Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove. A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste. Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.

1. A MARIÑA
OCCIDENTAL
A NATUREZA

2. Serra do Xistral
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido
entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña,
polo oeste. O relevo é moi irregular cunha sucesión de serras, de dirección S-N,
perpendiculares á costa e que separan os vales dos diferentes ríos. A costa é igualmento moi
variada con alternancia de rías e costa exposta con cantís e illas. As principais alturas
atópanse no sur, nas estribación do Xistral, no linde entre Ourol, O Valadouro e Muras.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e
cultural.

3. SUPERFICIE: 426,4 km2
POBOACIÓN: 26.729
habitantes (2014)
CONCELLOS: Cervo, Ourol, O
Vicedo, Viveiro e Xove.
ESPAZOS PROTEXIDOS:
LICs “Costa da Mariña
Occidental”, “Río Landro”,
“Serra do Xistral”;
Monumento Natural “Souto
da Retorta de Chavín”;
Reserva da Biosfera “Terras
do Miño”.

4. CLIMA
Oceánico húmido, con veráns frescos.
Cantís de Morás e illa Ansarón

5. ACTIVIDADES
Pesca, marisqueo, industria, servizos, agrogandaría e explotacións forestais.
Porto de Celeiro (Viveiro)

6. PATRIMONIO
O patrimonio etnográfico e histórico artístico é un dos atractivos desta comarca na que
podemos atopar conxuntos históricos como o de Viveiro, numerosos núcleos tradicionais,
pazos, igrexas, mosteiros, pontes, muíños, salgas, ferrerías...
Antigo forno da fábrica de Sargadelos
Salga en San Cibrao

7. Unha rúa de Viveiro Igrexa de Santa María do Campo (Viveiro)

8. Igrexa de San Francisco (Viveiro)

9. CONCELLOS
CERVO
Está situado ao norte da comarca, á beira do mar Cantábtico. O territorio tén dúas zonas
diferenciadas. A do norte de releve chan, con pequenas elevacións e a do sur na que aparecen
as serras dos Cabaleiros, e os montes de Buio. O cume mais alto do concello é o Pau da Vella,
con 705 m, onde se xuntan Cervo, O Valadouro, Viveiro e Xove.
Os ríos máis importantes son o Xunco e o Covo que circulan con dirección sur-norte.
SUPERFICIE:
77,74 km2
POBOACIÓN:
4.369 habitantes (2014)
PARROQUIAS:
Castelo, Cervo, Lieiro, Rúa,
San Román de Vilaestrofe
e Sargadelos.
Vista de San Cibrao

10. Instalacións da fábrica de cerámica de Sargadelos nas
que se producen louza e figuras dunha alta calidade
material, técnica e artística. As instalacións pódense
visitar durante a xornada laboral.
As principais actividades son a pesca, a industria (destaca a presenza das fábricas de
Sargadelos e Alúmina-Alumnio), os servizos, a agrogandaría e as explotacións forestais.
Acolle importantes valores naturais, sobre todo na costa, nos vales dos ríos e nos montes.
Unha pequena parte (no monte Pau da Vella) está protexida no LIC “Serra do Xistral”.
No patrimonio cultural destaca a presenza de varios pazos, os restos da antiga fábrica de
Sargadelos, salgas, pontes medievais, casas tradicionais...
Museo do mar de San Cibrao

11. SUPERFICIE:
142 km2
POBOACIÓN:
1.090 habitantes (2014)
PARROQUIAS:
Ambrosores, Bravos,
Merille, Miñotos, Ourol, San
Pantaleón de Cabanas, O
Sisto e Xerdiz.
Paisaxe de Ourol coa serra do Xistral ao fondo
OUROL
Ocupa o sur da comarca, nun terreo de transición entre as serras que separan a chaira
Luguesa e as zonas baixas da costa. O terreo é moi irregular e vai perdendo altura de sur a
norte, cara á costa. En xeral está formado por unha alternancia de pequenas serras, zonas
amesetadas e vales profundos escavados polos ríos aproveitando as numerosas fallas. Na
metade oeste, entre o val do Sor e o do Landro (Grandal), sucédense pequenas serras como a
de Montalén (659 m) e Couteiro (636 m). No centro hai unha área máis achairada cortada
polos vales do Landro e os seus afluentes (Grandal, Xanceda, Besteburiz e Balsadas) e ao
surleste atópanse as máximas altitudes, nas estribacións da serra do Xistral (937 m).

