7

1. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
1
คัมภีร์สิทธิสารสงเคราะห์
เกี่ยวกับ
-ลาบองราหู ที่เกิดกับเด็กแรกเกิดทั้ง 12 เดือน
-โดยมีลักษณะเด่น คือ จับข้างขึ้นด้วย ข้างแรมไม่ตาย
-เนื้อหามีความเชื่อมโยงกับคัมภีร์ประถมจินดา (ว่าด้วยเรื่องซาง หละ ละออง)
ลำบองรำหู
เดือน อำกำร key
1 ทาพิษให้เจ็บไปทั่วขุมขน ให้ขนลุกชูชัน ให้ผื่นขึ้นทั้งตัว ให้สะดุ้ง ร้องไห้ไม่มีน้าตา 1 ขน
2 จับแต่ลาคอ กระทาให้อ้าปากร้องไห้อยู่ ให้กลืนน้า กลืนข้าว กลืนนมไม่ได้ 2 คอ
3 ทาให้ท้องขึ้นท้องพองเหลือกาหนด หายใจไม่ลง ร้องไห้ดิ้นรนอยู่ดังจะขาดใจ 3 ขึ้น
4 กระทาให้ตาเหลือง ให้กามือขยับตัวไม่ได้ แข็งกระด้างไปทั้งตัว 4 กระด้าง
5 ให้ร้อน ให้ท้องขึ้นท้องพอง ลาบองนั้นเกิดแต่เตโชธาตุให้โทษ 5 ไฟ
6 ทาให้มือเท้าเย็น ท้องขึ้น จักษุเหลือง จับให้สันหลังแข็ง 6 เย็น
7 ทาให้บิดตัว กามือ ตาเหลือกขึ้นเบื้องบน 7 บิด
8 ทาให้ปากเปื่อย ยิงฟัน 8 ปาก
9 ให้สะท้านหนาว หดมือหดเท้า 9 หนาว
10 ทาให้ตัวร้อนเป็นเปลว มักให้สะดุ้งร้องปลอบไม่หยุด 10 สะดุ้ง
11 จับราวนมและรักแร้ ทาให้อ้ารักแร้แล้วเอามือลูบอก ร้องดิ้นไปดังจะขาดใจ 3 วันตาย 11 รักแร้
12 ทาให้ชัก ตัวเป็นเหน็บ หาสติมิได้ร้องไม่ออก 12 เหน็บ
กำฬโรค

2. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
2
ชื่อ เนื้อหำ key
กาฬเสตระ เมื่อแรกเกิดขึ้นทาให้ตกใจสะดุ้งก่อน แล้วจึงผุดมาตั้งยอดสีขาว สีน้า
ใส มีอาการกระทาให้ฟกบวมมึนไปทั่วทั้งตัว ไม่รู้สึกตัว ผิวหน้าซีด หา
โลหิตมิได้ ฝ่ามือฝ่าเท้าซีดขาวเป็นใย ทาให้ทุรนทุรายยิ่งนัก โรคนี้ถ้า
เกิดแก่ผู้ใดท่านว่ารักษาหายยาก
ซีดขาวเป็นใย
สันนิบำต
ชื่อ เนื้อหำ key
เจรียงพระสมุทร เมื่อบังเกิดมีอาการกระทาให้ผิวเนื้อขาวซีด ฝ่ามืฝ่าเท้าซีด
หนักมือหนักเท้าเป็นกาลัง มักให้เจ็บทุกชิ้นเนื้อ ให้แน่น
ลาคอ แน่นอก มักเป็นลมดังในลาคอและให้เรอมิได้ขาด
มักกระทาให้ขึงโกรธ มองดูสิ่งใดให้แดงไปสิ้น ครั้นเพ่งดูก็
ย่อมเป็นวงไปทั้งนั้น โทษทั้งนี้เกิดแต่ดี 1 ส่วน เสมหะ 2
ส่วน วาโย 4 ส่วน ระคนกัน
มองดูสิ่งใดให้แดงไปสิ้น
เจรียงอำกำศ เมื่อบังเกิดมีอาการทาให้ผิวหน้าเหลืองดุจทาขมิ้น ฝ่ามือ
ฝ่าเท้าเหลืองมักให้เวียนศีรษะ ให้เจ็บแสบในจักษุ
กระหายน้า มักให้เป็นดังจะหลับแล้วมิหลับเล่า ให้เจ็บใน
