Download luận án tiến sĩ ngành tài chính ngân hàng với đề tài: Hiệu quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
NGUYỄN THỊ LỆ HUYỀN
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI – 2020

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
NGUYỄN THỊ LỆ HUYỀN
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã ngành: 9 34 02 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Kiều Hữu Thiện
2. PGS.TS. Nguyễn Thị Bất
HÀ NỘI – 2020

3. i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu đã
nêu trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đúng quy định và kết quả
của luận án là trung thực.
Hà Nội, Ngày tháng năm 2020
Người cam đoan
NCS. Nguyễn Thị Lệ Huyền

4. ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án, ngoài quá trình học tập, nghiên cứu nghiêm túc của
bản thân, tác giả còn nhận được sự giúp đỡ quý báu từ các cơ quan, tổ chức và cá
nhân đã đồng hành trong suốt quá trình nghiên cứu của mình, đặc biệt là hai Thầy,
Cô hướng dẫn của nghiên cứu sinh.
Với tình cảm chân thành, nghiên cứu sinh xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết
ơn sâu sắc đến các nhà khoa học trực tiếp hướng dẫn là PGS.TS Kiều Hữu Thiện và
PGS.TS Nguyễn Thị Bất đã tận tình định hướng, giúp đỡ và động viên tác giả trong
suốt quá trình nghiên cứu.
Xin gửi lời cảm ơn đến các Thầy, Cô trong khoa Tài chính – Ngân hàng và
khoa Sau Đại học của Học viện ngân hàng đã cung cấp kiến thức, phương pháp
nghiên cứu và tạo môi trường học tập thuận lợi nhất cho nghiên cứu sinh. Cảm ơn
các Thầy, Cô trong hội đồng các cấp đã có những góp ý giúp nghiên cứu sinh hoàn
thiện luận án tốt hơn.
Cuối cùng, xin được gửi tặng kết quả đến gia đình thân yêu và những người
bạn đã đồng hành cùng tác giả trong quá trình nghiên cứu. Chính sự yêu thương,
chia sẻ của mọi người là nguồn động lực lớn cho tác giả hoàn thành luận án.
Trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, Ngày tháng năm 2020
Tác giả
Nguyễn Thị Lệ Huyền

5. iii
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii
MỤC LỤC................................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..........................................................................v
DANH MỤC BẢNG............................................................................................... vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ........................................................................................... ix
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ ....................................................................................x
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI....................................................29
1.1. Ngân hàng thƣơng mại và hoạt động kinh doanh của NHTM.................29
1.1.1 Tổng quan về ngân hàng thương mại .......................................................29
1.1.2 Hoạt động kinh doanh của NHTM ...........................................................32
1.2 Hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM ..............................................36
1.2.1 Khái niệm về hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM.......................36
1.2.2 Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả HĐKD của NHTM .........................37
1.2.3 Các phương pháp đo lường hiệu quả HĐKD của NHTM........................38
1.2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả HĐKD của NHTM........................50
1.3 Mô hình phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả HĐKD của
NHTM...................................................................................................................63
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................66
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA
CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM ...........................67
2.1 Khái quát về hệ thống NHTMCP Việt Nam...............................................67
2.2 Thực trạng hiệu quả HĐKD của hệ thống NHTMCP Việt Nam..............69
2.2.1 Đo lường hiệu quả HĐKD của hệ thống NHTMCP Việt Nam theo cách
tiếp cận truyền thống .........................................................................................69
2.2.2 Đo lường hiệu quả HĐKD của hệ thống NHTMCP Việt Nam theo cách
tiếp cận hiện đại.................................................................................................92

6. iv
2.2.3 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả HĐKD của các NHTMCP
Việt Nam..........................................................................................................105
2.3 Đánh giá chung về hiệu quả HĐKD của các NHTMCP Việt Nam.........112
2.3.1 Thảo luận về các kết quả đo lường hiệu quả HĐKD..............................112
2.3.2 Đánh giá chung về hiệu quả HĐKD của các NHTMCP Việt Nam........119
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2......................................................................................129
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM130
3.1 Quan điểm, định hƣớng hoạt động kinh doanh của các NHTMCP Việt
Nam.....................................................................................................................130
3.1.1 Quan điểm, định hướng của Chính Phủ và NHNN đối với sự phát triển
của hệ thống NHTMCP Việt Nam ..................................................................130
3.1.2 Quan điểm, định hướng nâng cao hiệu quả HĐKD của các NHTMCP
Việt Nam..........................................................................................................132
3.1.3 Cơ hội và thách thức đối với các NHTMCP Việt Nam để nâng cao hiệu
quả HĐKD trong bối cảnh hội nhập quốc tế ...................................................135
3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả HĐKD của các NHTMCP Việt Nam .......144
3.2.1 Nhóm giải pháp về vốn...........................................................................144
3.2.2 Nhóm giải pháp nâng cao năng lực quản trị rủi ro .................................150
3.2.3 Nhóm giải pháp về nguồn nhân lực........................................................155
3.2.4 Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chi phí............................161
3.2.5 Nhóm giải pháp gia tăng nguồn thu từ hoạt động phi tín dụng..............164
3.2.6 Nhóm giải pháp ứng dụng công nghệ số trong hoạt động ngân hàng ....171
3.3 Một số kiến nghị ..........................................................................................173
3.3.1 Đối với Chính phủ ..................................................................................173
3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước.................................................................175
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3......................................................................................176
KẾT LUẬN............................................................................................................177
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................178
PHỤ LỤC...............................................................................................................188

