From Deped resources

1. 136
Module 13
6666
Filipino
Mga Pumapailalim na Paksa
A DepEd-BEAM Distance Learning Program supported by the Australian Agency for International Development

2. 137
Kumusta na kaibigan? Isang makabuluhang aralin na naman ang
ating matutunghayan ngayon. Upang lumawak pa ang iyong kaalaman
gawin natin at pag-aralan ang modyul na ito.
Pagkatapos ng modyul na ito ay matutuhan mong matukoy ang
pumapailalim na paksa ng pangunahing ideya o kaisipan.
Ibigay ang mga pumapailalim na paksa sa pangunahing ideya na
nasa loob ng kahon.
1. Ang mga lusis at paputok ay tanda ng pagdiriwang. Tuwing
pista at Bagong Taon, nagsisindi tayo ng lusis at nagpapaputok
ng mga rebentador upang ipahayag ang ating pagsasaya.
Gaanuman karami ang handa sa mesa, hindi lubos ang ating
kasiyahan kung wala ang nakasisilaw na liwanag ng lusis at ang
nakatutulig na tunog ng rebentador.
Subukin Natin
Sa Mag-aaral
Mga Dapat Matutuhan

3. 138
2. Nag-iinat siya paggising sa umaga. Sabi niya, mainam ang
kanyang gising kapag siya’y nakapag-inat pagdilat ng mga mata
sa umaga. Ang pag-iinat ay napapabilis ng daloy ng dugo sa
katawan at gumigising sa kanyang mga kalamnan. Ito ang
pinakamainam na ehersisyo sa umaga, ayon sa kanya.
Pangunahing Ideya:
Ang mga lusis at paputok
ay tanda ng pagdiriwang.
1. 2.
Pangunahing Ideya:
Ito ang pinakamainam na
ehersisyo sa umaga, ayon sa
kanya.
2. 3.
1.

4. 139
Tingnan mo nga ang iskor mo. Kung ang kuha mo ay 4 o 5,
maligayang bati sa iyo. Kung ang kuha mo naman ay 3 o pababa,
huwag kang mag-alala ang modyul na ito ay tutulong sa iyo.
Ano ang tawag sa ating pambansang kahoy? Alam mo ba kung
bakit napili itong pambansang kahoy? Basahin nga natin ang kuwento
tungkol dito.
Umuwing minsan si Perla sa kanyang lalawigan. Habang
nakasakay siya sa bus, hindi niya napigilan ang sarili na magtanong
sa katabing pasahero.
“Aba talaga po bang ganito ang daan patungo sa Sta. Cruz?”
tanong ni Perla.
Pag-aralan Natin

5. 140
“Oo Ineng. Mapapansin mo rin ang nakatanim na mayayabong
na puno sa tabi ng daan. Itinanim iyan ng ating mga kababayan.
Ganyan din ba ang ginawa ninyo sa lungsod? Wika naman ng Ale kay
Perla.
“Ganyan din po. Nakipagtulungan po kay Alkalde ang mga
pinuno ng barangay upang mapaganda ang lungsod. Ano po bang
puno ang mga iyon?” tanong ni Perla.
“Iyan ay tinatawag na mga punong Nara, ang ating pambansang
kahoy. Isang sagisag ng ating bansa ang Nara. Napili ito higit sa lahat
ng punongkahoy dahil sa mga katangian nito. Ang mayayabong
nitong dahon ay nagpapakilala ng kasaganaan. Ang taas at
pangangatawan nito ay kakikitaan ng katatagan sa mga oras ng
kagipitan tulad ng bagyo o lindol. Ang naninilaw-nilaw na bulaklak
nito na bumukadkad sa umaga at makikita mong nakalatag sa paanan
ng puno pagsapit ng hapon ay nagpapakita ng tanda ng
pagpapakumbaba. Sa buong maghapon, isa siyang tanod at
hantungan ng mga pagod na diwa.” sagot ng Ale.
“Naku! Talagang kahanga-hanga ang punog Nara. Kaya pala
ito’ng napiling pambansang kahoy.” sagot naman ni Perla.
Unawain Mo
1. Ano ang napansin ni Perla sa pag-uwi niya minsan sa kanyang
lalawigan?
2. Anong puno ang nakatawag pansin kay Perla?
3. Bakit tinatawag ang Nara na pambansang kahoy?
Basahin nga nating muli ang sinabi ng Ale tungkol sa punogn Nara.
Isang sagisag ng ating bansa ang Nara. Napili ito higit sa lahat
ng punongkahoy dahil sa mga katangian nito. Ang mayayabong
nitong dahon ay nagpapakilala ng kasaganaan. Ang taas at
pangangatawan nito ay kakikitaan ng katatagan sa mga oras ng
kagipitan tulad ng bagyo o lindol. Ang naninilaw-nilaw na bulaklak
nito na bumukadkad sa umaga at makikita mong nakalatag sa paanan
ng puno pagsapit ng hapon ay nagpapakita ng tanda ng
pagpapakumbaba. Sa buong maghapon, isa siyang tanod at
hantungan ng mga pagod na diwa.