12. Fervenza no río Xestosa
As principais actividades son a agrogandaría (especialmente o gando vacún), o sector foestal e
os servizos.
Forma parte da Reserva da Biosfera “Terras do Miño” e parte do concello está protexido nos
LICs “Río Landro” e “Serra do Xistral”.
Acolle numerosos restos arqueolóxicos (castros, mámoas), etnográficos (ferrerías, muíños) e
histórico-artísticos (igrexas, cruceiros, casas de indianos...)
Serra de Sabucedo

13. Cantís do Fució de Porco
O VICEDO
Situado ao oeste da comarca. O relevo presenta dúas zonas diferenciadas: a metade sur do
concello máis accidentado, con pequenas alturas como o Chao do Outeiro (496 m) ou o
Padrón (509 m) que se inclinan cara ao río Sor, que fai de linde coa provincia de A Coruña
polo oeste, e recibe aos regatos de San Miguel, Río Barba e Porto Cabanas; e o norte onde o
terreo se fai máis chan e remata nunha costa recortada con numerosos entrantes e cantís
entre os que se atopan fermosas praias.
SUPERFICIE: 75,72 km2
POBOACIÓN: 1.882
habitantes (2014)
PARROQUIAS: Cabanas,
Mosende, Río Barba, San
Miguel de Negradas, San
Román de Vale, Suegos e O
Vicedo.

14. Ponte de ferro sobre o río Sor, construída en
1901 e recentemente restaurada.
As principais actividades son a pesca e o marisqueo, o sector forestal, pequenas industrias
relacionadas co mar e a madeira e os servizos.
Tén interesantes espazos naturais, no curso do Sor e na costa, que está protexida no LIC
“Costa da Mariña Occidental”.
No patrimonio cultural destacan as igrexas de Cabanas e Rio Barba e as pontes do Porto (Río
Barba) e Sor.
Praia e cantís de Xilloi

15. SUPERFICIE: 109,29 km2
POBOACIÓN: 15.932 habitantes (2014)
PARROQUIAS: Celeiro, Chavín, Covas, Faro, Galdo, Landrove, Magazos, San Pedro de Viveiro, Santo André
de Boimente, Valcarría, Vieiro e Viveiro.
Vista xeral de Viveiro desde o monte de San Roque
VIVEIRO
Ocupa a zona centro-norte da comarca no último tramo do val do río Landro e nas marxes da
ría de Viveiro, cunha superficie de e distribuídos nas parroquias de Polo leste do concello
esténdese a serra do Buio, coa máxima altitude no Pan da vella, con 702 m. Ao leste e sur
pequenas elevancións como o Couto Padrón (509 m) ou o Penido Gordo (527 m). O río Landro
aproveita a chamada falla de Viveiro para establecer o seu cauce e divide o territorio en dúas
áreas de diferentes características, ao leste con dominancia de granitos e ao oeste xistos.

16. Porto de Celeiro, especializado en pesca (de altura e
baixura) e carga.
A lonxa de Celeiro, unha das máis importantes de Galiza,
destaca sobre todo pola pescada do pincho.
As principais actividades son a pesca e o marisqueo, os servizos, e a industria.
É un concello cun importante patrimonio natural (río Landro, cantís, praias) e cultural,
centrado sobre todo na vila de Viveiro na que se conservan restos da antiga muralla, pontes
antigas, igrexas (Santa María de Viveiro, convento de San Francisco, mosteiro de Valdeflores,
San Pedro), pazos e casas tradicionais. Unha variante do Camiño de Santiago sae de Viveiro a
Muras.
Parte do territorio está protexido nos LICs “Costa da Mariña Occidental”, “Montemaior” e
“Souto da Retorta de Chavín”.
Porta de Carlos V, do século XVI. A porta principal da
muralla atópase en fronte da ponte Maior ou da
Misericordia, do século XV.

17. SUPERFICIE:
89,04 km2
POBOACIÓN:
3.456 habitantes (2014)
PARROQUIAS:
Lago, O Monte, Morás,
Portocelo, A Rigueira,
Sumoas, Xove e Xuances.
A factoría de Alúmina- aluminio desde Morás
XOVE
Situado ao leste da comarca. No territorio distínguense tres zonas. Ao norte unha costa
exposta e con fortes contrastes entre cantís abruptos (pola proximidade dos montes ao mar)
e pequenas praias e enseadas abrigadas, No centro unha zona de releve suave e no leste e sur
os montes do Buio que acadan a máxima altura no Pan da Vella (702 m). Os ríos máis
importantes son o Guilán e Rigueira que baixan dos montes de Buio e desembocan na
enseada de Morás.

18. As principais actividades son a gandaría (vacún), a silvicultura, a industria (factoría Alúmina-
Aluminio) e a pesca.
Tén importantes valores naturais: espectaculares cantís, praias, montes con fragas e
turbeiras, fervenzas... Unha grande parte do territorio está protexido nos LICs “Costa da
Mariña Occidental”, e “Montemaior”.
Tamén conserva un importante patrimonio etnográfico (pequenos portos pesqueiros con
restos de factorías baleeiras como o de Morás, muíños...) e histórico artístico (pazos, igrexas,
castros, faros...).
Portocelo, pequeno e recollido porto nun dos abrigos da costaFaro e cantís da Punta Roncadoira

19. RELEVO
Cumes do Buio. O máis característico destes cumes son
as turbeiras e a cría de gando en libertade.
A Mariña Occidental é unha comarca de releve moi accidentado cunha contínua alternancia
de vales e montañas que, de forma xeral, teñen orientación norte-sur, perpendiculares á
costa.
Polo leste esténdense os montes dos Cabaleiros formando un arco no linde coa Mariña
Central. Ao sur as derradeiras estribacións do Xistral, onde se atopa o cume máis alto da
comarca (Pasada Lamoso, con 937 m); e as prolongacións cara ao norte do Guriscado e A
Gañidoira. No oeste, e seguindo o curso do Sor, unha sucesión de montes que non superan os
700 m, onde destaca o Montalén con 659 m. No norte, paralelos á costa, dúas serras, os
montes de Buio e Montemaior, separados polo val do Covo.