7. v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
TIẾNG VIỆT
Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt
CAR Hệ số an toàn vốn tối thiểu
CBNV Cán bộ nhân viên
CMCN Cách mạng công nghiệp
HĐKD Hoạt động kinh doanh
NHLD Ngân hàng liên doanh
NHNN Ngân hàng Nhà nước
NHNNg Ngân hàng nước ngoài
NHTM Ngân hàng thương mại
NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần
NHTMNN Ngân hàng thương mại nhà nước
NHTMNNg Ngân hàng thương mại nước ngoài
NHTW Ngân hàng Trung ương
NIM Tỷ lệ lãi cận biên
ROA Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản
ROE Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
TCTD Tổ chức tín dụng
TSCĐ Tài sản cố định

8. vi
TIẾNG ANH
Từ viết tắt Tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt
AE Allocation Efficiency Hiệu quả phân bổ
CE Cost Efficency
Hiệu quả chi phí hay hiệu quả
kinh tế toàn phần
DEA Data envelopment analysis Phân tích bao dữ liệu
DFA Distribution free approach Phân tích tiếp cận phân phối tự do
FDH Free disposal hull analysis Phân tích bao xếp đặt tự do
PE Pure technical efficiency Hiệu quả kỹ thuật thuần túy
RTFA Recursive thick frontier analysis Phân tích biên dày đệ quy
SE Scale Efficiency Hiệu quả quy mô
SFA Stochastic frontier analysis Phân tích biên ngẫu nhiên
TE Technical Efficiency Hiệu quả kỹ thuật
TFA Thick frontier analysis Phân tích biên dày
VAMC Vietnam Asset Management
Company
Công ty Quản lý tài sản của các
TCTD Việt Nam

9. vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng Tên Trang
1 Tổng hợp 29 NHTMCP Việt Nam trong mẫu nghiên cứu 26
1.1
Các cách tiếp cận lựa chọn biến đầu vào và biến đầu ra để xây
dựng đường biên hiệu quả 46
1.2
Các biến độc lập trong mô hình Tobit và kỳ vọng tương quan với
biến phụ thuộc 65
1.3 Tổng hợp các biến của mô hình nghiên cứu đã được mã hóa 66
2.1 Quy mô vốn điều lệ của các NHTM tại Việt Nam năm 2016-2018 68
2.2 ROE của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013-2018 70
2.3
Hiệu quả sử dụng vốn huy động của các NHTMCP Việt Nam giai
đoạn 2013-2018 72
2.4 ROA của 29 NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013-2018 74
2.5
Hiệu quả sử dụng tài sản vào hoạt động phi tín dụng của 29 NHTM
cổ phần Việt Nam giai đoạn 2013-2018 76
2.6 LNTT trên mỗi CBNV của 29 NHTMCP Việt Nam 2013-2018 78
2.7
Thu nhập bình quân nhân viên ngân hàng của 29 NHTMCP Việt
Nam 2013-2018 80
2.8
Hiệu quả chi phí hoạt động của 29 NHTM cổ phần Việt Nam
2013-2018 82
2.9
Tỷ lệ tổng chi phí so với tổng tài sản của 29 NHTM cổ phần Việt
Nam giai đoạn 2013-2018 83
2.10
Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng so với tổng dư nợ của 29 NHTM cổ
phần Việt Nam giai đoạn 2013-2018 85
2.11 Hệ số CAR của 29 NHTM cổ phần Việt Nam 2013-2018 86
2.12
Tốc độ tăng tài sản Có của 29 NHTM cổ phần Việt Nam 2013-
2018 88
2.13 Tốc độ tăng trưởng dư Nợ của 29 NHTMCP Việt Nam 2013-2018 89

