1. Оюутны овог нэр: _________________________
Анги: _______________________
Агуулга
Маркетингийн үндэс хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө
2
Маркетингийн үндэс хичээлийн хөтөлбөрийн агуулга
3
1. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, çîðèëãî. Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí áàéãóóëàëò.
5
Òåñò 1
6
2. Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë
Òåñò 2
7
8
3. Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áà òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàëò
Òåñò 3
9
10
4. Компанийн ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî
11
Òåñò 4
12
5. Компанийн ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî (¿ðãýëæëýë)
Òåñò 5
13
14
6. Ìàðêåòèíãèéí ¿íý á¿ðäýëò
15
Òåñò 6
16
7. Түгээлтийн суваг áà äèñòðèáüþö
17
Òåñò 7
18
8. Ìàðêåòèíãèéí идэвхижүүлэлт. Ðåêëàì ñóðòàë÷èëãàà
Òåñò 8
19
20
9. Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà. Õýñýã 1. Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë
Òåñò 9
21
21
10. Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà. Õýñýã 2. Ìàðêåòèíãèéí øèíæèëãýý áà òààìàãëàë
Òåñò 10
22
23
Маркетингийн үндэс хичээлийн лекцийн хураангуй
Ñýäýâ: Ìàðêåòèíãèéí òóõàé îéëãîëò
24
Ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà (ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà)
27
Äýä ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãààíä àøèãëàäàã àðãóóä.
30
Ñэдэв: Зах çээлийн сегментчлэл.
33
Ñýäýâ: Áàðàà áà ò¿¿íèé ºðñºëäºõ ÷àäâàð
36
Маркетингийн үндэс хичээлийн улирлын шалгалтын асуултууд
38
1

2. МАРКЕТИНГИЙН ҮНДЭС ХИЧЭЭЛИЙН СЭДЭВЧИЛСЭН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
№
Долоо
хоног
1.
I
2.
II
3.
III
Хичээл орох
он сар өдөр
Ìàðêåòèíãèéí
çîðèëãî
ìºí
÷àíàð,
Ìàðêåòèíãèéí
çîõèîí
áàéãóóëàëò
Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé
îð÷èí
Хичээлийн
хэлбэр
Цаг
2014-01-06
лекц
2
2014-01-08
Заах хичээлийн сэдэв
семинар
4
2014-02-17
2014-02-19
лекц
семинар
2
4
2014-02-24
лекц
2
семинар
лекц
семинар
4
2
4
4.
IV
Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë
2014-02-26
2014-03-03
2014-03-06
5.
V
Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè
2014-03-10
лекц
2
2014-03-13
семинар
4
2014-03-17
лекц
2
2014-03-20
семинар
4
Барааны
тухай
ойлголт.
Барааны шинж чанар ба
ангилал
Компанийн
маркетингийн
барааны бодлого
2014-03-24
лекц
2
2014-03-27
семинар
4
2014-03-31
лекц
2
2014-04-03
семинар
4
Компанийн
бодлого
2014-04-07
лекц
2
2014-04-10
семинар
4
2014-04-14
лекц
2
2014-04-17
семинар
4
2014-04-21
лекц
2
2014-04-24
семинар
4
2014-04-28
лекц
2
2014-05-01
семинар
4
2014-05-05
лекц
2
2014-05-08
семинар
4
Маркетингийн идэвхжүүлэлт
2014-05-12
лекц
2
2014-05-15
2014-05-19
2014-05-22
2014-05-26
семинар
лекц
семинар
лекц
4
2
4
2
2014-05-29
семинар
4
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
XIII
XIV
Маркетингийн төлөвлөлт
инновацийн
Маркетингийн үнэ бүрдэлт
Үнийн стратегиуд
Түгээлтийн
дистрибьюц
суваг
ба
Өрсөлдөөн ба өрсөлдөх чадвар
15.
XV
Маркетингийн
судалгаа.
Маркетингийн мэдээлэл.
16.
XVI
Маркетингийн шинжилгээ ба
таамаглал
64
2

3. МАРКЕТИНГИЙН ҮНДЭС ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨРИЙН АГУУЛГА
Лекц 1. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, çîðèëãî. Ìàðêåòèíã (àíãëèàð market – çàõ çýýë) – áàðààã
¿éëäâýðëýëèéí õ¿ðýýíýýñ õýðýãëýã÷äèéí õ¿ðýýíä ¿ð ºãººæòýé õ¿ðãýõýä ÷èãëýãäñýí óäèðäëàãûí,
çîõèöóóëàëòûí áà ñóäàëãààíû ¿éë àæèëëàãààíû ñèñòåì þì. Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî – õóäàëäàí
àâàã÷èéí õýðýãöýýã õàíãàõ áà èíãýñíýýð õóäàëäàã÷ àøèã îëîõ ÿâäàë þì. ¯éëäâýðëýëèéí ìàðêåòèíã
(àæ ¿éëäâýðèéí, áàðèëãûí, ãàçàð òàðèàëàíãèéí), õóäàëäàà-àðèëæààíû ìàðêåòèíã, ¿éë÷èëãýýíèé
õ¿ðýýíèé ìàðêåòèíã, îþóíû á¿òýýãäýõ¿¿íèé ìàðêåòèíã, îëîí óëñûí ìàðêåòèíã, ñàíõ¿¿-çýýë, äààòãàë,
¿íýò öààñíû ìàðêåòèíã.
Лекц 2. Маркетингиéн çоõион áаéгуулалт. Òºëºâëºãºº-ñóäàëãààíû, õÿíàëòûí áà çîõèîí
áàéãóóëàëòûí ¿¿ðã¿¿ä. Çàõ çýýëèéã á¿ðä¿¿ëýõ áà ¿íý á¿ðäýëòèéí ¿¿ðã¿¿ä. Çàõ çýýëèéã çîõèöóóëàõ
¿¿ðã¿¿ä.
Áàðààíû
õºäºë㺺íèé
¿¿ðã¿¿ä.
Áàðààíû
áàéðøóóëàëòûí
óäèðäëàãûí
¿¿ðã¿¿ä.
Êîíñüþìåðèçì. Ìàðêåòèíãèéí àëáà. Ìàòðèöûí ýñâýë ÷èã ¿¿ðãèéí çохион байгуулалт.
Лекц 3. Маркетингиéн õ¿рээлэн áуé ор÷ин. Маркетингийн микро орчин. Макро орчин.
Маркетингин корпорацийн соёл. Хүн ам çүйн хүчин çүйл. Эдийн çасгийн хүчин çүйл. Ñоёл
боловсролын орчин. Шинжлэх ухаан техникийн орчин. Байгаль гаçар çүйн ба уур амьсгалын орчин.
Улс төрийн орчин. Мэдээллийн орчин.
Лекц 4. Çаõ çээлиéн ñегìент÷лэл. Зах çээлийн сегментчлэлийн çорилго ба çарчмууд. Гетероген ба
гомоген çах çээл. Зах çээлийн сегмент. Зах çээлийн шал ба цонх. Паретогийн хууль. А.Хоскингийн үр
ашигтай сегментчлэлийн нөхцлүүд. Гаçар çүйн çарчим. Хүн ам çүйн çарчим. Психографийн çарчим.
Зан төлөвийн çарчим.
Лекц 5. Маркетингиéн ñтратеги. Маркетингийн стратегийн çарчмууд. Зорилгын мод. Пүүсийн
өслтийн стратеги. Эрчимтэй ба интеграц өсөлт. Регресс, дэвшилтэт ба хөндлөн интеграц.
Ñегментчлэлийн стратеги. Диверсификацийн стратеги. Төвлөрсөн, хөндлөн ба конгломерат
диверсификаци. Маркетинг микс. Áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàòóóä äàõü ýðýëòèéã
çохицуулах
стратеги.
Креатив,
конверсийн,
урамшууллын,
синхромаркетинг,
демаркетинг,
ремаркетинг, контрмаркетинг.
Лекц 6. Маркетингиéн төлөвлөлт. Ñтратегийн çагварчлал. Маркетингийн стратегийн матриц.
Ансоффын матриц. Бостоны матриц. Shell & McKinsey-н матриц. Маркетингийн төлөвлөлтийн
үндсэн çарчмууд. Маркетингийн төлөвлөгөө. Ñитуацийн шинжилгээ. Контроллинг.
Лекц 7. Барааны туõаé оéлголт. Барааны шинж ÷анар áа ангилал. Барааны нэгж, бүлэг, цогц.
Үндсэн, нэмэгдэл, гүнçгийрүүлсэн нэр төрөл. Өргөн хүрээ, гүн байдал, çохицон нийцсэн байддал,
ханасан байдал. Барааны тэмдэгт. Үйлдвэрийн марк. Худалдааны марк. Чанар. Барааны өрсөлдөх
чадвар. Ñтайлинг. Үйлдвэрлэлийн çориулалттай бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ. Хэрэглээний çориулалттай
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ.
Лекц 8. Коìпаниéн ìаркетингиéн áарааны áодлого. Худалдан авалтын эрэлтийн идэвхжүүлэлт.
Хувийн, үйлдввэрлэлийн, нийтийн хэрэгцээ. Хэрэглээ. Эрэлт.эрэлтийн ангилал. Эрэлтийн мэдрэмж.
3

4. Лекц 9. Коìпаниéн инновациéн áодлого. Компанийн барааны бодлого. Пионерийн бараа. Төгс
боловсронгуй, боловсронгуй бараа. Зах çээлийн шинэлэг бараа. Шинэ бараа бүтээх. Технологийн
боловсруулалт. Барааны амьдралын мөчлөг.
Лекц 10. Маркетингиéн ¿нэ á¿рдэлт. Үнэ ба түүнийг бүрдүүлэгч хүчин çүйлс. Өртөг. Үнийн
мэдрэмж. Үйлдвэрлэлийн хүчин çүйлс. Эрэлтийн хүчин çүйлс. Зах çээлийн өрсөлдөөний хүчин
çүйлс. Барааны үçүүлэлтийн хүчин çүйлс. Түгээлтийн сувгмйн хүчин çүйлс. Үнийн стратегиуд.
Дээжийг нь хамах стратеги. Нэвтрэх стратеги. Тогтвортой үнийн стратеги. Гулсан унах үнийн
стратеги. Нэвтэрсэн үнийн өсөлтийн стратеги. Давуу үнийн стратеги. Үнэ бүрдэх аргууд. Зардлын
арга. Дуудлагын, туршилтын, параметрийн, үйлдвэрлэлийн арга.
Лекц 12. Т¿гээлтиéн ñуваг áа диñтриáьюц. Барааны түгээлт. Нийлүүлэлт. Барааны борлуулалтын
төрлүүд. Онцгой, сонгомол, эрчимтэй борлуулалт. Логистик. Түгээлтийн суваг. Шууд ба шууд бус
маркетинг. Босоо маркетингийн систем. Корпорацийн, çахиргааны, гэрээний систем. Дистрибьюц ба
түүний хэлбэрүүд. Бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа. Лиçинг, франчайçинг. Жоббер. Брокер.
Худалдааны агент. Факторинг.
Лекц 13. Өрñөлдөөн áа өрñөлдөõ ÷адвар. Өрсөлдөөн. Өрсөлдөгч. Үнийн ба үнийн бус өрсөлдөөн.
Бенчмаркинг. Өрсөлдөөний орчин. Өрсөлдөөний тэмцэл. Өрсөлдөөний байршил. М.Портерийн
өрсөлдөөний матриц. Монопольт, олигополь, цэвэр өрсөлдөөн.
Лекц 14. Маркетингиéн идэвõиж¿¿лэлт. Реклам сурталчилгаа. Паблисити. PR. Хувийн худалдаа.
Шууд маркетинг. Борлуулалтын идэвхижүүлэлт. Ñудалгаа. Ñтратегийн төлөвлөлт. Тактикийн
шийдвэр. Хэвлэмэл сурталчилгаа. Хэвлэл мэдээллийн сурталчилгаа. Олон нийтийн харилцааны
онол. Радио телевиçийн сурталчилгаа. Аудио, компьютержсэн сурталчилгаа. Гаднын сурталчилгаа.
Шуудангийн, үçэсгэлэнгийн, аман сурталчилгаа. Ñурталчилгааны арга хэмжээний үр ашгийн
үнэлгээ.
Лекц 15. Маркетингиéн ñудалгаа. Маркетингиéн ìэдээлэл. Маркетингийн судалгааны үе
шатууд. Тандах, тайлбарлах, бататгах судалгаа. Ñтатистик, экэнометрик, социометр, квалкметр,
бихевиориçм. Маркетингийн судалгааны çорилтууд. Маркетингийн мэдээлэл. Мэдээллийн
соёл.
Анхдагч ба хоёрдогч мэдээлэл. Маркетингийн мэдээллийн эх үүсвэрүүд. Туршилт. Ажиглалт. Ñанал
асуулга. Анкет.
Лекц 16. Маркетингиéн шинжилгээ áа тааìаглал. Ñитуацийн шинжилгээ. Компанийн өөрийн
боломжийн шинжилгээ. Өрсөлдөгчийн боломжийн шинжилгээ. Зах кээлийн коньюнктурын
шинжилгээ ба прогноç. Зах çээлийн багтаамж. Бүтээгдэхүүний чанарын шинжилгээ. Эрсдлийн
үнэлгээний аргууд. Зах çээл дээрх хэрэглэгчийн çан төлөвийн çагварчлал. Зах çээл дээрх
өрсөлдөгчдийн çан төлөвийн шинжилгээ.
4