6. 141
Pangunahing Ideya: Isang sagisag ng ating bansa ang Nara.
• Ang kasunod na mga pangungusap ay halimbawa na
pumapailalim na paksa. Ito ay tumutulong upang maintindihang
lubos ang ibig ipahiwatig ng talata.
Narito pa ang karagdagang halimbawa:
Ang tubig ay kailangan ng tao sa bawat araw. Nakatutulong ito
sa pagluluto, paglalaba ng damit, paghuhugas ng mga pinggan at iba
pa. Ang tubig din ay kailangan ng mga tanim, puno at mga bulaklak.
Kung wala ito, ang mga tanim ay namamatay. Hindi rin mabubuhay
ang mga hayop kung wala ang tubig. Kaya, ang tubig ay
napakahalaga.
Pangunahing Ideya: Ang tubig ay napakahalaga.
Anu-ano ang mga pumapailalim na paksa:
1. Ang tubig ay kailangan ng tao sa bawat araw.
2. Sa pagluluto, paglalaba at paghuhugas ng mga pinggan at iba
pa.
3. Ang tubig din ay kailangan ng tanim, puno at mga bulaklak.
4. Kung wala ito ang mga tanim ay namamatay.
5. Hindi rin mabubuhay ang mga hayop kung wala ang tubig.
O, kaya mo bang sagutin ang mga pagsasanay? Sagutin mo ang
Gawin Natin.

7. 142
Basahin ang bawat talata. Lagyan ng salungguhit ang mga
pumapailalim na paksa sa pangunahing ideya.
1. Nabubuhay ang sanggol sa pag-inom ng gatas. Dahil dito
kailangang uminom siya ng gatas araw-araw. Ang gatas ay isang
kumpletong pagkain. Lahat ng sustansyang kailangan ng
katawan ay ibinibigay ng gatas.
2. Mahirap lamang sina Melba. Subalit dahil matalino, pinilit pag-
aralin si Melba ng kanyang magulang. Kahit mahirap sina Melba,
gusto pa rin ni Josie na maging kaibigan ito. Tuwing rises,
hinahatian niya ng baon si Melba.
Iwasto ang iyong ginawa. Kung ang kuha mo ay 5 o 6, dumiretso
ka na sa “Mga Dagdag na Gawain”. Kung ang kuha mo naman ay 4 o
pababa. Sagutin mo muna ang Gawain I.A.
Gawain 1.A
Bawat talata na nasa ibaba ay may pumapailalim na paksa sa
pangunahing ideya. Ibigay ang mga ito.
1. Kayganda ng kalikasan. Patuloy ang agos ng tubig sa sapa.
Ganoon din ang pagsulong at pagkati ng tubig sa dagat. Ang
mga ibon sa himpapawid ay walang sawa sa pagbibigay sigla sa
kapaligiran. Ang iba’t-ibang puno na naglalakihan ay
nagpapakita ng kanilang tayog at kagandahan.
Gawin Natin

