Бизнесийн орчин, нөхцөл байдлыг шинжилгээ

1. Ìýäýýëëèéã øèíæëýõ
àðãóóä
13

2. Сóäàëãààíä ¿íäýñëýí Зах зээлийн ¿íýëãýý
áîëîí çîðèëòîò çàõ çýýëèéí øèíæèëãýýã
• PESTLE шинжилгээний
• SWOT øèíæèëãýý
• GE матриц
• Зах зээлийн судалгаа
• Бîñòîíû çºâëºõ ãðóïïûí ìàòðèö
• VALS шинжилгээ
• Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн индекс
çýðãèéã àøèãëàæ õèéдэã.

3. PESTLE
шинжилгээний арга

4. Аливаа бизнесийн байгууллага эрхэм
зорилгоо хэрэгжүүлэхийн тулд орчноо
судлах нь маш чухал байдаг.
• Орчны судалгааг хийх нь бусад зүйлийг
төлөвлөхөд гол үүрэг гүйцэтгэдэг.
• Байгууллагын макро орчин нь үйлдвэрлэл,
борлуулалтын үйл ажиллагаанд эерэг,
сөрөг байдлаар нөлөөлдөг.
• Нөлөөлөх хүчин зүйлсийг судлан шинжлэх
хэд хэдэн аргууд байдаг. Үүний нэг нь
PESTLE арга юм.

5. PESTLE шинжилгээний арга нь:
• Political force буюу Улс төр-хууль эрхзүйн
орчин
• Economic force буюу Эдийн засгийн орчин
• Sociocultural force буюу Нийгэм-соёлын
орчин
• Technologocal force буюу Техник-
технологийн орчин
• Legal force буюу Хууль эрхзүйн хүчин зүйл
• Environmental force буюу Хүрээлэн буй
орчны хүчин зүйл гэсэн үгнүүдийн товчлол
юм.

6. Ингээд PESTLE судалгааны аргыг тухайн
байгуулага дээр хэрхэн авч үзэж орчноо шинжлэх
загварыг авч үзье.

7. 3.26

8. 3.32

9. 3.23

10. 3.3

11. 3.3
3.16

12. SWOT
шинжилгээ

13. • Байгууллага PESTLE шинжилгээний үр
дүнд үндэслэн гадаад орчны боломж ба
аюулаа тодорхойлно.
• Дотоод орчноо судалж өөрийн хүчтэй ба
сул талыг тодорхойлно.

14. Үүнд:
• Байгууллагын хүний нөөц
• Менежмент, зохион байгуулалт
• Үйлдвэрлэл
• Маркетинг
• Санхүү
• Байгууллагын соёл
Дотоод орчны шинжилгээнд дараах
функцуудыг хамран судалж, шинжилдэг.

15. Функц тус бүрийн дараах хүчин зүйлсийг судлан
шинжилдэг. Үүнд:

16. Байгууллагын үйл ажиллагааны SWОТ
шинжилгээний дотоод орчны үзүүлэлтүүд:

17. • Байгууллагууд гадаад орчны хүчин зүйлсийг ангилж
хандлагыг дэс дараалан судлах, маркетингийн мэдээллийн
системийг бий болгох, хандлага бүрийн хувьд боломж,
аюулыг тодорхойлох хэрэгтэй.
Байгууллагын үйл ажиллагааны SWОТ шинжилгээний
гадаад орчны үзүүлэлтүүд:

18. Нөхцөл байдлын (SWOT)
шинжилгээг амжилттай хийхийн
тулд аюул занал, боломжийг
илрүүлэхэд, мөн байгууллагын
стратегид нөлөөлөх нөлөөллийн
зэргийг тогтоож үнэлэх үүднээс
боломжийн матриц байгуулдаг.
Боломжийн матриц

19. • ӨИ, ӨД, ДИ боломжуудыг шууд ашиглана.
• БИ, ДД, ӨБ боломжуудыг хангалттай нөөцтэй
тохиолдолд ашиглана
• БД, ДБ, ББ боломжуудыг ашиглах шаардлагагүй
Энэ нь боломжийн нөлөөлөл ба түүнийг ашиглах
магадлалын их, дунд, бага зэргээр эрэмбэлэн
байршуулж, боломжийн хослолуудыг
тодорхойлно.