5. Сэдэв. Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð, çîðèëãî. Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí áàéãóóëàëò
Äàñãàë, äààëãàâàð
Õàðèó/Áîäîëò
1. N áàðààòàé (Òà ººðèéí èë¿¿ ñàéí ìýääýã áàðààã
ñîíãîíî óó) çàõ çýýë äýýð àæèëëàæ áàéãàà
¿éëäâýðëýëèéí, õóäàëäààíû ýñâýë ººð компанийн
(òàíû ººðèéí ñîíãîëòîîð) ìàðêåòèíãèéí çîðèëãûã
òîäîðõîéëæ òóõàéí компанийн îéðûí èðýýä¿éí
тîäîðõîé ìàðêåòèíãèéí çîðèëòóóäûí æàãñààëòûã
ãàðãàíà óó. ̺í çàõ çýýëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëòûã
ºã÷ (ìîíîïîëüò, ºðñºë人íò, õóäàëäàã÷èéí ýñâýë
õóäàëäàí àâàã÷èéí çàõ çýýë) ýíý çàõ çýýë äýýðõ
àæèëëàãààíû õýìæýý (áàðàà ýðãýëòèéí õýìæýý) áà
òóõàéí компанийн çàõ çýýëä ýçëýõ õóâü õýìæýýã
òîäîðõîéëîíî óó.
2. Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðã¿¿äèéí áëîê ñõåìèéí ¿íäñýí
äýýð Òàíû äýâø¿¿ëñýí çîðèëòóóäûí õ¿ðýýíä
òîäîðõîé ¿éëäâýðèéí, õóäàëäààíû ýñâýë ººð ï¿¿ñò
çîðèóëàí (Òàíû ñîíãîëòîîð) áëîê íýã á¿ðò
òîäîðõîé ¿¿ðã¿¿äèéí æàãñààëòûã ãàðãàíà óó. ̺í
ò¿¿í÷ëýí
ï¿¿ñèéí
ìàðêåòèíã
òºðèéí
áàéãóóëëàãóóä áà êîíñüþìåðèçìèéí õºäºë㺺íòýé
ÿìàð õàðèëöààòàé áàéõûã õàðóóë. ßìàð õýëáýðýýð
õóäàëäàã÷èéí
ýðõèéã
õýðýãæ¿¿ëæ
õóäàëäàí
àâàã÷èéí ýðõèéã õàíãàæ áàéíà (òóõàéí ï¿¿ñ), ï¿¿ñ
íü
íèéãýì
çàð÷ìóóäûã
¸ñ
ñóðòàõóóíû
áàðèìòàëæ
áàéãàà
ìàðêåòèíãèéí
ýñýõ,
¿¿íòýé
íýìýãäýë çàðäëóóä õîëáîîòîé þó? Ò¿¿íèéã ÿìàð
àðãààð íºõºæ áàéãàà âý?
Äàñãàë, äààëãàâàð
Õàðèó/Áîäîëò
5

6. Äàñãàë, äààëãàâàð
3. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí àëü íýã òºð뺺ð (ìàòðèöûí,
Õàðèó/Áîäîëò
÷èã ¿¿ðãèéí, õîñîëñîí) òîìîîõîí ýñâýë äóíä
õýìæýýíèé ï¿¿ñèéí ìàðêåòèíãèéí àëáàíû çîõèîí
áàéãóóëàëòûí á¿òöèéã ãàðãàæ èð. Ìàðêåòèíãèéí
àëáàíû íýãæ á¿ðèéí ¿¿ðýã, ò¿¿íèé óäèðäàã÷èéí
¿¿ðãèéã íýðëýíý ¿¿ (Òàíû ñîíãîñîí òºðºë,
ï¿¿ñèéí õýìæýý, çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðèíû
¿¿äíýýñ).
Ï¿¿ñèéí
ìàðêåòèíãèéí
á¿òöèéí
íýãæ¿¿äèéã
ñõåìèéã
çóðæ
òîäîòãîæ
ºãºí
òýäãýýðèéí õàðèëöàà áà ìýäýýëëèéí óðñãàëûã
õàðóóëíà óó.
Äàñãàë, äààëãàâàð
Õàðèó/Áîäîëò
Òåñò 1.
1. Ìàðêåòèíãèéí àëü òîäîðõîéëîëò íü çºâ áý?
à) ¿éëäâýðëýë áà õóäàëäààíû òºðèéí óäèðäëàãà
б) компанийн санхүүгийн ба эдийн çасгийн боломж
â) õýðýãöýýã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí ¿éë àæèëëàãàà
2. Êîíñüþìåðèçì ãýæ þó âý?
à) õýðýãëýã÷äèéí ýðõèéã õàìãààëñàí íèéãìèéí õºäºë㺺í
á) áàðààíû ÷àíàðò õÿíàëò òàâèõ òºðèéí áàéãóóëëàãóóä
â) õýðýãëýã÷äèéí íýãäýë
3. Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýãò аль нь õаìаараõ вэ?
à) èíôëÿöòàé òýìöýõ
á) õ¿í àì ç¿éí áîäëîãûг áîëîâñðóóëàõ
â) ðåêëàì сурталчилгаа
4. Ìàðêåòèíãèéí êîíöåïöèéí ìºí ÷àíàð þóíä îðøäîã âý?
à) ¿éëäâýðëýëèéí õýðýãöýý áà øààðäëàãûã áàðèìæààëàõàä
á) òºðèéí áàéãóóëëàãóóäûí øèéäâýðèéã áàðèæààëàõàä
â) õýðýãëýã÷èéí õýðýãöýý áóþó çàõ çýýëèéí øààðäëàãûã áàðèìæààëàõàä
5. Ìàðêåòèíãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ìàòðèöûí çàð÷èì ãýäýã íü:
à) ìàòåìàòèêèéí ìàòðèöûã àøèãëàõàä îðøäîã
á) ìàðêåòèíãèéí íýãæ¿¿äèéã øèíæ ÷àíàðààð íü áàéãóóëàõàä îðøäîã
â) ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãèéí ìàòðèöóóäûã àøèãëàõàä îðøäîã
6.¯éëäâýðëýëèéí ìàðêåòèíãèéí ãîë çîðèëãî þó âý?
à) ¿éëäâýðëýë-øèíý÷ëýëòèéí õºòºëáºðèéã ¿íäýñëýõ áà çàõ çýýëèéí áàãòààìæèéã òîîöîîëîí øèíý
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áîëîâñðóóëàõ
á) øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèé òåõíîëîãèéí òºñëèéã á¿òýýõ
â) компанèéí àãóóëàõ äàõü áàðààíû á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õàíãàõ
7. Áèçíåñ äýõ ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðãèéã òà þóíä õàðæ áàéíà âý?
à) ìàðêåòèíã õàðèóöñàí äýä åðºíõèéëºã÷èéí àëáàí òóøààëä
á) çàõ çýýëèéí õàðèëöààã ýìõ çàìáðààòàé áîëãîõ, çàõ çýýëèéí çîõèîí áàéãóóëàëòã¿é áàéäëûí
түвшинг бууруулах, түүнийг “нээлттэй” байх ба урьчилан харахыг хангахад
â) õóäàëäààã ¿éëäâýðëýëèéí ñîíèðõîëä îðóóëàõàä
8. Ìèêðî ìàðêåòèíã ãýæ þó âý?
à) æèæèã áèçíåñ äýõ ìàðêåòèíã
6

7. á) ìàðêåòèíãèéí àëáàíû òóñãàé íýãæ
â) òóñãàéëñàí компанèéí ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà
9. Ìàðêåòèíã äàõü òºðèéí ¿¿ðýã þóíä îðøäîã âý?
à) òºðèéí áàéãóóëëàãóóä áàéäàãò
á) ýäèéí çàñãèéí òºâëºðñºí òºëºâëºëòºíä
â) çàõ çýýëèéí õàðèëöààã ýìõ çàìáðààòàé áîëãîäîã áà çîõèöóóëäàã õóóëèóäûã ãàðãàõàä, õóäàëäàã÷ áà
õóäàëäàí àâàã÷äûí ýðõèéã áàòàëãààæóóëàõàä
10. Ìàðêåòèíãèéí коìпани ãýæ þó áàéõ âý?
à) ÿìàð ÷ áàéãóóëëàãàä çîðèóëàí ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà ãýõ ìýòèéã òîõèðîëöîîíû ¿íäñýí äýýð
ã¿éöýòãýäýã компани
á) ìàðêåòèíãèéí çàð÷ìóóä äýýð ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã компани
в) өөрийн бүтцэд маркетингийн албатай байдаг компани
Сэдэв: Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë
Бодлого, даñгал
1. Жилд 3 сая нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай дунд үйлдвэр, 500 мянган нэгж
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадалтай жижиг үйлдвэр аль гаçар çүйн сенментийг сонгох вэ?
Çаõ çээлиéн ñегìент÷лэлиéн ¿ç¿¿лэлт¿¿д
Ñåãìåíò
Өрсөлдөгчдийн
çах çээлд эçлэх
хувийн жин, %
90
80
40
50
Зах çээлийн
Өрсөлдөгчдийн
багтаамж, мян. нэгж
тоо
1
2
3
4
8500
6000
4500
1000
5
6
2
1
Ашгийн дундаж
норм (çардалд
%-р)
50
48
55
42
Нэгжийн
үнэ, мян. төг
100
95
98
80
2. Компани нь бугуйн цаг үйлдвэрлэхээр төлөвлөж байгаа. Зах çээлийн сенментчлэл явуулахын тулд
тус бүр нь хоёр хяçгаартай дөрвөн шинжийг ашигласан: нас (хүүхэд, том хүн), хүйс (эрэгтэй,
эмэгтэй), орлого (өндөр, бага), ажил, хөдөлмөрийн төрөл (оюуны, биеийн).
Нэг их ялгаагүй бүлгүүд хоорондын хяçгаарыг нийлүүлэхээр тооцоолон сегментийн тоог
тодорхойлох.
3. Дараах хүснэгтийн өгөгдлүүдийг ашиглан борлуулалтын хэмжээ хамгийн их байх шалгуурыг
баримтлан аль нэг сегментийг сонгож авна уу.
Çаõ çээлиéн ñегìент¿¿диéн туõаé ìэдээлэл
Ñåãìåíò
Ñегментийн үçүүлэлтүүд
1
1300
1
1
1/30
Зах çээлийн хувийн жин
1800
3
Хэрэглээний эрчим (нэг хэрэглэгчийн)
3
1000
Хэмжээ, мян. нэгж
2
1/20
1/10
Жич: Хүлээгдэж буй борлуулалтын хэмжээг дараах томъёогоор тооцно:
çах çээлийн хэмжээ * хэрэглээний эрчим * çах çээлийн хувийн жин.
7