20. Monte Faro, en Viveiro. Unha das
numerosas pequenas elevacións que
destacan na liña da costa.
Vista desde Celeiro do relevo costeiro. Á dereita o monte de San Roque, sobre Viveiro, e detrás o Penido Gordo.

21. Os materiais son moi diversos: granitos, lousas, xistos, cuarcitas...
Curiosas formas labradas pola auga nas rochas graníticas

22. A vexetación é rica e variada. Hai grandes áreas de turbeiras nos cumes do Xistral, Pau da
Vella, Buio e Montemaior. Nas áreas máis afastadas hai fragas atlánticas e nos terreos máis
achegados á costa dominan os eucaliptos e os piñeiros.
Carballeira nas abas dos montes dos Cabaleiros. Entre o monocultivo de eucaliptos destes montes quedan algúnhas
manchas residuais de bosques autóctonos.

23. Esfagnos, elementos básicos na formación de turba Rorela (Drosera sp.) planta carnívora típica das turbeiras

24. Breixo de turbeira (Erica tetralis) A súa presenza está
asociada aos lugares asolagados.
Xunco. Nas turbeiras das serras atópanse
numerosas especies asociadas aos medios húmidos
entre as que hai varias especies de xuncos.

25. Pedreiro cincento (Oenanthe oenanthe), visitante
estival que cría nos espazos rochosos abertos.
Pica dos prados (Anthus pratensis). Aliméntase dos
pequenos animais que viven entre as herbas,
Visitante invernal procedente do norte de Europa.

26. Lebre, un habitante dos espazos abertos
Cabalos bravos nos
montes do Buio
Escaravello bosteiro

27. O Xistral desde Ourol
SERRA DO XISTRAL
Orientada NNE-SSO, entre A Mariña e a Terra Cha de Lugo. Nesta comarca penetran as
últimas estribacións no concello de Ourol, co cume máis destacado no Pasada Lamoso, con
937 m. Na súa aba oeste nacen os regos Besteburiz e das Balsadas, afluentes do Grandal, que
vai ao Masma. Está formada por materiais xistosos, pelitas e rochas carbonatadas, que lle dan
un perfil suave, con afloramentos graníticos nas partes altas.
A nivel xeolóxico destacan os restos periglaciares, acumulacións de bloques de lousas, xistos
e cuarcitas que amosan sinais de seren fragmentados, levantados e trasladados polo xeo.

28. A nivel xeolóxico destacan os restos periglaciares, acumulacións de bloques de lousas, xistos
e cuarcitas que amosan sinais de seren fragmentados, levantados e trasladados polo xeo.
O Xistral ten un enorme interese ecolóxico por acoller unhas das mellores turbeiras de Europa
e especies únicas ou moi escasas e de grande valor.
Está declarada LIC xunto coa serra da Carba e A Toxiza, e forma parte da Reserva da Biosfera
“Terras do Miño”.
Desde os cumes hai unhas vistas espectaculares da Mariña e a Terra Cha.
Accedese desde Ourol, por Xerdiz.

29. As zonas próximas aos cumes do Buio están ocupadas por pradeiras
naturais nas que se alimenta o gando que vive en semiliberdade.
MONTES DE BUIO
Son a prolongación cara ao nordeste da Serra do Xistral, nos concellos de Viveiro e Xove. Son
montes redondeados de granitos de dúas micas con algúns xistos o que da lugar a unha
paisaxe onde alternan os bolos e penedos, resultado da erosión dos granitos, coas rochas
fendidas con aspecto de ruína, típicas da erosión dos xistos. O cume máis alto e o Pau da
Vella, con 702 m, na zona sur. Nos montes do Buio nacen varios afluentes do Landro (Rego
Loureiro, Rego das Cerdeiras, Rego da Fontecova) e outros regatos que desembocan
directamente no Cantábrico (Rigueiro, Cobo e Xunco).

30. Pau da Vella, o cume máis alto da serra, cuberto de turbeira
O ecosistema máis interesante destas serras son as turbeiras de cobertor, que acadan nalgúns
puntos os 3 m de espesor e que están sendo explotadas industrialmente como substrato para
xardinería.
Nas partes altas hai pasteiros, monte baixo e repoboacións de piñeiro bravo. Quedan algúns
pequenos bosques de carballos e bidueiros. Nos montes hai gando en libertade (cabalos e
vacas). No Curro de Candaoso celébra A Rapa das Bestas cada ano.
Uha parte está declarado Zona de Especial Protección dos Valores Naturais co nome de
“Montemaior”, proposto para a Rede Natura 2000.
Accedese desde a estrada de Viveiro ao Valadouro, por Laxamoura (pista de terra) ou polo
curro de Candaoso.