20. • ӨС, ӨЭ, ДС нь ихээхэн өндөр аюул учруулах тул
яаралттай зайлсхийх
• БС, ДЭ, ӨХ нь дээд удирдлагын анхаарлын төвд байлган
аюулыг сариулах, бууруулах ба анхаарал болгоомжтой
хандах
• ДХ, БЭ, БХ нь аюул багатай тул удирдлага хянатандаа
байлгана.
Аюулын матриц

21. • SO, WO, ST, WT нь одоогийн бодит байдалд
үндэслэн тодорхойлогдсон ирээдүйд
хэрэгжүүлэх стратегиуд юм.
Дээрх SWOT шинжилгээний үр дүнд үндэслэн
TOWS матрицаа байгуулан 4 стратегийг
томъёолно.

22. Олон хүчин зүйлт багцын
матриц

23. Гадаад орчны үнэлгээ буюу салбарын ирээдийтэй байдал
/EFE/

24. Дотоод орчны үнэлгээ буюу Бизнесийн чадамж /IFE/

25. 3.26
3.17

27. • Боломж, аюул нь эсрэг үр дагавар бий
болгож болзошгүй байдгийг стратеги
боловсруулах явцдаа анхаарах
шаардлагатай. Ашиглаж чадаагүй боломж
аюул болох, аюул нь шинэ боломж олгох
талтай байдаг.
Стратегийн сонголт

28. Зах зээлийн судалгаа

29. • Зах зээлийн хэмжээг тогтоохдоо
тодорхой хугацаанд хичнээн хэмжээний
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг ямар үнэ
төлөн худалдан авах чадвартай
болохыг судалгааны үндсэн дээр
таамаглана.
• Зах зээлийг үнэн бодитоор таамаглахын
тулд түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлсийг
сайтар, нарийн судлах хэрэгтэй.

30. Зах зээлийн хэмжээ, зах зээлд пүүсийн
эзлэх хувь хэмжээг тодорхойлох
• Судалгаа хийхдээ зах зээлийн шинэ
боломжуудыг, зах зээлээ өргөжүүлэх
боломжийг судлах хэрэгтэй.

31. Дараах үе шатаар бизнес төлөвлөгөөний зах
зээлийн судалгааны хэсгийг гүйцэтгэж болно.

33. Зах зээлийн хэмжээг тодорхойлохдоо

34. Эрэлт орлогын харилцан хамаарлыг орлогоос
хамаарсан эрэлтийн мэдрэмжээр үнэлдэг

35. Эрэлтэд нөлөөлөх бусад хүчин зүйлсийн
хамаарлыг солбисон мэдрэмжээр
тодорхойлдог.

36. Эрэлт үнийн харилцан хамаарлыг
тодорхойлохдоо:

37. Зах зээлийн сегментчилэл

38. Хэрэглэгчийн зах зээлийг сегментчилэх
зарчим
Газар зүй зарчим
Хүн ам зүйн зарчим
Сэтгэл зүйн зарчим
Зан үйлийн зарчим
© Copyright 2008 Pearson Education Canada

39. Зан үйлийн сегментийн хувьсагчид:
Хувьсагчид
Шалтгаацал
Ашигт байдал
Нийгмийн
байдал
Хэрэглээний
түвшин
Худалдан авахад
Бэлэн байдал
Үнэнч байдал
Хандлага
© Copyright 2008 Pearson Education Canada

40. Бизнесийн зах зээлийн (В2В зах зээл)
сегментчилэлийн хувьсагчид
Эдийн засгийн салбараар (аж
үйлдвэр, ХАА, Тээвэр)
Аж үйлдэрийн салбараар (нефть,
газ буюу хийн)
Эцсийн хэрэглээний
бүтээгдэхүүнүүд
Өмчийн хэлбэрээр
Захиалгын хэмжээгээр,
Давтамжаар
© Copyright 2008 Pearson Education Canada

42. Зорилтот зах зээлээ шилж сонгох загвар
© Copyright 2008 Pearson Education Canada

43. Бостоны зөвлөх матриц

46. Өсөлтийн хувийг тооцохдоо:

