งานนำเสนอการสืบค้นความหลากหลายทางพันธุกรรมของพืชในสวนพฤกษศาสตร์ รายวิชาชีววิทยา 6 (ว 30246) ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2560ของนักเรียนม.6ห้อง126โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ครูผู้สอน นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่งครู คศ.1 เอกวิชาชีววิทยา กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา ประวัติการศึกษา : พ.ศ. 2549 วิทยาศาสตรบัณฑิต (เกรียตินิยมอันดับ 2) สาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พ.ศ. 2551 ศึกษาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาศึกษาศาสตร์ เอกเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2552 ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต พ.ศ. 2555 สาธารณสุขศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ เอกสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2558 ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการประเมินและการวิจัยทางการศึกษา เอกวิจัยทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง

1. การสืบค้นความ
หลากหลายทางพันธุกรรม
ของพืชสวนในพฤกษศาสตร์
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

2. คณะผู้จัดทำ
 น.ส. พริมา โกยทอง เลขที่ 17
 น.ส. ภัทริดา พิศาลรัศมี เลขที่ 20
 นาย จิรภัทร ขจรบุญรัตนะ เลขที่ 29
 นาย เธียร อุรเคนทร์ เลขที่ 36
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 ห้อง 126

3. คณะผู้จัดทำ
 น.ส. พริมา โกยทอง เลขที่ 17

4. คณะผู้จัดทำ
 น.ส. ภัทริดา พิศาลรัศมี เลขที่ 20

5. คณะผู้จัดทำ
 นาย จิรภัทร ขจรบุญรัตนะ เลขที่ 29

6. คณะผู้จัดทำ
 นาย เธียร อุรเคนทร์ เลขที่ 36

7. นำเสนอครูผู้สอน
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์

8. คำนำ
งานศึกษาและสื บค้นความหลากหลายทางพันธุ กรรมของพืชสวนใน
พฤกษศาสตร์ โรงเรี ยนเตรี ยม อุดมศึกษาเป็ นส่ วนหนึ่ งของวิชาชี ววิทยา ของนักเรี ยน
ชั้ นมัธยมศึกษาปี ที่ 6 เพื่อให้ได้ศึกษาหาความรู้ในเรื่ องพรรณไม้ต่างๆในวงศ์เข็ม
(RUBIACEAE) โดยคณะผู้จัดทาได้รวบรวมข้อมูลต่างๆเกี่ยวกับพรรณไม้ทั้ ง 12
ชนิ ดไว้ เช่น ชื่ อสามัญ ชื่ อวิทยาศาสตร์ ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ รู ปภาพประกอบ
ประโยชน์และสรรพคุณต่างๆ เป็ นต้น
คณะผู้จัดทาหวังว่าผู้ศึกษาจะได้รับความรู้เกี่ยวกับพรรณไม้นั้ นๆ เพื่อนาไป
ศึกษาต่อหรื อนาความรู้ไปประยุกต์ใช้ในชี วิตประจาวัน โดยหวังว่างานศึกษาและ
สื บค้นความหลากหลายทางพันธุ กรรมของพืชสวนในพฤกษศาสตร์ โรงเรี ยนเตรี ย ม
อุดมศึกษาจะเป็ นประโยชน์แก่ผู้ศึกษาอย่างยิ่ง
คณะผู้จัดทา
7 มกราคม พ.ศ.2561

9. สำรบัญ
 เข็มขาว
 กระทาดง
 ควินิน
 เข็มแดง
 ข้าวสารป่า
 กระทุ่มนา
 เครือโงบ (เขาความไม่หลูบ)
 เข็มเศรษฐี
 แก้มขาว
 กระพังโหม
 เจ็ดช้างสารใหญ่
 แข้งกวางดง

