GÖREV VE FONKSİYONLARI YÖNÜNDEN DEVLET MODELLERİ

1. GÖREV VE FONKSİYONLARI
YÖNÜNDEN DEVLET MODELLERİ
Bu sunum şu kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
Coşkun CanAktan, Gerçek Liberalizm Nedir? İstanbul : T Yayınları, 1994
Sunumu hazırlayan: Elif Nur Türkyılmaz
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

2. GÖREV VE FONKSİYONLARI
YÖNÜNDEN BAŞLICA
DEVLET MODELLERİ
Ultra-Sınırlı Devlet
(Koruyucu
Devlet=Minimal Devlet),
Sınırlı ve Sorumlu
Devlet,
Müdahaleci Sosyal
Devlet (Karma Ekonomi
Devleti),
Aşırı
Müdahaleci
Sosyal Devlet,
Sosyalist Devlet,

3. Ultra-Sınırlı Devlet (Minimal Devlet) :
Sadece vatandaşlarının mal ve can güvenliğini sağlamak üzere oluşturulmuş bir
devlet modelidir.
İç güvenlik, dış güvenlik, adalet ve yargı hizmetleri ile sınırlıdır. Koruyucu devlet, gece
bekçisi devleti, jandarma devlet gibi isimler de verilmektedir.

4. Günümüzde ultra-sınırlı devlet, uygulamada mevcut değildir. Bu devlet
modelini libertarianistler
(Robert Nozick, Murray Rothbard, David Friedman) savunmaktadır.

5. Sınırlı ve Sorumlu Devlet :
Devletin görev ve fonksiyonları anayasalarda sınırlanmıştır. Ultra-sınırlı devletten farklı olarak iç
güvenlik, dış güvenlik, adalet ve yargı hizmetlerinin dışında diğer bazı hizmetleri yerine getirir.

6. Devlet, örneğin piyasa ekonomisinde üretici ve tüketicilerin oyunun kuralları
içerisinde oyunu sürdürmelerini sağlamaktadır. Oyun kurallarını ihlal
etmelerini cezalandırmaktadır. Devlet oyuna ancak gerektiğinde, çok sınırlı bazı
dolaylı müdahalelerde bulunmaktadır
Sınırlı ve Sorumlu Devlet :

7. SINIRLI VE SORUMLU DEVLETİN GÖREV VE FONKSİYONLARININ
BAŞLICALARINI ŞU ŞEKİLDE ÖZETLEYEBİLİRİZ:
Dış güvenlik, iç güvenlik, adalet ve yargı hizmetleri,
Çevre koruması,
Rekabeti teşvik edecek, aksak ve haksız rekabeti, engelleyecek düzenlemeler yapılması,
Para sistemine ilişkin genel çerçevenin oluşturulması

8. Mali sisteme (vergiler, borçlanma vb.) ilişkin düzenlemeler yapılması,
Dış ticarete ilişkin düzenlemeler yapılması,
Sosyal güvenlik sistemine ilişkin düzenlemeler yapılması,
Eğitim ve sağlık alanında genel politikaların belirlenmesi,

9. Gelir ve servet dağılımına ilişkin düzenlemeler yapılması,
Piyasa ekonomisinin yetersiz kaldığı alanlarda hizmetlerin yürütülmesi,
Altyapı hizmetlerinin (ulaştırma, enerji, haberleşme) yerine getirilmesi,

10. Paternalistik karakter arzeden hizmetlerin yapılması (örneğin, kimsesizlere, yaşlılara, akıl
hastalarına, sakat kimselere yardım yapılması, bu alanda gönüllü kuruluşların teşvik edilmesi),
Mal ve hizmetlerin kalite kontrolü ve standardizasyonu vb.

11. Sınırlı ve sorumlu devlet, anayasal-yasal-kurumsal yapıyı oluşturan
bir devlettir ve piyasa ekonomisine müdahaleleri ancak sınırlı ölçüde
söz konusudur.