8. Òåñò 2.
1. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíò÷ëýë ãýæ þó âý?
à) ¿éëäâýðëýëèéí õ¿ðýýíèé áàéãóóëëàãóóäûã òýäãýýðèéí õýìæýýãýýð íü á¿ëýãëýõ
b) îëîí óëñûí çàõ çýýë äýýðýýñ õèéõ õóäàëäàí àâàëòàä íü êâîò òîãòîîõ
c) õ¿í àì ç¿é, ãàçàð ç¿é, çàí òºëºâèéí çàð÷ìààð íü õýðýãëýã÷äèéã íýã èæèë á¿ëýãò õóâààõ
2. Çàõ çýýëèéí øàë ãýæ þó áàéäàã âý?
à) æèæèã áàéãóóëëàãàä òààòàé ºðñºë人íèé íºõöºëòýé çàõ çýýëèéí áàãà õýñýã
b) õîòûí õºäºº àæ àõóéí çàõ çýýë äýýðõ áàéð
c) òóðøèëòûí ìàðêåòèíã ÿâóóëæ áàéãàà çàõ çýýëèéí õýñýã
3. Çàõ çýýëèéí ñåãìåíòèéí íýã èæèë áàéäàë íü þóãààðàà èëýðäýã âý?
à) ýðýëòèéí îãöîì õýëáýëçýë áàéäàãã¿é
b) á¿ñ íóòãààð õóäàëäààíû áàéãóóëëàãóóä æèãä õóâààðèëàãäñàí
c) ñàíàë áîëãîæ áóé áàðààíä ýñâýë ìàðêåòèíãèéí àðãà õýìæýýíä èæèë õàðèó ºãäºã
4. Çàõ çýýëèéí ñåãìåí÷ëýëèéí ¿ð ºãººæòýé áàéõ íºõöëèéã íýðëýíý ¿¿:
à) áàéãóóëëàãûí õýìæýý
b) ñåãìåíòèéí õýìæèãäýõ áàéäàë, ò¿¿íèé õ¿ðòýýìæòýé áà àøèãòàé áàéäàë
c) á¿ëýãëýëòèéí ñòàòèñòèê àðãóóäûã õýðýãëýõ
5. Æèæèã ¿éëäâýð íü õýðõýí çàõ çýýëèéí øàëûã áàéëäàí äàãóóëàõ âý?
à) îíöãîé áàðààòàé ýñâýë îíöãîé õýëáýðèéí õóäàëäààíû ¿éë÷èëãýýòýéãýýð ãàðàõ
b)òºëºâëºãººíèé áàéãóóëëàãàä çàõèàëãà ºãºõ
c) ºðñºëäºã÷èéí áàðààòàé èæèë áàðààã ãàðãàõ
6. Ìàðêåòèíãèéí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí ãýæ þó âý?
à) ï¿¿ñèéí ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà áà ò¿¿íèé ¿ð ä¿íä íºëºº ¿ç¿¿ëäýã õ¿÷ áà õ¿÷èí ç¿éëñèéí
íýãäýë
b) çàõäóó áàéðëàëòàé ï¿¿ñèéí õóäàëäàà áîðëóóëàëòûí ñ¿ëæýý
c) ñîíãîñîí á¿ëýãòýé õîëáîãäîõ õàðèëöààíû ñèñòåì
7. Ìàðêåòèíãèéí ìèêðî îð÷èí ãýäýã íü:
а) компанийн хÿíàëòàíä áàéäàã õ¿÷ áà õ¿÷èí ç¿éëñ;
b) компанитай холбоотой жижиг үйлдвэрүүд
c) жижиг компанийн хүрээлэн буй орчин
8. Ìàðêåòèíãèéí ìàêðî îð÷èí ãýäýã íü:
а) том компанийн хүрээлэн буй орчин
b) компанийн хяналтанд ордоггүй хүч ба хүчин çүйлс
c) òîìîîõîí áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä áà ºðñºëäºã÷èä
9. Ìàðêåòèíãèéí àëäàà þóãààð èëýðäýã âý?
а) компанид маркетингийн алба байдаггүйгээр
b) ìàðêåòèíãèéã çºâõºí áîãèíî õóãàöààíû àøèãò áàðèìæààëñíààð
c) ï¿¿ñýýñ ãàçàð íóòãèéí õóâüä àëñëàëòàé áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èéã ñîíãîñíîîð
10. Õýðýãëýã÷äèéí íàñíû á¿òýö íü äàðààõàä õàìààðàíà:
а) компанийн микро орчинд
b) компанийн макро орчинд
c) компанийн хүрээлэн буй орчинд ерөөс хамаарахгүй
8

9. Сэдэв: Маркетингиéн ñтратеги áа төлөвлөгөө áоловñруулалт
Äàñãàë, äààëãàâàð
1. Çàõ çýýë äýýð ãóðâàí òîì компани áàéíà:
Õàðèó/Áîäîëò
“À” компани íýã ë áàðààíä ìýðãýøñýí. ªðñºëäºã÷èä áàéõã¿é.
Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ íü åðºíõèé人 ï¿¿ñèéí ¿éëäâýðëýë
áîðëóóëàëòûí áîëîìæèä òîõèðñîí. Àøèã íü òîãòâîòîé áà
õàíãàëòòàé.
“” компани õî¸ð çàõ çýýë äýý𠺺𠺺ð áàðààòàé àæèëëàäàã.
ªðñºë人í áàãàâòàð. Çàõ çýýëä ýçëýõ õóâü õýìæýýãýý öààøèä
ºðãºæ¿¿ëýõ
èðýýä¿é
áàéõã¿é.
Çàõèàëãûí
ä¿¿ðãýëòòýé.
Àøãèéí
ºñºëòèéí
ä¿íä
õýìæýý
èõýýõýí
2/3
õºðºíãº
îðóóëàëòûí íººö áèé áîëñîí.
“Ñ” компани íàéìàí ñåãìåíòýä ººð ººð áàðààòàé àæèëëàäàã.
Òýäãýýðèéí äºðºâò íü ºðñºë人íèé õ¿÷òýé òýìöýë ÿâàãäàæ
áàéãà. Àøèã íü àæëûã öààøèä ºðãºæ¿¿ëýõýä õàíãàëòã¿é
áàéãàà. ĺðâºí ñåãìåíò íü àøèã ºã÷ áàéãàà, áóñàä äºðºâ íü
àëäàãäàëòàé. Ï¿¿ñ íýã á¿ðèéí äèâåðñèôèêàöûí ò¿âøèíä
¿íýëãýý õèé. Ï¿¿ñ íýã á¿ðò ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ òàëààð
ººðèéí ñàíàëàà ãàðãàíà óó.
2. Ãóðâàí компаниèéí çàõ çýýëèéí íºõöºë áàéäàë áà ººðèéíõ
íü áîëîìæóóäûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ñóäàëæ ¿çýõýä äàðààõ ¿ð
ä¿íòýé áàéâ: компани 1 õàíãàëòã¿é (ñóë) áîëîìæòîé,
èðýýä¿éã¿é çàõ çýýë äýýð àæèëëàæ áàéãàà. Компани 2
õàíãàëòòàé (õ¿÷òýé) áîëîìæòîé. Ãýõäýý èðýýä¿éã¿é çàõ çýýë
äýýð àæèëëàæ áàéãàà. Компани 3 ñàéí áîëîìæòîé áà ºñºæ áóé
èðýýä¿éòýé
ºãºãäë¿¿äèéí
çàõ
çýýë
¿íäñýí
äýýð
äýýð
àæèëëàæ
áàéãàà.
ñòðàòåãèéí
Ýäãýýð
ìàòðèöûí
òóñëàìæòàéãààð çàõ çýýë äýýð компаниудын ýçëýæ áóé áàéðûã
õàðóóëæ òýäãýýðèéí ýðñäýëä ¿íýëãýý ºã÷ компани íýã á¿ðò
õîëáîãäîõ çàõ çýýëèéí òºëºâ áàéäëûí çºâºë㺺㠺ãíº ¿¿.
Äàñãàë, äààëãàâàð
Õàðèó/Áîäîëò
3. Хугацааны 6-р үеийн барааны борлуулалтын цэвэр ашиг ба ашигт ажиллагааны төлөвлөгөөг
боловсруулна уу. Ингэхийн тулд дараах өгөдлүүдийг ашиглах:
Үе (t)
Бараа эргэлт
1
2
3
4
5
100
118
142
160
185
Тогтмол çардал
4
6
7
11
12
а) бараа эргэлтийн прогноç ба эргэцийн тогтмол çардлыг тооцох (трендийн шугаман çагварын
9

10. экстраполяцийн аргаар y=a+bt). Үндсэн өгөдлүүдийг хүснэгтээр сая төгрөгөөр харуулсан.
б) Эргэлтийн хувьсах çардал нь дунджаар бараа эргэлтийн 7% байна;
в) нэмэгдэл (нийт орлого) – бараа эргэлтийн 25%;
г) татвар ба бусад төлбөр – нийт ашгийн дүнгийн 40%.
Жич: Зорилтот ашгийг тооцохдоо дараах томъёог ашиглах:
Нийт ашиг=нийт орлого - çардал; цэвэр ашиг=нийт ашиг - татвар ба бусад төлбөр.
Òåñò 3.
1. Ñòðàòåãèéí ìàðêåòèíã ãýäýã íü:
à) áàéãóóëëàãûí ä¿ðýì
á) ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãààíû òºëâºëºãºº áà õºòºëáºð
â) õ¿÷í¿¿äèéã áàéðøóóëñàí áà õàðüöóóëñíààñ ¿¿ññýí ñóóðü øèéäâýð áà çàð÷ìóóäûí èæ á¿ðäýë
2. Коìпаниéн эр÷иìтэé өñөлтиéн ñтратеги нь:
à) øèíý÷ëýëòèéí áîäëîãî áà áîðëóóëàëò õóäàëäààíû àðãà áàðèëóóäûã áîëîâñðîíãóé áîëãîñíîîð çàõ
çýýë äýõ áàéðøèëàà ºðãºòãºõºä îðøäîã.
б) компанийн үйл ажиллагааг нарийн мэргэшүүлэхэд оршдог.
â) çîðèëãûí ìîäûã áàéãóóëàõàä îðøäîã.
3. Коìпаниéн интеграц өñөлтиéн ñтратеги нь:
à) áàðààíû áîðëóóëàëòûí õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõýä îðøäîã.
á) ¿éëäâýðëýëä çºâõºí íýã á¿òýýãäýõ¿¿í äàâàìãàéëàõààñ òàòãàëçàõàä îðøäîã
â) áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä, çóó÷ëàã÷èä, ºðñºëäºã÷äºä 纺ëºí ýñâýë õàòóó õÿíàëò òîãòîîõîä îðøäîã.
4. Диверñиôикациéн ñтратеги нь:
а) барааны цогцууд эсвэл түгээлтийн хэлбэрүүдийг өргөтгөхөд оршдог.
á) äàâøèëòàò ìàðêåòèíãèéí àðãà áàðèëóóäûã àøèãëàõàä îðøäîã.
â) çàõ çýýë äýýð øèíý áàéðøëûã ýçýëæ àâàõàä îðøäîã.
5. Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë (marketing-mix) ãýäýã íü:
à) ñòðàòåãèéí øèéäâýð¿¿äèéã ¿íäýñëýõèéí òóëä ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãààã àøèãëàõ
á) ¿éëäâýðëýã÷ áà çóó÷ëàã÷èéí ìàðêåòèíãèéí õ¿÷èí ÷àðìàéëòûã íýãòãýõ
в) компанийн давуу талтай байгаа чиглэлд маркетингийн хэрэгслэлүүдийг хослуулах ба тэдгээрийг
òºâëºð¿¿ëýõ.
6. Синõроìаркетингиéн ñтратегиéн çорилго нь дарааõ áаéна:
а) эрэлт/нийлүүлэлтийн мөчлөгийн хэлбэлçлийг тэнцвэржүүлэхэд;
б) хүргэлт ба жижиглэнгийн худалдааны хугацааг тохируулахад;
в) барааны эргэлтийн хугацааг судлахад.
7. Стратегиéн ìатриц гэж юу вэ?
а) математикийн матрицын аргыг ашиглах;
б) çах çээл дээрх компанийн байршлын орон çайн график çагвар;
в) эрэлт ба нийлүүлэлтийн график çагвар.
8. Боñтоны ìатрицын яìар áаéршил давшилтын ñтратегид тоõироõ вэ?
а) "саалийн үнээ"; б) "нохой"; в) "од".
9. Боñтоны ìатрицын яìар áаéршил уõралтын ñтратегид тоõироõ вэ?
а) "од";
б) "нохой"; в) "хэцүү хүүхэд".
10. Маркетингиéн контроллингиéн ìөн ÷анар юунд оршдог вэ?
а) төлөвлөгөөний хяналтын тоог тооцох;
б) төлөвөлөгөөний биелэлтийг шинжлэх, çах çээлийн нөхцөл өөрчлөгдсөнтэй уялдуулан төлөвлөгөөг
çасварлах, мөн түүнчлэн аудитын шалгалтыг çохион байгуулах;
в) маркетингийн албаны хяналтыг çохион байгуулах.
10

11. Сэдэв: Коìпанèéí ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî
Äàñãàë, äààëãàâàð
1. Барааг боловсруулах ба çах çээлд гаргахтай
Õàðèó/Áîäîëò
холбоотой арга хэмжээг санал болгох; арван
баллын
хэмжээсийн
аргаар
барааны
тусламжтай
чанарыг
сонголтоор). Жич:
экспертийн
үнэлэх
(өөрийн
Худалдан авах шийдвэр
гаргахад тухайн шинжийн үçүүлэлтэд торирох
рангийг барааны шинж нэг бүрт экспертийн
аргаар олгох; рангийн нийлбэр нь нэгтэй тэнцүү
байх ёстой.
2. Дараах шалгууруудыг үндэслэн арван баллын
хэмжээсийн
тусламжтай
барааны
(өөрийн
сонголтоор) хэрэглээний таашаалыг үнэлэх:
а) çориулалт ба барааны ашигт байдлын түвшин;
б) бүтээгдэхүүнийг хийсэн материалын чанар
(бодит бүтээгдэхүүн, орлуулагч г.м.);
в) бүтээгдэхүүний диçайн;
г) моод, нэр хүнд;
д) ашиглах, арчлах ба хадгалахад хялбар байдал;
е) барааны чанарт үнэ тохирч байгаа, боломжит
үнэ.
3.
NEXT
худалдааг
электроникс
çохион
дэлгүүрт
байгуулсан.
үçэсгэлэн
Телевиçорын
дэлгэц дээр çургаа шууд харж болдог çургийн
аппаратыг санал болгосон байна. Мөн олон
төрлийн бусад çургийн аппаратууд, дагалдах
хэрэгслэлүүдийн
хамт
худалдаалж
байсан.
Дэлгүүрээс çургийн аппарат худалдаж авсан чекээ
үçүүлээд
25%
хөнгөлөлттэй
çураг
угаалгах
боломжийг олгосон байна. Ñургуулийн бага
ангийн хүүхдүүдэд çориулсан үнэ багатай çургийн
аппаратыг
мөн
худалдсан.
Ямар
бараа
нь
манлайлагч бараанд, ямар бараа нь çүтгүүр
бараанд,
дэмжих
бараанд,
дуудах
бараанд
хамаарахыг нэрлэнэ үү.
Äàñãàë, äààëãàâàð
Õàðèó/Áîäîëò
11