31. Candaoso, onde se celebra un
dos curros máis importantes
das serras do norte.
Turba

32. MONTE MAIOR
Sistema de montañas que se estenden dirección N-S que forman parte dos montes de Buio.
As rochas dominantes son os gneis e xistos no norte e os granitos no sur. A maior parte do
terreo está cuberto de plantacións de eucaliptos, algúns piñeiros e pasteiros. As turbeiras sen
alterar ocupan só pequenas superficies nos cumes. Os puntos máis altos son O Penedo (552
m) e Montemaior (516 m). Están protexidos como LIC/ZEC.
Cume de O Penedo (552 m), no centro

33. MONTES DOS CABALEIROS
Situados ao norte do Xistral e unidos polo sur aos montes de Buio, entre os concellos de
Cervo, Foz, O Valadouro e Burela. Separan os vales dos ríos Xunco e Covo. Son montes de
pouca altura que describen unha curva con orientación NE-SO. A máxima cota é o monte
Pedroso Novo, con 557 m. Accedese desde Cervo ou Ferreira.

34. Monte Guriscado desde A Gañidoira.
MONTE GURISCADO
Situado ao norte da Carba, no linde entre os concellos de Ourol e Muras, limitado polos vales
dos ríos Xestosa e Xanceda (Landro). O cume máis alto é o Guriscado, con 932 m. Desde o
cume vai perdendo altura cara ao norte formando unha aliñación que se coñece co nome de
Montes do rei, na que destaca o alto da Curuxeira (886 m).
Accedese desde o Alto da Gañidoira, na estrada de Vilalba a Viveiro. Desde o cume hai unhas
boas vistas da serra do Xistral e do val do Landro.

35. Abas na Curuxeira na que destaca a cor rosa dos breixos de turbeira

36. SERRA DE SABUCEDO
Esténdese con direcón N-S polo concello
de Ourol entre os cursos altos dos ríos
Grandal e Bravos (Landro). O pico máis
alto é o Couteiro, con 652 m.
Destaca a verticalidade das paredes da
cara leste que forman paisaxes
impresionantes.
Desde o cume hai unhas fermosas vistas
da zona. Accedese pola estrada de Ourol
ao Sixto.

37. Zona sur da serra de Montalén, de cumes suaves aproveitados por pasteiros
SERRA DE MONTALEN
Esténdese con orientación N-S polo concello de Ourol entre as concas do Landro e o Sor. O
cume máis alto é o Montalén, con 659 m. Accedese pola estrada que vai de Bravos a San
Pantaleón, ou de Ourol a Ambosores.

38. Vista desde o cume de Pena Ventosa, de fortes pendentes cara ao leste.
En fronte o Penido Gordo e ao fondo os Montes de Buio.

39. RÍOS
O Landro en landrove, ao pé da ponte
A comarca da Mariña Occidental está drenada por varios ríos que circulan do sur ao norte,
desde as serras septentrionais cara ao Cantábrico: o Xunco, o Cobo, o Landro e o Sor, que fai
de linde polo oeste coa comarca de Ortegal.
Os ríos teñen os cursos altos encaixados, con rápidos e fervenzas e con numerosos afluentes
que baixan das serras. Agás o sor e o Landro, son de curto percorrido. Teñen un réxime
pluvial, con augas altas no inverno e primavera.
O Sor en Ambosores, no
límite entre Ourol e As Pontes
de García Rodríguez.

40. Os brións desenvólvense nos ambientes
sombrizos e húmidos das beiras dos ríos
Nos ríos e nas súas beiras consérvanse ecosistemas de grande valor e un rico patrimonio
etnográfico (muíños, canles de rego, lavadoiros, ferrerías) e histórico-artístico (pontes).
Por toda a comarca hai numerosas áreas de lecer e rutas de sendeirismo que percorren os
principais cursos fluviais.
Pradairo (Acer pseudoplatanus)

41. Fentos (dentabrús) e amieiras

42. Picaxuncos (Cisticola juncidis)Libeliña, un dos insectos máis común
nas beiras dos ríos

43. RÍO XUNCO
Nace no Pico de Madriñán, entre a serra dos Cabaleiros e os montes de Buio en Rúa (Cervo) e
desemboca na enseada da Ruela, no Cantábrico. O principal afluente é o Vileriño, pola
esquerda. Unha ruta de sendeirismo percorre o río desde San Cibrao ata Sargadelos onde está
o paseo dos Namorados.
Canle pola que se abastecía a antiga
fábrica de Sargadelos.
Presa de Sargadelos. As augas do Xunco empregáronse
para alimentar os mecanismos das antigas fábricas de
fundición e louza de Sargadelos.

