lecture

1. Төрсний дараах эхийн
сувилахуй
Т. Саруултуяа

2. Эхийн сувилахуй
Эх буюу ээж гэдэг нь
- төрсний дараах эмэгтэй
- амаржсан эмэгтэй
- хүүхэд төрүүлсэн эмэгтэйг хэлнэ

3. Эхийн сувилахуй
• Амаржсаны дараах үе гэдэг нь төрөлтийн
дараа эхлэх ба төрсөн эмэгтэйн бие буцаад
хуучин хэвэндээ орох үед төгсгөл болно.
• Энэхүү хугацаа нь ойролцоогоор 6 долоо
хоног үргэлжилдэг.

4. Амаржсаны дараа бие махбодид гарах
өөрчлөлтүүд
А. Умайд гарах өөрчлөлтүүд
Умайн ёроол нь ихэвчлэн дунд шугам дагуу
байх ба төрсний дараа эмэгтэйн хүйсний
түвшинд байна
Төрснөөс 12 цагийн дотор умайн ёроол нь
хүйснээс 1 см орчим дээр байж болно
Үүнээс хойш умайн ёроол төрснөөс хойш 1
0 дахь өдөр хүртлээ 1 хураагаар / буюу 1с
м/ доошилсоор аарцагны хөндийд орж тэ
мтрэгдэхгүй болдог.

5. Умайн ёроолын өндрийн хэмжээ

6. Lochia/Шавхрагдас
В.Төрсний дараа 2-3 хоногт:
шавхрагдас буюу үтрээний ялгадас нь
өөхөн хучуур эс, мембраны хэсэг,
умайн ховхрогч бүрхүүл болон цус
зэргээс бүрдсэн улаан өнгөтэй байна.

7. Lochia/Шавхрагдас
Шавхрагдас нь цайвар буюу илүү бордуу
өнгөтэй болж байгаад 7-10 дахь өдөртөө
цагаандуу буюу шардуу өнгөтэй болж
ирдэг.
Ихэвчлэн 3-н долоо хонож дуусах ба ихэс
байсан умайн хана 6-н долоо хоноход
бүрэн эдгэрдэг.

8. Vagina Үтрээ
Үтрээний хана, умайн холбоос болон
аарцагны доод булчин, хэвлийн хана нь
төрөхийн өмнөх үеэр маш их базалдаг

9. Urination Шээс ялгаруулалт
Төрсний дараах шээс хөөлт нь төрсний
дараах 2оос 5дахь өдөрт тохиох ба
жирэмсний үед хуримтлагдсан эсийн
гаднах шингэн ялгаран гарч эхэлнэ.

10. Urination Шээс ялгаруулалт
Хэрэв шээсний зам ямар нэгэн
даралтаас болоод бөглөрсөн бол
төрсний дараах шээс ялгаралт нь
амаржсаны дараахан гарч болно.
/давсагны мэдэрхүй байхгүй/

11. Breasts Хөх
a. Ихэс ховхорч, пролактиний хэмжээ ихсэж
байхад эргэлдэж буй эстроген болон
прогестерон буурч байдаг, ийнхүү төрсний
дараа эмэгтэйд сүү ялгаруулах процесс
эхэлдэг.
b. Ангир уураг нь төрсний дараа эхний 2 өдөр
гардаг бөгөөд дархлааны бүрдэл(IgA), уураг
мөн эрдэс бодисыг ихээр агуулсан шар
өнгөтэй шингэн. Жирийн эхийн сүүг бодвол
тос болон чихэр бага байдаг ба туулгах
үйлчилгээтэй.

12. Breasts Хөх
c. Гүйцэд боловсорсон сүү нь төрсний дараах
гурав дахь хоногт гардаг ч эх төрснийхөө
дараа нэн даруй хүүхдээ хөхүүлсэн бол
арай эрт гардаг.
d. Хөхөнд сүү орох явц нь төрснөөс хойш
3аас 5 дахь хоногт тохиох ба венийн болон
тунгалгын зангилаа томорч, хөхний эд
хөндүүр хавдна.