10. เข็มขำว
ชื่อสามัญ: Siamese white ixora
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ixora lucida R.Br. ex Hook.f.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: จัดเป็นพรรณไม้พุ่ม ใบเป็นใบ
เดี่ยว ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ใบมีลักษณะเป็นรูปไข่หรือรูปรีขอบ
ขนาน ออกดอกรวมกันเป็นช่อแบบซี่ ดอกย่อยเป็นรูปหลอด
ปลายแยกออกเป็นกลีบ 4-5 กลีบ ดอกเป็นสีขาว ลักษณะของผล
เป็นรูปรี
สรรพคุณ :
 รากใช้ต้มกับน้ากินเป็นยาช่วยเจริญอาหาร
 รากใช้ปรุ งเป็ นยารักษาโรคตาต่าง ๆ
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : น.ส. ภัทริดา พิศาลรัศมี เลขที่ 20

11. กระทำดง
ชื่อสามัญ: Calathea
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Lasianthus kurzii Hook.f.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: จัดเป็นพรรณไม้พุ่ม ใบเป็นใบ
เดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานแกมใบ
หอก ออกดอกเป็นช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ มีดอกย่อย
ประมาณ 4-7 ดอก กลีบดอกเป็นสีขาว ผลเป็นผลสด ลักษณะ
ของผลเป็นรูปไข่ มีสีม่วงเข้ม
สรรพคุณ :
 ลาต้นหรือรากกระทาดง นามาผสมกับหัวยาข้าวเย็น
ใช้ต้มกับน้าดื่มเป็นยาแก้ปวดเมื่อย
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : น.ส. พริมา โกยทอง เลขที่ 17

12. ควินิน
ชื่อสามัญ: Quinine
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cinchona pubescens Vahl
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: เป็นไม้ยืนต้นเขียวตลอดปี
ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ออกดอกเป็นช่อที่
ปลายกิ่ง ผลเป็นรูปทรงกระสวย กลมรี
สรรพคุณ :
 เปลือกต้น ใช้เป็นยาขมช่วยเจริญอาหาร ยาแก้ไข้ตัว
ร้อน ยาแก้ไข้มาลาเรีย ยาแก้พิษสุราเรื้อรัง ยาแก้ปาก
เจ็บ/คอเจ็บ ยารักษาหัวใจเต้นเร็ว ยาแก้ปวดเมื่อย
ตามร่างกาย
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : นาย เธียร อุรเคนทร์ เลขที่ 36

13. เข็มแดง
ชื่ อสามัญ: Glossy Ixora
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Ixora Lobbii Loud.
ชื่ออื่นๆ: เงาะ(สุราษฎร์), เข็มแดง(ยะลา), ตุโดปุโยบูเก๊ะ(มลายู), จะ
ปูโย(มะละยู-นรา)
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:ต้นเข็มแดง เป็นพรรณไม้พุ่มขนาดเล็ก
ถึงขนาดกลาง ใบนั้นจะหนายาว และแข็งมีสีเขียวสด ดอกเข็มแดง
จะออกรวมกันเป็นช่อใหญ่แบนมีสีแดงเข้ม ผลเข็มแดง มีลักษณะ
กลม ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีม่วงดา
สรรพคุณ :
 ราก ใช้ปรุงเป็นยาบารุงไฟธาตุ บรรเทาอาการบวม รักษาตา
พิการ รักษากาเดา รักษาเสมหะ ใช้แก้ไข้เจริญอาหาร ลดความ
ดันโลหิต แก้บ้าคลั่ง
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : นาย จิรภัทร ขจรบุญรัตนะ เลขที่ 29

14. เครือโงบ
ชื่อสามัญ: -
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Uncaria homomalla Miq.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: เป็นไม้เถาขนาดกลาง ใบ
เป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามเป็นคู่สลับกัน ออกดอกเป็น
ช่อกลมตามซอกใบ ผลออกเป็นกระจุกแน่น ผลทรง
กลม
สรรพคุณ :
 รากเหง้าหัว ใช้ปรุงเป็นยาน้านิ่วในไต ยาแก้ปวด
หลัง/เอว ยาขับปัสสาวะ
 ต้น นามาต้มกับน้าดื่มเป็นยาแก้ปวดเมื่อย
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : นาย เธียร อุรเคนทร์ เลขที่ 36