12. Òåñò 4.
1. Барааны тодорõоéлолтыг өг:
à) хангалуун амьдрах нөрцлийг бүрдүүлж буй çүйл;
á) ашигтай ба худалдахад çориулагдсан бүтээгдэхүүн эсвэл үйлдэл;
â) өөрийн гэрийн аж ахуйл хэрэглэсэн өөрийн үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүн.
2. Барааны ìарк гэж юу вэ?
à) шуудангийн тэмдэг;
á) мөнгөн тэмдэгт;
â) барааг таних хэрэгсэл.
3. Логотип гэж юу вэ?
à) дэлгүүрийн лангуунд байгаа барааны төрөл;
á) уншиж болох барааны маркийн элемент.
в) барааны үнэ
4. Бараа á¿тээõэд дарааõ õаìаарна:
à) барааны технологийн төслийг бүтээх;
á) технологийн, эдийн çасгийн ба маркетингийн үйлдлүүдийг нэгтгэж буй барааг үйлдвэрлэх
шийдвэр гаргах;
â) барааны чанарын хяналтын байгууллагын үйл ажиллагаа.
5. Барааны нэгж гэж юу вэ?
à) барааг худалдан авахад барааны чек дээрх тооцох арга;
á) барааны үнэ;
â) барааны бүхий л шинж чанарыг агуулсан хэмжигдэхүүн.
6. Áàðààíûí íэр төрөл гэж юу вэ?
à) төрөл, дэд төрөл, ялитнүй хэрэглээний шинжээрээ өөр хооронднн ялгаатай барааны төрлүүд;
á) дэлгүүрт өлгөсөн барааны жагсаалт;
â) төрөл бүрийн дэлгүүрүүдийн жагсаалт.
7. Барааны ÷анрыг õэрõэн оéлгоõ вэ?
à) үйлдвэрлэгчийн тогтоож өгсөн барааны шинж чанар;
á) хэрэгцээг хангах чадварыг бараанд өгч буй шинж чанар ба үçүүлэлтийн нэгдэл;
â) барааны бэлэг тэмдэг.
8. Барааны өрñөлдөõ ÷адварыг юугаар илэрõиéлдэг вэ?
à) бага үнэ;
á) гоё сав баглаа;
â) өрсөлдөөнт çөх çээл дээр худалдагдсан байх чадвар.
9. Үéл÷илгээ áараа áолоõ нь юу áаéõ вэ?
à) ñåðâèñ;
á) мөнгөөр солилцдог ашигтай үйлдэл;
â) мөнгөөр солилцдог бүтээгдэхүүн.
10. Б¿тээгдэõ¿¿ниé ìатериаллаг áуñ õэлáэрт юу õаìаардаг вэ?
à) оюуны бүтээгдэхүүн (санаа, ïàòåíò, ëèöåíç г.м.);
á) çасварын ажлууд;
â) эмчилгээ.
12

13. Сэдэв: Коìпанèéí ìàðêåòèíãèéí áàðààíû áîäëîãî (¿ðãýëæëýë)
Бодлого, даñгал
1. Дараах шалгууруудыг ашиглан барааны шинэлэг байдлын түвшинг ангилах (өөрийн сонголтоор):
à) бараа нь цоо шинэ хэрэгцээг хангаж байгаа, шинжлэх ухаан техникийн дэвшлийн үр дүн болсон
(ïèîíåð бараа);
á) бараанд шинэ функц бий болсон (боловсронгуй);
â) барааны шинж ялимгүй өөрчлөгдсөн ба çөвхөн гаднах төрх нь өөрчлөгдсөн (ìîäèôèêàöè);
ã) çөвхөн тухайн çах çээлд бараа шинэ байна (çах çээлийн шинэлэг бараа);
ä) çөвхөн сав баглаа боодол өөрчлөгдсөн (êîñìåòèкийн шинэчлэлт).
2. Дараах өгөгдлүүдийг ашиглан суурь, гинжин холбоотой ба дундаж өсөлтийн хуодцыг тооцоолох.
Мөн үнийн өөрчлөлтөд үçүүлж буй эрэлтийн (борлуулалтын) өгч буй хариуг илэрхийлсэн графикийн
ба регрессийн çагваруудыг бүрдүүлэх. Эрэлтийн мэдрэмжийг тооцоолох.
Үеүүд
1
2
3
4
5
Хүн амын нэг хүнээр тооцсон барааны борлуулалт Q,
нэгжээр
250
230 160 150 100
Үнэ, мян. төг./ нэгж
11
10
12
13
14
Регрессийн çагварыг дараах хамаарлаар илэрхийлдэг: Y = f(x),
1 x
Мэдрэмжийн коэффициент: - Е = Y  ,
y
энд Y - эрэлт (хүн амын нэг хүнээр тооцсон барааны борлуулалт); х - үнэ; x è y - тэдгээрийн сарын
дундаж үçүүлэлт; Y' - ôóíêцийн нэгдүгээр уламжлал (шугаман тэгшитгэлд регрессийн коэффициент
b-тэй тэнцүү).
Дараах схемийг ашиглан барааны амьдралын мөчлөг нэг бүрээр маркетингийн арга хэмжээний
хөтөлбөрийг боловсруулах:
Барааны амьдралын мөчлөг (үеүүд
Ìàðêåòèíãийн арга хэмжээ
Эрэлтийн
Барааг çах Борлуулалтын
тогтвортой
çээлд гаргах
өсөлт
байдал
13
Эрэлтийн
уналт

14. Òåñò 5.
1. Хувиéн õэрэглээниé тодорõоéлолтыг ñонгоно уу:
а) амьдралыг хангалуун байлгах, амьдралын тодорхой түвшин ба хэв маягийг хангахад шаардлагатай
баялагын нэгдэл;
б) хүмүүсийн хэрэглэсэн амьдралын баялагын нэгдэл;
в) худалдаалахад çориулагдсан хэрэглээний барааны хэмжээ.
2. Хэрэглээниé нэг тодорõоéлолтыг ñонгоно уу:
а) хэрэглэгчдэд худалдсан барааны хэмжээ;
б) өөрийн хэрэгцээг хангахад çориулагдсан бүтээгдэхүүн, үййлчилгээг ашиглах;
в) барааг худалддан авахад хэрэглэгчдийн çарцуулсан мөнгөн хөрөнгийн дүн.
3. Эрэлтиéн нэг тодорõоéлолтыг ñонгоно уу:
а) эрэлт гэдэг нь амьдралын баялагын нэгдэл юм;
б) эрэлт гэдэг нь хэрэглэгчдэд бараа худалдаалахыг хэлнэ;
в) эрэлт гэдэг нь çах çээл дээр мөнгөөр иллэрхийлэгдсэн хэрэгцээ юм.
4. Эрэлтиéн ìэдрэìж гэж юу вэ?
а) динамикаарх эрэлтийн өөрчлөлт;
б) ямарваа нэгэн хүчин çүйлийн өөрчлөлтөд үçүүлэх хэрэглэгчдийн хариу үйлдэл;
в) барааг çээлээр худалдан авах.
5. Коìпаниéн áарааны áодлого гэж юу вэ?
а) шинэ барааг бүтээх ба çах çээлд гаргахтай холбоотой шийдвэрийн иж бүрдэл;
б) компанийн боловсруулсан маркетингийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө;
в) үйлдвэрлэсэн барааг худалдаалахад чиглэгдсэн үйл ажиллагаа.
6. Барааг áоловñронгуé áолгоõ нь юуг илэрõиéлдэг вэ?
а) цоо шинэ бараа үйлдвэрлэх;
б) барааны диçайныг боловсруулах;
в) өнөөгийн барааг шинэчлэх процесс.
7. Шинэ áараа á¿тээõ гэдэг нь юуг илэрõиéлдэг вэ?
а) барааг бүтээхтэй холбоотой технологийн үйл ажиллагааны мөчлөг;
б) шинэ барааны санааг сонгох;
в) шинэ барааг бүтээх ба çах çээлд гаргах çорилготой технологийн, эдийн çасгийн ба маркетингийн
үйл ажиллагааг агуулсан иж бүрэн процесс.
8. Барааны аìьдралын ìө÷лөг гэж юу вэ?
а) барааны эргэлт;
б) барааны хүчинтэй байх хугацаа;
в) бараа çах çээлд нэвтрэхээс барааг çах çээлээс гарах хүртэлх хугацаа.
9. Өндөр ¿нэтэé áарааг õудалдан аваõын тулд ìөнгө õуриìтлуулж áуé áолоìжит õудалдан
аваг÷иéн эрэлтиéг õэрõэн нэрлэдэг вэ?
а) бүрэлдэж буй эрэлт;
б) хойшлуулсан эрэлт;
в) бодлогогүй эрэлт.
10. Барааны ¿ниéг áууруулñнаар коìпани яìар çорилгыг ìөрдөж áаéгаа вэ?
а) эрэлтийг идэвхжүүлэх;
б) кассын тооцоог хялбарчлах;
в) худалан авагчдад тааладагах.
14

15. Сэдэв: Ìàðêåòèíãèéí ¿íý á¿ðäýëò
Бодлого, даñгал
1. Үнэ бүрдэлтийн çардлын аргыг уламжлан хэрэглэж ТҮЦ-ний эçэн çардлаасаа 20% ашиг олдог. А
барааг нэгжийг нь 2000 төгрөгөөр, Б барааг кг-г нь 20000 төгрөгөөр худалдан авдаг. А барааг 2000
ширхэгийг, Б барааг 100 кг-г авдаг байна. Тээврийн çардал 2 сая төгрөг, байрны түрээсийн çардал
өдөрт 100 мянган төгрөг, худалдагчийн цалин 7 хоногт 300 мянган төгрөг. Бараагаа нэг долоо
хоногт борлуулна гэж үçсэн. Барааны худалдаалах үнийг олох шаардлагатай.
2. Компанийн үйлдвэрлэлийн боломж 100 мянган нэгж бүтээгдэхүүн. Бүтээгдэхүүний өөрийн өртөг
10000 төгрөг болсон. Ашигт ажиллагааны дээд түвшин 25%. 100 мянган хэрэглэгчдээс судалгаа
авч үçэхэд тэдгээрийн 20% нь барааны чанарыг баримжаалдаг ба 10 нэгжийг дээд үнээр нь
худалдан авна, харин хэрэглэгчдийн 50% нь 12000 төгрөгөөр 5 нэгжийг , мөн хэрэглэгчдийн 30%
нь 11000 төгрөгөөс илүүгүй бол 2 нэгжийг худалдан авахад бэлэн байгаа байна. Хамгийн их ашиг
олно гэж үçээд барааны үнийг тогтоох.
3. Техникийн хувьд нилээд нарийн Х бараанд өрсөлдөх чадвартай үнэ тотоох шаардлагатай байгаа.
Үндсэн өрсөлдөгч ижил төстэй барааг нэгжийг нь 2 сая төгрөгөөр амжилттай худалдаалж байгаа.
Шинжээчдийн бүлэг эдгээр барааны үндсэн шинж чанарт харьцуулсан туршилт тестийг явуулсан
ба хамгийн чухал шинж чанарыг нь нэг гэж үçээд хэрэглээний ач холбогдолоор нь эрэмбэлсэн
байна:
Шинж чанар
à
b
ñ
d
Ач холбогдлын эрэмбэ
1
2
3
4
Õ
4
2
4
4
Y
4
4
3
5
Барааны баллын
үнэлгээ
15

