18

1. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
1
คัมภีร์วิถีกุฏฐโรค
เกี่ยวกับ
-กุฏฐโรค 7 ชนิด
เกิดในกระดูก รักษายาก อาการตัด
(อติสัยโรค = รักษายาก ไม่หาย)
-โรคเรื้อน 9 ชนิด
เกิดในชิ้นเนื้อ รักษายาก อาการไม่ตัด
(อาสาทิยาโรค = รักษายาก แต่มีโอกาสหาย)
กุฏฐโรค
กอง อาการ key
ปถวี เมื่อจะบังเกิด กระทาให้เมื่อยในข้อกระดูก และในเส้นเอ็นน้อยใหญ่ ให้
ผิวเนื้อสากชา แล้วขึ้นใบหูก่อนเป็นดุจดังมดตะนอยต่อย แล้วลามไป
บวมที่หน้า แล้วจึงไปบวมทั่วทั้งตัว ดุจดังหนังแรด ถ้ารักษาไม่หาย นาน
เข้าทาให้นิ้วมือนิ้วเท้าบวม แล้วแตกเป็นน้าเหลืองเน่ากินกุดเข้าไป ถ้า
รักษาจะได้ 1 ส่วน ไม่ได้ 3 ส่วน
หนังแรด
อาโป
(เรื้อน
น้้าเต้า)
เมื่อจะบังเกิดนั้น โลหิตแลน้าเหลืองซึ่งกาเริบ หย่อน พิการ ระคนกัน
เข้ากระทาโทษมีประการต่างๆ บางทีให้เสียวไปในชิ้นเนื้อและผิวหนัง
บางทีให้เขม่นไปในเส้นเอ็นและผิวหนัง ถ้าจะตั้งขึ้นในที่สุดให้เขม่นริกๆ
ไปในที่นั้นก่อนแล้วจึงตั้งขึ้นมาเท่าเมล็ดถั่วงา ดุจดังเกลื้อนแล้วค่อย
เจริญขึ้นไปเท่าใบมะขาม ใบส้มป่อย ใบพุทรา กระทาให้ผิวเนื้อนั้นมึน
ชา หยิกไม่เจ็บ ให้เป็นเหน็บและชาไป ให้ผิวเนื้อนวลดุจผิวน้าเต้า ซึ่ง
โรคนี้ชาวโลกสมมติว่า “เรื้อนน้าเต้า” ถ้านานเข้ามากไป จะให้เมื่อย
แล้วให้บวม นิ้วมือนิ้วเท้า และบวมทุกข้อทุกกระดูกต่อกัน แล้วก็เปื่อย
ออกมาเป็นน้าเหลืองกินกุดเข้าไปทั้งนิ้วมือนิ้วเท้า และใบหูทั้งสองข้างก็
หนาขึ้น ผิวหน้าเหมือนผิวมะกรูด ผิวขาวแต่ไม่แดง เป็นอาสาทิยโรค
รักษายากนัก
ใบส้มป่อย
วาโย
(เรื้อน
มะกรูด)
เมื่อจะบังเกิดนั้น คือวาโยธาตุกาเริบ หย่อน พิการ พัดซ่านไปตามผิว
เนื้อและผิวหนัง กระทาให้เนื้อนั้นแข็งเป็นข้อ ขอดเป็นเม็ดเท่าผลพุทรา
บ้าง เท่าผลมะกรูดและผลมะนาวบ้าง ให้หนังและเนื้อนั้นเป็นเหน็บชา
จะหยิกหรือเอามีดเชือดก็ไม่เจ็บ ต่อมาก็แตกออกเป็นขุมๆ เปื่อยเน่า
ผลมะนาว

2. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
2
เหมือนดุจซากศพ กินจนกระดูกผุด้วน กุฏฐโรคนี้ โลกสมมติว่า “เรื้อน
มะกรูด” เป็นอสาทิยโรค ตาย 10 ส่วน ได้ 1 ส่วน
เตโช เมื่อจะบังเกิดขึ้น กระทาให้เมื่อยทั้งสรรพางค์กาย ให้สะบัดร้อนสะท้าน
หนาวดุจเป็นไข้ แล้วจึงผุดแดงขึ้นมาเป็นเม็ด สัณฐานดุจดังประดงเพลิง
เป็นๆหายๆ อยู่ 2 – 3 ครั้ง แล้วจึงขึ้นจับที่หูก่อน ให้ใบหูหนาและผุด
แดงขึ้นมาเป็นผื่นดุจมดตะนอยกัด แล้วลามขึ้นแก้มและหน้าผาก และ
ลามไปทั่วตัวแดงดุจดังเพลิง ถ้านานเข้าจะกระทาให้ตัวพองไปดุจเพลิง
ไหม้ แล้วจึงป่วยบวม กระดูกคุด รักษายาก
ตัวพอง
สัมพันธ์
ตระกูล
ลักษณะกุฏฐโรคบังเกิดเนื่องกันมาแต่สัมพันธ์ตระกูลนั้น อาจเป็นชนิด
ไหนก็ได้ สุดแล้วแต่ พ่อแม่ ปู่ ย่า ตายาย ของบุคคลนั้นๆ พูดง่ายๆ ก็
คือ เป็นด้วยกรรมพันธุ์นั่นเอง
กรรมพันธ์
สามัคคี
รส
โรคนี้อาจเป็นชนิดไหนก็ได้สุดแล้วแต่คู่สามัคคีรสจะเป็นโรคอะไร ผู้ร่วม
สามัคคีรส คือ กิน อยู่ หลับนอน ด้วยกัน ก็ย่อมมีโอกาสเป็นโรคนั้นๆได้
ด้วยกัน
อุปปา
ติกะ
ลักษณะกุฏฐโรคอันบังเกิดเป็นอุปปาติกะ คือ อยุ่ดีๆ ก็เกิดขึ้นเอง โดย
หาสาเหตุไม่ได้ ทั้งๆที่ธาตุทั้งปวง ก็มิได้วิปริตแปรปรวน
เกิดขึ้นเอง
เรื้อน
กอง อาการ key
กวาง เมื่อจะบังเกิดนั้น เกิดตามข้อมือข้อเท้า และกาด้นต้นคอ ทาให้เป็น
น้าเหลืองลามออกไป ครั้นต้องยาเข้าก็แห้ง บางทีก็หายขาดบางทีก็ไม่
หาย แต่ไม่ตายเป็นเพียงลาบาก
ต้องยาก็แห้ง
วิมาลา เมื่อบังเกิดนั้น ขึ้นที่หูและกาด้นต้นคอ ทาให้เปื่อยพุพอง ให้คันมี
สัณฐานดุจมะเร็งไร ยิ่งเกายิ่งคัน ครั้นวางยาแล้วทาให้แสบร้อนตามที่
เกา ลักษณะของวิมาลานี้หายมากกว่าไม่หาย
วางยาแล้วแสบ
เกล็ดปลา เมื่อจะบังเกิดนั้น มักขึ้นที่หน้าก่อน แล้วลามมาถึงต้นคอลงมาถึงทรวง
อก แล้วลามเป็นเกล็ดไปทั่วทั้งตัว สัณฐานผิวดา
เกล็ดดา หน้า ต้นคอ อก
มะไฟ ขึ้นเป็นเกล็ดแดง ขอบขาว ใหญ่เท่าผลมะไฟ ถ้าบังเกิดแต่ผู้ใดแล้ว
มักกระทาให้ร้อนดุจดังต้องเพลิงแล้วให้พองๆขึ้นมา
เกล็ดแดง

3. โดย กุญแจการแพทย์แผนไทย
3
ดอกหมาก ผุดขึ้นเป็นขาวๆ คล้ายดอกหมาก ถ้าเหงื่อออกจะทาให้คัน เกาจน
น้าเหลืองซึม จึงหายคัน
ดอกหมาก คัน เกาจน
น้าเหลืองซึม
มูลนก เมื่อบังเกิดผุดขึ้นมาเป็นแว่นเป็นวงตามผิวหนัง เล็กก็มี ใหญ่ก็มี สีขาว
นุงๆ ขอบนูน มีสัณฐานดังกลากพรรนัย ทาให้คัน ถ้านานเข้าลามไป
ทั้งตัว พยาธิอันนี้หายบ้าง ไม่หายบ้าง
ขาวนุง ขอบนูน
หูด เมื่อจะบังเกิดเป็นตุ่มๆ ทั่วทั้งตัว เท่าเมล็ดพริกไทย เท่าเมล็ดถั่วดา
เท่าผลตะขบไทย เท่าผลมะนาวและผลมะกรูดก็มี ติดเค็ม ไปทั่วทั้งตัว
อาการมีแต่เปื่อยมึนไปทั้งตัวจะเป็นอันใดหามิได้ ดุจเป็นคนดี ถ้าผู้ใด
เป็นดังนี้ ท่านว่าเป็นพยาธิกามโรค รักษาไม่หาย แต่จะได้ตายใน
ปัจจุบันก็หามิได้ อยู่ไปจนถึงกาลมรณะ เมื่อจะถึงกาลอายุแล้ว
กระทาให้พยาธินั้นแตกออกมาทุกยอด แล้วเปื่อยเน่าเหม็นดุจซากศพ
จึงถึงกาลอวสานของชีวิต
ดุจเป็นคนดี
หิด ลักษณะมักขึ้นทั่วทั้งตัว แล้วลามไปดุจบุคคลเป็นกลาก ดุจเป็นกลาก
บอน เมื่อแรกผุดขึ้นมานั้น เป็นรูปรุไป มิใคร่จะมองเห็นถึงแม้จะเห็นก็เห็น
แต่ขาวๆ แดงๆ อยู่ในเนื้อราไร มิได้เห็นถนัด
เนื้อราไร