12. Müdahaleci Sosyal Devlet
Müdahaleci sosyal devlet, eğitim ve sağlık hizmetini bizzat sunarken, sınırlı ve
sorumlu devlet eğitim ve sağlık hizmetlerinin özel kesimce sunulmasını teşvik
etmektedir

13. MÜDAHALECİ SOSYAL DEVLETİNGÖREV VE FONKSİYONLARININ
BAŞLICALARINI ŞU ŞEKİLDE ÖZETLEYEBİLİRİZ.
Ultra-sınırlı ve sınırlı-sorumlu devletin görev ve fonksiyonlarının üstlenilmesi
Devlet eğitim ve sağlık kurumlarının kurulması ve işletilmesi

14. Piyasa ekonomisinde özel teşebbüslerin ürettikleri özel mal ve hizmetlerin kamu iktisadi
teşebbüsleri aracılığıyla sunulması
Mal ve hizmet fiyatlarının, faizlerin, döviz kurunun, kiraların, ücretlerin devlet tarafından tesbit
ve/veya kontrol edilmesi

15. Özel teşebbüslere teşvikler sağlamak
Uluslararası ticarete engeller (tarife, miktar kısıtlamaları vb.) getirmek
Kamu yatırım harcamalarının arttırılması
Ekonomik istikrarın sağlanmasına yönelik maliye ve para politikalarının aktif bir şekilde uygulanması

16. Karma Ekonomi anlayışından öteye devletin ekonomiye daha kapsamlı müdahalede bulunması da
mümkündür. Piyasa ekonomisinde bu devleti Aşırı Müdahaleci Sosyal Devlet olarak adlandırabiliriz.

17. Sosyalist Devlet ise özel mülkiyete yer verilmeyen ve tüm üretim faktörlerinin
devlete ait olduğu bir ekonomik düzen modelidir. Bu komuta ekonomisi anlayışı
piyasa ekonomisi anlayışı ile bütünüyle zıttır.

18. PE: Piyasa Ekonomisi (Özel Sektör) KE: Kamu Ekonomisi (Kamu Sektörü)
1-Ultra Sınırlı
Devlet
2-Sosyalist
Devlet
3- Sınırlı ve
Sorumlu
Devlet
4-Aşırı
Müdahaleci
Sosyal Devlet
5-Müdahaleci
Sosyal Devlet

19. GÖREV VE FONKSİYONLARI YÖNÜNDEN DEVLET MODELLERİ
(1) ULTRASINIRLIDEVLET
(1+2) SINIRLIVE SORUMLUDEVLET
(1+2+3) MÜDAHALECİ SOSYALDEVLET
(1+2+3+4) AŞIRIMÜDAHALECİ SOSYALDEVLET
(1+2+3+4+5)SOSYALİSTDEVLET
1 nolu daire ultra-sınırlı devleti temsilen çizilmiştir. 2 nolu daire 1 nolu daireyi de kapsamakta ve sınırlı ve sorumlu
devleti temsil etmektedir. 3 nolu daire müdahaleci sosyal devleti temsil etmektedir. Aşırı devlet 4 nolu daire ile,
sosyalist devlet ise 5 nolu daire ile temsil edilmektedir.

20. Devletin olmadığı bir toplum düzeni Anarşizm’dir. Anarşizmin zıddı ise devletin tüm
ekonomik faaliyetleri üstlendiği toplum düzeni olan Totaliterizm’dir.
Sosyalist devlet düzeninin geçerli olduğu sosyalizm ile korporatif devlet düzeninin geçerli
olduğu faşizm Totaliterizme oldukça yakındır.

21. TOTALİTERİZM ANARŞİZM
KORPORATİF
DEVLET
SOSYALİST
DEVLET
MÜDAHALECİ
SOSYAL
DEVLET
SINIRLI
DEVLET
LİBERALİZM
ULTRA-
MİNİMAL
DEVLET
MİNİMAL
DEVLET
ANARKO-KAPİTALİZM
LİBERTARİANİZM
FAŞİZM MÜDAHALECİ
LİBERLİZM
SOSYALİZM
Siyasal ve Ekonomik Sistemler ve Devlet Modelleri
Müdahaleci sosyal devlet modelinde devletin ekonomideki yeri fazla olup, devlet piyasa
ekonomisi üzerinde kapsamlı müdahalelerde bulunmaktadır.
Sınırlı devlet ise liberalizmin ekonomik düzen modelidir.

22. Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF Öğretim Üyesi &
Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
http://www.sobiad.org
Professor Coşkun Can Aktan
Dokuz Eylul University, Faculty of Economics and Management &
Social Sciences Research Society
http://www.sobiad.org
CAN AKTAN: Sosyal Bilimler Kütüphanesi
CAN AKTAN: Social Science Library
http://www.canaktan.org
CAN AKTAN: Yaşam Felsefesi ve Gezme Sanatı
CAN AKTAN: Philosophy of Life and Art of Travel
http://www.canaktan.net