16. Òåñò 6.
1. Çаõ çээлиéн коньюнктурын çаалт áолоõын õувьд ¿нэ яìар ¿¿ргиéг г¿éцэтгэдэг вэ?
à) өрсөлдөөнт тэмцлийн багаж;
á) çах çээлийн үр ашигтай удирдах хэрэгсэл;
â) эрэлт ба нийлүүлэлтийн харьцааны үçүүлэлтүүд.
2. Эцñиéн õэрэглэг÷ид õувцаñыг яìар ¿нээр õудалддаг вэ?
à) дуудлага худалдааны;
á) биржийн;
â) жижиглэнгийн.
3. Хэрэв õудалдан аваг÷ áарааны ñонголт õиéõдээ гол анõаарлаа ¿нэд õандуулдаг áол т¿¿ниéг
аль категорид õаìруулж áолоõ вэ?
à) хэмнэлттэй худалдан авагчид;
á) дасан çохицсон худалдан авагчид;
â) хувийн çахиалнын худалдан авагчид.
4. Жижиглэнгиéн ¿нэ яìар элеìент¿¿дээñ á¿рддэг вэ?
à) өртөг, бөөний ба жижиглэнгийн нэмэгдэл;
á) барааэргэлт ба барааны эргэцийн хугацаа;
â) бэлтгэн нийлүүлэгч ба дистрибьюторын ашиг.
5. Барааны аìьдралын ìө÷лөгиéн уналтын ¿ед яìар ¿ниéг тогтоодог вэ?
à) өндөр;
á) тогтвортой;
â) бага.
6. “Нэвтрэõ ¿ниéн” ñтратегиéг áариìтлаõ ¿ндэñ нь юу áаéдаг вэ?
à) үнийг өндөр тогтоох;
á) үнийг доогуур тогтоох;
â) барааг боловсронгуй болгох.
7. “Тогтвортоé ¿ниéн” ñтратеги яìар õудалдан аваг÷дыг áариìжаалдаг вэ?
à) бага орлоготой худалдан авагчид;
á) хувиараа çахиалагчид, áàéíãûí õóäàëäàí àâàã÷èä;
â) орлого ихтэй үйлчлүүлэгчид.
8. “Өрìиéг нь õаìаõ” ñтратегиéн áолоìжит аюул юунд оршдог вэ?
à) эргэцийн өндөр çардал;
á) өндөр үнээр өрсөлдөгчдийг татах;
â) үйлдвэрлэлийн нөхцөл.
9. Яìар нөõцөлд параìетриéн ¿нэ á¿рдэлт онцлог áаéдаг вэ?
à) техникийн хувьд нарийн бараа;
á) иж бүрдэл бүтээгдэхүүний хувьд;
â) чанарын олон шинжтэй барааны хувьд.
10. Çаõ çээлиéн ¿нэá¿рдэлтиéн процеññиéн ¿ндñэн áариìжаа юу áаéдаг вэ?
à) эрэлт ба нийлүүлэлтийн харьцаа;
á) өрсөлдөгчдийн үнэ;
â) үйлдвэрлэл ба эргэцийн çардал.
16

17. Сэдэв: Т¿гээлтиéн ñуваг áà äèñòðèáüþö
Бодлого, даñгал
1. Ашигт ажиллагааны (çардал өгөөж) шалгуурыг ашиглан түгээлтийн суваг сонгох талаар шийдвэр
гаргах,тооцоог сая төгрөгөөр:
Тэг т¿вшинт ñуваг – өөрийн жижглэнгийн худалдааны сүлжээг ашиглахтай холбоотой гарсан
çардлууд – 150, эргэлтийн çардал (бөөний ба жижиглэнгийн худалдаа) - 100; барааны борлуулалтаас
олсон ашиг - 500;
Нэг т¿вшинт ñуваг (жижиглэнгиéн õудалдаатаé шууд õолáоотоé) - эргэлтийн çардал (бөөний
худалдаа, òээвэр) - 60; ашиг - 300;
Хоёр т¿вшинт ñуваг (¿éлдвэрлэг÷ áараагаа áөөниé çуу÷лаг÷ид õуддалддаг) - эргэлтийн çардал
(борлуулалтын) - 40; ашиг - 120.
2. Үйлдвэрийн гаçар нь томоохон бөөний худалдааны компанид ба жоббер компанид
(äèñòðèáüþòîðт) бараагаа худалдсан. Тэдгээр нь өөрийн ээлжинд бараагаа 12 жижиглэнгийн
компанид худалдсан. Ñувгийн төоөд ба сувгийн урт ба өргөнийг нэрлэнэ үү.
3. Үйлдвэрийн гаçар нь техникийн хувьд нарийн шинэ барааг үйлдвэрлэж байгаа ба тээврийн
çардалд 500 сая орчим төгрөг шаардагддаг байна. Мөн өдөр тутмын хэрэглээний тээвэрлэхэд
хялбар бараанд 80 сая төгрөгийн çардал гаргадаг байна. Доор дурдсан гурван компаниас çуучлагч
дистрибьютор болгож алийг нь та сонгож авах вэ?
Үçүүлэлтүүд
"Оюун"
Жилийн эргэлт, тэрбум төгрөг.
Үүсгэн байгуулагдсан он
Нэр хүнд (10 áàëëын хэмжээсээр)
Ñанхүүгийн чадвар
500
1990
9
өндөр
Агуулах
à) орсин үеийн
á) хуучин
Эрэлтийг судлах албатай
Борлуулалтын дараах үйлчилгээтэй
тийм, 50%
тийм, 50%
тийм
тийм
17
Компанийн нэр
"Бат"
"Шуурхай"
250
100
1992
1995
6
4
дунд
Ôàêòîðèíã
æîááåð
тийм, 20%
тийм, 80%
үгүй
тийм
үгүй
үгүй
тийм
үгүй

18. Теñт 7.
1. Т¿гээлт гэж юу вэ?
а) төмөр çамаар барааг тээвэрлэх;
б) барааны эргэцийн хүрээ;
в) эдийн çасгийн ба гаçар çүйн орон çайн дахь барааны шилжилт.
2. Худалдаа-áорлуулалтын логиñтик гэж юу вэ?
а) эдийн çасгийн çагварчлал ба компьютержүүлэлтийн үндсэн дээр барааны тээвэрлэлт ба
хадгалалтыг удирдах;
б) логикийн салбар;
в) математикийн салбар.
3. Барааны а÷илт гэж юу вэ?
а) тээвэрлэхэд çориулан барааг гаргах үйл ажиллагаа;
б) барааг агуулахад хадгалах;
в) барааг тээвэрлэх.
4. Т¿гээлтиéн ñуваг гэж юу вэ?
а) усан çамын бараа тээвэрлэлт:
б) бараа дамжин өнгөрч буй худалдааны çуучлагчдын гинжин холбоо;
в) гаçар çүйн орон çайн дахь барааны хөдөлгөөний маршрут.
5. Тэг т¿вшниé ñуваг нь дарааõыг агуулдаг:
а) çөвхөн бөөний çуучлагчид;
б) çөвхөн жижиглэнгийн çуучлагчид;
в) çуучлагчдын оролцоог үгүйсгэдэг.
6. Шууд áуñ ìаркетингиéн ñуваг нь:
а) çуучлагчдын оролцоог авч үçдэг;
б) çуучлагчдын оролцоог авч үçдэггүй;
в) худалдах-худалан авах харилцааг үгүйсгэдэг.
7. Бөөниé õудалдааны áаéгууллага гэдэг нь:
а) их хэмжээний барааг худалдах-худалдан авах ажлыг гүйцэтгэдэг худалдааны çуучлагчид;
б) иргэдэд бараа худалдаалж буй томоохон дэлгүүрүүд;
в) агуулах байрны сүлжээ.
8. Дилер гэж õэн áэ?
а) автомашины техникийн үйлчилгээ эрхэлдэг этгээд;
б) үйлдвэрлэгчээс барааг худалдан авч түүнийгээ хэрэглэгчид худалдаж байгаа, мөн түүнчлэн
худалдааны дараах үйлчилгээ эрхэлдэг хувь хүн ба хуулийн этгээд;
в) үйлдвэрлэгчийн агентууд.
9. Фран÷аéçинг гэж юу вэ?
а) Лиценç, патент, марк ба лого болон бусад материаллаг бус барааг худалдах ба түрээсээр өгөх;
б) техникийн хувьд нарийн барааг худалдах;
в) бартерийн худалдаа.
10. Факторинг гэж юу вэ?
а) Дистрибьюцид нөлөө үçүүлдэг хүчин çүйлсийн шинжилгээ;
б) барааны худалдаа-худалдан авалтын тухай баримт цуглуулах;
в) худалдагч-үйлдвэрийн өрийг худалдан авах.
18

19. Сэдэв: Ìàðêåòèíãèéí идэвõиж¿¿лэлт. Ðåêëàì ñóðòàë÷èëãàà
Бодлого, даñгал
1. Хэрэглэгчдэд худалдан авалт хийх шийдвэр гаргахад нь нөлөөлөх çорилготойгоор барааг
идэвхжүүлэх тодорхой хэрэгслэлүүдийг ашиглах хөтөлбөрийг боловсруулах. Дараах үе шатуудыг
гаргаж ирэх:
а) хэрэгцээгээ мэдрэх;
б) барааг танин мэдэх;
в) бараанд тааламжтай хандлагыг бүрдүүлэх;
г) бусад бараатай харьцуулснаар барааг илүү сонирхаж эхэлсэн;
д) худалдан авах шаардлагатай гэж итгэл төрсөн;
е) худалдан авалт хийх процесс.
2. Дараах өгөгдлүүдийг ашиглан реклам сурталчилгааны үр ашгийг тодорхойлох (ө.х. рекламны 1
төгрөгт оруулсан хөрөнгийн өгөөж): компанийн ашгийн өсөлт 825 сая төгрөг болсон. Рекламны
çардлууд дараах байдалтай байсан: - сонины сурталчилгаа – сонины 1 см2 250 мян. төгрөг, çарыг 140
см2 талбайд байршуулсан. Телевиçийн реклам: TV-5 –аар 1 минут нь 8 сая төгрөг, 5 минутаар 5 өдөр
нэвтрүүлнэ. Гэрийн хаягаар шуудангаар: 100 мян. ширхэг сурталчилгааны хуудсыг илгээсэн, нэг
хуудсыг 100 төгрөгөөр хэвлүүлсэн, шуудангийн çардал 1 ширхэг нь 5 мян. төгрөг болсон.
3. Ñурталчилгааны компанит (багийн) ажлыг явуулах сценари боловсруулах:
а) компанийн үйл ажиллагааны үндсэн чиглэлүүд ба рекламны утга санааг гаргаж ирэх (Таны өөрийн
сонголтоор);
б) сурталчилгааны компанит ажлын çорилго ба çорилтуудыг бүрдүүлэх, нөлөө үçүүлэх çорилтот
бүлгээ гаргаж ирэх;
â) ашигласан рекламныхаа хэлбэр ба төрлүүдийн сонголтыг тайлбарлаж үндэслэх;
г) рекламны хэд хэдэн уриаг боловсруулах;
д) Ñурталчилгааны компанит ажлын төлөвлөгөөг гаргах (6-8 арга хэмжээ);
е) олж авсан өгөгдлүүддээ тулгуурлан сурталчилгааны компанит ажлын үр дүнг тодорхойлж
рекламны çардлын үр ашгийг үнэлэх.
19

20. Теñт 8.
1. Суртал÷илгаа гэж та юуг оéлгож áаéна вэ?
а) барааны тээвэрлэлт;
б) бусад бүс нутгийн хэрэглэгчийн çах çээл дээр барааг худалдах;
в) барааны тухай хэрэглэгчдэд мэдээллэл өгөх, итгүүлэх эсвэл сануулахад çориулагдсан мэдээний
хэлбэр.
2. Суртал÷илгааны ¿ндñэн ¿¿рг¿¿дэд дарааõ õаìаарна:
а) арилжааны; б) идэвхижүүлэлтийн; в) нэр хүндийн; г) мэдээллийн; д) сэтгэл çүйн.
3. Ñурталчилгааны үндсэн çорилтууд нь дараах байна:
а) арилжааны бус; б) үндэсний: в) тусгай; г) арилжааны; д) нэр хүндийн.
4. Коìпаниéн áлок (лого) – гэдэг нь:
а) компанийг илэрхийлсэн өвөрмөц дүрслэл, бэлэг тэмдэг;
б) компанийн нэртэй хосолсон барааны тэмдэгтээс бүрдсэн график компоçиц.
в) сурталчилгааны материалын бүхий л нэгдлийн бүрдэлд хандах уран сайханы ба графикийн
нэгдмэл хандлага.
5. Сонины ñуртал÷илгаанд “динаìик” çэрэг олон ниéтиéн õарилцааны онолын элеìентиéг
ашиглаõ нь:
а) өгөдсөн үечлэлтэйгээр нэг ижил төрлийн сурталчилгааны мэдээг олон дахин түгээх;
б) том, харагдахуйц тодотгосон гарчигийн çарчмыг баримтлах;
в) өвөрмөц элементийг агуулсан хөдөлгөөний дүрслэлийг бий болгож буй çураглалыг ашиглах.
6. Гаçар ç¿é-нутаг дэвñгэриéн шинж¿¿дээр нь ñуртал÷илгааны коìпанит ажлыг дарааõ
áаéдлаар õуваадаг:
а) тэгш; б) орон нутгийн; в) сегментчилэгдсэн; г) үндэсний; д) çорилтот; е) олон улсын; ж) бүс
нутгийн.
7. Çорилтот нөлөөллиéн á¿лэг гэдэг нь:
а) сурталчилгааны компанит ажлыг явуулахад оролцож буй сурталчилгааны агентлагийн
мэргэжилтнүүдийн нэгдэл;
б) сурталчилгааны бүтээгдэхүүний бодит хэрэглэгчид;
в) сурталчилгааны мэдээлэл чиглэсэн этгээд.
8. Суртал÷илгааны коìпанит ажлыг явуулаõ шиéдвэр гаргаõ ¿е шатны өìнөõ ¿е шат нь:
а) сурталчилгааны бүтээгддэхүүнийг үйлдвэрлэх;
б) судалгаа хийх;
в) сурталчилгааны компанит ажлын дүнг гаргах.
9. Сэтг¿¿лиéн ñуртал÷илгааны давуу талд дарааõ õаìаарна:
а) маш шуурхай;
б) çорилтот нөлөөллийн бүлгийн дунд түгээхэд хялбар;
в) "хоёрдогч" уншигчид байдаг.
10. Суртал÷илгаанд 3 ñая төгрөг гаргаñан. Энэõ¿¿ çардал нь ашгиéн өñөлтиéн 8 ñая төгрөгиéг
õангаõ ёñтоé áаéñан. Суртал÷илгааны коìпанит ажлыг явуулñны дараагаар ашгиéн өñөлт 9
ñая төгрөг áолñон. Çорилтот альтернативиéг õэрõэн õэрэгж¿¿лñниéг õаруулна уу:
à) 83,3%;
á) 112,5%;
â) 120,0%.
20

