Download luận văn thạc sĩ ngành kinh tế nông nghiệp với đề tài: Nghèo đói và các nhân tố tác động tới nghèo đói tại huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, cho các bạn có thể tham khảo

1. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠIHỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
MAI THUỲ DUNG
NGHÈO ĐÓI VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG
TỚI NGHÈO ĐÓI TẠI HUYỆN PHÚ LƢƠNG
TỈNH THÁI NGUYÊN (GIAI ĐOẠN 2007 - 2011)
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Thái Nguyên, năm 2012

2. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠIHỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
MAI THUỲ DUNG
NGHÈO ĐÓI VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG
TỚI NGHÈO ĐÓI TẠI HUYỆN PHÚ LƢƠNG
TỈNH THÁI NGUYÊN (GIAI ĐOẠN 2007 - 2011)
Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 60 - 31 - 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:PGS.TS. Nguyễn Thị Gấm
Thái Nguyên, năm 2012

3. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là
hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự
giúp đỡ cho việc hoàn chỉnh luận văn đều đã đƣợc cám ơn. Các thông tin, tài
liệu trình bày trong luận văn đã đƣợc ghi rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn
MAI THUỲ DUNG

4. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian thực hiện đề tài này, tôi nhận đƣợc nhiều chỉ bảo, động
viên, giúp đỡ của các Thầy, Cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Trƣớc hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị
Gấm. Ngƣời Cô đã nêu ý tƣởng và tận tâm hƣớng dẫn tôi thực hiện đề tài.
Cảm ơn các Thầy, Cô giáo Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh
doanh Thái Nguyên và các Thầy, Cô, cán bộ phòng Quản lý Sau Đại học đã
giúp đỡ tôi trong nghiên cứu và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành đề tài này.
Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã ủng hộ tôi trong suốtthời gian qua.
Lời cảm ơn sâu sắc nhất xin đƣợc gửi tới gia đình, những ngƣời thân
yêu đã luôn động viên, khích lệ và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi đi hết
khóa học và hoàn thành cuốn luận văn này.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2012
Tác giả luận văn
MAI THUỲ DUNG

5. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
MỤC LỤC
Lời cam đoan .............................................................................................. i
Lời cảm ơn..................................................................................................ii
Mục lục......................................................................................................iii
Danh mục các chữ viết tắt ..........................................................................vii
Danh mục các bảng.....................................................................................vi
Danh mục các hình.....................................................................................vi
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài............................................................. 2
2.1. Mục tiêu chung............................................................................. 2
2.2. Mục tiêu cụ thể............................................................................. 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài......................................... 3
3.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................... 3
3.2. Phạm vi nghiên cứu....................................................................... 3
3.2.1. Phạm vi không gian nghiên cứu .............................................. 3
3.2.2. Phạm vi thời gian nghiên cứu.................................................. 3
3.3.3. Phạm vi nội dung nghiên cứu.................................................. 3
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài................................................................. 4
5. Bố cục của Luận văn ........................................................................... 4
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGHÈO ĐÓI........... 5
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài ................................................................. 5
1.1.1. Cơ sở lý luận của đề tài.............................................................. 5
1.1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài..........................................................10
1.1.2.1. .1. Tình hình nghèo đói trên thế giới....................................10
1.1.2.2. Kinh nghiệm xoá đói giảm nghèo của Trung Quốc...............12
1.1.2.3. Kinh nghiệm xoá đói giảm nghèo của Thái Lan....................13
1.1.2.4. .4. Tình hình nghèođói ở Việt Nam - Kinh nghiệm và giải
pháp14
1.1.2.5. Nguyên nhân dẫn đến đói nghèo ở Việt Nam........................21
1.1.2.6. Những giải pháp trong chiến lược xoá đói giảm nghèo ở
Việt Nam........................................................................................25
1.1.2.7. Những thành tựu trong xoá đói giảm nghèo ở Việt Nam........26
1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................31

6. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
1.2.1. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................31
1.2.2. Các phương pháp nghiên cứu ....................................................31
1.2.3. Chọn điểm nghiên cứu...............................................................32
1.2.4. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu..........................................34
1.2.5. Phương pháp phân tích thông tin...............................................34
1.2.6. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu...............................................35
1.2.6.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình sản xuất..............................35
1.2.6.2. Các chỉ tiêu bình quân........................................................35
1.2.6.3. Chỉ tiêu hiệu suất biên một đơn vị của biến độc lập..............35
CHƢƠNG 2: NGHÈO ĐÓIVÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG TỚI
NGHÈO ĐÓICỦA HUYỆN PHÚ LƢƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN (GIAI
ĐOẠN 2007-2011) ....................................................................................37
2.1. Đặc điểm địa bàn huyện Phú Lƣơng.................................................37
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên.......................................................37
2.1.1.1. Vị trí địa lý.........................................................................37
2.1.1.2. Địa hình.............................................................................37
2.1.1.3. Đặc điểm khí hậu, thủy văn.................................................38
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội...........................................................39
2.1.2.1. Đất đai và tình hình sử dụng đất đai....................................39
2.1.2.2. Đặc điểm dân số vào lao động.............................................40
2.1.2.3. Đặc điểm cơ sở hạ tầng ......................................................43
2.1.2.4. Đặc điểm văn hóa, y tế và giáo dục .....................................45
2.1.3. Đánh giá nhữngthuận lợi, khó khăn trong pháttriển kinh tế của
huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên....................................................46
2.1.3.1. Thuận lợi...........................................................................46
2.1.3.2. Khó khăn............................................................................48
2.1.4. Tình hình phát triển kinh tế của địa bàn nghiên cứu....................49
2.1.4.1. Thực trạng nghèo đói của huyện Phú Lương........................50
2.1.4.2. Kết quả thực hiện một số chính sách với người nghèo của
huyện Phú Lương...........................................................................51
2.1.5. Đánh giá thực trạng nghèo đói của huyện Phú Lương.................54
2.1.6. Những tồn tại và nhân tố tác động nghèo đói của huyện..............55
2.2. Thực trạng nghèo đói của nhóm hộ điều tra.......................................56

7. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
2.2.1. Tình hình chung của nhóm hộ điều tra........................................57
2.2.1.1. Thu nhập bình quân từ hai nhóm hộ nghiên cứu...................69
2.2.1.2. Phân tích tình hình sản xuất và thu nhập của hộ...................72
2.2.1.3. Đầu tư cho các hoạt động của nhóm hộ nghiên cứu ............ 75
2.2.2. Phân tích nhân tố tác động và các hậu quả ảnh hưởngđến nghèo
đói của hộ gia đình ........................................................................... 82
2.2.3. Đánh giá ảnh hƣởng của các nhân tố tới thu nhập của nhóm hộ
nghiên cứu năm 2007, năm 2011 bằng hàm sản xuất Cobb-Douglas............ 86
2.2.3.1. Phân tích tƣơng quan giữa các nhân tố tác độngtrong MH...85
2.2.3.1 Kết quả hàm sản xuất Cobb-Douglas...................................87
2.2.4. Kếtluận về nguyên nhântácđộng đến thu nhập của hộ............. 93
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÓA ĐÓIGIẢM NGHÈO CHO HỘ
NÔNG DÂN HUYỆN PHÚ LƢƠNG........................................................ 95
3.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội huyện Phú Lƣơng.................. 95
3.1.1. Định hướng pháttriển chung của huyện.................................... 95
3.1.2. Những chỉtiêu phấn đấu cụ thể giai đoạn (2011-2020).............. 95
3.2. Một số giải pháp xoá đói giảm nghèo cho hộ nông dân..................... 97
3.2.1. Những giảiphápvề kinh tế-xã hội............................................. 97
3.2.1.1.Nângcaotrìnhđộ, kiến thứckhoahọckỹthuậtchongườidân ... 97
3.2.1.2. Phát triển các ngành nghềphụtrong nông thôn, giảiquyết
việc làm cho lao động dưthừa tại địa phương ................................ 97
3.2.1.3. Phát triển sản xuất trồng trọt ............................................. 98
3.2.1.4. Phát triển chăn nuôi.......................................................... 99
3.2.1.5. Giảipháp về vốn ............................................................... 99
3.2.1.6. Giảipháp về quy mô hộ....................................................100
3.2.2. Những giảiphápvề tổ chức thực hiện ......................................101
3.2.2.1.Đẩymạnhcácbiệnpháptuyêntruyền, vận độngtrongnhândân.
...........................................................................................................101
3.2.2.2. Tổ chức đàotạo, tập huấn khoa họckỹ thuậtcho người dân
...........................................................................................................101
3.2.2.3. Thựchiện hỗtrợ xoá đóigiảm nghèochomộtsốhộ điển hình
...........................................................................................................101
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................103

8. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
1. KẾT LUẬN .....................................................................................103
2. KIẾN NGHỊ.....................................................................................104
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................105
PHỤ LỤC

9. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Chuẩn nghèo của một số nƣớc Châu Á.......................................... 7
Bảng 1.2. Chuẩn mực nghèo đóicủa Việt Nam qua các giai đoạn.................. 9
Bảng 1.3. Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo của Chính phủ giai đoạn
2006-2010, 2010*
..........................................................................15
Bảng 1.4. Lựa chọn mẫu điều tra................................................................ 33
Bảng 2.1. Tìnhhình sửdụng đất đai của huyện Phú Lƣơng năm 2011.......... 39
Bảng 2.2. Tình hình biến động dân số qua các năm 2009 - 2011.................. 41
Bảng2.3. Thực trạngvềlao động-việc làm huyệnPhúLƣơng2009-2011 ....... 42
Bảng 2.4. Kết quả giảm nghèo huyện Phú Lƣơng, thời kỳ 2007-2011........... 50
Bảng 2.5. Kết quả chính sách Nhà nƣớc hỗ trợ ngƣời nghèo huyện Phú
Lƣơng, giai đoạn2007-2011 ..................................................... 52
Bảng 2.6. Biểu tổng hợp tăng giảm hộ nghèo năm 2007 - 2011.................... 55
Bảng 2.7. Thông tin chung về chủ hộ điều tra............................................. 57
Bảng 2.8. Thông tin chung về chủ hộ......................................................... 58
Bảng 2.9. Nguồn lực đất đai của hộ qua thời kỳ 2007-2011 ......................... 61
Bảng 2.10. Thôngtin chung về điều kiện sinh hoạt của chủ hộ .................... 62
Bảng 2.11. Tìnhhình trang bị tài sản phục vụ SXKD & đời sống................ 64
Bảng 2.12. Thốngkê số lƣợng vật nuôi của hai nhóm hộ nghiên cứu ........... 68
Bảng 2.13. Các nguồn thu của nhóm hộ điều tra năm 2011.......................... 69
Bảng 2.14. Kết quả sản xuất ngành trồng trọt của nhóm hộ điều tra ............. 72
Bảng 2.15. Tìnhhình sản xuất ngành chăn nuôi của nhóm hộ điều tra.......... 74
Bảng 2.16. Chi phí cho hoạt động trồng lúa ................................................ 76
Bảng 2.17. Chi phí bìnhquân về chăn nuôi của các hộ điều tra.................... 77
Bảng 2.18. Các khoản chi phí cho sinh hoạt................................................ 78
Bảng 2.19. Số lƣợng và quy mô các khoản vay........................................... 79
Bảng 2.20: Tổng hợp nhân tố tác động dẫn đến đói nghèo của nhóm hộ
điều tra .................................................................................... 83
Bảng 2.21: Bảng tƣơng quan giữa các nhân tố tác độngtrong MH............... 83
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Các nguồn cung cấp vốn vay cho hộ năm 2011............................ 81

10. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT Chữ viết tắt Nguyênnghĩa
1 ADB Ngân hàng phát triển Châu Á
2 BQ Bình quân
3 BVTV Bảo vệ thực vật
4 CNH-HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá
5 CD Hàm sản xuất Cobb-Douglas
6 CN Chăn nuôi
7 ĐBKK Đặc biệt khó khăn
8 GDP Tổng sản phẩm quốc nội
9 HĐND Hội đồng nhân dân
10 ILO Tổ chức lao động quốc tế
11 IMF Quỹ tiền tệ Quốc tế
12 LĐTBXH Lao độngThƣơng binh – Xã hội
13 NXB Nhà xuất bản
14 TCTK Tổng cục Thống kê
15 TT Trồng trọt
16 UBND Ủy ban nhân dân
17 UNDP Chƣơng trình hỗ trợ phát triển của Liên Hiệp Quốc
18 USB Đồng đô la Mỹ
19 WB Ngân hàng thế giới
20 XĐGN Xóa đóigiảm nghèo

11. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đói nghèo là nỗi bất hạnh và là một phi lý lớn. Trong khi nền văn minh
thế giới đã đạt đƣợc những thành tựu về tiến bộ khoa học - công nghệ, làm
tăng của cải vật chất xã hội, tăng thêm vƣợt bậc sự giàu có cho con ngƣời, thì
thảm cảnh đeo đẳng mãi trên lƣng con ngƣời lại vẫn là sự nghèo đói. Hằng
ngày có gần 100 triệu trẻ em không có cái ăn, trên 100 triệu trẻ em vô gia cƣ
chỉ sống nhờ của bố thí hoặc sống dựa vào sự lao động quá sức, kể cả bằng
các nghề đặc biệt là móc túi, mại dâm; trên 50 triệu trẻ em làm việc trong
những ngành có hại; hàng trăm triệu trẻ em tuổi từ 6 - 11 không đƣợc cắp
sách đến trƣờng [13]
Hiện nay, các hộ ở nông thôn vẫn chiếm đại đa số ngƣời nghèo. Nghèo
đói sẽ chủ yếu diễn ra ở nông thôn trong nhiều năm tới… Những mất mát đi
kèm với việc buộc phải bán đất, di cƣ ra thành thị và ven đô, nơi họ không có
những dịch vụ cơ bản, trở thành nạn nhân của tội phạm và sự xuống cấp môi
trƣờng xung quanh tăng ở mức ngoài kiểm soát là những thách thức lớn trong
việc giảm nghèo ở Việt Nam. Phần lớn ngƣời Việt Nam sống ở nông thôn và
73% những ngƣời dân sống ở nông thôn đã chiếm đến 94% số ngƣời nghèo
của cả nƣớc. Những ngƣời trồng lúa chiếm đến 78% số ngƣời nghèo [24]. Để
thực hiện mục tiêu “Dân giàu nƣớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh” thì nhiệm vụ xóa đói giảm nghèo phải trở thành quốc sách, trong đó
việc xóa đói giảm nghèo cho khu vực nông thôn cũng nhƣ khắc phục tình
trạng bất bình đẳng trong xã hội là rất quan trọng.
Huyện Phú Lƣơng tỉnh Thái Nguyên thực hiện chính sách xoá đói giảm
nghèo 5 năm qua thực sự đi vào cuộc sống,tác động trƣớc hết là nhờ thành tựu
kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển theo chiều hƣớng tíchcực, kết quả đạt đƣợc

12. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
năm sau cao hơn năm trƣớc. Các chủtrƣơng về đầutƣ phát triển cơ sở hạ tầng,
hỗ trợ về cây congiống, vốn vay, vốn ƣu đãi, đào tạo nghề, giải quyết việc làm,
xoá nhà tạm và các chínhsách khác đã làm thay đổibộ mặt nông thôn và nâng
cao đờisốngcủanhân dân, góp phầnhạ tỷ lệ hộ nghèo từ 31% năm 2007 xuống
còn 12,99% năm 2011[5]. Tuy vậy, nhìn lại vấn đề nghèo đói trong giai đoạn
qua, chúng ta không khỏi băn khoăn vì trong xã hội này, một bộ phận dân cƣ
chịu cảnhthiếu thốnvề vật chất. Tìnhtrạngtáinghèo cònphổ biếndƣớitác động
của rủi ro về thiên tai, dịch bệnh và biến động xấu của thị trƣờng. Những hộ đã
thoát nghèo, nhƣng có thu nhập ngay cận trên của chuẩn nghèo, rất dễ bị tái
nghèo dƣới tác động của những rủi ro này. Nghèo, đói, thu nhập thấp dẫn đến
hạn chếtiếp cậncác dịchvụ xã hội cơ bản. Ngoài ra mức chênh lệch về thu nhập
giữa các vùng, các nhóm dân cƣ đang tăng lên sẽ là nguyên nhân đẩy tới bất
công trong xã hội. Mặc dù đã đạt đƣợc thành tựu lớn trong công tác xoá đói
giảm nghèo và công bằng xã hội, song những thách thức đặt ra là vấn đề cần
đƣợc các cấp, các ngành tiếp tục nghiên cứu, có những giải pháp hữu hiệu để
công tác xoá đói, giảm nghèo tiếp tục thu đƣợc những thành tựu mới.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài
“Nghèo đói và các nhân tố tác động tới nghèo đói tại huyện Phú Lương,
tỉnh Thái Nguyên (giai đoạn 2007-2011)”.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Đề tài nghiên cứu với mục đích xác định sự biến động về nghèo đói của
huyện trong giai đoạn 2007-2011. Xác định yếu tố ảnh hƣởng tới nghèo đói,
từ đó kiến nghị những giải pháp nhằm giảm nghèo cho các hộ nông dân huyện
Phú Lƣơng. Đồng thời cải thiện mức sống cho ngƣời dân trên địa bàn huyện
nói riêng và cho các khu vực miền núi khác trong tỉnh nói chung.

13. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá đƣợc những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác
giảm nghèo.
- Đánh giá đƣợc thực trạng nghèo đói trên địa bàn huyện Phú Lƣơng
trong giai đoạn 2007-2011.
- Xác định đƣợc những nguyên nhân đích thực dẫn đến nghèo đói tại
huyện Phú Lƣơng, tỉnh Thái Nguyên
- Đề xuất đƣợc một số giải pháp chủ yếu nhằm giảm nghèo cho ngƣời
nông dân huyện Phú Lƣơng, tỉnh Thái Nguyên
3. Đốitƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là tình hình sản xuất, tình trạng đói
nghèo của các hộ gia đình đã tham gia điều tra năm 2007 ở khu vực miền núi
Phú Lƣơng, tỉnh TháiNguyên.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3.2.1. Phạm vi không gian nghiêncứu
Đề tài đƣợc nghiên cứu tại huyện Phú Lƣơng, tỉnh Thái Nguyên.
3.2.2. Phạm vi thời gian nghiêncứu
Đề tài tập trung nghiên cứu những số liệu thứ cấp trong giai đoạn 2007-
2011 và số liệu sơ cấp đƣợc điều tra vào tháng 11 năm 2011.
3.3.3. Phạm vinội dung nghiêncứu
Đề tài đƣợc giới hạn trong phân tích nguyên nhân chính dẫn đến nghèo
đói của các hộ gia đình tại Huyện Phú Lƣơng, Thái Nguyên, qua đó đề xuất
một số giải pháp cơ bản. Giới hạn nghiên cứu của đề tài nghiên cứu: Thứ
nhất, đối với vấn đề đói nghèo bao gồm: Các nguồn lực chủ yếu trong phát
triển kinh tế hộ: Đất đai, lao động, tài chính, khuyến nông. Thứ hai, so sánh
mức sống các hộ gia đình năm 2007 của mẫu điều tra với số liệu điều tra mức

14. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
sống 2011 có sự đổi khác ra sao? yếu tố nào tác động đến nghèo đói của các
hộ nông dân khu vực nghiên cứu.
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài
Đề tài là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực,
xác định đƣợc nguyên nhân nghèo đóivà các yếu tố ảnh hƣởng đến nghèo đói.
Đánh giá sự biến động nghèo đói trong giai đoạn 2007-2011.
Đề tài đầu tiên nghiên cứu khám phá đƣợc tiến hành một cách bài bản.
Đồng thời đề xuất, kiến nghị cho các nhà hoạch định chính sách của huyện xây
dựng và thực hiện các chính sách xoá đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Phú
Lƣơng, tỉnh TháiNguyên
5. Bố cục của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo. Bố cục của
Luận văn gồm 3 chƣơng, cụ thể nhƣ sau:
Chƣơng 1: Tổng quan cơ sở lý luận và thực tiễn về nghèo đói
Chƣơng 2: Nghèo đói và các nhân tố tác động đến nghèo đói tại huyện
Phú Lƣơng, tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2007-2011
Chƣơng 3: Một số giải pháp chủ yếu nhằm giảm nghèo cho hộ nông
dân huyện Phú Lƣơng, tỉnh Thái Nguyên.

15. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
5
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NGHÈO ĐÓI
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
1.1.1. Cơ sở lý luận của đềtài
Khái niệm vềnghèo đói
Không có một khái niệm duy nhất về nghèo đói, nghèo đói đƣợc hiểu
theo nhiều quan niệm khác nhau: Nghèo là tình trạng bị thiếu thốn ở nhiều
phƣơng diện cả vật chất, tinh thần: Điều kiện tối thiểu về chỗ ăn, ở; học hành,
chữa bệnh và hƣởng thụ đời sống văn hoá, các giá trị tinh thần...Đứng trên
góc đo lƣờng nghèo đói cũng có nhiều quan niệm khác nhau, trong các
phƣơng pháp, không có một phƣơng pháp nào đƣợc đánh giá là hoàn hảo.
Một phƣơng pháp này có thể phù hợp với vùng, miền này của quốc gia,
nhƣng lại không phù hợp với vùng, miền khác; nhất là việc đánh giá nghèo
đói tại các quốc gia là rất khác nhau.
Theo quan điểm của các nƣớc; các tổ chức trên thế giới: “Nghèo là tình
trạng một bộ phận dân cƣ không đƣợc hƣởng và thoả mãn các nhu cầu cơ bản
của con ngƣời mà những nhu cầu này đã đƣợc xã hội thừa nhận tuỳ theo trình
độ phát triển kinh tế - xã hội và phong tục tập quán của địa phƣơng” [13]
Theo quan điểm của Chính phủ Việt Nam, các chuẩn đƣợc áp dụng theo thời
gian (xem bảng 1.1. Chuẩn mực đánh giá nghèo đói của Việt Nam qua các
giai đoạn).
Các hƣớng tiếp cận đánh giá về nghèo đói
Việc lựa chọn tiêu chí đánh giá nghèo trong từng quốc gia là rất khác
nhau, do điều kiện kinh tế của mỗi quốc gia và quan niệm về mức độ nghèo.
Điều quan trọng là mức độ thu nhập, chi tiêu cho đời sống của từng công dân

16. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
hay hộ gia đìnhbị phụ thuộc rất lớn vào mức giá cả của các loại hàng hoá hay
dịch vụ thiết yếu.
Với mục đích đánh giá tình hình nghèo trên toàn thế giới, so sánh tình
trạng đóinghèo giữa các quốc gia, giữa các châu lục,... WB, đã đƣa ra một số
chuẩn nghèo chung trên toàn thế giới. Vậy, thực chất khả năng áp dụng của
các chuẩn nghèo cho từng quốc gia là nhƣ thế nào? Bản chất của sự phát triển
không đồng đều đã làm cho việc so sánh với cùng một tiêu chuẩn này trở lên
không phản ánh đứng bản chất của tình trạng đói nghèo, kể cả việc tính toán
theo sức mua tƣơng đƣơng (PPP). Ở Mỹ, vào năm 1963, ngƣỡng nghèo tập
trung khoảng 3.100 USD đối với một gia đình với 2 ngƣời lớn và 2 trẻ em.
Đến năm 1992, ngƣỡng nghèo cho một gia đình với 2 ngƣời lớn và 2 trẻ em là
14.228 USD cũng đại diện cho sức mua nhƣ ngƣỡng 3.100 USD mà 30 năm
trƣớc nó có thểmua đƣợc mộtlƣợng hàng hoá tƣơng tự
Theo đề xuất của Ngân hàng thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế
(IMF)áo dụngđốivới các nƣớc đang phát triển năm 2005 là 1USD/ngƣời/ngày.
Chuẩn nghèo của thế giới năm 2005 là 1,25USD/ngày/ngƣời. Đối với khu vực
Châu Á, theo Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB), thu nhập dƣới 1,35USD/
ngƣời/ ngày. ADB đƣa ra tiêu chuẩn 2005; cách tính này không dựa vào tỷ giá
hối đoái mà dựa vào so sánh sức mua hàng hoá và dịch vụ của ngƣời nghèo
tại các nƣớc. Cũng cần nói thêm rằng, với một rổ hàng hoá, chẳng hạn mặt
hàng lúa gạo mà ngƣời dân Châu Á hay sử dụng, ngƣời có thu nhập cao mua
gạo trong siêu thị, giá của nó cao hơn, với chất lƣợng gạo tốt hơn. Ngƣợc lại,
với ngƣời nghèo, gạo mà họ mua không phải là trong siêu thị. Do vậy, chất
lƣợng hàng hoá không đồng đều và có thể giá cả và chất lƣợng của nó thấp
hơn so với siêu thị.

17. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
Bảng 1.1.ChuẩnnghèocủamộtsốnƣớcChâuÁ
Quốc gia Đơn vị tính
Chuẩn nghèo
Thu nhập Chi tiêu
Đông Á
Nhân dân tệ/năm 625,00
661,00
Trung Quốc
Đông Nam Á
Cam-pu-chia 1000 Riên/năm
Lào 100 Kip/năm 2.509,00
Phi-lip-pin Pê-sô/năm 11.605,00
Thái Lan Bạt/năm 10.584,00
Việt Nam Nghìn đồng/năm 1.790,00
Nam Á
Ấn Độ
Thành thị Ru-pi Ấn Độ/năm 5.448,11
Nông thôn Ru-pi Ấn Độ/năm 3.903,72
Nê-pan Ru-pi Nê-pan/năm 4.404,00
Xri Lan-ca Ru-piXri Lan-ca /năm 9.500,67
Trung Á
A-dec-bai-gian Nghìn Ma-nat/năm 120,00
Ca-dắc-xtan Ten-ghê/tháng 4.007,00
Cƣ-rơ-gƣ-xtan Sôm/năm 7.005,63
Thái BìnhDƣơng
Phi-ji Đô la/năm 3.984,00
Mic-rô-nê-xi-a Đô la Mỹ/năm 767,58
Xa-moa Ta-la/năm 1.799,53
Tu-va-lu Đô la Úc/năm 4.043,52
Nguồn:http://www.gso.gov.vn

18. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
8
Dựa trên số liệu bảng 1.1, chúng ta không thể so sánh giữa các quốc gia
đƣợc bởi việc sử dụng đồng tiền khác nhau. Mặt khác, nếu so sánh sự biến
động tỷ lệ đói nghèo theo từng giai đoạn lại càng không thể với lý do sự thay
đổi trong chỉ số giá hàng tiêu dùng của từng quốc gia cũng rất khác nhau.
Đa số các quốc gia sử dụng phƣơng pháp đánh giá nghèo đói thông qua
lƣợng hàng hoá bằng chitiêu.
Sự khác biệt trong việc đánh giá chuẩn nghèo của những nƣớc này với
chuẩn nghèo quốc tế là rất lớn. Ví dụ, Băng-la-đét và A-déc-bai-gian có tỷ lệ
dân số nghèo theo chuẩn nghèo đói quốc gia là tƣơng đối giống nhau, trên
49%, ở thời gian chỉ khác nhau là 1 năm, nhƣng nếu so sánh theo chuẩn
nghèo đói quốc tế với mức 1,25 USD/ngƣời/ngày, thì tỷ lệ nghèo đói ngƣời
dân nƣớc này so với A-déc-bai-gian cao đến hơn 9 lần và nếu có với cùng
mức 2USD/ngƣời/ngày thì tỷ lệ nghèo đói của dân số Băng-la-đét cao hơn
A-déc-bai-gian hơn 3 lần.
Chuẩn nghèo ở Việt Nam
Đo lƣờng đói nghèo ở Việt Nam có nhiều quy định khác nhau, trong giai
đoạn 1993-2000, cơ sở phân loại ngƣời nghèo dựa trên tính toán và quy ra
lƣợng gạo bình quân/ngƣời/tháng. Nhƣng từ năm 2001 trở lạiđây, chuẩn nghèo
của Việt Nam đƣợc tính toán trên cơ sở mức thu nhập bình quân/ngƣời/tháng.
Chuẩn nghèo đƣợc dựa trên Quyết định số 170/2005/QĐ-TTg ngày 8 tháng 7
năm 2005 của Thủ tƣớng chính phủ quyết định ban hành chuẩn nghèo giai
đoạn 2007-2010 và quyết định số 09/2011/QĐ-TTg ngày 30/1/2011 của Thủ
tƣớng Chính phủ quyết định ban hành chuẩn nghèo, giaiđoạn 2011-2015.
Để phục vụ nhiệm vụ của mình, Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội
(LĐTBXH) và Tổng cục Thống kê (TCTK) đã tiến hành đánh giá, phân loại
hộ nghèo theo những cách thức của mình.

19. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
9
Bộ LĐTBXH: Xác định chuẩn nghèo dựa trên phƣơng pháp tính toán
thu nhập bìnhquân của hộ gia đình(Bảng1.2).
Bảng 1.2. Chuẩnmực nghèođóicủaViệtNamqua cácgiaiđoạn
Loại
hộ
Địa bàn
Thu nhập bình quân/ngƣời/tháng qua các giaiđoạn
1993- 1995- 1997- 2001- 2006- 2011-
1995 1997 2000 2005 2010 2015
Đói
Mọi vùng
<13kg
gạo
<13kg
gạo
- Thành thị
<13kg
gạo
- Nông thôn
<8kg
gạo
Nghèo
- Thành thị
<20kg
gạo
<25kg
gạo
<25kg
gạo
150.000đ 260.000đ 500.000đ
- Nông thôn
<15kg
gạo
200.000đ 400.000đ
- Miền núi,
hải đảo
<15kg
gạo
<15kg
gạo
80.000đ
- Đ.bằng,
trung du
<20kg
gạo
<20kg
gạo
100.000đ
Nguồn:Tổng hợp chuẩnnghèoViệtNam qua các thời kỳ; Quyết định số
09/2011/QĐ-TTg2011 của Thủtướng Chínhphủ ngày30/1/2011
Ƣu điểm của chỉ tiêu đánh giá theo tiêu chí thu nhập: Dễ tính toán, phù
hợp với phạm vi nghiên cứuhẹp. Nhƣợc điểm là: Do thu nhập không đồng nhất
với chi tiêu (với ngƣời nghèo, mức chi tiêu còn lớn hơn cả thu nhập), nên đánh
giá mức độ nghèo khổ thiếu chính xác và không dùng để so sánh quốc tế.

20. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
10
Theo Tổng cục Thống kê, phƣơng pháp xác định chuẩn nghèo dựa cả
vào thu nhập và chi tiêu theo đầu ngƣời để xác định hai ngƣỡng nghèo:
- Ngƣỡng nghèo thứ nhất: nghèo về dinh dƣỡng, tức là dựa vào mức độ
chi tiêu số tiền cần thiết để có đƣợc một số lƣợng lƣơng thực hàng ngày để
đảm bảo dinh dƣỡng.
- Ngƣỡng nghèo thứ hai: ngƣỡng nghèo chung, ngƣỡng nghèo này bao
gồm cả phần chi tiêu cho hàng hoá phi lƣơng thực, chẳng hạn quần áo, thuốc
chữa bệnh...
Nhƣ vậy, các tiêu chí đánh giá nghèo đói của nƣớc ta cũng có điểm
khác so với cách đánh giá của WB hay của ADB. Vấn đề không phải Việt
Nam không thừa nhận những chuẩn nghèo của khu vực và thế giới; những
chuẩn nghèo đói của nƣớc ta phải dựa trên điều kiện thực tế có khác biệt về
mức độ, tỷ lệ, tốc độ về chỉ số giá cả, mức thu nhập bình quân đầu ngƣời, cơ
cấu chi tiêu tiêu dùng từng hộ, từng cá nhân giữa các vùng thành thị với nông
thôn; miền núi cao, hải đảo với miền đồng bằng là rất khác nhau. Sự khác
nhau phải đƣợc vận dụng các mức chuẩn khác nhau để đánh giá. Trên cơ sở
có kết quả đánh giá tình trạng nghèo đói, Chính phủ có chính sách áp dụng
cho phù hợp với các đối tƣợng nghèo đói ở các khu vực khác nhau.
1.1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài
1.1.2.1. Tình hình nghèođóitrên thế giới
Thực trạng nghèo đói đang diễn ra rất phổ biến và gay gắt ở tất cả mọi
nơi trên thế giới. Từ những nƣớc có nền kinh tế chậm phát triển, đang phát
triển và phát triển. Nhƣng nghèo đói tập trung nhiều nhất ở các nƣớc có nền
kinh tế chậm phát triển và đang phát triển. Trong những năm qua, tình trạng
nghèo đói trên toàn thế giới đã đƣợc cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, hiện nay
trên thế giới vẫn có khoảng 1 tỷ ngƣời nghèo đói và vẫn đang có xu hƣớng
tăng thêm, đây chí nh là hệ quả không thể trá nh khỏ i củ a cuộ c khủ ng hoả ng

21. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 51833
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562