1. POESÍA TROBADORESCAPOESÍA TROBADORESCA
Coñécese como poesía trobadoresca
a aquela que foi cultivada polos
trobadores entre os séculos
XII e XIII.
É expresión do código de valores do "amor cortés".
2. A comezos do século XII (1100)
aparece no sur de Francia a primeira
escola de lírica culta nunha lingua vulgar:
provenzal ( ou langue d'oc) .
Supón a secularización da poesía lírica culta e a a
aparición do profesional da literatura.
O seu uso esténdese mais alá das fronteiras de
Provenza e o seu enorme influxo provoca imitacións
noutras linguas europeas, sobre todo en francés,
catalán, galego-portugués (cantigas) ou alemán
(minnesang).
3. Estas novas composicións presentan varias novidades importantes.
- Xa non son anónimas, senón obra de
autores coñecidos, chamados trobadores.
- Estes compóñenas e difúndenas
acompañadas de música.
- Son unha especie de xograres, pero cultos
(aínda que non clérigos) e moito máis
respectados.
- Haberá entre eles desde nobres ata plebeos.
Destacan as figuras de Guillermo de Aquitania ou Arnaut Daniel,
a quen posteriormente Dante chamaría il miglior fabbro (o mellor
artesán) da fala vulgar .
4. A arte de "trobar"
(trobar significa "atopar", "achar”/
tamén: “tropus”, composicións
do canto litúrxico)
só podía adquirirse mediante o estudo.
O poema trobadoresco era ante
todo unha canción para ser acompañada
co violín ou coa arpa.
Segundo o grao de dificultade das composicións fálase de:
a) trovar leu: sinxelo ou comprensible.
b) trovar clus: máis escuro e complexo
5. Segundo o tema, tamén se distinguían diversos
subgéneros:
•Cansó: poesía amorosa de refinada expresión literaria.
É o xénero máis abundante e máis importante.
•Sirventés: poema satírico, de ataque persoal ou crítica moral.
•Pastorela: encontro dun cabaleiro cunha bela pastora.
•Pranto: queixume fúnebre.
•Tensó : debate entre dous poetas
ao redor dun tema común.
6. O público dos trobadores era, fundamentalmente, unha aristocracia
cada vez máis refinada. A ela vai dirixida esta nova concepción
amorosa: o amor cortés .
Como se apuntou, trátase dunha
adaptación do feudalismo á
relación amorosa.
•A señora é a dama, nobre e casada,
á que o poeta, obediente vasalo
enteiramente ao seu servizo,
ama apaixonadamente en segredo.
•Este amor imposible fai sufrir
ao namorado, pero tamén o perfecciona.
7. Na relación amorosa do trobador coa namorada inspiradora dos seus
poemas existen diferentes graos ou escalas:
• fenhedor: o namorado da beleza da súa dama non se atreve a
manifestar os seus sentimentos.
• pregador: expresoulle á dama o seu amor.
• entendedor: a dama acólleo con bo cara e dálle bos sinais.
• drutz: a dama "acólleo baixo as súas mantas". É o momento da unión
carnal, o cal produce no namorado o joy, gozo físico, pero tamén de
elevación espiritual.
8. No canto por pájaro ni por flor,
ni por nieve ni por helada,
ni tampoco por frío ni por calor,
ni por el reverdecer del prado;
ni canto ni fui cantor
por ningún otro alborozo,
sino por mi señora,
a quien sirvo, pues es la más hermosa
del mundo
Gran honor conseguiré, señora,
Si me otorgáis el honor
De que os pueda, bajo colcha,
Abrazar desnuda...
Hago de mi dama dueño y señor
Cualquiera que sea mi destino.
Y pues yo bebí amor,
Os he de amar en secreto...
Mi valía superara a la de todos
Si me es concebida tal camisa
Como la que Iseo dio
A su enamorado,
Que antes nunca fue llevada.
Raimbaut D´Aurenga.
9. Cuando veo a la alondra mover
de alegría sus alas contra el rayo de sol,
y se desvanece y se deja caer
por la dulzura que le llega al corazón,
¡ay!, me entra una envidia tan grande
de cualquiera que vea gozoso,
que me maravillo de que al momento
el corazón no se funda de deseo.
¡Ay de mi!, creía saber mucho
de amor,
¡y sé tan poco!,
pues no me puedo abstener de amar
a aquella de quien nunca obtendré
ventaja.
Me ha robado el corazón, me ha
robado a mí,
y a sí misma y a todo el mundo;
y cuando me privó de ella no me dejó
nada más que deseo y corazón
anheloso.
Bernart de Ventadorn
10. O amor, desde a contemplación ata a unión, é considerado como
un proceso de purificación e espiritualización.
A Igrexa católica, pola súa banda, condenou a ideoloxía do amor
cortés: a divinización da muller, o adulterio e a posibilidade do
amor carnal vulneraban a doutrina ortodoxa da igrexa.
11. El aura amarga hace aclarar los bosquecillos ramosos,
que la dulce espesó con hojas,
y mantiene balbucientes y mudos los alegres picos
de los pájaros de las ramas, aparejados o no aparejados.
¿Por qué yo me esfuerzo en hacer y decir
cosas agradables a muchos?
Por aquella que me ha vuelto de arriba abajo,
de lo que temo morir si no me da fin a los afanes.
----
En esta melodía graciosa y alegre hago palabras
y las cepillo y debasto, y serán verdaderas y ciertas
cuando haya pasado la lima;
pues Amor al punto allana y dora mi cantar,
que procede de aquella que mantiene y gobierna
mérito.
Arnaut Daniel
12. A finais do século XIII a poesía trovadoresca provenzal comeza a
declinar, vítima da súa propia perfección formal e da súa
monotonía temática.
Ao mesmo tempo, en Italia, a escola poética florentina , co
dolce stil nuovo, supera ese esquema ao introducir certas
variantes:
•unha maior análise psicolóxica,
•unha tendencia cara á espiritualización da relación amorosa e
•a configuración do tópico da donna angelicata .
13. Aínda que se inspiren en mulleres concretas, como
sucede no caso de Dante con Beatrice ou Petrarca con
Laura, a muller amada preséntase como reflexo da
bondade e a beleza divinas e non como un auténtico ser
humano.
Xunto a Dante, destacan
Guido Guinizelli (1235-1276)
e Guido Cavalcanti (1250-1300).
14. ANEXO
Modelos femininos na Idade Media:
A bela dama sen piedade (Alain Chartier, século XIV) é un poema herdeiro
da mentalidade trobadoresca. A muller rexeita frecuentemente os asedios
amorosos do amante medieval e os poetas quéixanse da crueldade da muller
amada.
Contra a condición escrava, sometida ás constantes esixencias do home, temos
a muller enxeñosa (Chaucer, século XIV).