21. Сэдэв: Маркетингиéн ñудалгаа.
Õýñýã 1. Ìàðêåòèíãèéí ìýäýýëýë
Бодлого, даñгал
1. Барааны эрэлтийн маркетинийн судалгааны төлөвлөгөөг боловсруулах (өөрийн сонголтоор).
Төлөвлөгөөнд дараах шаардлагыг тусгасан байх ёстой:
- бодлогын нөхцөл (эрэлтийн үнэлгээ ба түүний прогноç); эрэлтийн хөгжил, өөрчлөлтийн эрчмийн
үнэлгээ (өсөлт, тогтвортой байдал, уналт), çах çээлийн төрлийн тухай (үйлдвэрлэгчийн эсвэл
хэрэглэгчийн) , үндэслэлтэй таамаглалыг дэвшүүлсэн байх ёстой;
- мэдээлэл цуглуулах аргын сонголт;
- çагварчлал ба таамаглалын аргын сонголт.
2. Ñонгож авсан çах çээл (орон нутгийн, хувийн, хотын, хөдөө аж ахуйн г.м.) дээрээ өөрийн
сонголтоор гурван барааны богино хугацаан дахь (сарын) таамаглалыг хийхийн тулд өөрийн
танилуудын хүрээнээс экспертийн бүлгийг бүрдүүлэх. Эксперт нэг бүрт эрх мэдлийн баллыг олгох
(çах çээлийн мэдлэг) ба дундаж баллыг гаргах (энгийн арифметик дунджийн томъёогоор). Тэдэнд
тавьсан асуултад бичгээр хариулах хүсэлт гаргана. Бараа нэг бүрээр хариултыг эрэмблэ. Тархалтын
цуваа байгуулж түүний үçүүлэлтүүдийг тооцоолох: квартил, моод, медиан. 1-р ба 3-р квартилийн
хүрээнээс гарсан хариуг орхих ба квартил хоорондын çайд багтсан экспертүүдэд бүх хариуг
танилцуулах. Тэдэнд саналаа өөрчлөхийг çөвшөөрч 2-р шатыг явуулна. Бүх үйлдлүүдийг давтах ба
таамаглал болгож болох квартил хоорондын çайны хариуны дундаж хэмжигдэхүүнийг тооцоолох.
Ñарын дараагаар түүний үнэн çөв эсэхийг шалгах.
3. Ямарваа нэгэн барааны чанарын тухай хэрэглэгчдээс авах санал асуулгын хуудас боловсруулах
(эсвэл дэлгүүрийн үйлчилгээний чанар). Найç нараараа анкетаа бөглүүлэх.
Теñт 9.
1. Маркетингиéн ñудалгаа гэж юу вэ?
а) маркетингийн онолыг судлах;
б) маркетингийн албаны үйл ажиллагаа;
в) маркетингийн хэрэгцээг хангахад чиглэгдсэн дурын судалгааны үйл ажиллагаа.
2. Маркетингиéн ìэдээлэл гэж юу вэ?
а) маркетингийн үйл ажиллагааг үнэлэх ба таамаглахад шаардлагатай тоо, баримт, мэдээ ба бусад
өгөгдлүүд;
б) эдийн çасгийн хөгжлийг илэрхийлж буй динамик эгнээ;
в) маркетингийн статистик банк.
3. Дотоод ìаркетингиéн ìэдээлэлд юу áагтдаг вэ?
а) компанийн цуглуулж буй мэдээлэл;
б) компанид байгаа дурын мэдээлэл;
в) компанийн худалдаж авсан төрийн мэдээлэл.
4. Çаõ çээл дээрõ õэрэглэг÷диéн юу õ¿ñэж áаéгаа туõаé ñанал аñуулгын өгөдл¿¿д нь:
а) гадаад мэдээлэл;
б) дотоод анхдагч мэдээлэл;
в) дотоод хоёрдогч мэдээлэл.
21

22. 5. Äåëüôè-арга нь:
а) судалгааны талбайн арга;
б) экспертийн үнэлгээний арга;
в) статистик çагварчлалын арга.
6. Тарõины даéралт нь:
а) сэтгэл çүйн çагвар;
б) экспертийн үнэлгээний арга;
в) маркетингийн стратеги.
7. Худалдааны корреñпондентууд гэж õэн áэ?
а) худалдааны түншүүд;
б) худалдааны байгууллагад гомдол гаргаж буй этгээд;
в) онцгой төлбөртэйгээр коньюнктурын ба бусад маркетингийн мэдээллийг компанид өгч буй
худалдааны ажилчид.
8. Хэрэглэг÷диéн ñуваг гэдэг нь:
а) ус çайлуулах хэсэг;
б) дэлгүүрийн арын хаалга;
в) орлого, çардал, худалдан авалт г.м. мэдээллийг компанид өгч буй хэрэглэгчдийн гэр бүлүүдийн
түүврийн нэгдэл.
9. Маркетингиéн анкет гэдэг нь:
а) респондентийн (асуугдаж буй этгээд) хариулах ёстой асуултуудыг агуулсан хүснэгт (асуулгын
хуудас);
б) хүний нөөцийн бүтгэлийн хуудас;
в) нягтлан бодох бүртгэлийн хүснэгт.
10. Маркетингиéн туршилт гэж юу вэ?
а) бага хэмжээний барааг туршин худалдах нөхцлийн өөрчлөлтөд өгөх хэрэглэгчдийн хариу
үйлдлийг судлах (туршилтын маркеòèíã);
б) çах çээлийн конъюнктурын экспертийн үнэлгээ;
в) маркетингийн математик çагвар.
Сэдэв: Маркетингиéн ñудалгаа.
Õýñýã 2. Ìàðêåòèíãèéí øèíæèëãýý áà òààìàãëàë
Бодлого, даñгал
1. Конъюнктурын картын өгөдлийг ашиглан хэрэглэгчийн эрэлтийн байдалд үнэлгээ өгөх:
хяçгаарлагдмал эрэлт, тогтвотой эрэлт, өсөж буй эрэлт.
Үйлдвэрлэл (нийлүүлэлт)
Борлуулалт (барааэргэлт)
Барааны нөөц
өсөлт өөрчлөлтгүй бууралт өсөлт өөрчлөлтгүй бууралт өсөлт өөрчлөлтгүй бууралт
+
+
+
+
2. Дараах өгөгдлүүдээр тухайн çах çээлийн багтаамжийг тооцоолох: сегмент доторх хэрэглэгчдийн
тоо – 875 мянган хүн; суурь оны хэрэглээний түвшин жилд 80 нэгж болсон; эрэлтийн мэдрэмжийн
çалруулга үнийн 1% өсөлтөд 2 нэгжээр буурсан (ïðîãíîçоор урсгал онд үнэ 3% өснө); авсан
судалгааны өгөдлүүдээс харахад
иргэдэд 10 сая нэгж байгаа, ингэхдээ биет элэгдэл нь бүгд
байгаагаас дунджаар 40%, моралийн элэгдэл 10% байна. Энэхүү барааны барааны бус хэрэглээ 25
22

23. схя нэгж хүрч байгаа нь мэдэгдэж байгаа.
3. Барааны борлуулалтын динамик эгнээг байгуулсан байгаа (тэрбум төгрөгөөр, харьцуулсан үнээр):
Ñар
Борлууллалт
1
10
2
8
3
14
4
15
5
12
6
20
7
17
8
23
9
23
10
27
11
25
12
32
Эдгээр өгөгдлүүдийг ашиглан:
1. Барааны борлуулалтын үндсэн хандлагыг тодорхойлох;
2. Эрэлтийн тогтвортой байдлыг тодорхойлох (хэлбэлçэл);
3. Дараагийн хоёр сарын эрэлтийн (борлуулалтын) прогноçыг (ýêñòðàïîëÿöèйг) гүйцэтгэх.
Òåñò 10.
1. Маркетингиéн шинжилгээниé ¿¿рэг юунд оршдог вэ?
а) çах çээлийг судлах ба түүний хөгжлийн прогноçыг өгөх боломжийг олгодог;
б) бүртгэлийг çохион байгуулах ба тайлан боловсруулах боломжийг олгодог;
в) маркетингийн статистикийн банкыг бүрдүүлэх боломжийг олгодог.
2. Çаõ çээлиéн áагтааìж гэж юу вэ?
а) агуулахын байр ба дэлгүүрүүдийн багтаамж;
б) тодорхой нөхцөл ба тодорхой хугацаанд çах çээл шингээж чадах барааны багтаамж (тоо хэмжээ);
в) өнгөрсөн үед худалдан авсан барааны тоо хэмжээ.
3. Эрэлтиéн ìэдрэìжиéн коэôôициент гэж юу вэ?
а) жижиглэнгийн үнэтэй тэнцүү, тодорхой мөнөн дүнгээр худалдан авч болох барааны тоо хэмжээ;
б) худалдан авалт хийхэд çориулагдсан мөнгөн орлогын хэсэг;
в) хүчин çүйлийн шинж нэг хувиар өссөнний үр дүн дэх эрэлтийн (борлуулалтын) хувийн өөрчлөлт.
4. Эрэлтиéн тааìаглал юунд оршдог вэ?
а) дараагийн үеийн борлуулалтын багтаамжийг төлөвлөх;
б) статистик çагварчлал эсвэл экспертиçийн үнэлгээний тусламжтайгаар эрэлийн хөгжлийг шинжлэх
ухаантай урьдчилан гаргах;
в) стратегийн матриц боловсруулах (торыг).
5. Ситуациéн шинжилгээ гэж юу вэ?
а) компанийн маркетингийн албаны бүтцийн тодорхойлолт;
б) улс төрийн ситуацийг үнэлэх;
в) çах çээлийн конъюнктурын байдал ба хөгжлийн шинжилгээ.
6. Çаõ çээлиéн эрñдлиéн т¿вшинг õэрõэн тодорõоéлоõ вэ?
а) çурхайчдад хандах;
б) экспертийн çамаар эрсдлийн дундаж баллыг тооцоолох;
в) барааны нөөцөд барааэргэлийг харьцуулан тооцоолох.
7. Çаõ çээлиéн тэнцвэржилтиéн т¿вшин гэж юу вэ?
а) эрэлт ба нийлүүлэлтийн харьцаа: б) ашиг ба çардлын харьцаа; в) барааны нөөцийн тэнцвэр.
8. Трендиéн çагварыг яìар çорилгоор áаéгуулдаг вэ?
а) çах çээлийн хандлагыг харуулах ба түүнд экстраполяц хийхийн тулд;
б) эрэлтэд үçүүлэх үнийн нөлөөний хүчийг хэмжихийн тулд;
в) барааны чанарын тодорхойлолтыг олж авахын тулд.
9. Çаõ çээлиéн тогтвортоé áаéдлыг õэрõэн ¿нэлэõ вэ?
а) өрсөлдөгчдийн çан төлөвийн үнэлгээний тусламжтайгаар;
б) çах çээлийн үндсэн үçүүлэлтүүдийн вариацийн коэффициент (статикаар) ба проксимиçацийн
êîýôôèöèентийн (динамикаар) тусламжтайгаар;
в) мэдрэмжийн коэффициентийн тусламжтайгаар.
10. Барааны ÷анарын интеграл ¿ç¿¿лэлтиéг õэрõэн тооцоолоõ вэ?
а) түүний эдэлгээний үргэлжлэх хугацаагаар;
б) хэр çэрэг эрэлттэй байгаагаар нь;
в) барааны үçүүлэлтүүдийн квалиметр баллын үнэлгээ ба жигнэсэн дундаж чанарын баллын
тооцооны тусламжтайгаар.
23