13. Breast milk production

14. Breast engorgement
Хөхний томролт

15. Behavioral Emotional and Status
Сэтгэл санаа болон зан аашын байдал
1. Төрсний дараа эх нь Рувины “taking in”
болон “taking hold.” гэсэн үе шатуудыг
дамждаг.
a. Taking in үе
(1) Төрснийхөө дараа нойроо нөхөснийх нь
дараагаас эхэлнэ.
(2) Идэвхигүй, бусдаас хараат зан аашыг
гаргана.

16. Emotional and Behavioral Status
Сэтгэл санаа болон зан аашын байдал
b. Taking hold үе
(1) Эх ямар нэгэн зүйлийг хийхдээ өөрөө
санаачлага гаргаж, илүү бие даасан
байдалтай болдог
(2) Эх илүү их тайлбар шаардаж, ямар нэгэн
юмыг хийхдээ ялангуяа хүүхдээ асрахдаа
сайн хийж байгаа эсэхээ баталгаажуулдаг
болно
(3) Шинэхэн төрсөн хүүхдээ сайн асарч
сураад ирэхээрээ, гэр бүлийнхээ бусад
гишүүд болон гэртээ болж байгаа үйл
ажиллагаандаа анхаарлаа хандуулж эхэлдэг.

17. Postpartum blue/depression
Òºðºëòèéí äàðààõ ñýòãýë ãóòðàë
Мàø îëîí ýìýãòýéч¿¿äýä òàâ òóõã¿é áàéäàë,
ÿäàðãàà, òºðºëòèéí äàðààõ ÿäàðãàà áîëîí
ãîðìîíû ººðчëºëòººñ (ýñòåðîãåí áóóðñàí) áîëîîä
ò¿ð çóóðûí çàí ààøûí ººðчëºëò илэрдэг.
Çàðèì ýõч¿¿ä òºðºëòèéí äàðààõ ñýòãýë ãóòðàëä
îðîõ áà óóöààðòàé, õîîëíû äóðøèë ìóóäàõ,
íîéðã¿éäýë áîëîõ, íóëèìñ ãàðàìòãàé áîëæ óéëàõ
çýðãýýð èëýðäýã. Ýíý íºõöºë áàéäàë áîë ò¿ð
çóóðûíõ þì. Õóðö áîëîí óäààøèðñàí ñýòãýë
ãóòðàë íü èõýâчëýí èë¿¿ íîöòîé íºõöºë áàéäëûí
øèíæ òýìäýã áàéäàã.

18. Contributing factors of postpartum blue/depression
Òºðºëòèéí äàðààõ ñýòãýë ãóòðàëä
õ¿ðãýäýã õ¿чèí ç¿éëñ
a.Òºðºëòèéí äàðààõ áèå ìàõáîäèä ãàðàõ ººðчëºëò, òàâ
òóõã¿é áàéäàë áîëîîä æèðýìñëýõýýñ ºìíºõ áèåèéí
õýëáýðòýý îðîõ
b.Ãýð á¿ëèéí õàðèëöàà õîëáîîíä ãàðàõ ººðчëºëò áîëîí íÿðàéã
àñðàõ çýðýã ãýð á¿ëèéí ãèø¿¿äèéí õýðýãöýýòýé
òóëãàðàõ
c.Яäàðãàà, ñýòãýë ñàíààíû ñòðåññ, òóñãààðëàãäñàí ìýò
ñàíàãäàõ, õ¿ëýýòýé áîëñîí ìýò áàéõ
d.Õóâèéí õýðýãöýý áîëîí ñîíèðõîëäîî çàðöóóëàõ öàã áàãà
áàéãàà çýðãèéã äàâàí òóóëàõàä õ¿íäðýëòýé áîëäîã

19. NURSING ASSESSMENT
ÑÓВÈËÀÕÓÉÍ ¯ÍÝËÃÝÝ
Òºðºëòèéí äàðàà íýí äàðóé õèéõ ¿íýëãýý
• Èõýñ ãàðñàíààñ хойш ýõíèé íýã öàãò
(òºðºëòèéí íýãä¿ãýýð ¿å)àíõààðàë ìàø
ñàéí òàâèõ ¸ñòîé áà òºðºëòèéí äàðààõ
öóñ àëäàëòûí èõýíõè íü ýíý õóãàöààíä
òîõèîëääîã.