47. Зах зээлд эзлэх харьцангуй хувь хэмжээг
тодорхойлохдоо
• хамгийн хүчтэй өрсөлдөгчийн зах зээлд эзлэх хувийг
өөрийн зах зээлд эзлэх хувьд харьцуулж
тодорхойлно. Жишээ нь, тухайн компанийн
өрсөлдөгч байгууллага үйлдвэрлэлийн боломжоороо
нийт зах зээл дээр 16%-ийг үйлдвэрлэж хамгийн
хүчтэй үйлдвэрлэгч болж байгаа. Тухайн компани
өөрөө борлуулалтаараа нийт зах зээлийн 35%-ийг
эзэлдэг боловч нийт үйлдвэрлэлийн 26%-ийг
үйлдвэрлэж, импортлож хангадаг гэвэл:
• (Байгууллагын зах зээлд эзлэх хувь)/(Өрсөлдөгчийн
зах зээлд эзлэх хувь)=26/16=1.625. Эндээс 62,5%

50. VALS шинжилгээний арга

51. VALS гэдэг нь
• Values – үнэт зүйлс
• Attitudes – хандлага
• Lifestyles – амьдралын хэв маяг гэсэн
үгсийн товчлол
VALS загвар нь хэрэглэгчдийг
сэтгэлзүйгээр нь сегментчилэх загвар
юм.

52. • Энэхүү арга нь хэрэглэгчийн зан төлөв болох
хувийн зан чанар, шинж байдал дээр
үндэслэн хэрэглэгчийн зах зээлийг
сегментчилэх замаар одоогийн болон
ирээдүйд бий болох боломж, нөөц бололцоог
тодруулах зорилготой арга юм.
• Ингэхдээ хэрэглэгчдийн олон янзын, ялгаатай
хувийн зан чанарууд дээр үндэслэн сэтгэл
зүйн талаас нь тодорхойлон тус тусад нь
ангилан тэдний ямар нөхцөлд ямар шийдвэр
гаргадаг талаар авч үздэг.

53. • Мөн хэрэглэгчийн худалдан авах зан төлөв
болон хувь хүний зан араншин хоёрын
хоорондын харилцан хамаарал болон юуг
илүүд үздэг, юуг сонгодог, үнэт зүйл нь юу
вэ гэдгийг тодруулахаар шинжилгээ хийдэг.
Хувийн зан араншин нь тэднийг өдөөж
худалдан авалт хийлгэх гол хүчин зүйл
болдог.

54. VALS-ийн сегментчилэл хэрэглэгчдийг 8
хэсэгт ангилан авч үздэг.

55. PRIZM шинжилгээ

56. Хэрэглэгчийн сэтгэл
ханамжийн индекс

57. Сэтгэл ханамжийн индекс (Customer
Satisfaction index) нь хэрэглэгчийн сэтгэл
ханамжийн түвшинг тоогоор, ихэвчлэн хувиар
илэрхийлж байдаг тоон үзүүлэлт юм.
• Энэ нь тодорхой цаг хугацаанд
байгууллагын гүйцэтгэл хэрэглэгчдийн
сэтгэл ханамжийг хэрхэн бий болгож
буйг харуулдаг. Үүнийг хэрэглэгчдийн
чухалчлах зүйлсийн дундаж үнэлгээ
буюу ач холбогдлын түвшин,
гүйцэтгэлийн үнэлгээний
тусламжтайгаар бодож гаргадаг.

58. Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн индексийг
тооцохын тулд үзүүлэлт тус бүрээр ач
холбогдлын түвшин болон дундаж үнэлгээг
тооцон, тэдгээрийг харуулсан хүснэгт
байгуулна.

59. Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн индексийг бодит
үнэлгээнүүдийн арифметик дунджаар гаргана.
“Хэрэглэгчийн сэтгэл ханамжийн индекс” нь нийт
10 оноогоор хэмжигдэж байгаа нөхцөлд:
• 8-аас дээш оноо авбал тухайн үйлдвэрлэгч нь зах
зээлд манлайлагч, онц сайн бэлтгэн нийлүүлэгч,
• 7-8 оноо авбал хангалттай гүйцэтгэлтэй гэхдээ
анхаарах хэрэгтэй,
• 7-оос доош оноо авбал сэтгэл зовних ноцтой
шалтгаантай буюу компани нь зах зээлээ алдахад
маш ойрхон байгааг тодорхой харуулдаг.

60. Дээрх хүснэгтийн тусламжтайгаар хэрэглэгчдийн
сэтгэл ханамж, гүйцэтгэлийг харуулах гүйцэтгэлийн
матрицыг байгуулна.

61. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА