Concellos: A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo e Vilariño de Conso
O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, situado entre dous importantes macizos, Pena Trevinca e Macizo Central Ourensan, e varias serras de menor altitude. É unha sucesión de cumes e vales profundos e encaixados polos que circulan ríos das cuncas do Sil (Bibei, Camba e Conso) e do Douro (Rabaçal, con numerosas cabeceiras). O sur da Gudiña e os concellos de A Mezquita e Riós, coñécese como Terra de Frieiras.
É unha comarca con importantes valores ambientais e culturais.
Concellos: A Rúa, A Veiga, Carballeda de Valdeorras, Larouco, O Barco de Valdeorras, O Bolo, Petín, Rubiá e Vilamartín de Valdeorras.
Está situada no surleste de Galiza, ocupando o norleste da provincia de Ourense, nos lindes con Zamora e León das que a separan os montes do Macizo de Trevinca e Enciña da Lastra.
O territorio presenta grandes contrastes entre o valdo Sil, de fondo aplanado, onde se asenta a maior parte da poboación e dos recursos, e as serras do norte (Cereixido, Cabalos, Lastra) e do centro e sur (Mouzón, Macizo de Trevinca), onde se atopan as maiores alturas de Galiza.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
A comarca Terra de Celanova atópase ao oeste da provincia de Ourense, lindando con Portugal polo suroeste. O territorio é moi irregular e está formado polas serras Serras (Laboreiro, Outeiro de Augas, Montes de Bande, Monte Calvo e San Cibrao) e os vales dos ríos Arnoia e Deva e os seus afluentes. É unha área dun grande interesse natural e cultural.
Concellos: A Bola, A Merca, Cartelle, Celanova, Gomesende, Pontedeva, Quintela de Leirado, Ramirás e Verea.
Concellos de Chandrexa de Queixa, Manzaneda, A Pobra de Trives e San Xoán de Río.
A comarca de Terra de Trives está situada no centro-norte da provincia de Ourense. Está asentada sobre un territorio cun releve moi accidentado e de grandes alturas no que se poden diferenciar dúas unidades de relevo en liña xerais: no leste, centro e sur un conxunto de serras que van elevándose ata acadar as máximas alturas na Cabeza Grande de Manzaneda (1.782 m), no Macizo Central; ao norte os restos dunha penichaira moi erosionada e dividida polos profundos vales dos ríos que desembocan no Bibei, en especial o Navea e o San Lázaro.
Acolle un importante patrimonio natural e cultural.
A comarca de Quiroga, coñecida en grande parte tamén co nome do Courel, está situada ao sur de Lugo, lindando polo leste con León e O Barco (Ourense) e inclúe os concellos de Folgoso do Courel, Quiroga e Ribas de Sil. O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, agás o val do Sil, que a atravesa polo sur. Está percorrida por numerosos ríos, pertencentes á cunca do Sil, que escavan profundos vales.
É unha comarca dun grande interese natural que acolle pegadas glaciarias, monumentos xeolóxicos, paisaxes impresionantes en calquera época do ano, e unha grande biodiversidade.
CONCELLOS: Cariño, Cerdido, Mañón e Ortigueira
A comarca de Ortegal atópase na costa nordeste da provincia da Coruña entre o Océano Atántico e o Mar Cantábrico. O territorio sitúase arredor da ría de Ortigueira, incluíndo as puntas de Estaca de Bares e Ortegal, cunha costa na que se combinan impresionantes cantís con rías, enseadas, esteiros e praias. No interior as terras baixas, formadas polos vales dos ríos Mera, Baleo e Maior e dous sistemas de serras: no oeste o Macizo da Capelada e no leste unha aliñación formada polas serras da Coriscada e Faladoira.
É unha comarca con grandes valores naturais nas serras, na costa e nos ríos.
Concellos: A Gudiña, A Mezquita, Viana do Bolo e Vilariño de Conso
O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, situado entre dous importantes macizos, Pena Trevinca e Macizo Central Ourensan, e varias serras de menor altitude. É unha sucesión de cumes e vales profundos e encaixados polos que circulan ríos das cuncas do Sil (Bibei, Camba e Conso) e do Douro (Rabaçal, con numerosas cabeceiras). O sur da Gudiña e os concellos de A Mezquita e Riós, coñécese como Terra de Frieiras.
É unha comarca con importantes valores ambientais e culturais.
Concellos: A Rúa, A Veiga, Carballeda de Valdeorras, Larouco, O Barco de Valdeorras, O Bolo, Petín, Rubiá e Vilamartín de Valdeorras.
Está situada no surleste de Galiza, ocupando o norleste da provincia de Ourense, nos lindes con Zamora e León das que a separan os montes do Macizo de Trevinca e Enciña da Lastra.
O territorio presenta grandes contrastes entre o valdo Sil, de fondo aplanado, onde se asenta a maior parte da poboación e dos recursos, e as serras do norte (Cereixido, Cabalos, Lastra) e do centro e sur (Mouzón, Macizo de Trevinca), onde se atopan as maiores alturas de Galiza.
CONCELLOS: Arzúa, Boimorto, O Pino e Touro.
A comarca de Arzúa está situada no sur da provincia da Coruña entre os ríos Tambre e Ulla.
O relevo está formado por unha sucesión de formas suaves que separan os vales do Tambre e Ulla e van gañando altura cara ao leste onde se atopan as estribacións dos montes do Bocelo.
Está atravesada por numerosos cursos de auga que fragmentan o territorio e circulan cara aos dous ríos principais.
Os espazos naturais de maior valor atópanse nos ríos Ulla e Tambre e nos seus afluentes.
A comarca Terra de Celanova atópase ao oeste da provincia de Ourense, lindando con Portugal polo suroeste. O territorio é moi irregular e está formado polas serras Serras (Laboreiro, Outeiro de Augas, Montes de Bande, Monte Calvo e San Cibrao) e os vales dos ríos Arnoia e Deva e os seus afluentes. É unha área dun grande interesse natural e cultural.
Concellos: A Bola, A Merca, Cartelle, Celanova, Gomesende, Pontedeva, Quintela de Leirado, Ramirás e Verea.
Concellos de Chandrexa de Queixa, Manzaneda, A Pobra de Trives e San Xoán de Río.
A comarca de Terra de Trives está situada no centro-norte da provincia de Ourense. Está asentada sobre un territorio cun releve moi accidentado e de grandes alturas no que se poden diferenciar dúas unidades de relevo en liña xerais: no leste, centro e sur un conxunto de serras que van elevándose ata acadar as máximas alturas na Cabeza Grande de Manzaneda (1.782 m), no Macizo Central; ao norte os restos dunha penichaira moi erosionada e dividida polos profundos vales dos ríos que desembocan no Bibei, en especial o Navea e o San Lázaro.
Acolle un importante patrimonio natural e cultural.
A comarca de Quiroga, coñecida en grande parte tamén co nome do Courel, está situada ao sur de Lugo, lindando polo leste con León e O Barco (Ourense) e inclúe os concellos de Folgoso do Courel, Quiroga e Ribas de Sil. O territorio é, na súa maior parte, de alta montaña, agás o val do Sil, que a atravesa polo sur. Está percorrida por numerosos ríos, pertencentes á cunca do Sil, que escavan profundos vales.
É unha comarca dun grande interese natural que acolle pegadas glaciarias, monumentos xeolóxicos, paisaxes impresionantes en calquera época do ano, e unha grande biodiversidade.
CONCELLOS: Cariño, Cerdido, Mañón e Ortigueira
A comarca de Ortegal atópase na costa nordeste da provincia da Coruña entre o Océano Atántico e o Mar Cantábrico. O territorio sitúase arredor da ría de Ortigueira, incluíndo as puntas de Estaca de Bares e Ortegal, cunha costa na que se combinan impresionantes cantís con rías, enseadas, esteiros e praias. No interior as terras baixas, formadas polos vales dos ríos Mera, Baleo e Maior e dous sistemas de serras: no oeste o Macizo da Capelada e no leste unha aliñación formada polas serras da Coriscada e Faladoira.
É unha comarca con grandes valores naturais nas serras, na costa e nos ríos.
Unha comarca do sur de Ourense, no linde con Portugal, formada polos concellos de Bande, Entrimo, Lobeira, Lobios e Muíños. De grande interese natural e cultural.
CONCELLOS: Cerceda, Frades, Mesía, Ordes, Oroso, Tordoia e Trazo.
A comarca de Ordes está situada no centro da provincia da Coruña e articúlase arredor do río Tambre e os seus afluentes pola dereita, sobre todo o Samo e o Lengüelle que forman amplos vales. As maiores alturas atópanse no norte e sobrepasan pouco os 500 m.
Os principais valores naturais atópanse na contorna dos ríos, en especial do Tambre.
CONCELLOS: Melide, Santiso, Sobrado e Toques.
A comarca de Melide está situada no surleste da provincia da Coruña, separada de Lugo polas serras da Dorsal e de Pontevedra polo río Ulla. O territorio é moi variado en formas de relevo e na composición das rochas o que da lugar a unha gran diversidade paisaxística e biolóxica. Sitúase entre unha superficie achairada, as serras da Dorsal Galega que fan de linde polo leste e o profundo val do Ulla. Outros ríos que recollen as augas da comarca son o Mandeo e o Tambre, nos seus cursos altos.
Acolle importantes valores naturais asociados ás serras e aos ríos.
CONCELLOS: Castro Caldelas, Montederramo, Parada do Sil e A Teixeira
A comarca de Terra de Caldelas está situada no centro-norte da provincia de Ourense, separada de Lugo polo profundo canón do río Sil.
É un territorio de grandes contrastes no relevo e no clima marcado polas grandes diferenzas de altitude entre o fondo do Val do Sil (300 m) e os cumes das serras (a máxima altura está no San Mamede, con 1.619 m), e pola diferente orientación á solaina ou avesía, o que da lugar a numerosos ambientes.
Nas áreas máis asolladas domina o cultivo da vide acollido, desde 1995 á D.O. Ribeira Sacra, dentro da subzona Ribas de Sil.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Concellos: Castrelo do Val, Cualedro, Laza, Monterrei, Oímbra, Riós, Verín e Vilardevós.
A comarca de Verín está situada no sur da provincia de Ourense, no linde con Portugal. O centro está ocupado pola depresión de Monterrei ou de Verín, unha foxa tectónica rodeada de montañas que segue unha inclinación lixeira de norte a sur, e atravesada polo río Támega e os seus afluentes. As maiores alturas atópanse ao norte, nas serras do Macizo Central.
Acolle zonas de gran interese natural.
CONCELLOS: Dodro Padrón e Rois
A comarca do Sar está situada ao sur da provincia da Coruña ocupando parte do esteiro e do último tramo do Ulla e os vales de varios afluentes entre os que destaca o Sar. É un terreo de contrastes entre as terras baixas, as Veigas de Padrón e pequenos cumes, restos de antigas superficies de erosión que se sitúan polos lindes leste e oeste.
A comarca conta con interesantes espazos naturais, sobre todo a área protexida no río Ulla e o seu esteiro.
A Limia é unha comarca formada polos concellos de Baltar, Os Blancos, Calvos de Randín, A Porqueira, Rairiz de Veiga, Sandiás, Sarreaus, Trasmiras, Vilar de Barrio, Vilar de Santos e Xinzo de Limia. É unha área de marcado carácter rural que ten como núcleo fundamental a vila de Xinzo de Limia. Acolle unha gran diversidade de hábitats, desde as veigas húmidas da antiga lagoa da Antela, ata a alta montaña dos cumes que superan os mil metrose conserva importantes restos histórico-artísticos e etnográficos e festas de interese cultural como o Entroido.
Vigo é unha comarca que se extende por territorios que se asentan entre a costa e a Dorsal Galega e inclúe outras comarcas menores como o Miñor e a Louriña. O relevo é irregular sen grandes elevacións pero con fortes pendentes e poucas zonas chans, agás a Depresión Meridiana que atravesa a comarca de norte a sur e os tramos finais dos vales dos ríos.
A rede fluvial é moi densa e diversificada: forma parte da as cuncas do Miño e Verdugo e hai numerosos ríos menores que van directamente ao mar.
A pesar da intensa presión humana conserva numerosos lugares de interese natural, varios deles protexidos e numerosos parques urbanos e forestais, nos que se poden realizar rutas de sendeirismo.
CONCELLOS: Baiona, Fornelos de Montes, Gondomar, Mos, Nigrán, Pazos de Borbén, O Porriño, Redondela, Salceda de Caselas, Soutomaior e Vigo.
A comarca de Sarria está situada no centro-sur da provincia de Lugo, entre o val do Miño e as serras orientais galegas. No territorio diferéncianse tres unidades claras. O centro está ocupado pola depresión de Sarria, o leste e sur polas serras de Albela, Oribio, Lóuzara e Trapa, e o oeste polos restos dunha penichaira moi erosionada na que o Miño escavou a súa canle e na que se ergue a serra do Páramo.
Os ríos forman parte da cunca do Miño (Neira-Sarria) e do Sil (Cabe-Mao, Lóuzara).
CONCELLOS: O Incio, Láncara, Paradela, O Páramo, Samos, Sarria e Triacastela.
Comprende os concellos de Allariz, Baños de Molgas, Maceda, Paderne de Allariz, Xunqueira de Ambía e Xunqueira de Espadañedo. Desde o punto de vista natural ten varias zonas claramente diferenciadas: as depresións de Maceda e unha pequena parte da Limia, o val do Arnoia e as serras que a limitan polo leste (Meda, San Mamede), onde se atopan as maiores alturas, en terreos dos concellos de Xunqueira de Espadañedo e Maceda. É unha comarca dunha gran riqueza natural, en especial na contorna dos ríos e serras; histórica, artística e etnográfica.
Concellos: Arnoia, Avión, Beade, Carballeda de Avia, Castrelo de Miño, Cenlle, Cortegada, Leiro, Melón e Ribadavia.
O territorio da comarca sitúase ao abrigo das últimas serras da Dorsal Galega (O Suído e o Faro de Avión) e ocupa unha parte do val do Miño, o val do Avia e o curso baixo de Arnoia. As variacións de altitude e no releve determinan a existencia de áreas diferenciadas: os vales dos ríos e zonas próximas e as áreas de montaña, que chegan ata alturas superiores aos 1.000 m. Os principais valores naturais sitúanse nos cumes das serras e nos ríos, onde se conserva unha rica flora e fauna.
A comarca dos Ancares inclúe os concellos de Baralla, Becerreá, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais e Pedrafita do Cebreiro. Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atravesa a comarca de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras. Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), ecolóxicos (diversidade de ecosistemas e de especies), e culturais.
CONCELLOS: Carballedo, Chantada e Taboada.
A comarca de Chantada está situada no suroeste da provincia de Lugo, entre as serras da Dorsal (Martiñá, Faro, Farelo e Vacaloura), que lle serven de linde con Pontevedra e Ourense polo oeste, e o val do río Miño, ao leste, lindando coas Terras de Lemos. No territorio desta comarca distínguense claramente tres unidades: as serras, con altitudes superiores aos 1.000 m, a superficie de aplanamento de Chantada e o encaixado val do Miño, con paredes que nalgúns lugares acadan os 400 m de altura.
As serras e o río Miño son os grandes protagonistas da natureza da comarca e neles atópanse paisaxes e espazos naturais de gran beleza e valor ecolóxico.
CONCELLOS: Antas de Ulla, Monterroso e Palas de Rei.
A comarca da Ulloa está situada na zona suroriental da provincia de Lugo a carón das serras da Dorsal Galega que lle fan de linde polo leste e sur. Ocupa un territorio chan resto dunha antiga superficie de erosión formada por bloques afundidos, con suaves ondulacións e moi incidido pola erosión dos ríos. Está rodeado en todo o seu contorno por serras de formas suaves e alturas que non sobrepasan os 800 m. O río principal é o Ulla que lle da nome á comarca e ten nela o seu curso alto e parte do medio. Acolle espazos de grande valor natural: a Serra do Careón, o canón do Ulla e en xeral todos os cursos dos ríos e as serras.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
O BAIXO MIÑO ocupa o extremo SO da provincia de Pontevedra, entre o río Miño e o mar. O territorio ten inclinación N-S, entre as estribacións cara ao leste da serra da Groba e as estribacións cara ao oeste da serra do Galiñeiro, e o río Miño. Está formado polos vales polos que baixan os últimos afluentes do Miño, todos eles de curto percorrido.
Pódense distinguir, a nivel paisaxístico, tres zonas: a costa, rectilinea, rochosa, sen apenas abrigos e batida constantemente polo mar; a montaña, unha sucesión de cumes achairados que ocupan o norte e o oeste; e os vales nos que se desenvolve unha intensa actividade agrícola.
É unha comarca con importantes valores históricos, etnográficos, paisaxísticos e ecolóxicos.
CONCELLOS: A Guarda, Oia, O Rosal, Tomiño e Tui.
CONCELLOS: Agolada, Dozón, Lalín, Rodeiro, Silleda e Vila de Cruces.
A comarca do Deza está situada no centro de Galiza, ao nordeste da provincia de Pontevedra.
O territorio é moi diverso en canto ao relevo e á paisaxe, desde as terras baixas nos arredores do Ulla ata os cumes do Faro. Está rodeada polo leste e sur polas serras da Dorsal Galega e forma parte por completo da cunca do Ulla e os seus dous afluentes principais na comarca, o Arnego e o Deza.
Ten áreas dun grande valor natural incluídas en diferentes espazos protexidos.
Unha comarca do sur de Ourense, no linde con Portugal, formada polos concellos de Bande, Entrimo, Lobeira, Lobios e Muíños. De grande interese natural e cultural.
CONCELLOS: Cerceda, Frades, Mesía, Ordes, Oroso, Tordoia e Trazo.
A comarca de Ordes está situada no centro da provincia da Coruña e articúlase arredor do río Tambre e os seus afluentes pola dereita, sobre todo o Samo e o Lengüelle que forman amplos vales. As maiores alturas atópanse no norte e sobrepasan pouco os 500 m.
Os principais valores naturais atópanse na contorna dos ríos, en especial do Tambre.
CONCELLOS: Melide, Santiso, Sobrado e Toques.
A comarca de Melide está situada no surleste da provincia da Coruña, separada de Lugo polas serras da Dorsal e de Pontevedra polo río Ulla. O territorio é moi variado en formas de relevo e na composición das rochas o que da lugar a unha gran diversidade paisaxística e biolóxica. Sitúase entre unha superficie achairada, as serras da Dorsal Galega que fan de linde polo leste e o profundo val do Ulla. Outros ríos que recollen as augas da comarca son o Mandeo e o Tambre, nos seus cursos altos.
Acolle importantes valores naturais asociados ás serras e aos ríos.
CONCELLOS: Castro Caldelas, Montederramo, Parada do Sil e A Teixeira
A comarca de Terra de Caldelas está situada no centro-norte da provincia de Ourense, separada de Lugo polo profundo canón do río Sil.
É un territorio de grandes contrastes no relevo e no clima marcado polas grandes diferenzas de altitude entre o fondo do Val do Sil (300 m) e os cumes das serras (a máxima altura está no San Mamede, con 1.619 m), e pola diferente orientación á solaina ou avesía, o que da lugar a numerosos ambientes.