อก ให้ปัสสาวะเหลือง ดุจน้ากรักอันแก่ ดูสิ่งนานเห็น
บริโภคอาหารไม่ได้ ซูบผอม โทษทั้งนี้เพราะเสมหะ 1
ส่วน วาโย 2 ส่วน ดี 4 ส่วน ระคนกัน
ผิวหน้าเหลืองดุจทาขมิ้น
กะตัดศีรษะด้วน สันนิบาตนี้ ถ้าบังเกิดขึ้นกับบุคคลใด มักเกิดขึ้นที่ชายตับ
ให้ตับโตออกมาจนคับโครง บางทีให้ตับหย่อนลงถึงตะคาก
ให้จับเป็นเวลาดังเป็นไข้ให้เย็นทั่วทั้งตัว ให้ท้องขึ้นท้อง
พอง ผะอืดผะอม
ตับหย่อนลงถึงตะคาก
ทุวันโทษ เกิดแต่กองสมุฏฐาน 6 ประการ ประชุมพร้อมกันเข้าแล้ว
เมื่อใดมีอาการกระทาให้หนาว ให้บิดคร้าน มักให้ร้อนเป็น
กาลังแล้วทาให้หนาวสะท้าน บริโภคอาหารไม่ได้ เหงื่อตก
สยลมัวเมา ปากขม วิงเวียน ผิวหน้าแตกระแหง มักพึงใจ
สิ่งอันเย็น ปัสสาวะเหลืองตาแดง ให้เล็บและผิวเนื้อเหลือง
มีกลิ่นดังสาบม้า

3. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
3
มีกลิ่นดังสาบม้า ลักษณะดังกล่าวมานี้ จัดเป็นทุวันโทษใน
มหาสันนิบาต
บังเกิดเพื่อ
เสมหะ
เมื่อบังเกิดให้จับเป็นเวลาให้คอแห้งถึงทรวงอก ให้ปาก
แห้ง ฟันแห้ง ลิ้นเปื่อยแตกระแหง สะบัดร้อนสะบัดหนาว
ให้เมื่อยทั้งตัว บริโภคอาหารไม่ได้ แน่นในลาคอเป็นกาลัง
น้าตาไหล
คอแห้งถึงทรวงอก
บังเกิดเพื่อโลหิต เมื่อบังเกิดให้เจ็บตั้งแต่รากขวัญลงมาถึงใบหู แล้วเข้าจับ
เอาแก้วตาทาให้ตามืด และพิษนั้นจึงแล่นจับเอาดวงหทัย
บางคนสลบไปดุจตาย บางทีให้จับมือเท้า โลดโผนโจนไป
บางคนให้จับแน่นิ่งไปเรียกไม่ได้ยิน อ้าปากไม่ออก บางที
ให้เขม่นไปทั้งตัว ให้ร้อนเป็นกาลัง บางทีให้จับเวียนศีรษะ
จนลุกไม่ได้
ใบหู
เกิดเพื่อวำตะ เมื่อบังเกิดทาให้จับแน่นิ่งไป ครั้นแก้ฟื้นขึ้นมา ก็ให้ชัก เท้า
กามือกาให้สะทกไปทั่วทั้งตัว ให้หน้ามืด ให้ตัวเย็น มือเท้า
เย็น ร้อนในอกเป็นกาลัง ขัดอุจจาระ ปัสสาวะ ให้ผูกเป็น
พรรดึก
ฟื้นชัก
เบญจกำฬสันนิบำต*
ชื่อ เนื้อหำ key
อภิฆำต
สันนิบำต
บังเกิดด้วยอานาจผู้อื่นเบียบเบียน มีทุบถองโบยตี เป็นต้น จึงมี
อาการให้ปวดศรีษะดังต้องพิษอันใดอันหนึ่ง มักให้ลงท้อง บริโภค
อาหารมิได้ และมักโกรธ ให้กระหายน้า ให้เสียดไปทั้งตัว มักให้สลบ
ทุบถองโบยตี
อภิวำรำภัย
สันนิบำต
บังเกิดด้วยความเพียรกระทาการงาน และทรมานร่างกายมิวายเวลา
หาความสุข เป็นต้น จึงมีอาการกระทาให้ขลาด ให้เจรจาผิดผี ให้
ทุกข์โศกและให้บังเกิดซึ่งความโกรธได้ มักให้สะท้านร้อนสะท้าน