10. viii
2.14
Tốc độ tăng thu nhập thuần của 29 NHTMCP Việt Nam 2013-
2018 91
2.15 Các biến trong phân tích 92
2.16 Thống kê các biến sử dụng trong mô hình nghiên cứu DEA, SFA 93
2.17
Đo lường hiệu quả HĐKD của 29 NHTMCP Việt Nam theo mô
hình hiệu quả không thay đổi theo quy mô DEA (CRS) 96
2.18
Đo lường hiệu quả HĐKD của 29 NHTMCP Việt Nam theo mô
hình hiệu quả thay đổi theo quy mô DEA (VRS) 98
2.19
Ước lượng hiệu quả HĐKD của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn
2013 – 2018 100
2.20
Kết quả tính toán hiệu quả HĐKD theo mô hình SFA của các
NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013-2018 103
2.21
Kết quả ước lượng hiệu quả kỹ thuật trung bình của các NHTMCP
Việt Nam giai đoạn 2013-2018 104
2.22 Kết quả ước lượng hàm sản xuất biên ngẫu nhiên Cobb-Doublas 104
2.23 Thống kê mẫu nghiên cứu 105
2.24 Sự tương quan giữa các biến trong mô hình nghiên cứu 107
2.25
Kết quả ước lượng mô hình Tobit nhân tố tác động tới hiệu quả của
các NHTMCP Việt Nam 108
3.1
Tình hình triển khai ngân hàng số tại Việt Nam giai đoạn 2014 –
2017 138
3.2 Số lượng các NHTM trước và sau khi gia nhập WTO 140

11. ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu
đồ
Tên Trang
2.1 Số lượng NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013 – 2018 67
2.2 Mạng lưới hoạt động của các NHTMCP Việt Nam năm 2018 69
2.3 ROE các NHTMCP Việt Nam năm 2018 71
2.4 Hiệu quả sử dụng vốn huy động của 29 NHTMCP Việt Nam 2018 73
2.5 ROA của 29 NHTMCP Việt Nam năm 2018 75
2.6 Hiệu quả sử dụng tài sản vào hoạt động phi tín dụng của 29 NHTMCP
Việt Nam năm 2018
77
2.7 LNTT trên mỗi CBNV của 29 NHTMCP Việt Nam năm 2018 79
2.8 Thu nhập bình quân nhân viên ngân hàng năm 2018 81
2.9 Hiệu quả chi phí hoạt động của 29 NHTMCP Việt Nam năm 2018 82
2.10 Tỷ lệ tổng chi phí so với tổng tài sản của 29 ngân hàng NHTMCP Việt
Nam năm 2018
84
2.11 Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng so với tổng dư nợ của 29 NHTMCP Việt
Nam năm 2018
85
2.12 Hệ số CAR của 29 NHTMCP Việt Nam 2018 87
2.13 Tốc độ tăng trưởng tài sản của 29 NHTMCP Việt Nam 2018 88
2.14 Tốc độ tăng trưởng dư nợ của 29 NHTMCP Việt Nam 2018 90
2.15 Tốc độ tăng thu nhập thuần của 29 NHTMCP Việt Nam 2013-2018 91
2.16 Chi phí lãi, chi phí hoạt động của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn
2013-2018
94
2.17 Thu nhập lãi, thu nhập ngoài lãi của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn
2013-2018
94
3.1 Lợi nhuận từ thị trường nước ngoài của các NHTMCP Việt Nam năm
2018
136
3.2 Dự báo sự biến động số người sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại Châu Á 139
3.3 Biến động số lượng nhân viên tại một số NHTMCP năm 2018 141

12. x
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ
Hình Tên Trang
1.1 Hoạt động kinh doanh của NHTM 35
1.2 Hiệu quả kỹ thuật của Ngân hàng thương mại 46
1.3 Hiệu quả theo DEA của một ngân hàng theo chuỗi thời gian 47
1.4 Hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ 49
2.1 Đồ thị phân phối Histogram của biến TE 106
Sơ đồ Tên Trang
1 Khung mô hình nghiên cứu 24
1.1 Phương pháp tiếp cận hiện đại đo lường hiệu quả HĐKD
của NHTM
45

13. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiệu quả hoạt động kinh doanh luôn là vấn đề sống còn đối với mỗi ngân
hàng, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu và rộng trong khu
vực và trên toàn thế giới. Bên cạnh cơ hội phát triển, tiến trình hội nhập đặt hệ
thống ngân hàng Việt Nam trước nhiều khó khăn, thách thức. Với năng lực tài chính
còn thấp, năng lực quản trị rủi ro và trình độ công nghệ còn hạn chế, các NHTM
Việt Nam đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt đến từ các tập đoàn tài
chính đa quốc gia, các công ty công nghệ tài chính (Fintechs), các nhà điều hành
mạng di động (MNOs),... Trong khi đó, theo đánh giá của các tổ chức quốc tế uy tín
như Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ quốc tế, về cơ bản hiệu quả hoạt động của hệ
thống NHTM Việt Nam vẫn còn kém xa so với các NHTM trên thế giới.
Sau giai đoạn tái cấu trúc hệ thống ngân hàng (2011 – 2015), năng lực tài
chính của các NHTMCP Việt Nam về cơ bản đã được cải thiện, tỷ lệ nợ xấu trên
tổng dư nợ của toàn hệ thống được đẩy lùi về mức dưới 3%; Công ty quản lý tài sản
VAMC tiến hành mua nợ của các NHTMCP giúp áp lực về nợ xấu phần nào được
giải quyết; Hoạt động mua bán, sáp nhập giúp thanh lọc hệ thống ngân hàng. Tuy
nhiên, đây là những giải pháp mang tính tình thế và chưa có bằng chứng cho thấy sẽ
mang lại hiệu quả trong thời gian dài. Các NHTMCP Việt Nam cần xác định rằng:
trong xu thế toàn cầu hóa, các ngân hàng cần phải gia tăng nội lực thông qua việc
nâng cao hiệu quả HĐKD để tăng khả năng cạnh tranh, tạo uy tín và củng cố vị thế
trên thị trường. Với kinh nghiệm lâu năm, trình độ công nghệ hiện đại, nguồn vốn
lớn, các NHNNg đang hội tụ đủ mọi điều kiện để cạnh tranh, thậm chí “lật đổ” các
NHTMCP trong nước ngay trên “sân nhà”. Mặt khác, với sự phát triển như vũ bão
của cuộc CMCN 4.0, mối đe dọa đối với sự tồn tại của các NHTMCP Việt Nam còn
xuất phát từ các công ty công nghệ tài chính (Fintechs), các nhà điều hành di động
(MNOs) – những tổ chức đang tận dụng sức mạnh và tầm ảnh hưởng của công nghệ
để cạnh tranh với ngân hàng. Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu hiệu quả HĐKD

14. 2
của hệ thống ngân hàng nói chung và các NHTMCP Việt Nam nói riêng có ý nghĩa
đặc biệt quan trọng.
Tại Việt Nam, vấn đề hiệu quả HĐKD của các NHTM luôn nhận được sự
quan tâm nhất định từ các nhà nghiên cứu, các nhà hoạch định chính sách và bản
thân ngân hàng. Trong thời gian qua đã có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề này,
tuy nhiên, các nghiên cứu phần lớn chỉ sử dụng các chỉ tiêu tài chính đơn lẻ, chưa
hệ thống hóa thành các nhóm chỉ tiêu đo lường hiệu quả HĐKD của các NHTM.
Bên cạnh đó, chưa có công trình nghiên cứu nào kết hợp giữa tiếp cận truyền thống
(thông qua phân tích các chỉ tiêu tài chính) và tiếp cận hiện đại (cả DEA và SFA) để
đo lường hiệu quả HĐKD của hệ thống NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2013-2018
(giai đoạn đánh dấu sự phát triển của các ngân hàng sau khủng hoảng năm 2012 và
là giai đoạn tái cấu trúc quan trọng của hệ thống ngân hàng Việt Nam), đồng thời,
sử dụng chính hiệu quả đã đo lường được để đưa vào mô hình phân tích nhân tố,
tìm ra các nhân tố ảnh hưởng quan trọng đến hiệu quả HĐKD của các NHTMCP
trong giai đoạn này.
Nhận thấy tính cấp thiết và khả năng ứng dụng vào thực tế các vấn đề về
hiệu quả HĐKD của ngân hàng, nghiên cứu sinh quyết định chọn đề tài: “Hiệu quả
hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” làm đề
tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ. Tác giả hi vọng kết quả nghiên cứu của luận án sẽ
mang lại những đóng góp nhất định, cùng các nhà khoa học, các nhà quản lý và các
nhà hoạch định chính sách tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả HĐKD của các
NHTMCP Việt Nam.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu về hiệu quả HĐKD của ngân hàng
Liên quan đến hiệu quả HĐKD của NHTM, đã có rất nhiều công trình nghiên
cứu trong và ngoài nước về vấn đề này. Một số nghiên cứu sử dụng cách tiếp cận
truyền thống thông qua các chỉ tiêu tài chính, một số nghiên cứu sử dụng cách tiếp
cận hiện đại với các bộ biến đầu vào và đầu ra để đo lường hiệu quả HĐKD của
NHTM. Giai đoạn gần đây, các tác giả trong và ngoài nước cũng đã thử kết hợp cả
2 cách tiếp cận để có cái nhìn toàn diện nhất về hiệu quả HĐKD của NHTM.

