Phục hồi chức năng hô hấp 2

1. Phục hồi chức năng hô hấpPhục hồi chức năng hô hấp

2. I. Mục tiêuI. Mục tiêu
• Nắm được nguyên lý , kỹ thuật của vỗ
rung và dẫn lưu tư thế
• Nắm được các giai đoạn của hơi thở,
các bài tập thở
• Thực hành được bài tập thở 4 thì của
BS Nguyễn Văn Hưởng

3. II. Cơ quan hô hấpII. Cơ quan hô hấp
- Mũi
- Hầu họng
- Thanh quản – Thanh môn
- Phế quản
- Khí quản
- Phổi
- Phế nang,
- Mạch máu nuôi phổi
- Sinh lý hô hấp
- Cơ hô hấp
+ Cơ hoành
+ Cơ thành bụng

17. III. Đại cương PHCNHHIII. Đại cương PHCNHH
1. Hoạt động thở:
+ Dễ thở: thở bình thường, hít vào thở ra đều
đặn (18-20l/p, trẻ em cao hơn-tuỳ theo tuổi);
+ Thở mạnh: tăng biên độ thở, tăng dung tích
mỗi lần thở, không tăng tần số thở.
+ Thở nhanh: tăng tần số thở, không tăng biên
độ, không tăng dung tích mỗi lần thở.
+ Thở lúc nhanh lúc chậm
+ Ngừng thở

19. Đại cươngĐại cương
2. Nguyên nhân giảm chức năng hô hấp
- Viêm: vi khuẩn, lao....
- Chấn thương vùng ngực, bụng
- Tổn thương tuỷ cổ và ngực
- Phẫu thuật ngực, bụng,
- Nằm lâu
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
- Hen phế quản
- SARD: H5N1 - H1N1

20. 3. Các phương pháp phục3. Các phương pháp phục
hồi chức nănghồi chức năng
- Dẫn lưu tư thế
- Vỗ rung lồng ngực
- Tập thở

21. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
• Mục đích: phòng tích tụ các chất tiết như
đờm dãi, mủ của các ổ áp xe....
• Nguyên lý: sử dụng các tư thế (đường đi
của phế quản) nhằm dẫn lưu dịch, chất tiết,
mủ của các ổ áp xe ở trong phổi ra ngoài,
• Chỉ định:
- BN nằm lâu, hạn chế hô hấp, nhiều đờm dãi
không khạc ra được;
- BN có các ổ viêm hoặc áp xe đã tạo mủ

22. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

23. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

24. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung

25. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ trên - Phần đỉnh

26. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ trên - Phần sau

27. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ trên - Phần trước

28. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ lưỡi - Phần trước

29. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ giữa

30. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ dưới - Phần trước đáy phổi

31. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ dưới - Phần sau đáy phổi

32. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ dưới - Phần trên

33. Dẫn lưu thế - vDẫn lưu thế - vç - rungç - rung
Thuỳ dưới - Phần bên đáy phổi

34. Tập thở

35. C¸c giai ®o¹n cña h¬i thëC¸c giai ®o¹n cña h¬i thë
• Theo NguyÔn V¨n H­ëng : thë lµ vÊn ®Ò
tranh c·i nhiÒu nhÊt, mçi tr­êng ph¸i, mçi c¸
nh©n ®Òu cã ph­¬ng ph¸p thë riªng cña
m×nh. Muèn cã c¬ së khoa häc ®Ó ®­a ra
ph­¬ng ph¸p thë hîp lý tr­íc hÕt ph¶i nghiªn
cøu c¸c giai ®o¹n cña h¬i thë theo ý muèn.
• Theo «ng h¬i thë gåm c¸c giai ®o¹n:

36. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai®o¹n1: HÝt vµotèi®a.
• TÊt c¶ c¸c c¬ thë (c¬ hoµnh vµ c¬ thë th­êng còng
nh­ c¬ thë g¾ng søc) ho¹t ®éng tèi ®a ®Ó hÝt vµo
tèi ®a, bông ph×nh vµ cøng,
• Áp xuÊt trong bông t¨ng h¬n ¸p xuÊt ngoµi khÝ
quyÓn, ¸p xuÊt trong phæi gi¶m xuèng thÊp h¬n ¸p
xuÊt ngoµi khÝ quyÓn, kh«ng khÝ trµn vµo tèi ®a
trong phæi lµm phæi d·n në tèi ®a.

37. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai®o¹n2: Gi÷h¬itrongngùc.
• C¸c c¬ thë tiÕp tôc co th¾t toµn bé cè ®Þnh tr¹ng
th¸i hÝt vµo tèi ®a, thanh qu¶n còng cè ®Þnh
trong tr¹ng th¸i më, ¸p xuÊt trong phæi b»ng ¸p xuÊt
ngoµi kh«ng khÝ do thanh qu¶n më.
• Áp xuÊt trong lång ngùc thÊp lµm cho m¸u ch¶y vÒ
tim thuËn lîi, m¸u trong mao m¹ch phæi phÕ nang
cã thêi gian trao ®æi O2 vµ CO2 .

38. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai®o¹n3: Nhèt h¬itrongngùc.
• Thanh qu¶n ®ãng, c¸c c¬ thë d·n ra.
• Áp xuÊt trong phæi b»ng ¸p xuÊt trong æ bông
vµ lín h¬n ngoµi khÝ quyÓn. ®Ì nÐn lªn tim,
phæi trong lång ngùc vµ c¸c phñ t¹ng trong æ
bông, m¸u dån lªn ®Çu mÆt lµm mÆt ®á, ®Çu
nhøc khã chÞu, huyÕt ¸p tèi thiÓu t¨ng.

39. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai ®o¹n4: RÆn.
• NÕu ta co th¾t c¬ ngùc, c¬ bông, c¬ l­ng,
c¬ ®¸y chËu, h¬i bÞ nhèt trong ngùc vµ
bông,
• Áp xuÊt trong ngùc vµ bông t¨ng lªn, h¬i bÞ
nÐn, ®ã lµ tr¹ng th¸i dÆn ®Î, ®i đại tiện -
tiểu tiện, h¾t x× h¬i.

40. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai ®o¹n5: Thëratùnhiªn.
• Më thanh qu¶n do søc nÆng vµ søc ®µn
håi cña phæi, cña lång ngùc vµ bông, c¸c
c¬ thë ra bu«ng xu«i, kh«ng k×m kh«ng
thóc,
• Thë ra xong ¸p xuÊt trong ngùc vµ bông
b»ng nhau.

41. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai ®o¹n6: ThëracãÐpbông.
• Co th¾t c¸c c¬ th¬ thë ra ë bông (c¬
bông, c¬ h«ng vµ c¬ ®¸y chËu); c¬
thë ra ë ngùc vµ c¬ r¨ng c­a d­íi ®Ó
®uæi kh«ng khÝ trong phæi ra tèi ®a.

42. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai ®o¹n7: Thãt bông.
• §ãng thanh qu¶n, biÕn lång ngùc vµ æ bông
thµnh hép kÝn. C¬ hoµnh trë thµnh thô
®éng, bu«ng xu«i.
• Ta co c¸c c¬ thë vµo ®Ó n©ng c¸c x­¬ng s­
ên lªn, phÇn bông kh«ng cã x­¬ng rÊt mÒm
nªn bÞ ¸p lùc tõ phÝa ngoµi t¸c ®éng lµm
cho thµnh bông xÑp xuèng vµ cã phÇn thãt
vÒ phÝa trªn t¹o thµnh bông h×nh lßng
thuyÒn.

43. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở
Giai ®o¹n8: Ph×nhbông.
• Thanh qu¶n vÉn ®ãng, Ta Ðp ngùc mµ
kh«ng Ðp bông, kh«ng co th¾t c¸c c¬
bông, lång ngùc xÑp xuèng, ¸p xuÊt trong
hép kÝn t¨ng lªn lµm cho bông ph×nh ra.

44. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông..
1. Thë hoµnh (diaphragmatic breathing).
• ChØ ®Þnh: BÖnh nh©n sau phÉu thuËt, sau chÊn
th­¬ng, t¨ng thë nh­ng l­u th«ng khÝ kÐm ë nh÷ng
bÖnh nh©n t¾c nghÏn h« hÊp m¹n tÝnh.
• Kü thuËt: Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n vÒ thñ thuËt,
®Æt bÖnh nh©n ë t­ thÕ n»m ngöa, hai tay kü
thuËt viªn ®Æt ë hai bªn m¹ng s­ên cña bÖnh nh©n
vµ nhÑ nhµng Ên xuèng ë th× thë ra, ë cuèi th× thë
ra th× t¨ng lùc Ên vµ b¶o bÖnh nh©n hÝt vµo kh¸ng
l¹i lùc cña tay kü thuËt viªn, ë cuèi th× hÝt vµo th×
kü thuËt viªn th¶ láng tay t¹o ®iÒu kiÖn lµm ®Çy

45. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
2. Thë vïng (segmental breathing).
• C¸c t¸c gi¶ Frederic Helmolz H vµ Henryh
Stonnington JR, Roland Hirngan and
Donald P, Leveson C ®· m« t¶ c¸c ph­¬ng
ph¸p tËp thë cã t¸c dông lµm d·n në tõng
vïng cña phæi.
• ChØ ®Þnh: Viªm mµng phæi, xÑp phæi,
®au do chÊn th­¬ng, ®au do phÉu thuËt
hoÆc bét yÕm.
• Kü thuËt:

46. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
• TËp d·n në phÇn lång ngùc d­íi hai bªn:
B»ng c¸ch b¶o bÖnh nh©n ®Æt hai bµn
tay vµo vïng d­íi bê s­ên hai bªn. Khi bÖnh
nh©n hÝt vµo, hai tay kh¸ng l¹i hÝt vµo vµ
cã c¶m gi¸c lång ngùc ®Èy tay ra hai bªn,
bÖnh nh©n cã thÓ tËp ë t­ thÕ n»m hoÆc
ë t­ thÕ ngåi tho¶i m¸i trªn ghÕ ch©n
bu«ng thâng, ®ïi vµ gèi gÊp 90o

47. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
• TËpd·nnöalångngùc ëvÞtrÝn»m,cã2c¸ch:
• + C¸ch 1 : NÕu muèn d·n nöa lång ngùc ph¶i b¶o
bÖnh nh©n n»m nghiªng sang ph¶i vµ kª ®Çu cao
lªn mét vËt ®Öm, tay ®Ó tr­íc ngùc vµ thë (nh­
trªn). NÕu muèn lµm giÉn në nöa lång ngùc tr¸i th×
n»m t­ thÕ ng­îc l¹i
• + C¸ch 2 : NÕu muèn lµm d·n në nöa lång ngùc
ph¶i, b¶o bÖnh nh©n n»m nghiªng sang tr¸i, kª
lång ngùc trªn mét ®Öm råi thë (nh­ trªn). NÕu
muèn lµm giÉn në nöa lång ngùc tr¸i lµm ng­îc l¹i

48. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
• TËp d·n nëlånglångngùc ët­ thÕngåi: NÕu muèn lµm
d·n në lång ngùc ph¶i th× ngåi nghiªng sang tr¸i vµ thë
(nh­ trªn) vµ ng­îc l¹i
• TËp d·n në mét vïng cña phæi: §Æt tay ®èi diÖn lªn
vïng phæi ®Þnh tËp d·n në khi hÝt thë vµo th× Ðp tay
xuèng kh¸ng l¹i ®éng t¸c thë, nÕu cã d·n në vïng phæi
th× cã c¶m gi¸c lång ngùc ®Èy tay ra, cã thÓ tËp lµm
d·n në mét vïng phæi ë nhiÒu t­ thÕ kh¸c nhau (n»m
ngöa hoÆc ngåi), tËp xen kÏ c¸c bµi tËp víi nhau.

49. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
3. Thë gi÷ h¬i ë th× hÝt vµo tèi ®a(sustained
maximal inspiration)
- ChØ ®Þnh: §au sau chÊn th­¬ng, sau phÉu thuËt, sÑp
thuú phæi cÊp tÝnh.
- Kü thuËt: Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n hiÓu râ vÒ thñ
thuËt, ®Æt bÖnh nh©n ë t­ thÕ thuËn lîi; cho bÖnh
nh©n tõ tõ hÝt vµo s©u tèi ®a qua mòi; b¶o bÖnh gi÷
h¬i trong trong lång ngùc ë tr¹ng th¸i hÝt s©u tèi ®a nµy
kho¶ng 3 gi©y; sau ®ã cho bÖnh nh©n thë ra tõ tõ qua
miÖng. §Ó t¹o ¸p lùc d­¬ng tÝnh ®­êng thë ë th× thë ra
cã thÓ kÕt hîp bµi thë nµy víi bµi thë mÝm m«i d­íi ®©y.

50. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
4. Bµi tËp thë mÝmm«i (pursed-lip breathing):
• §Ó lµm d·n në phæi c¸c t¸c gi¶ Roland Hirganvµ
CS (1967), Frederic Helmolz H vµ Henry
Stonnington JR (1982), Becker G vµ CS (1990),
Leveson C (1995) ®· khuyªn xö dông ph­¬ng
ph¸p thë mÝm m«i ®Ó t¹o ¸p lùc d­¬ng tÝnh ®­
êng thë ë th× thë ra.

51. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
• ChØ ®Þnh: Khã thë th­êng xuyªn trªn nh÷ng
bÖnh nh©n COPD, sö dông kiÓu thë kh«ng hiÖu
qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy còng nh­ lóc
tËp luyÖn, xÑp phæi hoÆc thuú phæi.
• Kü thuËt: Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n vÒ thñ
thuËt; b¶o bÖnh nh©n hÝt vµo tèi ®a qua mòi; ë
th× thë ra bÖnh nh©n mÝm m«i l¹i thæi h¬i qua
kÏ m«i ®Ó t¹o ¸p lùc d­¬ng tÝnh trong ®­êng thë
vµ lång ngùc; bÖnh nh©n sÏ cã c¶m gi¸c ¸p lùc
c¨ng trong khoang miÖng khi h¬i thë thë ra tõ tõ.

52. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
5. C«ng thøc bµi tËp thë 4 th× cña NguyÔn
V¨n H­ëng:
• Tõ ph©n tÝch trªn NguyÔn V¨n H­ëng ®Ò
xuÊt ph­¬ng ph¸p tËp thë rÊt ®¬n gi¶n ®·
®­îc ¸p dông trong nhiÒu n¨m thÊy rÊt cã
hiÖu qu¶ trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh phæi.
BÖnh nh©n tù ®iÒu khiÓn h¬i thë cña
m×nh, thë 4 th× lÊy thë hoµnh lµm néi
dung chÝnh, thë chËm vµ s©u 4 ®Õn 5
chu kú mét phót:

53. C¸c bµi tËp thë th«ng dôngC¸c bµi tËp thë th«ng dông
• Th× 1: HÝt vµo ®Òu vµ s©u tèi ®a, ngùc në bông
ph×nh vµ cøng. Thêi gian b»ng 1/4 h¬i thë.
• Th× 2: Gi÷ h¬i, c¬ hoµnh vµ c¸c c¬ lång ngùc
®Òu co th¾t tèi ®a, thanh qu¶n më, thêi gian
b»ng b»ng 1/4 h¬i thë.
• Th× 3: Thë ra tho¶i m¸i tù nhiªn, kh«ng k×m,
kh«ng thóc. Thêi gian b»ng 1/4 h¬i thë.
• Th× 4: Th­ gi·n hoµn toµn, toµn th©n cã c¶m gi¸c
nÆng vµ Êm (tù ¸m thÞ ). Thêi gian b»ng 1/4h¬i
thë.

54. C«ng thøc bµi tËp thë 4 th×C«ng thøc bµi tËp thë 4 th×

55. Xin ch© n thµ nh c¶m ¬ n!Xin ch© n thµ nh c¶m ¬ n!