Nas áreas máis asolladas domina o cultivo da vide acollido, desde 1995 á D.O. Ribeira Sacra, dentro da subzona Ribas de Sil.
É un grupo de serras cos cumes aplanados situado na zona central da provincia de Ourense. No seu conxunto presenta unha forma redondeada de aspecto macizo escavada polas beiras polos profundos vales dos ríos que nacen nos cumes. Está rodeado polo val do Sil, polo norte, o val do Bibei polo leste, a depresións de Monterrei polo sur e as depresións da Limia e de Maceda polo oeste.
Inclúe parte do Macizo Central (Serras da Queixa, Montes do Invernadeiro, Altos do Samión e unha parte das de Fial das Corzas e San Mamede); parte do val do río Bibei, cos afluentes pola esquerda e parte do Xares, pola dereita; e o val do Navea entre os encoros de Chandrexa e Guistolas.
É unha área de elevado interese xeomorfolóxico e paisaxístico que acolle unha grande diversidade de hábitats e especies.
Concellos: Castrelo do Val, Cualedro, Laza, Monterrei, Oímbra, Riós, Verín e Vilardevós.
A comarca de Verín está situada no sur da provincia de Ourense, no linde con Portugal. O centro está ocupado pola depresión de Monterrei ou de Verín, unha foxa tectónica rodeada de montañas que segue unha inclinación lixeira de norte a sur, e atravesada polo río Támega e os seus afluentes. As maiores alturas atópanse ao norte, nas serras do Macizo Central.
Acolle zonas de gran interese natural.
CONCELLOS: Dodro Padrón e Rois
A comarca do Sar está situada ao sur da provincia da Coruña ocupando parte do esteiro e do último tramo do Ulla e os vales de varios afluentes entre os que destaca o Sar. É un terreo de contrastes entre as terras baixas, as Veigas de Padrón e pequenos cumes, restos de antigas superficies de erosión que se sitúan polos lindes leste e oeste.
A comarca conta con interesantes espazos naturais, sobre todo a área protexida no río Ulla e o seu esteiro.
A Limia é unha comarca formada polos concellos de Baltar, Os Blancos, Calvos de Randín, A Porqueira, Rairiz de Veiga, Sandiás, Sarreaus, Trasmiras, Vilar de Barrio, Vilar de Santos e Xinzo de Limia. É unha área de marcado carácter rural que ten como núcleo fundamental a vila de Xinzo de Limia. Acolle unha gran diversidade de hábitats, desde as veigas húmidas da antiga lagoa da Antela, ata a alta montaña dos cumes que superan os mil metrose conserva importantes restos histórico-artísticos e etnográficos e festas de interese cultural como o Entroido.
Vigo é unha comarca que se extende por territorios que se asentan entre a costa e a Dorsal Galega e inclúe outras comarcas menores como o Miñor e a Louriña. O relevo é irregular sen grandes elevacións pero con fortes pendentes e poucas zonas chans, agás a Depresión Meridiana que atravesa a comarca de norte a sur e os tramos finais dos vales dos ríos.
A rede fluvial é moi densa e diversificada: forma parte da as cuncas do Miño e Verdugo e hai numerosos ríos menores que van directamente ao mar.
A pesar da intensa presión humana conserva numerosos lugares de interese natural, varios deles protexidos e numerosos parques urbanos e forestais, nos que se poden realizar rutas de sendeirismo.
CONCELLOS: Baiona, Fornelos de Montes, Gondomar, Mos, Nigrán, Pazos de Borbén, O Porriño, Redondela, Salceda de Caselas, Soutomaior e Vigo.
A comarca de Sarria está situada no centro-sur da provincia de Lugo, entre o val do Miño e as serras orientais galegas. No territorio diferéncianse tres unidades claras. O centro está ocupado pola depresión de Sarria, o leste e sur polas serras de Albela, Oribio, Lóuzara e Trapa, e o oeste polos restos dunha penichaira moi erosionada na que o Miño escavou a súa canle e na que se ergue a serra do Páramo.
Os ríos forman parte da cunca do Miño (Neira-Sarria) e do Sil (Cabe-Mao, Lóuzara).
CONCELLOS: O Incio, Láncara, Paradela, O Páramo, Samos, Sarria e Triacastela.
Comprende os concellos de Allariz, Baños de Molgas, Maceda, Paderne de Allariz, Xunqueira de Ambía e Xunqueira de Espadañedo. Desde o punto de vista natural ten varias zonas claramente diferenciadas: as depresións de Maceda e unha pequena parte da Limia, o val do Arnoia e as serras que a limitan polo leste (Meda, San Mamede), onde se atopan as maiores alturas, en terreos dos concellos de Xunqueira de Espadañedo e Maceda. É unha comarca dunha gran riqueza natural, en especial na contorna dos ríos e serras; histórica, artística e etnográfica.
Concellos: Arnoia, Avión, Beade, Carballeda de Avia, Castrelo de Miño, Cenlle, Cortegada, Leiro, Melón e Ribadavia.
O territorio da comarca sitúase ao abrigo das últimas serras da Dorsal Galega (O Suído e o Faro de Avión) e ocupa unha parte do val do Miño, o val do Avia e o curso baixo de Arnoia. As variacións de altitude e no releve determinan a existencia de áreas diferenciadas: os vales dos ríos e zonas próximas e as áreas de montaña, que chegan ata alturas superiores aos 1.000 m. Os principais valores naturais sitúanse nos cumes das serras e nos ríos, onde se conserva unha rica flora e fauna.
A comarca dos Ancares inclúe os concellos de Baralla, Becerreá, Cervantes, Navia de Suarna, As Nogais e Pedrafita do Cebreiro. Está situada en plenas serras orientais galegas, ao leste da provincia de Lugo, no linde con León. É un territorio eminentemente de montaña onde se atopan serras que acadan case os dous mil metros altura. O río Navia atravesa a comarca de sur a norte e recibe numerosos afluentes que baixan das serras. Conserva importantes valores xeolóxicos (vales glaciares, canóns, fervenzas), ecolóxicos (diversidade de ecosistemas e de especies), e culturais.
CONCELLOS: Carballedo, Chantada e Taboada.
A comarca de Chantada está situada no suroeste da provincia de Lugo, entre as serras da Dorsal (Martiñá, Faro, Farelo e Vacaloura), que lle serven de linde con Pontevedra e Ourense polo oeste, e o val do río Miño, ao leste, lindando coas Terras de Lemos. No territorio desta comarca distínguense claramente tres unidades: as serras, con altitudes superiores aos 1.000 m, a superficie de aplanamento de Chantada e o encaixado val do Miño, con paredes que nalgúns lugares acadan os 400 m de altura.
As serras e o río Miño son os grandes protagonistas da natureza da comarca e neles atópanse paisaxes e espazos naturais de gran beleza e valor ecolóxico.
CONCELLOS: Antas de Ulla, Monterroso e Palas de Rei.
A comarca da Ulloa está situada na zona suroriental da provincia de Lugo a carón das serras da Dorsal Galega que lle fan de linde polo leste e sur. Ocupa un territorio chan resto dunha antiga superficie de erosión formada por bloques afundidos, con suaves ondulacións e moi incidido pola erosión dos ríos. Está rodeado en todo o seu contorno por serras de formas suaves e alturas que non sobrepasan os 800 m. O río principal é o Ulla que lle da nome á comarca e ten nela o seu curso alto e parte do medio. Acolle espazos de grande valor natural: a Serra do Careón, o canón do Ulla e en xeral todos os cursos dos ríos e as serras.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
O BAIXO MIÑO ocupa o extremo SO da provincia de Pontevedra, entre o río Miño e o mar. O territorio ten inclinación N-S, entre as estribacións cara ao leste da serra da Groba e as estribacións cara ao oeste da serra do Galiñeiro, e o río Miño. Está formado polos vales polos que baixan os últimos afluentes do Miño, todos eles de curto percorrido.
Pódense distinguir, a nivel paisaxístico, tres zonas: a costa, rectilinea, rochosa, sen apenas abrigos e batida constantemente polo mar; a montaña, unha sucesión de cumes achairados que ocupan o norte e o oeste; e os vales nos que se desenvolve unha intensa actividade agrícola.
É unha comarca con importantes valores históricos, etnográficos, paisaxísticos e ecolóxicos.
CONCELLOS: A Guarda, Oia, O Rosal, Tomiño e Tui.
CONCELLOS: Agolada, Dozón, Lalín, Rodeiro, Silleda e Vila de Cruces.
A comarca do Deza está situada no centro de Galiza, ao nordeste da provincia de Pontevedra.
O territorio é moi diverso en canto ao relevo e á paisaxe, desde as terras baixas nos arredores do Ulla ata os cumes do Faro. Está rodeada polo leste e sur polas serras da Dorsal Galega e forma parte por completo da cunca do Ulla e os seus dous afluentes principais na comarca, o Arnego e o Deza.
Ten áreas dun grande valor natural incluídas en diferentes espazos protexidos.
Concellos de Cervo, Ourol, O Vicedo, Viveiro e Xove.
A Mariña Occidental forma parte da Mariña de Lugo. Abrangue o territorio comprendido entre a serra dos Cabaleiros, polo leste, e o río Sor, que fai de linde coa provincia da Coruña, polo oeste.
Acolle un importante patrimonio natural (espazos naturais fluviais, costeiros e de montaña) e cultural.
CONCELLOS: Ames, Boqueixón, Brión, Santiago de Compostela, Teo, Val do Dubra e Vedra
A comarca de Santiago está situada no centro-sur da provincia de A Coruña. É unha área que inclúe outras comarcas con entidade propia como A Ulla, parte de Amaía ou o Val do Dubra.
O territorio preséntase cunha gran diversidade de formas debido á confluencia de factores téctónicos, como a gran falla que o rompe de norte a sur, e da erosión dos numerosos ríos que a atravesan que forman parte das concas do Tambre, ao norte, e do Ulla, ao sur.