20. Subsequent Postpartum Assessment
Òºðºëòèéí äàðààõ õî¸ðäàõü ¿çëýã
1.Óìàéí ¸ðîîëûí õýëáýðèéã òîãòìîë õóãàöààíä
¿çýõ
2.Õÿðçàíãààñ öóñ àëäàæ áóé ýñýõèéã
òîãòìîë øàëãàõ
а. Шавхрагын өнгө, хэмжээ болон
үнэрийг тэмдэглэх
б. Íàéìàí öàã òóòàìä õÿðçàíãèéí àðèóí
öýâðèéí õýðýãëэë¿¿äèéã òîîëж, шалгах
3.Өäºðò õàìãèéí áàãàäàà àìèí ¿ç¿¿ëýëòèéã
õî¸ð óäàà ¿çýõ

21. • Óìàéí ¸ðîîëûã òýìòðýõ
• Õàòóó ýñâýë Íàìàãòàé ”
• Òºðñíèé äàðààõ 10 õîíîãòîéãîîñ
òýìòðýãäýõã¿é áîëíî
• “Òºðºëòèéí äàðààõ áàçëàëò”
• Îëîí óäàà òºðñºí ýìýãòýé, îëîí òºðºëò áîëîí
õºõ¿¿ëýõ
=>

22. Amount of bleeding
Öóñ àëäàëòûí õýìæýý

23. Subsequent Postpartum Assessment
Òºðºëòèéí äàðààõ õî¸äàõü ¿íýëãýý
4.Ãýäýñ áîëîí äàâñàãíû ÿëãàðóóëàëòûã ¿íýëýõ
5.Õºõíèé òîìðîëò, õýðýâ õºõ¿¿ë áîë õºõíèé òîëãîéí
áàéäëûã àæèãëàõ
6.Õÿðçàíãèéí ç¿ñëýãèéã ÿìàð íýãýí õàëäâàðûí øèíæ
òýìäýã áàéãàà ýñýõ áîëîí ýäãýðýëòèéã ¿íýëýõ
7.Õºëºíä òðîìáîýìáîëèéí øèíæ òýìäýã áàéãàà ýñýõèéã
øàëãàæ , Ãîìàíû øèíæ òýìäýãèéã ¿íýëýõ
8.Ýõ áîëîîä òóõàéí ãýð á¿ë íÿðàéòàéãàà õýðõýí
õàðèëöàæ áàéãàà ìºí àñðàõ чàäâàðûã íü ¿íýëíý.

24. Common site of thrombophlebitis
Òðîìáîôëåáèò áóþó õóðààãóóð ñóäàñíû á¿ëýíò
¿ðýâñýë ò¿ãýýìýë òîõèîëääîã õýñýã

25. Homan’s sign
Ãîìàíû øèíæ òýìäýã

27. H. Promoting Health Maintenance of the Newborn
Шинэ төрсөн хүүхдийн Эрүүл байх зан үйлийг
нь дэмжих
1. Эцэг эхийг өдөр бүр нярайг асрах ажиллагаанд
оролцохыг зөвлөх
2. Эцэг эхийг төрөх эмнэлэгт байх хугацаандаа эцэг
эхийг хүүхдээ асрах ангид орохыг зөвлөх  ээжийн
анги
3. Эцэг эхэд хүүхдээ усанд оруулах, хуурайлах болон
хөхүүлэхийг заах
4. Арьсаараа нярайтай хүрэлцэх, нүдээрээ холбоо
тогтоох, ярих болон хүрэх зэргээр хүүхэдтэйгээ
холбоо тогтоохыг зөвлөх