15. 3
2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu thế giới
 Các nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp phi tham số (DEA)
Trên thế giới, phương pháp phi tham số chủ yếu sử dụng kỹ thuật phân tích
bao dữ liệu (DEA) và được áp dụng phổ biến để đánh giá hiệu quả HĐKD của các
NHTM với các biến đo lường khác nhau.
Tại châu Á, Fukuyama (1993) đã sử dụng phương pháp phi tham số DEA để
đo lường hiệu quả HĐKD của 143 ngân hàng Nhật Bản trong năm 1990. Tác giả sử
dụng 3 biến đầu vào là lao động, tư bản, vốn huy động từ khách hàng và 2 biến đầu
ra là doanh thu từ hoạt động tín dụng và doanh thu từ các hoạt động khác. Kết quả
nghiên cứu cho thấy hiệu quả kinh doanh trung bình của 143 NHTM ở Nhật Bản
đạt 0,86; hiệu quả quy mô đạt 0,9 và phần lớn các ngân hàng đang hoạt động trong
điều kiện hiệu quả tăng theo quy mô. Do đó, tác giả kết luận rằng nguyên nhân
chính của phi hiệu quả kỹ thuật toàn bộ chính là do phi hiệu quả thuần chứ không
phải phi hiệu quả quy mô gây ra. Trong đó, nhóm các ngân hàng lớn có tài sản trên
8 tỷ yên là những ngân hàng hoạt động hiệu quả nhất.
Trong nghiên cứu “Banking Efficiency in the Nordic Countries: A four –
country Malmquist Index Analysis”, nhóm tác giả Bukh và cộng sự (1995) quan tâm
đến tác động của các yếu tố cạnh tranh đến hiệu quả HĐKD của NHTM và thực
hiện nghiên cứu vấn đề này tại các ngân hàng khu vực Bắc Âu. Nghiên cứu sử dụng
phương pháp phi tham số DEA với các biến đầu vào: giá trị máy móc thiết bị, lao
động, chi phí hoạt động và các biến đầu ra: tiền gửi từ các tổ chức tài chính, cho vay
đối với các tổ chức tài chính, số lượng chi nhánh, bảo lãnh cho khách hàng. Kết quả
cho thấy các ngân hàng lớn nhất ở Đan Mạch và Thụy Điển có mức hiệu quả cao
nhất, có nhiều khả năng phát triển ra thị trường ngoài khu vực Bắc Âu.
Nghiên cứu của Miller và Noulas (1996) “The technical efficiency of large
bank production” ứng dụng phương pháp phi tham số DEA để ước tính hiệu quả
hoạt động của 201 ngân hàng lớn của Mỹ (có tài sản có trên 1 tỷ USD) trong thời kỳ
1984-1990. Nghiên cứu sử dụng 4 yếu tố đầu vào: tổng tiền gửi thanh toán, tổng
tiền gửi có kỳ hạn, tổng chi lãi, tổng chi phi lãi và 6 yếu tố đầu ra: cho vay công

