunga a thlen tûr thute leh dikna leh
chhandamna pâwl a din tûr thu te thlengin a sawi lang a. Lal
Messia lo la lang tûr chunga thlarau leih a nihna chuan Israel-te
hun lo lathlengtûraanbeiseinalehLalpathlarauchuainzawmtîr
a ni. Sal tân hma hun laiathlarau chu tûn leh nakina Israel-tetâna
Lalpa duh zâwng tihlanna a lo ni ta a ni.
66. 66THLARAU THIANGHLIM
www.mizoramsynod.org
Sawi ho tûr
1. Pathian rawngbâwl tûr hian kohna hriat chian nge
pawimawh inpêkna?
2. Ram siam hatna kawngah kohhranin zâwlnei hna huaisen
taka thawh a ûlnate sawi ni se.