44. Desembocadura do Xunco

45. Esteiro do Covo (Ría de Lieiro) en San Cibrao
RÍO COVO
Baixa desde o monte Pau da Vella (Serra do Buio) e discorre facendo linde entre os concellos
de Cervo e Xove ata case a desembocadura. Desauga na ría de Lieiro, ao pé de San Cibrao. As
súas augas están encoradas para fornecer a factoría de Alúmina-aluminio de San Cibrao.
Ponte medieval en Lieiro

46. FERVENZA DO TURRILLÓN
No lugar de Turrillón, na parroquia de Rigueira (Xove) nun dos
afluentes do río Rigueira que ten un curto percorrido con moito
desnivel no que abondan os rápidos e pequenas fervenzas.
As fervenzas atópanse a carón da presa da captación de augas.
RÍO RIGUEIRA
Nace nos montes de Buio e ten todo o seu percorrido polo concello de Xove. Desemboca na
enseada da Cova.

47. O Landro no Naseiro, onde se celebra
unha grande romería por San Roque.
RÍO LANDRO
Nace entre o cumio do Xistral e Coto
Balsego. No comezo discorre sinuoso e
encaixado cun forte desnivel case
todo o seu percorrido ata remansarse
nunha ampla chaira fluvial nas
proximidades da ría de Viveiro, onde
desemboca despois de 31 km. A súa
cunca exténdese por terras de Muras,
Ourol e Viveiro.
Afluentes pola dereita: Besteburiz, As
Balsadas, Boimente, Loureiro,
Fontecova e Trasposta.
Afluentes pola esquerda: Xanceda,
Grandal, Bravos e Silvarrosa.
O curso medio e baixo (ata Os
Miñotos) está protexido dentro do LIC
“Río Landro”.

48. Minicentral en Chavín. O río Landro, nas proximidades de Chavín, sempre tivo un
aproveitamento enerxético importante, para mover a maquinaria dunha fábrica de
coches, varios muíños e, máis tarde, para xerar enerxía eléctrica.

49. Pozo do Piago no esteiro do Landro

50. Aceña (muíño de marea) no esteiro do Landro

51. Ponte medieval de Viveiro, no esteiro do Landro

52. RÍO BRAVOS
O principal afluente pola esquerda do
Landro. Nace no Sixto (Ourol) ao pé da
Gañidoira, atravesa o concello de Ourol
de sur a norte e xúntase co Landro preto
de Landrove.
O río Bravos en Galdo

53. Rego das Balsadas en Santa Mariña Rego de Besteburiz en Miñotos.
REGO DE BESTEBURIZ
Nace na serra do Xistral e xúntase
co Landro en Miñotos.
REGO DAS BALSADAS
Nace no Pau da Vella e
xúntase co Landro en
Miñotos.

54. FERVENZA DA XESTOSA
No río da Xestosa, unha das cabeceiras
do Landro entre as serras da Gañidoira
e os montes do Rei. O río fai a primeira
parte do seu percorrido polo concello
de Muras e ao pouco de etrar no de
Ourol cae nun desnivel de
aproximadamente 20 m de altura.
Atópase xusto debaixo da ponte da
estrada vella de Ourol a Muras no
linde do concello.

55. FERVENZA DO POZO DA FERIDA
Na parroquia de Monte (Xove).
O río cae nun desnivel de rochas graníticas
duns 30 m de altura e forma unha poza
circular rodeada de amieiros, salgueiros,
carballos e fentos.
Na estrada de Viveiro a Mondoñedo cóllese
un desvío a Valcarría (nas proximidades de
Chavín) e séguese en dirección á aldea de
Monte. Pouco antes de chegar hai un desvío
que vai á fervenza.
RÍO LOUREIRO
Nace na Campela (Montes do Buio) e
xúntase co Landro nos Chaos (Viveiro).

56. O Sor entre Ourol
e Mañón
RÍO SOR
As súas cabeceiras son o Xantos (que nace no Pico Montouto) e o Tras da Serra co Batán e
Solloso, que nacen no Alto de San Xoán.
Desde o seu nacemento percorre en dirección S-N o linde dos concellos de Ourol e O Vivedo
con Mañón, recolle as augas da Gañidoira e das serras da Faladoira e Coriscada. Corre
bastante rápido e encaixado ata preto da desembocadura onde forma un amplo esteiro na ría
do Barqueiro, despois de 49 km
Afluentes pola dereita: Foxo, Toxoso, San Pantaleón, Porto, Riobarba e San Miguel.

57. O Sor en Ambosores, entre Ourol e As Pontes de García Rodríguez

58. Fervenza na desembocadura do Rego de Muro Novo San Miguel de negradas (O Vicedo)

59. Nas proximidades do monte da Ínsua hai
instalada un sistema de cables para cruzar o
río nunha cadeira que foi construído para
servizo dos pescadores.
Ponte de Pordatranca

60. Esteiro do Sor coa illa de San Martiño, na que houbo un mosteiro de monxas

61. COSTA
As praias aberta ao
Cantábrico son de area fina
procedente de rochas de
gran miúdo.
A costa da Mariña Occidental vai desde o Cabo de Burela ata a desembocadura do río Sor.
Forma parte do tramo coñecido como Arco Cantábrico, chamado tamén Rías Altas, costa
orientada ao norte, de Ribadeo ao Cabo Ortegal, á beira do mar Cantábrico. É unha zona moi
exposta na que alternan cantís de diferentes alturas con rías e pequenos esteiros, illas e
illotes.