28. I. Promoting Breast-Feeding
Хөхүүлэхийг Дэмжих
1. Эх нярайг хөхүүлэхэд нь туслах
a. Халдвараас сэргийлэхийн тулд эх хүүхдээ хөхүүлэхээсээ
өмнө гараа угаах хэрэгтэй
b. Эхийг аль болох өөртөө эвтэйхэн байрлалаар хэвтэхийг
зөвлөх тухайлбал тэгшхэн суух, хажуу талаараа хэвтэх.
c. Ээж нь хүүхэдрүүгээ нүүрээ харуулж тэврэх гм.
Хүүхэд тэврэх нийтлэг байрлалууд
• өлгийдөж барих: хүүхдийн өгзөг гар дээр нь байрлаж
ээжийн гар хүүхдийн толгой болон их биеийг тулж тэвэрнэ.
• хөл бөмбөгийн барилт: хүүхдийн хөл ээжийн гаран доогуур
тэврүүлсэн байх ба ээж хүүхдийн толгойг гараараа барин
хөхөндөө ойртуулсан байна
• хажуугаараа хэвтээд хүүхдээ өөрлүүгээ харуулсан бас
хажуугаар нь хэвтүүлнэ

29. cradle hold

30. football hold

31. facing the mother.

33. I. Promoting Breast-Feeding
Õºõººð õîîëëîëòûã äýìæèõ
• Нóðóó, ìºð, ãàðûã íü ãýìòýõýýñ
ñýðãèéëýõийн тулд эõýä õ¿¿õäýý өөртөө
сайн ойртуулж наан тэврэхийг
анхааруулах.
• Хөхөө гараараа саах тохиолдолд гараа С
үсэг шиг бариад хөхний угнаас эрхий
болон алгаараа урагш аягаруу шувтарна.
• Ýõèéã õºõíèéõºº òîëãîéã õ¿¿õäèéíõýý àìíû
ýñðýã áàéðëóóëæ, õ¿¿õýä àìàà íýýõ ¿åä íü
õºõíèéõºº òîëãîé áîëîí õºõíèé òîëãîéí îðчìыã
àìðóó íü õèéæ ºãíº.

34. • Эмэгтэйг хөхөөр хооллохдоо хоёр хөхөө
хоосортол нь ээлжлэн хөхүүлж байхыг
санауулах мөн хөхөөр хооллож буй жишээ
харуулах.
• Эх ойр ойрхон (2оос 4 цаг тутам) хөхөөр
хооллох ёстой ба хөхөөр хооллохдоо
тусламж хүсвэл заавал туслах.
• Эх хөхөө хагарч гэмтэхээс сэргийлэн
хөхүүлснээс хойш 15 аас 20 минутын
дараа хатааж, чийгшүүлж байх хэрэгтэй
• Нярай хөхөөр хооллож байх үед гулигвал
ходоодонд орсон хийг гаргахад нь туслах
мөн нярайг аргадах.

38. Evaluation Үр дүн
• Амин үзүүлэлтийг хэвийн хязгаарт нь
харах, шавхаргын өнгө болон хэмжээ нь
багассан байна
• Чөлөөтэй, ямар нэгэн тав тухгүй байдал
байхгүйгээр шээх
• Өтгөн хаталт багассан, ислэг ихтэй хоол
хүнс идэж, өтгөн зөөлрүүлэгч хэрэглэх
• Халуунгүй, хярзангийн хэвийн бус
улайлтгүй, ямар нэгэн идээт шүүрэлгүй,
шавхаргын муудсан үнэргүй байна

39. • Сайн амарч чадлаа гэж хэлэх
• Өвдөлт буурсан гэж хэлэх
• Нярайг асрахдаа итгэлтэй байж
харагдах, эх хүүхдийн холбоо сайн байх
• Хүүхдээ маш сайн хөхүүлж, хөх болон
хөхний толгой ямар нэгэн улайлт,
шархгүй байх ёстой.