หนาว กระทาดุจปีศาจเข้าสิง มักให้คลั่งให้กลัวคน ให้ไหลหลงและ
ให้กระหายน้าเป็นกาลัง
กระทาการงาน
อภิสังค
สันนิบำต
บังเกิดด้วยความขัดแค้นเคืองขุ่นอันใดอันหนึ่ง และให้เจ็บช้าน้าใจ
แล้วอาเจียนเป็นโลหิตออกมา มีอาการให้ขบศีรษะเสียดแทงไปทั้งตัว
ขัดแค้นเคือง

4. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
4
ให้สลบไปใจจะขาด ถ้าได้กลิ่นสิ่งใดสิ่งหนึ่ง มักให้ร้อนทุรนทุรายยิ่ง
นัก
วิสมสันนิบำต บังเกิดด้วยบริโภคอาหารที่มีพิษและถูกต้องสิ่งของอันมีพิษ เป็นอชิน
โรค กล่าวคือ ผิดสาแดง อนึ่ง ประพฤติอิริยาบถไม่สม่าเสมอกัน คือ
แปลกถิ่น ที่ดิน และที่นอน เป็นต้น จึงมีอาการกระทาให้บังเกิด
อาการเช่นนี้ อนึ่งเกิดแต่เสพเบญจกามคุณ มักให้จิตใจฟุ้งซ่าน ให้
สะอึกสะอื้น ให้ครั้นกาย ให้บริโภคอาหารมิได้
อาหารที่มีพิษ
อำคันตุก
สันนิบำต
ว่าด้วยลักษณะสันนิบาตอันบังเกิดในที่สุด กาหนดแห่งสมุฏฐาน คือ
29 ราตรี ยังไปมิได้สาเร็จและสมุฏฐานโรคนั้นจึงเจือระคนมา
29 ราตรี
*เบญจ แปลว่า 5 , สันนิบาตระคนกับกาฬ 5 ประการ
สันนิบำตบังเกิดเพื่อปิตตะสมุฏฐำน
ชื่อ เนื้อหำ key
เกิดเพื่อดีซึม กระทาให้ซึมไป หาสติสมปฤดีมิได้ ให้อิ่มไป ไม่อยากกินอาหาร สะบัดร้อน
สะบัดหนาว
ซึม
เกิดเพื่อดีพลุ่ง กระทาให้คลั่งเป็นคราวๆ บางทีให้กล้า บางทีให้ขลาด ทาให้แน่นอกเป็น
กาลัง ให้คอแห้ง ลาคอตีบ กินข้าวกินน้าไม่ได้ ให้อาเจียน สวิงสวาย ให้พลุ่ง
ขึ้นพลุ่งลงในอก ให้ยกมือยกเท้าขวักไขว่ไปมา
พลุ่ง
เกิดเพื่อดีล้น มักให้โลดโผนไปทั่วตัว เห็นหน้าคนและสิ่งใดไม่ได้ ได้ยินได้ฟังสาเนียงเสียง
อันใดก็ไม่ได้ สมมติว่าต้องลมพัดลมเพก็ว่า ปีศาจเข้าสิงก็ว่า ไม่อยากอาหาร
คอแห้ง กระหายน้า น้าลายเหนียว มือเย็นเท้าเย็นแต่ตัวร้อน
โลดโผน
เกิดเพื่อดีรั่ว กระทาให้ลงดุจกินยารุ มูลเหลืองดุจน้าขมิ้นสด ให้เคลิบเคลิ้มไปหาสติมิได้
ให้หิวโหย บริโภคอาหารไม่อยู่ท้อง สวิงสวาย แน่นหน้าอกเป็นกาลลัง และ
ท้องลั่นอยู่เป็นนิจมิได้ขาด
ไม่อยู่ท้อง
อสุรินธัญญำณธำตุ
ชื่อ เนื้อหำ key

5. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
5
สมธำตุ ยิ่งไปด้วยกองสรรพธาตุ มีอาการกระทาให้จับเป็นเวลา บางทีให้
ตัวร้อน เท้าเย็น บางทีให้สวิงสวาย ให้เจ็บในอก บริโภคอาหารไม่
รู้รส บางทีให้มึนให้มัน ทั้งโทษ ทั้งนี้กล่าวคือ เสมหะสมุฏฐาน
ปิตตะสมุฏฐาน วาตะสมุฏฐาน ประชุมพร้อมกัน ในกองวีสติปถวี