16. 4
nghiệp và cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng, cho vay bất động sản, đầu tư
chứng khoán, thu lãi, thu phi lãi. Theo hai tác giả thì phi hiệu quả trung bình (bao
gồm phi hiệu quả thuần và phi hiệu quả quy mô) của 201 ngân hàng khoảng trên
5%. Đồng thời kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng đa số các ngân hàng có quy mô quá
lớn và đang rơi vào vùng hiệu quả giảm dần theo quy mô.
Brockett và cộng sự (1997) trong nghiên cứu: “Data transformations in DEA
cone ratio envelopment approaches for monitoring bank performances” sử dụng
phương pháp phi tham số DEA để đánh giá hiệu quả hoạt động của 16 NHTM lớn
nhất thuộc bang Texas ở Mỹ trong 2 năm 1984-1985. Nghiên cứu sử dụng các yếu
tố đầu vào bao gồm: chi phí lãi vay, chi phí lãi tiền gửi, chi phí cho các quỹ của liên
bang, chi tiền lương, chi đầu tư TSCĐ và các yếu tố đầu ra bao gồm: thu nhập lãi và
tổng thu nhập.
Nghiên cứu của Laeven (1999) “Risk and Efficiency in East Asian Banks” sử
dụng phương pháp tiếp cận phi tham số DEA để phân tích mối quan hệ giữa hiệu
quả kinh doanh và công tác quản trị rủi ro của các NHTM ở một số quốc gia như:
Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Malaysia và Philippines trong giai đoạn
1992 - 1996. Nghiên cứu đưa ra phương thức đo lường hiệu quả kinh doanh, hỗ trợ
cho quá trình tái cấu trúc ngân hàng sau khủng hoảng với các yếu tố đầu vào là: chi
trả lãi, chi lương cho nhân viên, chi phí hoạt động và các yếu tố đầu ra là: dư nợ cho
vay và đầu tư chứng khoán. Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm ngân hàng có yếu tố
nước ngoài ít rủi ro hơn so với nhóm ngân hàng tư nhân. Nghiên cứu cũng kết luận
những ngân hàng theo mô hình sở hữu gia đình có rủi ro cao và hiệu quả thấp.
Nghiên cứu của Isik và Hassan (2002) “Technical, scale and allocative
efficiencies of Turkish banking industry” sử dụng phương pháp DEA để đánh giá
hiệu quả hoạt động của các NHTM Thổ Nhĩ Kỳ trong giai đoạn 1988 -1996. Trong
nghiên cứu này tác giả cũng kết hợp với việc phân tích các chỉ tiêu tài chính để xem
xét hiệu quả sinh lời của NHTM. Các yếu tố đầu vào bao gồm: lao động, giá trị
TSCĐ, lãi tiền gửi và phi tiền gửi. Các yếu tố đầu ra bao gồm: cho vay ngắn hạn,
cho vay dài hạn, rủi ro điều chỉnh cho hoạt động ngoài bảng cân đối kế toán, tài sản

17. 5
khác. Kết quả nghiên cứu cho thấy 40% nguồn lực và 20% lợi nhuận tiềm năng
đang bị lãng phí; hiệu quả chi phí và hiệu quả sinh lời của ngân hàng lần lượt là
72% và 83%; yếu tố phi hiệu quả kỹ thuật nhiều hơn yếu tố phi hiệu quả quy mô;
các ngân hàng nước ngoài hoạt động hiệu quả hơn so với các ngân hàng trong nước.
Havrylchyk (2006) trong nghiên cứu “Efficiency of the Polish Banking
Industry: Foreign versus Domestic Banks” sử dụng phương pháp phi tham số DEA
để ước lượng hiệu quả HĐKD của các NHTM ở Ba Lan trong giai đoạn 1998 -
2000. Tác giả sử dụng 3 biến đầu vào: tài sản cố định (bất động sản và trụ sở làm
việc của ngân hàng), lao động, vốn huy động các loại và 2 biến đầu ra: dư nợ cho
vay và các khoản đầu tư trái phiếu. Bằng việc sử dụng phương pháp phân tích phi
tham số DEA, tác giả đã tách biệt được các yếu tố như chi phí, hiệu quả theo quy
mô và hiệu quả kỹ thuật thuần túy. Kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả HĐKD
của các ngân hàng không tăng trong giai đoạn nghiên cứu và các ngân hàng nước
ngoài có hiệu quả tốt hơn so với các ngân hàng trong nước. Đồng thời, nghiên cứu
cũng chỉ ra được nhân tố có ảnh hưởng mạnh tới hiệu quả HĐKD của các NHTM ở
Ba Lan là chất lượng của các khoản vay và năng lực của CBNV ngân hàng.
Liao (2009) trong nghiên cứu “Efficiency and productivity change in the
banking industry in Taiwan: domestic versus foreign banks” sử dụng phương pháp
DEA để ước lượng hiệu quả và sự biến động của hiệu quả HĐKD của các NHTM ở
Đài Loan trong giai đoạn 3 năm 2002 - 2004. Nghiên cứu đã sử dụng các biến đầu
vào bao gồm: chi phí hoạt động, chi phí trả lãi và các biến đầu ra bao gồm: dư nợ
cho vay, thu nhập từ lãi và đầu tư. Kết quả nghiên cứu cho thấy các ngân hàng trong
nước hoạt động hiệu quả hơn các ngân hàng nước ngoài và hiệu suất thay đổi theo
quy mô của các NHTM trong nước có xu hướng giảm dần. Tác giả khuyến nghị các
nhà quản lý ngân hàng điều chỉnh quy mô hoạt động của ngân hàng hoặc ứng dụng
công nghệ hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống NHTM.
Singh và Gupta (2013) đưa ra một phân tích so sánh về hiệu quả kỹ thuật của
các ngân hàng hàng đầu Ấn Độ trong giai đoạn 2007-2011. Các tác giả sử dụng
phương pháp phi tham số DEA với các yếu tố đầu vào là: vốn, tài sản cố định, chi