Os espazos naturais están asociados aos ríos. Conta ademais cunha grande riqueza botánica en parques e xardíns, tanto públicos como privados.
A comarca do Condado constitue unha unidade xeográfica ben definida asentada no val do río Tea, que inclúe case toda a súa cunca, agás un pequeno tramo do seu curso alto, desde as estribacións cara ao suroeste do Suído, ao norte; ao río Miño, ao que vai o Tea, ao sur; flanqueada polo leste polos montes da Paradanta, e polo oeste pola serra do Galleiro e os montes de Budiño. Os principais valores naturais da zona ofrecennos os ríos e as amplas e ricas paisaxes que se poden gozar desde os seus montes coroados, nalgúns casos, por formidables penedos.
CONCELLOS: Mondariz, Mondariz Balneario, As Neves, Ponteareas e Salvaterra.
CONCELLOS: Lousame, Noia, Outes e Porto do Son.
A comarca de Noia está situada no suroeste da provincia de A Coruña, con fronte ao centro e sur da ría de Muros e Noia, nas Rías Baixas Galegas. É unha comarca de paisaxes asociados ao mar e ás serras, onde as estreitas chairas costeiras están rodeadas en toda a súa contorna por aliñacións de cumes que van do Tremuzo, ao norte, ata o Barbanza, ao sur. O río Tambre é a principal arteria da comarca e forma o maior esteiro que ocupa o fondo da ría.
As áreas de maior interese natural atópanse ao longo de toda a costa onde hai numerosas praias e cantís de grande valor ecolóxico, e no esteiro do Tambre.
CONCELLOS: Amoeiro, Barbadás, Coles, Esgos, Nogueira de Ramuín, Ourense, O Pereiro de Aguiar, A Peroxa, San Cibrao das Viñas, Toén, Vilamarín e Taboadela.
Cabana de Bergantiños, Carballo, Coristanco, A Laracha, Laxe, Malpica de Bergantiños e Ponteceso
A comarca de Bergantiños está situada no oeste da provincia de A Coruña e forma parte do amplo espazo coñecido como Costa da Morte. É un territorio de relevo moi accidentado cunha grande diversidade morfolóxica e litolóxica atravesado de SE a NO polo río Anllóns, a arteria principal que drena a comarca. Ten unha costa moi recortada na que alternan cantís, enseadas, rías e areais que son a base de actividades pesqueiras e turísticas.
CONCELLOS: Bóveda, Monforte de Lemos, Pantón, A Pobra do Brollón, O Saviñao e Sober.
A comarca de Terra de Lemos está situada no sur da Provincia de Lugo, entre os vales dos ríos Miño e Sil e os contrafortes do Courel. É unha área dunha grande diversidade morfolóxica e climática o que da lugar a unha grande variedade de ecosistemas con especies atlánticas e mediterráneas e a paisaxes dun grande interese. Ademais acolle un valioso patrimonio cultural.
CONCELLOS: A Estrada e Forcarei
A comarca de Tabeirós-Terra de Montes está situada ao norte da provincia de Pontevedra, separada da Coruña polo río Ulla e de Ourense e a comarca do Deza polas serras da Dorsal que a limitan polo leste. É unha comarca cun relevo moi variado na que se diferencian tres áreas con características específicas. Ao norte as terras máis, baixas, no Val do Ulla, no centro terras de media altura e no sur e leste serras que acadan ata máis de 1.000 m de altitude.
A rede fluvial é tamén diversa e está estruturada arredor do Ulla, o Umia e o Lérez que, xunto cos seus afluentes forman multitude de vales.
A riqueza paisaxística e de espazos naturais é un dos importantes atractivos desta comarca na que se atopan varios espazos protexidos.
Tradicionalmente Cerdedo e Forcarei formaron a comarca coñecida como Terra de Montes.
O concello de Vimianzo está situado, na súa maior parte, no núcleo do Val de Soneira -o val do río Grande-. Conta con dous pequenos tramos de litoral, na costa ao mar aberto e no interior da Ría de Camariñas. Está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
A ría de Corme e Laxe está situada na Costa da Morte. Ábrese entre as puntas do Roncudo (ao norte) e Laxe (ao sur), na saída ao mar do río Anllóns. Nesta ría pódense distinguir dúas áreas diferenciadas: o interior, formado polo esteiro do Anllóns, protexido da forza do mar por unha barra de area de 2 km; e o resto do espazo, máis aberto, rochoso e recortado con algunhas zonas abrigadas nas que hai praias. As vilas máis importantes son Corme, Ponteceso e Laxe. Está protexida no LIC/ZEC “Río Anllóns” e “Costa da Morte” e na ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Ponteceso está situado na marxe dereita da ría de Corme e Laxe e na costa de mar aberto, entre as puntas do Roncudo e Queimada. Os principais núcleos de poboación son Ponteceso e Corme. Acolle áreas de grande valor paisaxístico e biolóxico asociados ás costas e ao río. Está protexida nos LICs/ZECs “Costa da Morte” e “Río Anllóns” e na ZEPA “Espazo Mariño da Costa da Morte”.
O concello de Laxe está situado no corazón da Costa da Morte, entre a ría de Corme e Laxe e o litoral de mar aberto. Ten unha costa moi diversa na que se alternan grandes areais e marismas, ría, enseadas, cabos, illotes, furnas... con tramos expostos e protexidos, zonas baixas e elevados cantís. É dun grande interese paisaxístico, xeolóxico e biolóxico. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte” e na Paisaxe Protexida “Penedos de Traba e Pasarela”.
O concello de Camariñas está situado no centro da Costa da Morte. Ten unha parte de costa moi exposta polo norte e o oeste e outra parte protexida, dentro da ría, polo sur. Acolle importantes áreas de interese paisaxístico, xeolóxico, ecolóxico e cultural. Está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”,no Sitio Natural de Interese Nacional “Cabo Vilán” e no Lugar de Interese Xeolóxico “Praia do Trece”.
CABANA DE BERGANTIÑOS está situado no fondo e na banda sur da ría de Corme e Laxe, onde ten un amplo tramo de litoral, en parte protexido nos LICs/ZECs “Río Anllóns” e “Costa da Morte”.
O concello de Malpica de Bergantiños forma parte do tramo de litoral coñecido como Costa da Morte, unha sucesión de cantís abruptos entre os que se atopan algunhas praias e que inclúe as illas Sisargas.
Acolle importantes valores naturais e culturais. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Carballo forma da parte da Costa da Morte, unha costa exposta aberta ao océano e moi diversa, na que se alternan grandes areais e marismas, enseadas cabos, illas... con zonas baixas e elevados cantís. Parte do litoral está protexido no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de Arteixo atópase na fachada atlántica, no comezo do tramo de costa coñecido como “A Costa da Morte”. Nos seus 19 km de costa atópanse cantís de distintas alturas, esteiros, coídos e extensos areais. É unha costa dun grande valor ecolóxico, paisaxístico e xeolóxico, cunha importante actividade industrial e turística. Unha parte está protexida no LIC/ZEC e ZEPA “Costa da Morte”.
O concello de A Laracha ten unha única parroquia que da ao mar, Caión. Está situada na Costa da Morte e ten un litoral que alterna cantís e areais de grande valor paisaxístico e biolóxico.
A costa comprendida entre a Punta de Mera e Torella é un espazo de mar aberto que separa as rías da Coruña e Betanzos-Ares. Un espazo de enormes valores paisaxísticos e ecolóxicos.
É unha ría curta e ampla, que se abre entre as puntas do Seixo Branco e Herminia, cunha separación de 4 km, e unha lonxitude total de 14 km, dos que case a metade corresponden á chamada ría do Burgo formada polo esteiro do Mero, que está separada da parte máis ancha pola frecha de Santa Cristina.
O concello de Oleiros ten unha liña litoral de case 40 km. Unha parte na ría do Burgo, outra na ría da Coruña, unha terceira mirando ao mar aberto e outra na boca da ría de Betanzos. Parte está protexida no LIC/ZEC e Monumento Natural “Costa de Dexo e Seixo Branco”
O concello da Coruña ten unha costa moi recortada e variada, parte na ría, onde se atopa o porto da cidade, e parte en mar aberto onde se suceden cantís e fermosas praias como as de Orzán e Riazor.
2. A TERRA CHA é unha comarca
situada no centro-norte da provincia
de Lugo, ocupando parte da
penichaira do mesmo nome.
SUPERFICIE: 1.823 km2
HABITANTES: 46.000 aprox.
CONCELLOS: Abadín, Begonte,
Castro de Rei, Cospeito, Guitiriz,
Muras, A Pastoriza, Vilalba e
Xermade.
ESPAZOS PROTEXIDOS: Reserva da
Biosfera “Terras do Miño”, LICs
“Parga-Ladra-Támoga” e “Serra do
Xistral”.
3. Ten unha paisaxe
dominada polas chairas
lixeiramente
alombadas rodeadas
polo norte polas serras
do Xistral, A Toxiza, a
Carba, a serra de
Lourenzá e a de
Carracedo, e polo oeste
polas serras da Dorsal
(Serra da Loba, Cordal
de Montouto e os
montes da Cova da
Serpe), polo leste non
presenta elevacións
apreciables e polo sur
só destaca a Cordal de
Ousá. Toda a comarca
presenta unha lixeira
inclinación cara ao SE
pola que esbaran os
afluentes do Miño.
4. ... O seu espazo real non coincide co oficial. Imos, pois, determinar o seu
espazo real, o que a xente denomina e coñece como Terra Chá.