ให้เป็นเหตุ
ให้มึนให้มัน
มันทธำตุ ยิ่งไปด้วยเสมหะมีกาลัง คือ เพลิงธาตุนั้นหย่อน เผาอาหารมิได้
ย่อย กระทาให้ลงวันละ 2-3 เวลา ให้สวิงสวาย ให้ถอยแรงยิ่งนัก
กระทาให้ท้องขึ้นมิรู้วาย ให้อุจจาระเป็นเมือกมันเป็นเปลวหยาบ
และละเอียดระคนกัน ให้ปวดมวนเป็นกาลัง โทษทั้งนี้เกิดในกอง
ทวาทศอาโปให้เป็นเหตุ
ลงวันละ 2-3 เวลา
วิสมธำตุ ยิ่งไปด้วยกองวาโยมีกาลัง คือ ทาให้ท้องลั่นอยู่เป็นนิจ บางวันให้
ลง บางวันให้อยากอาหาร บางวันให้คับท้องแน่นอกคับใจ เพลิง
ธาตุมิได้เสมอกัน วาโยเดินไม่ได้สะดวก โทษครั้งนี้เกิดแต่กองฉ
กาลวาโยเป็นเหตุ
ให้ท้องลั่น
กติกธำตุ
(ติกขธำตุ)
ยิ่งไปด้วยสรรพิษทั้งปวง มีพิษดี พิษเสมหะ พิษลมเป็นอาทิ พิษ
อันเศษเป็นที่สุด คือ เพลิงธาตุนั้นแรง เผาอาหารฉลับพลันยิ่งนัก
กระทาให้จับเชื่อมมัว ทั้งกลางวันกลางคืน มิได้เว้นเวลา ให้ปวด
ศีรษะ ให้ผิวเนื้อแดง ตาแดง ให้ขัดอุจจาระปัสสาวะ ให้เป็น
พรรดึก โทษครั้งนี้เกิดแต่กองจตุกาลเตโชเป็นเหตุ
ให้ผิวเนื้อแดง ตาแดง
อภิญำณธำตุ
ชื่อ เนื้อหำ key
ปถวี คือ ชาติธาตุปถวี กาเริบ หย่อน พิการ
มีอาการกระทาให้เสมหะเน่า ให้เจ็บท้อง ท้องขึ้น ให้เสียดแทง
และแปรเป็นอัมพฤกษ์เป็นโรคกระษัย เป็นป้าง ให้เนื้อช้าใน เล็บ
มือเล็บเท้าเขียว ให้โลหิตตกทวารหนัก ทวารเบา กินอาหารไม่อยู่
ท้อง
เขียว
อำโป คือ อาโปธาตุ กาเริบ หย่อน พิการ
มีอาการให้ลงท้อง เจ็บหน้าอกแปรเป็นกล่อน ขัดอุจจาระ
7 วัน

6. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
6
ปัสสาวะ นอนไม่หลับ เป็นพรรดึก กลิ้งขึ้นกลิ้งลง ขัดสีข้าง ถ้า
หญิงขัดซ้ายเยียวยายากนัก ถ้าแก้มิฟัง 7 วันตาย มีอาการแปรไป
ขัดหัวเข่าและน่อง เท้าเย็นให้บังเกิดเสมหะกล้า ผอมแห้ง เจ็บอก
ร้อนหน้าตาดังไข้จับ
วำโย คือ วาโยธาตุ กาเริบ หย่อน พิการ
มีอการกระทาให้หนักตาเป็นหิ่งห้อยกระจายออก ให้เมื่อยมือ
เมื่อยเท้า ให้เป็นตะคริวและลมจับโปง ให้ขัดหัวเข่าและเมื่อยสัน
หลัง ให่สองเกลียวคอนั้นแข็ง สมมติว่าเป็นฝีเส้น มีอาเจียนลม
เปล่า เจ็บอก ขัดในท้อง หนักตา
หิ่งห้อย
เตโช คือ เตโชธาตุ กาเริบ หย่อน พิการ
มีอาการกระทาให้ร้อนปลายมือปลายเท้า มีพิษเจ็บปวดดังปลา
ดุกยัก แปรไปให้หลังมือบวม ให้ผื่นขึ้นทั่วสรรพางค์กายเป็นดังผด
และหัด ให้เจ็บท้อง ให้ตกบุพโพโลหิต ให้มือเท้าตาย
ปลาดุก