15. เข็มเศรษฐี
ชื่ อสามัญ: West Indian Jasmine
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Ixora macrothyrsa Teijsm.& Binn.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: ไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 2-4 เมตร
เปลือกลาต้นเรียบ สีน้าตาลเข้ม แตกกิ่วก้านจากโคนต้น เป็น
กอแน่น ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงกันข้าม รูปรีแกมขอบ
ขนาน ปลายใบแหลม ดอก ออกเป็นช่อสั้นๆ แยกแขนง ที่
ปลายยอด กลีบดอก สีแดง 4 กลีบ กลีบเลี้ยงสีแดงเข้ม ฝัก/ผล
รูปทรงกลม ผิวเรียบ ผลอ่อนสี เมื่อสุกเป็นสีม่วงดา
สรรพคุณ :
 ราก มีรสเย็นหวาน ใช้เป็นยาบารุงธาตุไฟ ใช้เป็นยาแก้
โรคตา ยาแก้เสมหะและกาเดา
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : นาย จิรภัทร ขจรบุญรัตนะ เลขที่ 29

16. แก้มขำว
ชื่ อสามัญ: Butterfly Flower
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Mussaenda sanderiana Roxb.
ชื่ออื่นๆ: แก้มอ้น ใบต่างดอก ดอนย่าป่า กาเบ้อ กะเบ้อขาว ผีเสื้อ พอแต
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:ไม้พุ่ม สูง 1-2 เมตร ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้าม
รูปปรี กว้าง 4-5 ซม. ยาว 5-8 ซม. ปลายแหลม โคนมีขนอ่อนนุ่ม มีหูใบชัดเจน ดอก สี
เหลืองสดถึงเหลืองส้ม ออกเป็นช่อสั้น ๆ ที่ปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงส่วนโคนเชื่อมกันเป็นรูป
ถ้วย ปลายแยกเป็น 5 แฉก กลีบดอกเป็นหลอดยาวประมาณ 2 ซม. ปากหลอดมีขน
ละเอียดยาว ปลายแยกเป็น 5 กลีบ เมื่อบานเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. เกสรผ็5 อัน
อยู่ในหลอดดอก ดอกแก่มีใบเลี้ยงขยายใหญ่เป็น 1 กลีบ สีขาวนวล รูปรี กว้าง 3-5 ซม.
ยาว 5-6 ซม. ผล รูปไข่ขนาดเล็ก เมล็ดจานวนมาก
สรรพคุณ :
 เปลือก เนื้อไม้และเหง้าแก้มขาว มีสรรพคุณเป็นยากระจายโลหิต เถาแก้มขาวมี
สรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ผิดสาแดง
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : น.ส. ภัทริดา พิศาลรัศมี เลขที่ 20

17. ข้ำวสำรป่ำ
ชื่ อสามัญ: -
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Pavetta tomentosa Roxb. ex Sm.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: เป็นไม้พุ่ม ผลัดใบขนาดเล็ก ใบ
เป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ออกดอกเป็นช่อกระจุก
แยกแขนง ผลมีผนังชั้นในแข็ง กลม มีพู 2 พู
สรรพคุณ :
 รากใช้เป็นยาแก้เสมหะในท้องและในทรวงอก ต้มกับน้า
กินแก้บิด
 ใบใช้ฆ่าพยาธิ รักษาริดสีดวงทวาร/โรคในจมูก
 ดอกใช้เป็นยาแก้ตาแดง ตาแฉะ
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : น.ส. ภัทริดา พิศาลรัศมี เลขที่ 20

18. กระทุ่มนำ
ชื่ อสามัญ: Mitrayna Korth
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Mitragyna diversifolia (Wall ex G.Don)
Havil.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: เป็นพรรณไม้ต้นผลัดใบขนาดกลาง เป็น
ทรงพุ่มกลม ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามเวียนสลับตั้งฉากกัน
ออกดอกเป็นช่อกระจุกซ้อน 3 ชั้น โดยจะออกตามซอกใบ ดอกเป็นสี
เหลืองแบบกระจุกแน่น ผลมีลักษณะรูปทรงกลมหรือรูปไข่ขนาดเล็ก
ผิวผลขรุขระ แข็ง
สรรพคุณ :
 ใบมีรสขมเฝื่อนเมา มีสรรพคุณช่วยลดความดันโลหิตและออก
ฤทธิ์กดต่อประสาทและกล้ามเนื้อ
 เปลือกต้นและใบใช้เป็นยาแก้บิดมูกเลือด
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : น.ส. พริมา โกยทอง เลขที่ 17