62. Ría de Viveiro desde Fuciño do Porco
As rías do Cantábrico caracterízanse por teren dimensións reducidas (ata 8 km de lonxitude e
menos de 15 m de profundidade) e forma de funil. Formáronse cando os ríos que discorren
cara ao norte se encaixaron no seu curso inferior (aproveitando as fallas) e posteriormente os
vales foron invadidos polo mar ao producirse, entre períodos glaciares, variacións no nivel do
mesmo. Estas rías atópanse nun estadio de colmatación bastante avanzado, aparecen recheas
de area e lama, porque a forza do mar e a pouca capacidade dos ríos non fan posible a saída
dos sedimentos cara a fora.
Nesta comarca atópanse as rías de Viveiro e a parte leste da do Barqueiro

63. Xistos nos cantís de Punta Louseira. As rochas, ao seren atacadas polas ondas desgástanse e rompen de forma diferente
segundo a súa consistencia e orientación.

64. Os ecosistemas máis destacados son as marismas das desembocaduras dos ríos, os areais e os
cantís que acollen unha grande riqueza en flora e fauna.
Nos illotes refúxianse as aves mariñas.
Feos suxeitando as dunas da praia

65. Algas nunha poza de marea

66. Garzota (Egretta garcetta)
Percebes e mexillóns soportan a forza do
mar ben suxeitos ás rochas dos cantís.

67. PRAIA DA RUELA, na desembocadura do río Xunco.
Conta unha lenda que á enseada de Coído en San Cibrao achégase cada sete anos a poñer os seus ovos
unha serpe mariña xigante que mide arredor de trinta metros.

68. Restos dunha antiga factoría de salga e cantís da Barrosa en San Cibrao (concello de Cervo).

69. FARO DA ATALAIA, no cabo San Cibrao.
A torre antiga foi construída en 1860 e a nova en 1979 (comezou a funcionar en 1983) polo aumento de
tráfico marítimo debido á instalación da factoría de alúmina-aluminio.

70. Saída ao mar do río Covo na RÍA DE LIEIRO

71. PRAIA E VILA DE SAN CIBRAO. A parte antiga da poboación está asentada sobre unha península unida á
terra por un istmo areoso formado polas praias de San Cibrao e Cubelas.

72. PORTO DE SAN CIBRAO e factoría de alúmina-aluminio, inaugurada en 1980. A maior planta de Europa:
ocupa máis de dous millóns de m2
de superficie e produce 1.300.000 tn de alúmina e 200.000 tn de
aluminio primario.

73. OS FARALLÓNS, formado polas illas Baixa, Sombriza e Pé.
A Maruxaina é unha serea da Mariña de Lugo que atrae aos homes cos seus cantos e berros facendo que
naufraguen nos Farallóns. Outra lenda conta que é unha serea ou Afogada (metade peixe, metade muller)
que berra para avisar aos mariñeiros dun posible naufraxio. Vive nas covas dos Farallóns, debaixo do illote
da Sombriza. En San Cibrao celébrase unha festa para conmemorar o día en que os mariñeiros prenderon
e queimaron á Maruxaina.

74. PRAIA E PORTO DE MORÁS. En tempos houbo unha factoría baleeira

75. PUNTA DE MORÁS E CANTÍS DA ENSEADA

76. ILLA SARÓN OU ANSARÓN E PUNTA DE ARXENTES desde a punta Roncadoira. Ao fondo a punta de Morás
e os Farallóns.

77. ENSEADA E PRAIA DE PORTOCELO

78. Vista desde a PUNTA RONCADOIRA cara á boca da Ría de Viveiro. A punta Roncadoira é un espléndido
miradoiro sobre a costa da Mariña.

79. Vista da Ría de Viveiro desde Monte Maior
RÍA DE VIVEIRO
Ocupa o comezo da chamada falla de Viveiro que chega case ata o Courel. Ábrese entre as
puntas de Cameiro e da Mansa ou Saíñas, cun largor de 7 km e bastante profundidade.
Na formación desta ría tivo unha grande influencia a diferente resistencia das rochas. A súa
beira esquerda é de xistos e a dereita de granito de mica negra.
No seu interior acolle as praias de Area, Celeiro e Esteiro, na marxe dereita; e Covas, Abrela, A
Cuncha, Sacido, Teixoso e Area Grande, na esquerda.
O fondo da ría (Marismas do Landro) forma parte do LIC “Río Landro”. Figura tamén como
Punto de Interese Xeolóxico de Galiza e como Paisaxe Sobresaínte.

80. PUNTA DA MANSA, límite leste da Ría de Viveiro

81. ENSEADA E PRAIA DO ESTEIRO

82. MONTE FARO
Vista da boca da ría
desde o Faro
Illa de Area, chamada tamén A Ínsua

83. PRAIA DE AREA desde o Monte Faro. Ten máis de 1 km de lonxitude. Na praia de Area hai unha lenda que
fai referencia á cidade de Estabañón que quedou asolagada por unha maldición.