18. 6
phí lãi vay, tổng tiền vay, tổng tiền gửi, tổng nợ phải trả, chi phí điều hành và các
yếu tố đầu ra là: đầu tư, lợi nhuận thuần, tổng doanh thu. Kết quả nghiên cứu chỉ ra
rằng: (i) Hệ số an toàn vốn tối thiểu (CAR) có ảnh hưởng quan trọng đến hiệu quả
hoạt động của các NHTM Ấn Độ trong những năm qua; (ii) Tài sản cố định đảm
bảo lợi thế tốt sau giai đoạn khủng hoảng; (iii) Các ngân hàng áp dụng tự động hóa
cao hơn thì hoạt động có hiệu quả hơn; (iv) Các ngân hàng đầu tư chứng khoán
tương đối cao nhưng trái phiếu sau suy thoái kinh tế lại an toàn hơn.
Gần đây nhất, nghiên cứu “Performance Evaluation of Banks in India – A
Shannon-DEA Approach” của Jayaraman và Srinivasan (2014) cũng sử dụng
phương pháp DEA để đánh giá hiệu quả HĐKD của 34 NHTM ở Ấn Độ giai đoạn
2002 - 2012. Tác giả chia các NHTM làm 3 nhóm và sử dụng 3 mô hình DEA khác
nhau. Trong đó các yếu tố đầu vào bao gồm: vốn chủ sở hữu, vốn vay, số chi nhánh,
số lượng nhân viên. Các yếu tố đầu ra bao gồm: thu nhập ngoài lãi từ lệ phí, các
khoản cho vay và đầu tư, hoa hồng môi giới. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng nhóm 1
gồm 5 NHTM đạt hiệu quả về chi phí, nhóm 2 gồm 9 NHTM đạt hiệu quả về doanh
thu và nhóm 3 gồm 10 NHTM đạt hiệu quả về mặt lợi nhuận. Như vậy, 3 nhóm
NHTM có hiệu quả khác nhau khi đánh giá theo 3 mô hình khác nhau.
 Các nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp tham số (SFA)
Phương pháp tham số SFA cũng được sử dụng phổ biến trên thế giới trong
việc đánh giá hiệu quả HĐKD của ngân hàng. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi
phải xác định một hàm số để thể hiện mối quan hệ giữa đầu vào và đầu ra.
Nghiên cứu “Operating efficiency of Canada banks” của Nathan và Neave
(1992) sử dụng phương pháp tham số SFA để phân tích hiệu quả HĐKD của các
NHTM ở Canada trong giai đoạn 5 năm từ 1983-1987. Tác giả ước tính hàm chi phí
hoạt động của các NHTM theo 2 cách tiếp cận: tiếp cận giá trị gia tăng và tiếp cận
trung gian. Với cách tiếp cận giá trị gia tăng, tác giả sử dụng 3 biến đầu vào là lao
động, vốn, các quỹ và 4 biến đầu ra là cho vay thương mại và công nghiệp, các loại
cho vay khác, tiền gửi có kỳ hạn và tiền gửi không kỳ hạn. Với cách tiếp cận trung
gian, các tác giả sử dụng 3 biến đầu vào tương tự như cách tiếp giá trị gia tăng