A TERRA CHA linda ao norte coas Serras da Corda e da Carba. Ao sur, cos
Montes de Outeiro Maior e a Serra do Fitoiro, que hai quen lle chama do
Mirador, e incluso de San Fitoiro. Ao leste, ou nacente, coa Serra de
Meira; e ao oeste, ou poñente, coa serra da Loba, Cordal do Montouto e
Cova da Serpe. Pertence a tres partidos xudiciais e a dous bispados. As
demarcacións municipais non cadran coa da bisbarra. Na actual división
comarcal de Galicia incluíron na Terra Chá concellos enteiros, ou parte
deles, que xeograficamente non son nin endexamais se consideraron
chairegos. E excluíron outros esencialmente chairegos como Rábade e
Outeiro de Rei. A Terra Chá ten 1933 quilómetros cadrados e 208
parroquias.
Manuel María, en “A TERRA CHÁ: POESÍA E PAISAXE”, discurso de toma de posesión como
membro da REAL ACADEMIA GALEGA.
5. CLIMA
De características continentais, por atoparse illada da influencia do
mar pola Dorsal e as Serras do Norte.
A abundancia de precipitación e o releve chan favorecen as enchentes.
6. É unha comarca de gran valor ecolóxico que acolle ecosistemas
únicos (ríos, humidais e serras) nos que se atopan importantes
valores paisaxísticos, xeolóxicos e biolóxicos.
7. As principais actividades son a agrogandería e as industrias
relacionadas con ela, o sector forestal e os servizos.
8. Conserva un rico e variado
patrimonio etnográfico e
histórico artístico.
Cruceiro de Lanzán (Vilalba)Cruceiro en Saavedra.
9. Casa e fonte en Saavedra (Begonte)
Igrexa de San Xiao de Mos (Castro de Rei)
Igrexa de San Alberte de Parga (Guitiriz)
Chimenea en Xermar (Cospeito)
12. ABADÍN
Está situado ao norte da comarca, ocupa unha superficie de 85.68 km2
e ten
unha poboación de 2.721 (datos 2013) habitantes repartidos en 19 parroquias.
O relevo de Abadín presenta dúas zonas ben diferenciadas a metade norte está
ocupada polas serras do Xistral (no Lombo Pequeno acada os 1.015 m de altura),
a Toxiza, a serra de Lourenzá e a cordal de Neda; e na metade sur a chaira.
En terras de Abadín nacen os ríos que forman e enchen o Masma (o río da Fraga
Vella, o Pedrido e o Valiñadares), dá os seus primeiros pasos o Eume, e corren
cara ao Miño o Anllo, chamado tamén río de Abadín, e o Arnela afluente do
Batán.
Vista de Abadín desde
a Cordal de Neda. No
centro a vila e ao fondo
o Xistral e A Toxiza.
13. Vivendas tradicionais no rural de Abadín.
Igrexa de Santa María de Abadín,
do século XII. Á beira do Camiño
Norte de Santiago.
Gando na Cordal de Neda.
14. BEGONTE
Está situado ao sur da comarca, ocupa unha superficie de case 127 km2
e ten
unha poboación de 3.322 habitantes (datos 2013) distribuídos en 19 parroquias.
A superficie é achairada con pequenas elevacións polo oeste e polo sur onde se
atopa a cordal de Ousá que no linde do concello acada a súa máxima altitude
(734 m). Está atravesado polo río Ladra ao que se lle xunta, en Pacios, o Parga, e
máis adiante, o Porto Lousado e o Xabarixo.
Clube fluvial de
Begonte e área
recreativa no río
Ladra.
15. Os Miragres de Saavedra.
Igrexa románica de Santiago de Baamonde.
Castiñeiro da Capela
Baamonde (Begonte-
Lugo). No seu interior ten
unha talla da Virxe do
Rosario. O especial
cariño que lle tiña a
xente do lugar e o
traballo que fixo nel o
escultor Victor Corral,
impediron que fose
cortado cando se
ampliau a estrada.
16. CASTRO DE REI
Ocupa o surleste da comarca, ten unha superficie de 177 km2
e unha poboación
de case 5.267 habitantes (datos 20013) nas súas 25 parroquias.
O territorio é chan pero xa presenta, sobre todo cara ao leste, elevacións que nos
lindes co concello de Pol superan nalgúns puntos os 600 m (o monte dos Millares,
ao sur, acada os 613 m, e en Prevesos, no norte, os 619). O río máis importante é
o Miño, que beirea o concello polo oeste, e cara o que van o Azúmara, o Lea e os
seus afluentes, que nacen nas primeiras elevacións das Serras Orientais e
atravesan o concello.
Vista de Castro de Rei desde o
clube fluvial no río Azúmara.
17. Castro de Viladonga. Un dos máis importantes da provincia de Lugo. Hai unha área escavada e ao pé
un museo e centro de intrepretación.
A tradición popular conserva varias lendas: o outeiro do castro está oco e dentro hai unha galiña cos
pitos de ouro, outra dí que dentro hai unha mina de ouro.
18. COSPEITO
Situado ao sur da comarca; ten unha superficie de 144.7 km2
e arredor de 5.231
habitantes (datos 2013) repartidos entre as súas 20 parroquias.
O territorio é case totalmente chan, con pequenas depresións, que no inverno
se converten en lameiros e lagoas. O Miño percorre o concello polo leste e
polo sur, e atravésanno, de norte a sur, o Anllo e o Labrada.
Vista de Feira do Monte, capital do concello de Cospeito, desde a lagoa.
19. Torre de Caldaloba ou Vilarxoán, que
pertenceu ao mariscal Pardo de Cela. Foi
destruída na revolta irmandiña e restaurada
no século XVII.
Igrexa da Virxe do Monte de Cospeito.
20. GUITIRIZ
Ten unha superficie de 239.5 km2
e unha poboación de 5.658 habitantes (datos
2013) repartidos en 18 parroquias.
Ocupa o suroeste da comarca presenta un predominio dos terreos chans que se
elevan cara ao oeste nas serras da Loba, a Cordal de Montouto e a Cova da Serpe,
da Dorsal Galega e polo leste, entre as parroquias de Parga e Pígara, os montes de
Suexo que acadan no Mirador os 690 m.
Canteira de granito en Parga. Unha rocha de gran fino de gran calidade.
21. Balneario de Lagostelle. Está rodeado dun
magnífico parque no que hai gran
variedade de árbores. Na área de Guitiriz
hai unha gran tradición termal.
Pena Xiboi. Está declarada Ben de Interese Cultural
pola Dirección Xeral de Patrimonio Histórico e
Documental da Xunta da Galiza. Ao seu pé
atopáronse restos duns nove mil anos de
antigüidade, pertencentes á cultura neolítica
nómada.
Area recreativa de Sete Muíños en Guitiriz.
22. MURAS
Ocupa o noroeste da comarca; ten unha superficie de case 164 km2
e unha
poboación 754 habitantes (datos 2013), repartidas en 8 parroquias.
É é o concello co relevo máis accidentado da comarca, todo o seu territorio está
ocupado por montes (ao norte os montes de Bustelo, Montouto e o Guriscado,
ao oeste a serra do Xistral, ao sur a serra da Carba) entre os que se encaixan os
cursos altos dos ríos que nacen ao recoller as augas das súas ladeiras (o Sor e o
Landro que van ao Cantábrico e o Eume que leva as augas ao Atlántico).
Vista de Muras coa Carba
e o Peñote ao fondo.
Practicamente todos os
montes do concello de
Muras están cubertos de
xeradores eólicos.
23. O Eume ao seu paso por Muras.
Montes do Bustelo.
24. A PASTORIZA
Está situada ao noreste da comarca, na zona de transición enre a Terra Cha e as
serras do norte e orientais. Ocupa unha superficie de175 km2
, repartida en 19
parroquias, nas que habitan 3.566 persoas.
Ocupa o espazo entre a serra de Carracedo, ao norte, a Cordal de Neda, ao
oeste, e as estribacións da serra de Meira e o Pousadoiro, polo leste. Un curto
tramo do val do Miño e os vales dos ríos interiores, afluentes do Miño, que
baixan en dirección ao sur (Madalena-Miñotelo, Rigueira-da Lagoa e río
Pequeno).
Paisaxe agraria
da Pastoriza.
Os principais
cultivos son os
forraxes para
alimentar á
importante
cabana
gandeira coa
que conta o
concello.
25. Louseira no Campo do Oso.
A extración e manufactura de
lousa é outra das actividades
importantes da Pastoriza.
Fonmiñá,
surxencias de
augas que
alimentan o
Miño.
26. VILALBA
Ocupa o centro xeográfico da comarca. Ten unha superficie de case 379 km2
e
unha poboación de 14.980 habitantes (datos 2013) distribuída en 30 parroquias.
O relevo de Vilalba é chan na meirande parte da súa superficie agás no norte
donde chega ás serras do Xistral, que no cume do Monseiván acada os 930 m, e a
Carba; e no SO onde no límite con Guitiriz, nos montes de Soexo, acada os 630 m
na Pena do Mirador. Polo territorio corren os ríos que, desde a Carba (Batán-
Santaballa e Madalena) e a Dorsal ( Trimaz, Ladra e Labrada), van ao Miño.
O núcleo principal é
Vilalba, capital do
concello e centro da
comarca, que acolle un
terzo da poboación
total, os principais
centros industriais e os
servizos.
27. Queixo de San Simón.
Afúmase con madeira de
bidueiro e madúrase
como mínimo durante
dous meses.
Vista de San Simón da Costa cos seus elementos máis
representativos, as vacas que producen o leite co que
se fai o queixo de San Simón, e a igrexa, coñecida
como a “Basílica da Terra Cha”.
Torre dos Andrade en Vilalba, actualmente
Parador de Turismo.
28. XERMADE
Está situado ao oeste da comarca. Ocupa unha superficie de 166.5 km2
e ten,
distribuídos en 10 parroquias, 2.101 habitantes (datos 2013).