84. Esteiro do Landro e Viveiro desde o monte San Roque

85. Praia de Covas (Viveiro), de 1380 m de lonxitude

86. ILLOTES DOS CASTELOS na praia de Covas. No pozo Piago, no medio do mar, preto de Viveiro vive unha serpe mariña
xigante que se deixa ver na mañán de San Xoán.

87. Área de lecer creada no antigo
EMBARCADOIRO DE MINERAL DA
SILVAROSA, unhas minas de ferro
pechadas.
ILLOTES DOS CASTELOS
e PRAIA DE SACIDO

88. PRAIA DA ABRELA (O Vicedo), de 560 m de lonxitude, e PUNTA DA ÍNSUA

89. PUNTA DO FUCIÑO DO PORCO e ILLOTE GAVEIRA

90. PUNTA DO FUCIÑO DO PORCO

91. ENSEADA DA PEREIRA E PUNTA LODELAS

92. PRAIA DE AREA GRANDE (San Román, O Vicedo). Mide case 1 km de lonxitude e conta cun importante
sistema dunar que obstaculiza a saída ao mar do río Rendo.

93. PRAIA DE AREA GRANDE, Os Castelos e Punta Merceira

94. OS CASTELOS

95. PUNTA DO CAMEIRO, e ILLA COELLEIRA, no remate da ría do Barqueiro

96. Faro da Illa Coelleira (O Vicedo) construído en 1893
Altura: 7 m sobre o terreo e 89 m sobre o nivel do mar
Alcance: 7 millas
Esta pequena illa, hoxe importante colonia de aves acuáticas, tivo unha historia moi movida. No século XI nela
refuxiáronse e foron exterminados os Templarios, e segundo conta a lenda só un conseguiu salvarse e cruzou a nado
ata O Vicedo cunha imaxe de Santo Estevo.

97. Vista xeral da Ría do Barqueiro desde o Semáforo de Bares
RÍA DO BARQUEIRO
Ábrese entre as puntas de Embarcadoiro e Bares. Ten dous tramos ben definidos, o esteiro do
Sor, máis pechado e pouco influído polo mar (agás as mareas), con abundantes sedimentos
que quedan ao descuberto ao debalar o mar, e a parte que vai desde o porto de Barqueiro,
ata a boca da ría, máis aberta e profunda. É unha ría de beiras escarpadas, con cantís, máis
altos entre O Vicedo e Punta Cabeiro (na parte oriental) e nas puntas Almeiro e do Santo.
Destacan as praias de Arealonga, O Vicedo e Xilloi.
As rochas dominantes son granitos resistentes, con abundante seixo, e, no esteiro aparecen
tamén cuarcitas, lousas e gneises. Na banda oriental da ría aparecen algúnhas bandas de ollo
de sapo.

98. PUNTA DO EMBARCADOIRO E ILLA COELLEIRA

99. PRAIA DE XILLOI
E PUNTA CHILATEIRA

100. FARO DE PUNTA DO
CASTRO (O Vicedo)

101. PRAIA DO CAOLÍN (O Vicedo) e PUNTA CONGREIRA

102. PRAIAS DO CHAMADOIRO E AREALONGA na frecha do Sor na ría do Barqueiro

103. PRAIA DE AREALONGA E PENA FURADA

104. A PENA FURADA no extremo da praia de Arealonga, unha cova en cuarcitas á que se accde coa marea baixa

105. Desembocadura do Sor

106. AS ÁRBORES
As formacións arbóreas máis abundantes na zona costeira e nas partes baixas dos montes son
as plantacións de eucaliptos e piñeiros.
Nas serras, nas áreas máis afastadas consérvanse algunhas manchas de bosque caducifolio no
que predominan os carballos, xunto con bideuiros, capudres, pradairos, castiñeiros, pereiras
bravas, acivros… Nas proximidades dos cursos de auga consérvanse árbores de ribeira
(salgueiros, freixos, amieiras, lamagueiros...).
Fraga en Ambosores Fraga no Xistral

107. Alcipreste de California (Cupressus macrocarpa).
A Misericordia (Viveiro). -23 m de altura e 8 m de perímetro.
INCLUÍDO NO CATÁLOGO DE ESPECIES PROTEXIDAS DA XUNTA DE GALIZA
Eucalipto “O Avó”, na Retorta de Chavín. Unha
das árbores máis altas de Europa con 70 m altura
e 7, 55 m de perímetro.
INCLUÍDO NO CATÁLOGO DE ESPECIES
PROTEXIDAS DA XUNTA DE GALIZA

108. Paisaxe de Ourol coa serra do Xistral ao fondo
RESERVA DA BIOSFERA: TERRAS DO MIÑO
Espazo de 363.668,9 ha repartidas en 26 concellos da provincia de Lugo entre os que está o de
Ourol. Foi declarada pola UNESCO o 7 de novembro de 2002.
A zona núcleo, a de maior nivel de protección, contén os escosistemas de maior valor
ecolóxico. Nes comarca inclúe a Serra do Xistral.
Un dos aspectos a destacar nas reservas da Biosfera é a convivencia armónica entre natureza
e actividades humanas e o fomento de actividades de desenvolvemento sostible.
ESPAZOS PROTEXIDOS