19. 7
nhưng 3 biến đầu ra là cho vay thương mại và công nghiệp, các loại cho vay khác,
chứng khoán và đầu tư. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng các NHTM lớn không có lợi
thế về chi phí hơn h n các NHTM nhỏ. Cả ngân hàng lớn và ngân hàng nhỏ đều có
tính kinh tế nhờ quy mô.
Nghiên cứu “Short -run Cost Inefficiency of Commercial Banks: A Flexible
Stochastic Frontier Approach” của Kaparakis và cộng sự (1994) sử dụng phương
pháp tham số SFA để đánh giá hiệu quả HĐKD của 548 ngân hàng có tổng tài sản
có trên 50 triệu đôla trong năm 1986. Trong đó các biến đầu vào bao gồm: các
khoản tiền gửi, các chứng chỉ tiền gửi trên 100.000 , hối phiếu không kỳ hạn, các
khoản tiền vay khác, nguồn nhân lực và tài sản cố định của ngân hàng. Các biến đầu
ra bao gồm: các khoản cho vay tiêu dùng, cho vay bất động sản, cho vay công
nghiệp và thương mại, chứng khoán và tài sản có còn nằm ở tài khoản giao dịch.
Trong nghiên cứu “An Analysis of Inefficiencies inBanking: A Stochastic Cost
Frontier Approach”, Kwan và Eisenbeis (1996) sử dụng phương pháp SFA để đánh
giá hiệu quả hoạt động của 254 ngân hàng trong giai đoạn 6 năm từ 1986 – 1991.
với 3 biến đầu vào được sử dụng trong mô hình gồm: lao động, các quỹ và tư bản
và 5 biến đầu ra gồm đầu tư chứng khoán, cho vay bất động sản, cho vay công
nghiệp và thương mại, cho vay tiêu dùng, các khoản mục ngoại bảng và phát sinh.
Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng phi hiệu quả tồn tại ở các NHTM trong khoảng 10%
- 20% trên tổng chi phí. Đồng thời, nếu xét về mặt quy mô thì các NHTM có quy
mô nhỏ hoạt động kém hiệu quả hơn các NHTM có quy mô lớn.
Fan và Shaffer (2004) với nghiên cứu “Efficiency versus risk in large domestic
US banks” đã xây dựng được hàm hiệu quả về lợi nhuận mà từ trước đến nay chưa
hề được tiếp cận nhiều trong các nghiên cứu truyền thống. Tác giả cho rằng, cách
tiếp cận nghiên cứu hiệu quả HĐKD ở góc độ lợi nhuận là phù hợp bởi vì hiện nay
các NHTM có xu hướng sử dụng các yếu tố đầu vào có chi phí cao nhưng mang lại
lợi nhuận cao. Vì thế, tác giả đã sử dụng phương pháp SFA để ước lượng hiệu quả
của ngân hàng bằng cách xây dựng một hàm số biên thể hiện mối quan hệ giữa lợi
nhuận của ngân hàng với các biến đầu vào trong quá trình kinh doanh của ngân

20. 8
hàng. Hàm số này đo lường lợi nhuận tối đa ngân hàng có thể đạt được từ các yếu tố
đầu ra và đầu vào cùng với giá đầu vào và đầu ra nhất định
Fu và Heffernan (2009) với nghiên cứu “The effects of reform on China’s bank
structure and performance” cũng sử dụng cách tiếp cận tham số SFA để đo lường
hiệu quả của các ngân hàng Trung Quốc. Các tác giả sử dụng mô hình hồi quy 2
bước để xem xét ảnh hưởng của loại hình sở hữu và hoạt động cải cách hệ thống
ngân hàng đến hiệu quả HĐKD của ngành ngân hàng tại Trung Quốc trong thời kỳ
1987-2007. Kết quả nghiên cứu cho thấy các NHTM Trung Quốc đang hoạt động ở
dưới đường biên hiệu quả với điểm hiệu quả đạt được khoảng 50%-60%. Theo kết
quả nghiên cứu, các NHTMCP hoạt động có hiệu quả hơn so với các NHTMNN.
 Các nghiên cứu sử dụng kết hợp cả phƣơng pháp phi tham số (DEA) và
phƣơng pháp tham số (SFA)
Cả hai phương pháp SFA và DEA đều có những ưu và nhược điểm riêng, có
thể ảnh hưởng đến kết quả ước lượng trong từng trường hợp cụ thể. Ưu điểm chính
của SFA là cho phép kiểm tra giả thuyết liên quan đến mức độ phù hợp của mô
hình; tuy nhiên nhược điểm lớn nhất là yêu cầu chỉ định dạng hàm cụ thể (Cobb-
Douglas hoặc translog). Về phía DEA, ưu điểm chính của phương pháp này là
không yêu cầu chỉ định một dạng hàm cụ thể, tuy nhiên, nhược điểm là không thể
ước lượng các tham số của mô hình, do đó không thể kiểm tra các giả thuyết liên
quan đến hiệu quả của mô hình. Một số nghiên cứu đã vận dụng cả 2 phương pháp
với mong muốn tận dụng được thế mạnh của cả hai trong việc ước tính hiệu quả
HĐKD của NHTM.
Nghiên cứu "Measuring Cost Efficiency in Banking: Econnometric and linear
programming Evidence” của Ferrier và Lovel (1990) sử dụng kết hợp cả 2 phương
pháp DEA và SFA để đánh giá hiệu quả HĐKD của 575 NHTM trong năm 1984.
Các tác giả sử dụng 3 biến đầu vào là tổng số CBNV ngân hàng; chi phí tiền lương
và chi phí cơ sở hạ tầng; trang thiết bị ngân hàng. Các biến đầu ra trong nghiên cứu
là: số lượng tài khoản tiền gửi không kỳ hạn, số lượng các món cho vay bất động
sản, số lượng các món cho vay trả góp và số lượng các món cho vay công nghiệp.

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54710
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562