O relevo do concello é accidentado, polo norte achégase aos cumes da serra da
Carba (O Peñote 871 m), dos que baixan os regatos que conforman o río Trimaz, e
polo oeste ao val do río Eume, que é límite do concello nun pequeno tramo do
seu curso, e aos cumes da serra da Loba (Serrón do Lobo, 702 m, e Candieiro, 706
m) nos que nace o río Labrada. Desde esas alturas descende suavemente en
dirección SE ata o nivel da penichaira.
A explotación da
gandería de carne en
réxime extensivo é unha
das principais
actividades do concello
de Xermade.
29. Parque eólico experimental de Sotavento. Unha estación produtora de
enerxía con finalidade didáctica e experimental. Acolle un museo das
enerxías renovables e aulas obradoiro.
Característicos remates dos cimeterios da
Terra Cha onde se pode apreciar o bo facer
dos canteiros da comarca.
30. O RELEVO
O núcleo principal do relevo é a penichaira, a maior superficie
aplanada de Galiza. É un val tectónico de case 2.000 km2
, situado
entre os 400 e os 500 m de altitude, aínda que os lindes da comarca
abranguen as abas correspondentes das serras e montes que a
rodean e a limitan, agás no leste e no sur. No oeste a Dorsal Galega,
no norte as Serra da Carba, O Xistral, A Toxiza, Lourenzá e Carracedo,
e no sur a Cordal de Ousá. No interior da chaira atópanse algunhas
ringleiras de montes de pouca altura e outeiros illados.
Vista do SO da Terra Cha (Guitiriz e Begonte) desde o cume da Cova da Serpe. Á esquerda da imaxe o
cume máis alto do interior da chaira, o pico Mirador, límite entre Guitiriz e Vilalba.
31. O substrato está formado por xistos moi vellos, erosionados a comezos do Período
Terciario e cubertos parcialmente por arxilas e areas terciarias e por aluvións
cuaternarios de coios que formaron terrazas fluviais. Os sedimentos acadan unha
profundidade de ata 30-40 m.
As rochas máis abundantes son as lousas e xistos con algunhas zonas graníticas e
pequenas áreas de cuarcita.
Coto Pina, en Abadín, representante das formas de relevo do norte da
comarca. Desde o cume abránguese unha ampla panorámica da Terra Cha.
32. SERRA DA COVA DA SERPE
Esténdese con dirección N-S facendo límite entre as provincias de Lugo (Guitiriz e
Friol) e A Coruña (Curtis e Sobrado). Está formada por granitos de dúas micas,
gneis “ollo de sapo”, xistos, cuarcitas e granitos intrusivos. Ten un aspecto masivo
e suave cunha maior inclinación cara ao leste. O monte máis alto é o Pico da Cova,
con 841 m. Na vertente leste nacen afluentes do Parga.
Accedese pola estrada de Guitiriz a Sobrado, por unha pista desde Negradas.
Pena Cova da Serpe, na Pena
Furada. Segundo a lenda nesta
cova vivía unha gran serpe que
comía ao gando e ás persoas.
Outra versión di que a serpe
baixaba polas noites á aldea e
mamaba leite das vacas.
33. CORDAL DE MONTOUTO
Serra de relevos aplanados con orientación norte-sur, que fai de divisoria entre
Lugo (Gutiriz) e A Coruña (Aranga).
Na vertente leste nacen afluentes do Parga.
34. SERRA DA LOBA
Esténdese con dirección N-S, facendo de fronteira entre as provincias de Lugo e A
Coruña, desde a Depresión das Pontes ata as cabeceiras dos ríos Cambás (oeste) e
Labrada (leste) que a separan da Cordal de Montouto. É unha serra de relevo
suave modelado sobre granito de dúas micas, gneis “ollo de sapo”, xistos
migmatíticos e granito intrusivo. Accedese desde Momán (Xermade).
35. MONTES DA GAÑIDOIRA
Situado no concello de Muras (montes de Montouto e Bustelo) unidos polo leste
co monte Guriscado. Teñen unha altura media de 700 m.
Montes da Gañidoira: Montouto á dereita e Bustelo á esquerda.
36. MONTE GURISCADO
Situado ao leste da Gañidoira, limitado polo oeste polo río Landro. Ten 932 m de
altura. Desde o cume hai unhas boas vistas da serra do Xistral e do val do Landro.
Accedese desde o Alto da Gañidoira, na estrada de Vilalba a Viveiro collendo, á
dereita, o cruce de Viveiró.
37. SERRA DA CARBA
Límite natural norte da Terra Cha, á marxe esquerda do curso alto do río Eume en
terreos de Muras, Xermade e Vilalba. Na súa cara sur nacen varios regatos que
van aos afluentes do Miño. Está formada esencialmente por cuarcitas do
Cámbrico cunha zona de conglomerados de cantos de cuarcita e de turmalina, e
uns afloramentos importantes de gneis e metabasitas. O punto máis alto é a
Carba con 908 m. Accedese desde Vilalba pola estrada que leva ao parque eólico
ou desde Xermade (Roupar).
O cume máis representativo da
serra da Carba é Pena da Goía ou
Peñote (871 m) cun perfil
escarpado de forma piramidal
labrado en cuarcitas que contrastan
coas formas máis redondeadas do
resto da serra.
38. SERRA DO XISTRAL
É unha serra con orientación NNE-SSO que limita a Terra Cha polo norte, nos
concellos de Muras, Vilalba e Abadín. Está formada por materiais xistosos, pelitas
e rochas carbonatadas, que lle dan un perfil suave, con afloramentos de granito
nas partes altas.
Os picos máis altos son O Xistral en Muras (1.033 m), e o Seixo Branco (1.015 m)
e o Chao de Lamoso (1.039 m) no linde de Muras coa Mariña.
A nivel xeolóxico destacan os restos periglaciares, acumulacións de bloques de
lousas, xistos e cuarcitas que amosan sinais de seren fragmentados, levantados e
trasladados polo xeo.
39. Un dos elementos máis
característicos do Xistral son as
turbeiras que se forman e
manteñen coas achegas de
humidade das nubes
procedentes do mar.
Moitos dos cumes desta serra
están coroados por
aeroxeradores. Existen ademais
varias explotacións de turba.
Está declarada LIC, xunto coa
serra da Carba e A Toxiza, e
incluída en parte na Reserva da
Biosfera “Terras do Miño”.
Accedese desde Abadín, San
Simón da Costa (Vilalba) e
Muras.
Brións (Esfagnos).
No Xistral atópase a maior poboación de Sphagnum
pylaesi da Península e unha das poucas que existen
no mundo. Segundo os expertos, nas turbeiras do
Xistral e do Cadramón atópanse o maior número de
especies de brións (esfagnos) de toda a Península
ibérica e 26 especies de plantas consideradas en
perigo de extinción.
40. Val de Viveiró e serra do Xistral desde o Guriscado.
No Xistral rexístrase un alto nivel de humidade ambiental debido as frecuentes chuvias (ata
2.500 l/m2
) e ás abondantes néboas que producen precipitacións horizontais. Esta humidade
favorece a formación das turbeiras.
41. As TURBEIRAS ou TREMOAIS son
medios permanentemente saturados
de auga nos que as condicións de
asolagamento permanente provocan
unha diminución do nivel de osíxeno
e a inactivación dos
microorganismos descompoñedores
que viven no solo, polo que as
achegas de materia vexetal non se
mineralizan e acumúlanse en forma
de turba.
No Xistral podemos atopar varios
tipos de turbeiras: as máis
interesantes son as de cobertor que
recobren os cumes dos montes máis
altos, por riba dos 900 m e as que
ocupan os fondos dos vales onde a
auga non evacúa suficientemente,
que poden acadar grandes
dimensións. Os mellores exemplos
están nos nacementos do Eume,
Landro e Ouro.
Vista de turbeiras de cobertor (nos cumes) e de val.
O Xistral contén o maior sistema de turbeiras de
cobertor da Península Ibérica e das mellores de
Europa, debido ás condicións de humidade xunto
con temperaturas frescas durante case todo o
ano. Nalgúns puntos a turba acada os 3 m de
espersor, co que considerando a súa velocidade
de formación, dalle unha antigüidade de máis de
7.000 anos.
42. Coenonympha glycerion
A fauna do Xistral é moi rica e variada.
Destaca a presenza de varios endemismos
mundiais como as bolboretas Erebia
triaria pargapondalense e Erebia epiphron
xistralensis, e especies pouco comúns
como a toupa de auga ou furapresas
(Galemys pyrenaica) e a lagartixa das
turbeiras (Lacerta vivipara).
Xuncas de algodón (Eriophorum
angustifolium), unha especie típica de
solos asolagados coas envolturas
florais (perianto) formadas por finas
febras brancas, de ata 5 cm de
lonxitude, que lle dan un aspecto
característico.
43. SERRA DA TOXIZA
É un macizo formado por unha grande masa de granodioritas, do que unha parte
está no concello de Abadín. Acada 838 m de altura máxima. A erosión do granito
formou espectaculares bolos e penedos. A maioría do terreo está repoboado con
piñeiros e consérvanse pequenas masas de carballos. Destacan as formacións de
turbeiras. Accedese desde Abadín pola estrada do Valadouro e da Fraga Vella.
Vista da Toxiza desde a estrada
que vai ao Cadramón.
44. MONTES DE CARRACEDO
Fan límite entre o nordeste da Terra Cha e as comarcas de Meira e A Mariña. O
punto máis alto é O Carracedo, con 833 m no que conflúen os concellos
Mondoñedo, Riotorto e A Pastoriza. Están cubertos por pasteiros, agás nos
terreos en costa onde se conservan fragas en bo estado, ou están repoboados
con piñeiros e eucaliptos.