109. Turbeira. Nestes ecosistemas húmidos atópanse numerosas
especies vexetais e animais de grande interese ecolóxico: esfagnos,
rorelas, pinguícolas, viola (Viola palustris), hipérico das brañas
(Hypericum helodes), herba das brañas (Nardus stricta), xunca de
algodón (Eriophorum angustifolium)...
LIC SERRA DO XISTRAL
Espazo de 22.964 ha que inclúe as Serras da Carba, do Xistral e A Toxiza. Nesta comarca unha
pequena parte do concello de Ourol, entre os regos de Besteburiz e As Balsadas.
Ten un grande interese xeolóxico. Destacan as turbeiras e as fragas atlánticas.
A fauna é moi rica e variada e conta coa presenza de varios endemismos mundiais como as
bolboretas Erebia triaria pargapondalense e Erebia epiphron xistralensis.
Pinguicola grandiflora, unha planta
carnívora que se alimenta dos insectos que
quedan apegados nas súas follas.

110. LIC MONTE MAIOR
A protección inclúe 1.247 ha nos concellos de Viveiro e Xove.
Son montes redondeados de granitos de dúas micas con algúns xistos o que da lugar a unha
paisaxe onde alternan os bolos e penedos, resultado da erosión dos granitos, coas rochas
fendidas con aspecto de ruína, típicas da erosión dos xistos.
O ecosistema máis interesante destas serras son as turbeiras. Nas partes altas hai pasteiros,
monte baixo e repoboacións de piñeiro bravo. Quedan algúns pequenos bosques de carballos
e bidueiros. Nos montes hai gando en libertade (cabalos e vacas).

111. LIC RÍO LANDRO
Inclúe os tramos medio e baixo do curso do río Landro,desde Ourol ata Viveiro e o seu
afluente Bravos; 127 ha pertencentes aos concellos de Ourol e Viveiro.
Os ecosistemas máis interesentas son os bosques de ribeira con amieiras, salgueiros, freixos,
carballos, pradairos... e unha rica flora no soutobosque formada por fentos, brións, silvas,
herba salgueira. Destaca a área de bosque chamada o Val do Naseiro e unha área plantada de
eucalitos na zona de Chavín. Nas súas augas podemos atopar salmóns e nas beiras e no
esteiro aves acuáticas como garzas, somorgullos, corvos mariños, gaivotas, merlos rieiros...

112. Punta do Campanario
LIC COSTA DA MARIÑA OCCIDENTAL
Espazo de 491 ha nos concellos de Cervo, O Vicedo, Viveiro e Xove. Inclúe as illas Farallóns de
Cervo e a costa desde a Enseda, en Morás, ata a frecha do río Sor, na ría do Barqueiro e os
illotes fronte a ela. Exclúe os espazos urbáns.
É unha costa moi variada con cantis abruptos, enseadas, esteiros, praias, illas e rías.
O espazo tén un grande interese xeolóxico, paisaxístico e ecolóxico. Podense atopar
ecosistemas mariños areosos e rochosos, cantís, dunas e esteiros cunha gran diversidade de
flora e fauna.

113. ZEPA: COSTA DA MARIÑA
OCCIDENTAL
2.169 ha, unha estreita faixa costeira entre
a ría do Barqueiro e Xove (concellos de
Cervo, O Vicedo, Viveiro e Xove) e a área
mariña limítrofe.
O máis destacado deste espazo son as aves
mariñas. Os illotes acollen importantes
colonias de aves nidificantes, ás que hai que
engadir un grande número de especies nas
épocas de paso (carráns, mascatos, corvos
mariños...)
Carrán

114. O Avó é a árbore máis alta de Galiza.
O eucalipto é unha árbore de folla perenne orixinaria de
Australia que se atopa polas partes baixas de Galicia, sobre
todo pola costa, formando bosques de plantación. É unha
árbore de crecemento moi rápido que pode acadar unha
gran altura (en Australia hainos de 100 m) e que ten un
cheiro moi característico.
SOUTO DA RETORTA DE CHAVÍN
É unha plantación de eucaliptos (3,2 ha) situada na marxe dereita do río Landro en Chavín.
Os case 600 eucaliptos foron plantados a partir de 1860 como protección contra as avenidas
do río. Algúns acadan tamaños espectaculares.

115. LUGAR DE INTERESE XEOLÓXICO (LIG) 2001. Ría de Viveiro
Interese: Xeomorfolóxico. Estratigráfico. Tectónico. Mineiro-metaloxenético. Petrolóxico-
xeoquímico.
Unidade Xeolóxica: depósitos e formas de modelado costeiros e litorais.
A ría de Viveiro ocupa o comezo da chamada falla de Viveiro que chega case ata o Courel. Na formación
desta ría tivo unha grande influencia a diferente resistencia das rochas. A súa beira esquerda é de xistos e
a dereita de granito de mica negra.
Punta Fuciño
do Porco

116. MONTAXE E FOTOS: Adela Leiro, Mon Daporta
febreiro 2017