19. กระพังโหม
ชื่ อสามัญ: Skunk-vine
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Paederia foetida L.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: จัดเป็นพรรณไม้เถาเลื้อยประเภทล้มลุก
ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ออกดอกเป็นช่อดอกเล็ก ๆ
มีช่อละประมาณ 2-3 ดอก กลีบด้านนอกเป็นสีขาว ส่วนกลีบด้าน
ในเป็นสีม่วงแดงหรือสีชมพูประด้วยสีม่วงจุดสีน้าตาล ผลมี
ลักษณะกลม ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อแก่จะเป็นสีน้าตาล
สรรพคุณ :
 ใบและเถาใช้กินเป็นยาแก้ไข้แก้ตัวร้อน
 ใบและเถาใช้เป็นยาขับลม เป็นยาระบายอ่อน ๆ
 ใบสดใช้ตาพอกอุดรูฟันแก้ปวดฟันและแก้รามะนาด
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : น.ส. พริมา โกยทอง เลขที่ 17

20. เจ็ดช้ำงสำรใหญ่
ชื่ อสามัญ: -
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Lasianthus cyanocarpus Jack
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ใบเป็นใบ
เดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบ ผล
เป็นผลสดสีน้าเงิน มีขน
สรรพคุณ :
 แก่น ใช้ต้มกับน้าหรือดองกับเหล้าดื่ม เป็นยาบารุงกาลัง
 ต้น ใช้ต้มกับน้าดื่มเป็นยาบารุงเลือด
 ราก/ลาต้น ใช้ต้มกับน้าดื่มเป็นยาแก้อาการปวดเมื่อย
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : นาย เธียร อุรเคนทร์ เลขที่ 36

21. แข้งกวำงดง
ชื่ อสามัญ: -
ชื่ อวิทยาศาสตร์ : Wendlandia paniculata (Roxb.) DC.
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: ต้นแข้งกวางดง จัดเป็นพรรณไม้ยืนต้นผลัด
ใบขนาดเล็ก มีความสูงได้ประมาณ 3-6 เมตร ใบแข้งกวางดง ใบเป็นใบ
เดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ลักษณะของใบเป็นรูปวงรีปลายใบ
แหลม ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 5-8 เซนติเมตร และยาว
ประมาณ 8-12 เซนติเมตร ดอกแข้งกวางดง ออกดอกเป็นช่อแบบช่อแยก
แขนง โดยจะออกที่ปลายกิ่งเป็นสามเหลี่ยม ดอกย่อยมีจานวนมาก ดอกเป็น
สีขาวและมีกลิ่นหอม ผลแข้งกวางดง ผลเป็นผลแห้ง ลักษณะของผลเป็น
รูปทรงกลม แตกออกได้ตามพู ภายในผลมีเมล็ดจานวน
สรรพคุณ :
 ตารายาพื้นบ้านล้านนาจะใช้ลาต้นแข้งกวางดง นามาผสมกับสมุนไพรจาพวก
ประดงรวม 9 ชนิด ต้มกับน้าดื่มเป็นยาแก้โรคประดง
ชื่ อผู้ รั บ ผิด ชอบ : นาย จิรภัทร ขจรบุญรัตนะ เลขที่ 29

22. บรรณำนุกรม
 2561.วงศ์เข็ม (RUBIACEAE). (ออนไลน์). แหล่งที่มา : https://medthai.com/tag/rubiaceae/. 7 มกราคม
2561.
 2561. ต้นกระทาดง. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : https://www.pinterest.co.uk/pin/480477853987807078/. 7
มกราคม 2561.
 2561. ต้นเข็มขาว. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://www.shc.ac.th/learning/botanical-garden/40.htm. 7
มกราคม 2561.

23. ขอบคุณค่ะ/ครับ
Thank you