Cume de Carracedo.
Cabalos no Campo do oso, onde se celebra
anualmente unha rapa das bestas.
45. CORDAL DE NEDA
Pequena serra de relevo aplanado con orientación NE-SO situada entre os
concellos da Pastoriza e Abadín, no norte da Terra Cha. Presenta un nivel aplanado
de cume, coa máxima altura no Monte Neda, con 798 m. Accedese pola estrada de
Abadín á Pastoriza.
Desde os cumes hai unhas boas vistas da Terra Cha o monte Monseiván e as serras
do Xistral e A Toxiza, cara ao oeste, e das terras da Pastoriza cara ao leste.
Cordal de Neda desde A Pastoriza.
46. CORDAL DE OUSÁ
Unha pequena serra que forma
un arco de dirección E-O que fai
límite entre a Terra Cha
(Begonte) e a comarca de Lugo.
O punto máis alto é a Cordal,
con 739 m.
CHAO DA LEBRE
Unha das pequenas elevacións, de 567
m, que se poden atopar pola Terra
Cha, no concello de Vilalba.
47. OS RÍOS E HUMIDAIS
A Terra Cha é un territorio no que a auga é a protagonista en forma
de correntes lagoas e humidais.
Miño
48. O Miño é o río principal, o que recolle
a maioría das augas da comarca.
Percórrea lentamente recibindo as
achegas dos numerosos afluentes
que forman unha complicada rede
hidrográfica favorecida pola
horizontalidade do terreo. O elevado
nivel freático da zona e o chan
arxiloso favorecen a aparición de
lagoas e zonas húmidas de carácter
estacional que forman a mellor rede
de humidais de Galiza.
Nas serras do norte da comarca
nacen o Eume, O Sor, o Landro e o
Masma. Agás o Eume, que
atravesa o concello de Muras, os
demais teñen un curto percorrido
nesta comarca.Eume
49. Este sistema húmido mantén numerosos e ben conservados ecosistemas
acuáticos e terrestres asociados á auga: ríos, ribeiras e bosques de galería,
veigas inundadas, gándaras e brañas, lagoas, cunha flora e fauna propias.
A maioría dos ríos e humidais da Terra Cha están protexidos no LIC Parga,
Ladra, Támoga e na Reserva da Biosfera Terras do Miño.
Isoetes fluitans
Nos humidais da Terra Chá atópanse 16
especies vexetais de interese para a súa
conservación. Entre elas hai tres
“especies prioritarias” que gozan dun
maior nivel de proteción no ámbito de
Unión Europea: o cardiño da lagoa
(Eryngium viviparum), unha pequena
planta acuática (Luronium natans) e
dúas bulbosas endémicas da Península
Ibérica (Narcissus pseudonarcissus
subsp. nobilis e Narcisus asturiensis).
Ten tamén especial interese Isoetes
fluitans, un fento en perigo de extinción
que ten na Terra Cha o principal enclave
a nivel mundial.
50. Galiñola negra (Fulica atra)
Os máis de 50 humedais da Terra Chá acollen
un gran número de aves acuáticas: lavancos,
avefrías, cegoñas, garzas, galiñas de auga; e
miñatos (común e queimado), fulepas,
picaxuncos... cantidade que se ve incrementada
no inverno coa chegada de especies
procedentes do norte de Europa. Tamén é
importante a representación de anfibios e
insectos.
Cegoña
51. RÍO MIÑO
Fórmase coas augas que baixan dos montes de Meira e énchese, no seu curso
alto, coas que recolle da Terra Cha e das serras que a circundan. Nun lento
circular percorre a chaira cun curso meandrizante, formando illas e lagoas
endorréicas. Despois de 307,5 km de percorrido desemboca ao pé do Monte
Sta Tegra na Guarda.
Nesta parte do seu percorrido recibe pola dereita as augas do Madanela ou
Miñotelo, Rigueira ou Úbeda, Pequeno, Anllo, Támoga e Ladra, e pola
esquerda o Azúmara e o Lea.
Lagoa de Fonmiñá, unha surxencia en
rochas calcárias que incrementa
notablemente o caudal do río Miño, ao
pouco do seu nacemento. No entorno
hai unha área recreativa. Accedese
desde a estrada de A Pastoriza a Meira
ou desde Vilalba-Meira no cruce á
Pastoriza.
52. O Miño en Fonmiñá
(A Pastoriza). Unha
paseo segue o río ata
Meira.
O Miño en Arcillá
(Cospeito).
As libeliñas buscan as augas
de correntes lentas para
reproducírense e son moi
abundantes nos ríos e
humidais da terra Cha.
53. RÍO ANLLO
Nace na serra do Xistral, preto de Labrada. Pasa por terras dos concellos de
Abadín, Cospeito e Castro de Rei, onde se xunta ao Miño. Cando entra no
concello de Cospeito divídese en dous brazos, un que, co nome de río Guisande,
vai á lagoa de Cospeito e segue ata desembocar no Támoga, e outro que vai ao
Miño.
O Labrada ao pouco do seu nacemento, en terras de
Abadín.
O río Anllo ao seu paso polo concello de Abadín recibe
os nomes de Labrada (preto do nacemento), río de
Gontán, río de Abadín e despois Anllo.
Área recretiva do Anllo en Gontán
(Abadín).
54. RÍO TÁMOGA
Baixa do monte Monseibán, na Serra do Xistral. Ten varias cabeceiras: o Ribeira
e o Laxoso que forman o río Batán, e ao xuntarse co Arnela forman o Santabaia
e a partir de Cospeito recibe o nome de Támoga.
Percorre terreos nos concellos de Abadín, Vilalba, Cospeito e Begonte e
desemboca no Miño nas proximidades de Cela. É o axente drenador da lagoa de
Cospeito.
As espadanas (Platanaria) medran
arraigadas no fondo das beiras das
lagoas e augas quedas. O Támoga en Támoga.
55. Fervenza no río Arnela (Támoga)
COMO CHEGAR: Na estrada Abadín-Vilalba cóllese un cruce á dereita antes de Castromaior. Despois
de 2 km por estrada asfaltada chégase a un cruce onde segue por un camiño de terra durante outros
2 km. A ruta está sinalizada e hai unha área recreativa.
56. Ponte Vella (do século XVII) sobre o río de Batán en Martiñá (Goiriz), no linde entre Vilalba
e Abadín. Por ela pasa o Camiño de Santiago.
57. Sumidoiro da lagoa de Cospeito ao Río Guisande, brazo do Anllo que vai ao Támoga.
58. RÍO LADRA
Fórmase pola confluencia dos ríos Trimaz, que nace nos montes de Xermade; do
Madalena, que nace na Serra da Carba, e do Fabilas. Pasa por terras de Vilalba,
Begonte e Outeiro de Rei. Recolle as augas do Labrada, que nace na Serra da
Loba e pasa por Guitiriz, Xermade e Vilalba; e do Parga que baixa da serra da
Cova da Serpe e pasa por Friol, Guitiriz e Begonte e os e seus afluentes Landroi,
Lavandeira, Requeixo e Branqueño. Xúntase co Miño en Santa Sabela (Outeiro
de Rei).
Río Trimaz preto de Codesido
(Vilalba). Os ríos da Terra Cha
rebordan a miúdo durante a
época de choivas.
59. Río Madalena en Vilalba, onde hai unha
área recreativa cunha praia fluvial, unha
ruta acondicinada e varios muíños
restaurados.
Ponte de Saa sobre o río
Labrada (Vilalba).
O Ladra en Begonte ao pé da área recreativa.
60. Sete Muíños (Guitiriz)
Na zona de Sete
Muíños o río
Escadebas (afluente
do Ladroil, que vai ao
Parga) forma varios
rápidos e pequenos
saltos entre rochas
graníticas nunha
zona aproveitada
para instalar muíños.
Hai unha área
recreativa, unha zona
acondicionada como
piscina e un paseo
que segue o río.
Fervenza da Ruxida en Parga
(Guitiriz). No regato da Ruxida,
afluente do Ladroil que vai ao Parga.
COMO CHEGAR: desde Parga vaise a
Becín e séguese o camiño de terra
que pasa polas canteiras.
61. Río Labrada en Cazás (Vilalba).
Ponte medieval sobre o río Parga en San Alberte.
O Parga en Baamonde.
63. RÍO AZÚMARA
Nace na serra do Mirador, nas proximidades de Castro (Hermunde-Pol), onde se
coñece co nome de rego das Égoas. Logo pasa a terras do concello de Castro de
Rei onde xa toma o nome de Azúmara e desemboca no Miño na parroquia de
Orexe (Bazar) despois dun percorrido de 25 km.
Freixo de folla
ancha (Fraxinus
excelsior), un
acompañante
dos ríos na
metade norte
de Galiza.
O Azúmara en Castro de Rei
64. RÍO LEA
Ven do monte de Fitoiro no Monciro. Percorre terras nos concellos de Pol e
Castro de Rei e verte no Miño en Beloi. Os seus afluentes son Porto Muíño e
Fieitoso, pola dereita, e A Carballeira, O Rial, Regadas, Regueira, As Olas, Rozas e
O Corvo, pola esquerda.
Ponte romana dos Pedregás, en Duarría, sobre
o río Rozas, afluente do Lea.
O Lea en Castro Ribeiras de Lea co paseo que
permite seguir parte do seu curso.
65. RÍO EUME
Nace no Seixobranco (Serra do Xistral) e nesta comarca recolle as augas dos
concellos de Muras e Xermade en numerosos regos que baixan das serras do
Xistral e A Carba e dos montes de Montouto, Bostelo e Guriscado. Pola dereita
recibe o Pieles, Montouto e Ferreiras, e pola esquerda o Reboiras, Mosqueiros,
Sarrón e Carracedo. Desemboca en Pontedeume, na ría de Ares.