24. Ëåêö 1.
Ñýäýâ: Ìàðêåòèíãèéí òóõàé îéëãîëò
1.
2.
3.
4.
5.
Ìàðêåòèíãèéí ìºí ÷àíàð áà õºãæèë
Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåðèéí ¿¿ðýã
Ìàðêåòèíãèéí¿çýë áàðèìòëàë
Ìàðêåòèíãèéí ìèêðî áà ìàêðî îð÷èí. Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë
Ìàðêåòèíãèéí ¿¿ðýã
1.
Áàðàà, барааны
ºðñºëäºõ ÷àäâàð
Çàõ çýýëèéí
ñóäàëãàà
Ìàðêåòèíãèéí
¿çýë áàðèìòëàë
áà ¿¿ðýã
Ìàðêåòèíãèéí
сòðàòåãè,
тºëºâëºëò
Ìàðêåòèíãèéí
¿íäýñ
Ìàðêåòèíãèéí
õàðèëöàà áà
èäýâõæ¿¿ëýëò
¯íý, ¿íý á¿ðäýëò
ìàðêåòèíãèéí
õýðýãñëýë¿¿ä
Áàðààíû
õºäºë㺺í áà
түгээлтийн ñóâаã
Ìàðêåòèíã ãýäýã íü ãàäààä çàõ çýýë äýýð ºðñºëäөөíò òýìöýë ÿâóóëàõ äîòîîä çàõ çýýë äýýð
ýðýëò áà íèéë¿¿ëýëòèéã îíîâ÷òîé æîëîîäîõ àðãà àðãà÷ëàë þì.
Ìàðêåòèíã áîë õóäàëäààíû ¿éë àæèëëàãààíû çîõèîí áàéãóóëàëò þì (1905îí).
Êîìïàíè íýã á¿ðò äºðâºí ýäåìåíò øààðäëàãàòàé áàéäàã: ñàíõ¿¿, õ¿íèé íººö, ¿éëäâýðëýë áà
áîðëóóëàëò. Ýäãýýð 4 ýëåìåíòèéã íýãòãýõèéí òóëä ìàðêåòèíã õýðýãòýé. Ò¿¿íèéã á¿òýýõýõ¿¿í
áîðëóóëàõ õ¿ðýýòýé õîëáîæ ºãäºã.
Ìàðêåòèíã ãýäýã íü ºðñºë人íèé íºõöºëä àøèã îëîõûí òóëä ¿éëäâýðëýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿íýý
õýðýãëýã÷äèéí òîäîðõîé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýõ áîëîìæèéã îëãîäîã ¿éë àæèëëàãààíû öîãö þì.
Ìàðêåòèíãèéí ¿íäýñýíä ñîëèëöîîíû ïðîöåññ îðøäîã ãýæ ¿çäýã. Ìàðêåòèíã íü õóäàëäàí
àâàã÷äûí òºëºº àæèëëàõ, òýäãýýðèéí õýðýãöýýã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí áàéäàã.
Îëîí óëñûí ìàðêåòèíãèéí õîëáîîíû òîäîðõîéëîëòîîð áîë: Õýðýãëýã÷ áà íèéãìèéí õýðýãöýýã
á¿õýëä íü õàíãàõ, ºðñºë人íèé íºõöºëä àøèã îëîõ çîðèëãîòîéãîîð çàõ çýýëèéã ñóäëàõ, áàðàà
á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîâñðóóëàõ, ¿íý á¿ðäýëò, íýð òºðëèéã òîäîðõîéëîõ, áàðààã ¿éëäâýðëýõ, áîðëóóëàõ,
áàéðøóóëàõ, èäýâõæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà þì.
Ìîíãîë óëñûí õóâüä ìàðêåòèíãàä äàðààõ õ¿íäðýë¿¿ä îðøèæ áàéíà:
- Õóóëü ýðõèéí àêòóóä á¿ðýí áîëîâñðóóëàãäààã¿é
- Ñòàíäàðòóóä áàéõã¿é
- Ìýäýýëýë áàéõã¿é
- Äýä á¿òýö ìóó õºãæñºí
- Ìýðãýæèëòýí áàéõã¿é
2.
Áîðëóóëàëòûí ìåíåæåðèéí æèëèéí öàëèí 7.2 ñàÿ òºãðºã, õóäàëäàà õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýí –
9.6 ñàÿ, ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåð – 18 ñàя òºãðºã (!).
Ìàðêåòèíã ñóäëàà÷äûí ýçýìøñýí áàéõ ¸ñтîé ¿éë àæèëëàãààíû òºðë¿¿ä:
1. Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà
2. Áàðààíû íýð òºðëèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ
3. Áîðëóóëàëòûí ñóâãèéí ñîíãîëò
4. Ñóðòàë÷èëãàà áà áîðëóóëàëòûí óðàìøóóëàë
Àæëûí òºðë¿¿ä:
1. (1) Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ áà ýçëýõ õóâèéí æèíã ¿íýëýõ
2. (1) Çàõ çýýëèéí ìýäýýëëèéã öóãëóóëàõ áà áîëîâñðóóëàõ
24

25. 3. (2) Çýðýãëýã÷äèéí øààðäëàãûã òîäîðõîéëîõ
4. (4) Ñóðòàë÷èëãààíû õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ
5. (4) Áàéãóóëëàãûí èìèæèéã á¿ðä¿¿ëýõ
6. (1) Çàõ çýýëèéã ñåãìåíò÷ëýõ
7. (2) Áàðààíû ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã ¿íýëýõ
8. (3) Çàõ çýýëèéí õàìòðàã÷èäàà ñîíãîõ áàì áàðààãàà õóäàëäàõ íºõöëèéã òîäîðõîéëîõ
9. (3) Áàðàà ò¿ãýýõ ñóâãóóäûã á¿ðä¿¿ëýõ
10. (4) ¯íèéí èäýâõæ¿¿ëýëò
11. (1) Çàõ çýýëèéí íºõöëèéã òîäîðõîéëîõ
12. (4) Áîðëóóëàëòûí èäýâõæ¿¿ëýëò
13. (2) Øèíý áàðàà á¿òýýõ
14. (4) Îëîí íèéòòýé õàðèëöààã çîõèîí áàéãóóëàõ
3.
Ìàðêåòèíãèéí çàð÷ìóóä:
1. Ýðýëòèéã ñóäëàõ áà øèíæëэõ
2. ¯éëäâýðëýëèéã õýðýãëýã÷äèéí øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýõ
3. Ýðýëòèéã á¿ðä¿¿ëýõ
1.
2.
3.
4.
Ìàðêåòèíãèéí 4 àêñèîì:
Àìæèëò íü ¿ëãýð äóóðàéëëûã äàãóóëäàã
¯ëãýð äóóðàéëàë íü ñîíãîëòûã áèé áîëãîäîã
Ñîíãîëò íü íàðèéí àæèëëàãààã øààðääàã
ªðñºë人í íü áàðààã òºãºëäºðæ¿¿ëäýã
Ìàðêåòèíèéí êîíöåïö ãýäýã íü õýðýãëýã÷äýä ÷èãëýñýí êîìïàíè, áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿íèé
çîðèëòîò ôèëîñîôè þì.
1)
2)
3)
4)
5)
Êîíöåïöèóä:
(30-50 îí) ¯éëäâýðëýëèéí êîíöåïö (çàõ çýýëèéã õàíãàõûí òóëä ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýýã
íýìýãä¿¿ëýõ)
(50-ä îí) Áàðààíû êîíöåïö (áàðààíû ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ)
(60-ä îí) Áîðëóóëàëòûí êîíöåïö (¿éëäâýðëýñýí áàðààíû áîðëóóëàëò)
(30-50îí) Ìàðêåòèíã êîìïàíèéã óäèðäàõ çàõ çýýëèéí êîíöåïö áîëîõ íü
(80-90îí) Íèéãýì-¸ñ ç¿éí ìàðкåòèíã (õ¿íä õîðòîé áàðààíû ¿éëäâýðëýëèéã çîãñîîõ)
Õ¿í àì ç¿é
Тåõíèêýäèéí çàñãèéí îð÷èí
ýêîëîãèéí îð÷èí
áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷èä
Ìàðêåòèíãèéí
çîõèîí áàéãóóëàëòûí
ñèñòåì
Ìàðêåòèíãèéí
òºëºâëºëòèéí
ñèñòåì
Áàðàà
Çóó÷ëàã÷èä Түгээлт
Çîðèëòîò
õýðýãëýã÷èä ¯íý
Îëîí íèéò
áà õóäàëäàí àâàã÷èä
Èäýâõæ¿¿ëýëò
Ìàðêåòèíãèéí
ìýäýýëëèéí
ñèñòåì
Ìàðêåòèíãèéí
õÿíàëòûí
ñèñòåì
ªðñºëäºã÷èä
Óëñ òºð - õóóëèéí
Нèéãýì –ñî¸ëûí
25

26. - 5 Ð,
- áàéãóóëëàãûí õ¿ðýý,
- ìèêðî îð÷èí
Ëåêö 2.
Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë – òîäîðõîé, çîðèëòîò õýðýãëýã÷äýä ÷èãëýñýí äºðâºí ¿íäñýí
õýðýãñëýë¿¿äèéí öîãö þì.
Ìàðêåòèíèéí êîêòåéëü:
5 Ð: Product, Price, Promotion, Place, People.
4.
Ìàðêåòèíãèéí ìèêðî îð÷èí – ýíý áîë
êîìïàíèéí хÿíàëòàíä áàéäàã áºãººä òîäîðõîé íºõöºëä
òýäãýýðýýñ êîìïàíè ñîíãîëò õèéõ áîëîìæòîé ýëåìåíò¿¿ä þì.
Ìàðêåòèíãèéí ìàêðî îð÷èí – êîìïàíèéí õÿíàëòàíä áàéäàãã¿é ãàäààä îð÷íû ýëåìåíò¿¿äèéí öîãö
þì:
1) Óëñ òºðèéí
2) Õóóëèéí áà õóóëü òîãòîîõ
3) Ýäèéí çàñãèéí
4) Øèíæëýõ óõààí òåõíèêèéí
5) Õ¿í àì ç¿éí
6) Ýêîëîãèéí
7) Ñî¸ëûí
8) Íèéãìèéí
Ìàðêåòèíãèéí ñèñòåì – êîìïàíèéí çàõ çýýëòýé õàðüöàõ ÿâöàä ¿¿ñäýã êîìïàíèéí íýãæ ìºí ò¿¿í÷ëýí
ìàòåðèàë, ìºí㺠áà ñàíõ¿¿ãèéí óðñãàëûí á¿ðýëäýõ¿¿í þì.
5.
¯¿ðýã ãýäýã íü õàíãàëòòàé îëîí äàâòàãääàã áà òîäîðõîé ÷èãëýñýí çîðèëãîòîé àæèë, ¿éëäëèéí
öîãö þì.
Íýãä¿ãýýð õàíäëàãà - ¿¿ðã¿¿ä:
- ä¿í øèíæèëãýýíèé
- ¿éëäâýðëýëèéí
- áîðëóóëàëòûí
- õàðèëöààíû
Õî¸ðäóãààð õàíäëàãà - ¿¿ðã¿¿ä:
1) çàõ çýýëèéí èæ á¿ðýí ñóäàëãàà:
- ñóäàëãàà
- øèíæèëãýý
- òààìàãëàë
- çàõ çýýë¿¿äèéí ñåãìåíò÷ëýë
2) áàðààíû íýð òºðëèéã áîëîâñðóóëàõ, øèíý÷ëýõ, òºëºâëºõ:
- íýð òºðëèéí á¿òöèéã òîäîðõîéëîõ
- áàðààíû ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã ¿íýëýõ, áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéã øèíæëýõ
- øèíý áàðàà á¿òýýõ òàëààð ñàíàë áîëîâñðóóëàõ
- ñàâ áàãëàà áîîäëûí ñàíàë áîëîâñðóóëàõ
- ¿íèéí áîäëîãûí ñàíàë áîëîâñðóóëàõ
3) á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàëò áà ò¿ãýýëò:
- áàðààíû õºäºë㺺íèé ñóâãóóäûã ñîíãîõ
- áàðààíû ýðãýëò áà áîðëóóëàëòûí òààìàãëàë, òºëºâëºãººã õèéõ
- áîðëóóëàõ àðãàà òîäîðõîéëîõ
4) áîðëóóëàëòûí èäýâõæ¿¿ëýëò:
26