O Eume en Muras. Un sendeiro permite seguir o
curso do río durante aproximadamente 2 km
entre a área recreativa de Muras e a ponte da
estrada de Casateita a Batán.
O Eume en Muras ten un percorrido
encaixado por un val no que se conservan
fragas frondosas cunha gran diversidade de
especies.
66. Rego do Casal, un afluente do Eume que
recolle as augas da serra da Carba.
Batán e muíño en
Folgoso (Lousada,
Xermade).
67. LAGOAS E HUMIDAIS
LAGOA DE CAQUE OU BARDANCOS
Nas proximidades de Xustás. É a máis grande da Terra Chá, con 19 ha. Non está
alimentada por ningún río. Foi parcialmente recuperada en 1988. Está rodeada
de piñeiros de Monterrei, piñeiros bravos, amieiras, salgueiros, toxos, carrizos,
xuncos... É un importante refuxio para as aves, sobre todo no inverno.
68. LAGOA DE COSPEITO
Situada ao pé de Feira do Monte, capital do concello de Cospeito. Está
alimentada polo río Guisande. Ten unhas cinco hectáreas, aínda que no inverno
aumenta moito a superficie. Era a lagoa máis grande da Terra Cha (57,5 ha) pero
foi desecada arredor de 1960 polo IRYDA e parcialmente recuperada en 1981.
As plantas máis comúns son os carrizos, os xuncos, as espadainas... É un punto
importante de cría de avefría, somorgullo pequeño, pita de auga, demo negro...
No inverno aparecen grandes grupos de anátidas (lavanco real, charneco, pato
cullerete, pato asubión, pato rabudo, parrulo chupón, parrulo cristado, ganso...)
e limícolas (avefría, mazaricos...). Tamén son frecuentes as cegoñas e as garzas.
Está acondicionada para visitas. Ten un sendeiro que a rodea, varios
observatorios e un centro de interpretación.
69. Ludwigia palustris.
Florece no verán en pozas
e regatos de pouca
corrente, como as da
Terra Cha.
Ludwigia palustris. Florece no verán en pozas e
regatos de pouca corrente, como as da Terra
Cha.
Niño de cegoñas na Terra Cha. As cegoñas
aliméntanse de animais que atopan nas
numerosas “lamas” da Terra Chá.
As ras son os animais que máis se fan notar nas
lagoas polo seu croar.
As ras son os animais que
máis se fan notar nas lagoas
polo seu croar.
70. LAGOAS DE RIOCALDO OU PEDROSO
Conxunto de cinco lagoas situadas xunto ao río Ladra (Begonte). Orixináronse
polas explotacións mineiras.
Utricularia (Utricularia australis) vive
aboiando na auga das lagoas.
Aliméntase de pequenos animais que
captura cos sacos dixestivos
72. VEIGA DE PUMAR
É unha zona húmida situada na marxe dereita do río Miño, entre Oroxe e Pumar.
Ocupa unhas 30 ha, alimentada polo Rego de Pumar e polas chuvias invernais.
No verán desécase case totalmente. Alternan os espazos abertos e as áreas
arboradas con bidueiros, salgueiros, ameneiros... e unha gran variedade de
plantas das zonas húmidas xunto con pasteiros. Acolle numerosas aves
invernantes.
73. ALLIGAL DE CODESIDO
Unha extensa área que se inunda
temporalmente coas augas do río
Trimaz, ocupada por prados húmidos
e bosques de amieiras, bidueiros
salgueiros e carballos.
Piscina acondicionada sobre o manancial de augas
termais (arredor de 30º) do Alligal de Codesido, en
Santabaia (Vilalba).
79. AS ÁRBORES
Unha constante na paisaxe da Terra Cha son as árbores. A Chaira
vese cada pouco interrumpida polas ringleiras de árbores que
acompañan o curso sinuoso dos numerosos ríos, as que marcan as
lindes das fincas e as masas que ocupan as áreas próximas aos
moitos humidais que se atopan espallados por toda a comarca. As
máis comúns son as propias das zonas húmidas (bidueiros, amieiras,
salgueiros...) e os carballos. Ademáis atópanse exemplares illados
que polo seu tamaño ou porte merecen o noso interese.
80. Carballo de Luxís. (Pacios-Castro de Rei).
-20 m de altura e 4,20 m de perímetro.
Incluído no CATÁLOGO DE ÁRBORES SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA.
81. Carballo de Freán (Cazás, Xermade).
Mide 7,28 m de perímetro cunha copa ampla e
moi ben estruturada.
Incluído no CATÁLOGO DE ÁRBORES
SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA.
82. Carballo da Casa de Altide (Begonte).
-20,5 m de altura, 7 m de perímetro.Carballo do Roxo (Altide, Begonte)
-8 m de perímetro.
83. Carballo do Campo do Cacharrón (Cospeito)
-5,70 m de perímetro.Carballo de Bóveda (Begonte).
Ten 4,20 m de perímetro e moi bo porte.
84. Carba de Gomariz (Goiriz, Vilalba)
-7,24 m de perímetro.
Carba de Casamado (Goiriz, Vilalba)
-7,30 m de perímetro.
85. Carballos de Muimenta (Cospeito)
-Catro carballos situados no campo entre a antiga igrexa e a escola. O máis groso mide 4,40 m
de perímetro.
Incluídos no CATÁLOGO DE ÁRBORES SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA.
86. Casa da Rúa (Xoibán, Vilalba)
-6 m de perímetro
87. Castiñeiro da Capela.
Baamonde (Begonte). Situado no
adro da igrexa parroquial de
Baamonde. No seu interior ten unha
capela.
-6,60 m de perímetro.
Incluído no CATÁLOGO DE ÁRBORES
SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA.
88. Freixo de Muimenta (Cospeito)
-3,25 m de perímetro.
Incluído no CATÁLOGO DE ÁRBORES SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA
89. “Pravia” de Vilalba
Un pradairo que pode ter máis de 150
anos. Mide 4 m de perímetro. Atópase no
centro da vila de Vilalba.
Olmo (Ulmus hollandica) do
xardín municipal de Vilalba,
plantado a finais do século XIX.
Mide 15 m de altura.
90. Acivro da Casa da Quinta
(Folgoso, Lousada, Xermade)
-3,25 de perímetro.
Acivro de Rioaveso
(Vilalba-Lugo)
-2,10 de perímetro.
91. Eucalipto do maná da Casa de Órdax.
As Lombas (Castro de Rei).
Incluído no CATÁLOGO DE ÁRBORES
SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA
92. Teixo de A Torre
(Balmonte-Castro de Rei).
-4,32 m de perímetro.
Incluído no CATÁLOGO DE ÁRBORES
SENLLEIRAS DA XUNTA DE GALIZA
Teixo de Luxís
(Pacios, Castro de Rei)
-4,5 m de perímetro no pé.
93. Alcipreste de California do
adro da igrexa de Xermade.
-5,90 m de perímetro.
Alcipreste de California do Xardín do
Balneario de Guitiriz
-5,82 m de perímetro.
95. RESERVA DA BIOSFERA: TERRAS DO MIÑO
Espazo de 363.668,9 hectáreas repartidas en 26 concellos da provincia de Lugo
entre os que están os da Terra Cha. É un gran espazo vertebrado polo curso alto
do río Miño e os seus afluentes.
Foi declarada pola UNESCO o 7 de novembro de 2002. Inclúe os LICs. “Parga-
Ladra-Támoga” e “Serra do Xistral”, propostos para a Rede Natura 2000.
A zona núcleo, a de maior nivel de protección, contén os escosistemas de maior
valor ecolóxico. Inclúe o río Miño e os seus afluentes, os humedais, os bosques
aluviais e a Serra do Xistral.
96. Un dos aspectos a destacar nas
reservas da Biosfera é a convivencia
armónica entre natureza e
actividades humanas. Nas Terras do
Miño desenvólvense todo tipo de
actividades, pero unha gran parte da
poboación (o 46,7 % ) vive do sector
primario, especialmente agricultura e
gandería.
Os proxectos que se pretenden
desenvolver van encamiñados a
fomentar e dar a coñecer os valores
mediambientais e etnográficos para
impulsar o turismo rural e ecolóxico:
crear unha rede de museos
etnográficos e aulas de interpretación
da natureza, rotas de sendeirismo e a
recuperación de instalacións
etnográficas (muíños, ferrerías,
mazos...).
O Ladra en Uriz
97. Observatorio na lagoa
de Cospeito.
Reconstruccións de barcas
tradicionais do río usadas
para o paseo na área
recreativa de Begonte.
98. LIC PARGA-LADRA-TÁMOGA
Inclúe territorios dos concellos de Begonte, Cospeito, Guitiriz, Vilalba, Xermade,
Abadín e Castro de Rei. Parte do curso do Miño (entre Lugo e Xustás) e os seus
afluentes Ladra (co Parga, Requeixo, Labrada e Trimaz), Támoga e Narla, as
lagoas de Cospeito, Santa Cristina, Reboredo, Pedroso, Codesido, Fontefría,
Denune e Seixas, e as Lamas de Xermar e Xoibán.
Lagoa de Cospeito.
99. SERRA DO XISTRAL
Inclúe as Serras da Carba, do Xistral e A Toxiza en terreos dos concellos de Abadín,
Muras, Vilalba e Xermade. Destaca polo valor xeolóxico (restos periglaciares) e
ecolóxico (varios tipos de turbeiras e unha rica flora e fauna con especies únicas
ou raras).
Tremoal na Pena Vella, en Abadín.
100. Breixo de turbeira (Erica tetralix).
Só se atopa en medios con alto
nivel de humidade.
Rorela (Drosera rotundifolia).
Unha planta carnívora das
turbeiras ou tremoais.