27. - õàðèëöààíû ñóâãàà ñîíãîõ
- õóäàëäàã÷ áà çóó÷ëàã÷äûã óðàìøóóëàõ ñèñòåìèéã áîëîâñðóóëàõ
- õóäàëäàí àâàã÷äûã èäâýõæ¿¿ëýõ ñèñòåìèéã áîëîâñðóóëàõ
- êîìïàíèéí èìèæèéã á¿ðä¿¿ëýõ
Ìàðêåòèíãèéí ìåíåæåðò òàâèãäàõ øààðäëàãà:
Ãàäààä Ìîíãîл
1. Ýðñäýë ¿¿ðýõ õàíäëàãà
6
6
2. Шантрашгүй
7
5
3. Харилцаа
1
3
4. Ñî¸ëûí ºíäºð ò¿âøèí
2
7
5. Çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òóëä õ¿÷èí
4
1
÷àðìàéëòàà òºâëºð¿¿ëýõ
6. ªíäºð õóâèéí õÿíàëò
5
4
7. Øèíý ñàíàà äýâø¿¿ëýõ ÷àäâàð
3
2
Ëåêö 3.
Ñýäýâ: Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà (ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà)
1. Ìàðêåòèíãèéí ïðîöåññ
2. Çàõ çýýë¿¿ä áà òýäãýýðèéí õýìæýý
3. Çàõ çýýëèéí èæ á¿ðýí ñóäàëãà, ìºí ÷àíàð áà б¿ðýëäýõ¿¿í
1.
ßìàð÷ êîìïàíèéã ¿¿ñãýí áàéãóóëàõàä àñóóäëûã àðèëæààíû øèíæèëãýýíèé òóñëàìæòàéãààð
áîëîâñðóóëàõûã çààâàë øààðääàã.
Çîðèëãî
Ïxt
Tok
Ïö
Çàðäàë
Êîá, Êçä, Êíèð
Çìàðê, Nçàï
Ôðèñê
1)
2)
3)
4)
Çàõ çýýëèéí áîëîìæ ªðñºëäºõ ÷àäâàð
Ep, t æó, Dp, 
S, Sïð., Sñåð, ýô
Áàðààíû áîëîìæ
tæöÒ, Ïtæö
Ðê, ñààä õîòãîðóóä
Ðâàë.ä.
Ðï
Ìàðêåòèíãèéí
ñóäàëãàà
Ïxt – õ – æèëèéí àøèã
Tok – õºðºí㺠îðóóëàëòûí ººðèé㺺 íºõºõ õóãàöàà
Ïö – çîðèëòîò àøèã.
Ep - çàõ çýýëèéí áàãòààìæ áà ºñºëòèéí õàíäëàãà
t æó – áàéãàà àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàò
Dp - çàõ çýýëèéí õóâèéí æèí áà ò¿¿íèéã ºñãºõ áîëîìæ
 - òóõàéí çàõ çýýëä îðîõîä ó÷ðàõ ñààä õîòãîðóóä
tæöÒ – áàðààíû àìüäðàëûí ìº÷ëºã
Ïtæö – àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàòóóäàä áèä õýäèéí õýìæýýíèé àøèã îëîõ
ªðñºëäºã÷èéí:
S - çàðäàë
Sïð.- áîðëóóëàëòûí çàðäàë
Sñåð - ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë
ýô - ºðñºëäºã÷èéí ¿ð àøãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
íèð – øèíæëýõ óõààíû ñóäàëãààíû àæëûí çàðäàë
Ðê – òàíûã çàõ çýýë äýýð ãàð÷ èðýõýä ºðñºëäºã÷äèéí ¿ç¿¿ëýõ õàðèó ¿éëäýë
Ñààä õîòãîðóóä: ñàíõ¿¿ãèéí, òåõíîëîãèéí, ¿éëäâýðëýëèéí.
Êîá – òîíîã òºõººðºìæ
27

28. 5)
Êçä – áàðèëãà áàéãóóëàìæ
Êíèð – ñóäàëãààíû çàðäàë
Çìàðê – ìàðêåòèíãèéí çàðäàë
Nçàï – íººöèéí õýìæýý
Ôðèñê – ýðñäëèéí ñàí
Ðâàë.ä – íèéò îðëîãî àâàõ ìàãàäëàë
Ðï – àøèã îëîõ ìàãàäëàë
Ìàðêåòèíãèéí ïðîöåññ – áàðààã áèé áîëãîõ áà áîðëóóëàõàä ÷èãëýñýí ñòðàòåãèéí ¿¿ðãýýñ
ýõëýí òàêòèêèéí ¿¿ðã¿¿ä, çàõ çýýë äýýðõ íºõöºë áàéäëûí ººð÷ëºëòòýé õîëáîîòîé òîõèîëäîë á¿ðèéí
òîäîðõîé øèéäâýð, ýöýñò íü ìàðêåòèãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íãèéí ¿íýëãýý àæëûí öîãö þì.
Ñòðàòåãèéí ¿¿ðã¿¿äýä:
1. óðò õóãàöààíû çîðèëãóóäûã òîãòîîõ
2. çàõ çýýë¿¿äèéí ñóäàëãàà áà ýäãýýð çàõ çýýë¿¿ä äýýðõ øàíñûí ¿íýëãýý
3. çàõ çýýëèéí ìàðêåòèíãèéí êîíöåïöèéí ñîíãîëò áà õºãæèë
4. òàíû ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõ ñòðàòåãèéí õèë õÿçãààðûã òîãòîîõ
5. áîãèíî õóãàöààíû ìàðêåòèíãèéí çîðèëãóóäûã òîãòîîõ.
Òàêòèêèéí ¿¿ðã¿¿ä íü á¿òýýãäýõ¿¿íèéã àìæèëòòàé áîðëóóëàõ áîëîí õýðýãëýã÷äèéã òàòàõ
çîðèëãîòîé áàéäàã:
1. áàðààíû ñèñòåì
2. õàðèëöààíû ñèñòåì
3. áàðàà õóâààðèëàõ ñèñòåì
2.
Çàõ çýýë áîë ñîëèëöîîíы áîëîìæèò õ¿ðýý þì. Хэрэглээний çориулалттай барааны çах çээл.
Аæ ¿éëäâýðèéí çîðèóëàëòòàé áàðààíû çàõ çýýë
Үéë÷èëãýýíèé áàðààíû çàõ çýýë
Үíýò öààñíû çàõ çýýë
Хºðºíãèéí çàõ çýýë
Оþóíû õºäºëìºðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýë.
Çàõ çýýëèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä:
1. Ýðýëòиéí õýìæýý
2. Íèéë¿¿ëýëòèéí õýìæýý
3. ͺºöèéí õýìæýý (¿éëäâýðëýëèéí áà õóäàëäààíû).
4. Хýðýãëýã÷äýä áàéãàà íººöèéí õýìæýý
5. Хýðýãëýã÷äèéí á¿òýö
6. Үéëäâýðëýã÷äèéí á¿òýö
7. Бàðààíû түгээлтèéн ñóâãóóä
8. Зàõ çýýëèéí áàãòààìæ.
Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ ãýäýã íü òóõàéí çàõ çýýë äýýð õóäàëäààëàãäàæ áîëîõ áàðààíû õàìãèéí
èõ õýìæýý þì. Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ íü áîëîìæèò (áîëîìæèò õóäàëäàí àâàã÷èä) ýñâýë áîäèò (áîäèò
õóäàëäàí àâàã÷èä) áàéæ áîëíî.
1.
2.
3.
4.
5.
ýíä
ýíä
ýíä
Çàõ çýýëèéí õóâèéí æèí: Dp = Qi/Ep,
Qi – êîìïàíèéí ã¿éöýòãýæ áîëîõ áîðëóóëàëòûí õýìæýý;
Ep – çàõ çýýëèéí áàãòààìæ.
D`p = Qi/Qmax,
Qmax – õàìãèéí èõ áîðëóóëàëòûí õýìæýýòýé êîìïàíè.
Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ:
Ep = Qïð + Qçàï + Qçàï ïîòð - Qýêñï ïð - Qýêñï êîñ + Qèìï ïð + Qèìï êîñ,
Qïð - ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý;
Qçàï - ¿éëäâýðëýã÷èä áàéãàà íººöèéí õýìæýý;
Qçàï ïîòð – õýðýãëýã÷äýä áàéãàà íººöèéí õýìæýý;
Qýêñï ïð – øóóä ýêñïîðòûí õýìæýý;
28

29. Qýêñï êîñ – øóóä áóñ ýêñïîðòûí õýìæýý;
Qèìï ïð – øóóä èìïîðòûí õýìæýý;
Qèìï êîñ – øóóä áóñ èìïîðòûí õýìæýý.
(øóóä áóñ á¿ðòãýë – àâòîìàøèíû äîòîðõ õºäºëã¿¿ðèéí áîðëóóëàëò)
Òºðºë á¿ðèéí çàõ çýýë¿¿äèéí ìàðêåòèíãèéí îíöëîã.
Ãóðâàí òºðëèéí çàõ çýýë:
- õýðýãëýýíèé áàðàà;
- ¿éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëòòàé áàðàà;
- ¿éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã.
Õýðýãëýýíèé áàðààíû
ìàðêåòèíã
Àæ ¿éëäâýðèéí
ìàðêåòèнã
¯éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã
1. õýðýãöýýíèé
îíöëîã áàéäàë,
õàíãàõàä õýö¿¿;
2. îëîí òîîíû
õýðýãëýã÷èä;
3. õóäàëäàí àâàõ
øèéäâýð ãàðãàëò áèå
äààñàí áàéäàëòàé;
4. îëîí øàòëàëò
øóóä áóñ
áîðëóóëàëò;
5. çàõ çýýëèéí
õàðèëöàà
íóóöëàãäìàë;
6. áîðëóóëàëòûí
ñóâãóóäûã ìàø
íàðèéí ñîíãîäîã.
1. эöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í
øèíãýñýí õýðýãöýýã
õàíãàäàã;
2. áàãààð øèéäâýð
ãàðãàäàã, çàõèðãàà õàìò
îëîí
3. öººí òîîíû õóäàëäàí
àâàã÷èä áà ºíäºð
ºðñºë人í;
4. øóóä õýëöýë áà
õóäàëäàí àâàëò;
5. çýýëýýðõ òºëáºð
òîîöîî ºðãºí òàðõñàí;
6. çàõ çýýë¿¿ä íü îëîí
óëñ, ¿íäýñòíèé
øèíæòýé.
1. ìàòåðèàëëàã áóñ
áàðààíû òºñººëºë;
2. õàäãàëàõ áîëîìæã¿é;
3. òýýâýðëýäýãã¿é áàðàà
(ìýäýýëëýýñ áóñàä)
4. íýã óäààãèéí õóâèéí
õýðýãëýý;
5. èæ á¿ðýí
¿éë÷èëãýýíèé öîãö
¿ç¿¿ëýõ õàäëàãàòàé;
6. стандартчлахад хэцүү
бараа;
7. õýðýãëýã÷ ¿éëäâýðëýã÷
õî¸ðûí íÿãò õàðèëöàà
3.
1.
2.
3.
4.
5.
Çàõ çýýëèéí èæ á¿ðýí ñóäàëãàà íü äàðààõ àãóóëãàòàé àæèëóóäûí íýãäëèéã áàãòààäàã:
ªºðèéíõýý çàõ çýýëèéã ñóäëàõ.
Áàðààã øèíæëýõ.
ªðñºëäºã÷èä áîëîí ºðñºë人íèéã øèíæëýõ.
Õóäàëäàí àâàã÷äûã øèíæëýõ.
Áîðëóóëàëòûí ñèñòåì áà áàðààíû õºäºë㺺íèéã ñóäëàõ.
Ëåêö 4.
Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà ãýäýã íü ººðèйí ¿íäсэндýý ìýäýýëëèéã øèíæëýõ, ñèñòåì÷ëýõ
àæèëáàðóóäûã àãóóëäàã áà äàðààõ àëõàìóóäûã áàгòààäàã:
1. Çàõ çýýëèéí áàãòààìæòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóäûã èëð¿¿ëýõ áà òîäîðõîéëîõ.
2. Ñóäàëãààíû õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàõ.
3. ªãºäë¿¿äèéã ñèñòåì÷ëýõ öóãëóóëàõ, áîëîâñðóóëàõ, øèíæèëãýý õèéõ.
4. Ìàðêåòèíãòàé õîëáîîòîé á¿õèé ë àñóóäëóóäûí ºãºãäë¿¿äèéã äýâø¿¿ëýõ.
5. Зºâëºìæ¿¿äèéã áýëòãýõ áà çàõèàëàã÷äàä øèëæ¿¿ëýõ.
1) Çàõ çýýëèéí øèíæèëãýý:
1. çàõ çýýëèéí áàãòààìæèéã òîäîðõîéëîõ áà áîëîìæèò áîðëóóëàëòûí õóþèéã òîãòîîõ;
29