8. 143
Mga pumapailalim na paksa:
1. _____________________________________________________
2. _____________________________________________________
3. _____________________________________________________
4. _____________________________________________________
2. Kapansin-pansin ang inaasal ni Ruben habang hinihintay ang
ina. Minsang tumayo. Minsan naman ay lumakad kaya, maupo
na ang ulo’y nasa pagitan ng tuhod. Kapag nagsawa na siya sa
kauupo ay tatayo. Pupunta sa estasyon ng mga nars. Patingin-
tingin lamang tila nanginginig magtanong.
1. _____________________________________________________
2. _____________________________________________________
3. _____________________________________________________
4. _____________________________________________________
5. _____________________________________________________
6. _____________________________________________________
Pagsunud-sunurin ang mga pangungusap upang makabuo ng
isang maayos na talata. Pagkatapos ay salungguhitan ang mga
pumapailalim na paksa nito.
A.
1. Nakatuwaang paglaruan ang aking aso.
2. Namitas ako ng mga rosas upang ialay sa altar.
3. Kaya nang pumasok ako, wala na ang mga rosas.
4. Sa kasamaang-palad naiwan ko sa mesa ang mga bulaklak.
5. Luray-luray na ang mga talutot ng mga ito.
_______________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
________.
Mga Dagdag na Gawain

9. 144
Bawat talata ay may iisang kaisipan o ideyang isinasaad
nito. Hindi kalat-kalat ang mga kaisipan. Bawat pangungusap
ay tumutulong sa pagbuo ng isang kaisipang inilalahad.
Ang pangungusap na nagtataglay ng pinakabuod ng buong
talata ay tinatawag na pangunahing ideya/kaisipan. Ang
pangungusap naman na siyang tumutulong sa pangunahing
ideya ay tinatawag na pumapailalim na paksa.
B.
1. Kailangan ng tiyaga ang pagtatanim.
2. Higit sa lahat diligan ito araw-araw.
3. Dapat ay pumili ka ng tamang puwesto kung saan ito dapat
itanim.
4. May mga tanim kasing gusto sa ilalim ng araw at iba naman ay
mamamatay kung ito ay mabilad sa araw.
5. Upang ito’y maging malusog, kailangang lagyan ng pataba.
_______________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
________
Sa mga pagsasanay na iyong ginawa. Anong kaisipan/aral ang
iyong natutuhan?
Tandaan Natin

10. 145
Tukuyin kung ano ang mga pumapailalim na paksa na makikita
sa talata. Isulat ang mga ito sa sagutang papel.
1. Utang na loob natin sa mga manggagawa ang mga bagay-bagay
na makikita natin sa ating kapaligiran. Bawat isa sa kanila ay
nagsisikap upang makapaglingkod sa kapwa. Ang ‘metro aide’
ay walang sawang naglilinis. Ang mga doktor naman at nars ay
tagapangalaga ng ating kalusugan. Walang humpay sa
pagtatanim ang mga magbubukid, mga tagabigay ng ating
pangangailangan.
1. _____________________________________________________
2. _____________________________________________________
3. _____________________________________________________
4. _____________________________________________________
2. Paawit-awit pa si Lani habang naglalakad pauwi. Palubog na ang
araw at kaysarap damhin ang hanging humahaplos sa kanyang
pisngi. Langhap niya ang sariwang hanging may samyo ng mga
dahon at bulaklak sa paligid. Parang nakikita na niya sa kanyang
isip ang kasiyahan ng kanyang ina kapag nakita ang kanyang
report kard.
1. _____________________________________________________
2. _____________________________________________________
3. _____________________________________________________
Tapos ka na ba? Iwasto ang iyong sagot. Kung ang kuha mo ay 6
o 7, napakahusay mo. Maaari mo nang gawin ang susunod na
modyul. Kung ang kuha mo naman ay 5 o pababa, sagutin mo muna
ang “Pagyamanin Natin”.
Sariling Pagsusulit

11. 146
Isulat sa kabilang hanay ang pumapailalim na paksa na ginamit
sa talata. Ilagay ito sa sagutang papel.
1. Naiwan ni Vicky ang kanyang laruan sa upuan. Nakita iyon ni
Sonia at isinauli kay Vicky kinabukasan. Si Sonia ay matapat na
bata.
Pangunahing Ideya Pumapailalim na Paksa
Si Sonia ay matapat na bata. 1.
2.
2. Isang magandang katangian ng isang tao ang pagiging
matapang. May mga kilalang tao na ginagamit ang tapang sa
mabuting paraan. Subalit mayroon din namang ibang tao na
gumagamit ng kanilang tapang sa masama o maling paraan.
Pangunahing Ideya Pumapailalim na Paksa
Isang magandang katangian ng
isang tao ang pagiging matapang.
1.
2.
Maligayang pagbati sa iyo, natapos mo na naman ang isang
mahalagang modyul. Hanggang sa muli….
Pagyamanin Natin

12. 147
Subukin Natin
1.
1. Tuwing pista at bagong taon, nagsisindi tayo ng lusis at
nagpapaputok ng mga rebentador upang ipahayag ang ating
pagsasaya.
2. Gaanuman karami ang handa sa mesa, hindi lubos ang ating
kasiyahan kung wala ang nakasisilaw na liwanag ng lusis at ang
nakatutulig na tunog ng rebentador.
2.
1. Nag-iinat siya paggising sa umaga.
2. Sabi niya, mainam ang kanyang gising kapag siya’y nakapag-inat
pagdilat ng mga mata sa umaga.
3. Ang pag-iinat ay nakapagpapabilis ng daloy ng dugo sa katawan
at gumigising sa kanyang mga kalamnan.
Gawin Natin
1. Nabubuhay ang sanggol sa pag-inom ng gatas. Dahil dito
kailangang uminom siya ng gatas araw-araw. Ang gatas ay isang
kumpletong pagkain. Lahat ng masustansyang kailangan ng
katawan ay ibinibigay ng gatas.
2. Mahirap lamang sina Melba. Subalit dahil matalino, pinilit pag-
aralin si Melba ng kanyang mga magulang. Kahit mahirap sina
Melba, gusto pa rin ni Josie na maging kaibigan ito. Tuwing
rises, hinahatian niya ng baon si Melba.
Gabay sa Pagwawasto

13. 148
Gawain 1 A
1.
1. Patuloy ang agos ng tubig sa sapa.
2. Ganoon din ang pagsulong at pagkati ng tubig sa dagat.
3. Ang mga ibon sa himpapawid ay walang sawa sa pagbibigay-sigla
sa kapaligiran.
4. Ang iba’t ibang puno na naglalakihan ay nagpapakita ng kanilang
tayog at kagandahan.
2.
1. Minsang tumayo.
2. Minsan naman ay lumakad kaya, maupo na ang ulo’y nasa pagitan
ng tuhod.
3. Kapag nagsawa na siya sa kauupo at katatayo.
4. Pupunta sa estasyon ng mga nars.
5. Patingin-tingin lamang tila nanginginig magtanong.
Mga Dagdag na Gawain
A.
Namitas ako ng mga rosas upang ialay sa altar. Sa kasamaang
palad naiwan ko sa mesa ang mga bulaklak. Nakatuwaang paglaruan
ng aking aso. Kaya nang pumasok ako, wala na ang mga rosas. Luray-
luray na ang mga talutot ng mga ito.
B.
Kailangan ng tiyaga ang pagtatanim. Dapat ay pumili ka ng
tamang puwesto kung saan ito dapat itanim. May mga tanim kasing
gusto sa ilalim ng araw at ang iba naman ay mamamatay kung ito ay
mabilad sa araw. Upang ito’y maging malusog, kailangang lagyan ng
pataba. Higit sa lahat diligan ito araw-araw.

14. 149
Sariling Pagsusulit
1.
1. Bawat isa sa kanila ay nagsisikap upang makapaglingkod sa
kapwa.
2. Ang ‘metro aide’ ay walang sawang naglilinis.
3. Ang mga doktor naman at nars ang tagapangalaga ng ating
kalusugan.
4. Walang humpay sa pagtatanim ang mga magbubukid, mga
tagabigay ng ating pangangailangan.
2.
1. Palubog na ang araw at kaysarap damhin ang hanging
humahaplos sa kanyang pisngi.
2. Langhap niya ang sariwang hanging may samyo ng mga dahon
at bulaklak sa paligid.
3. Paawit-awit pa si Lani habang naglalakad pauwi.
Pagyamanin Natin
1.
1. Naiwan ni Vicky ang kanyang laruan sa upuan.
2. Nakita iyon ni Sonia at isinauli kay Vicky kinabukasan.
2.
1. May mga kilalang tao na ginagamit ang tapang sa mabuting
paraan.
2. Subalit mayroon din namang ibang tao na gumagamit ng
kanilang tapang sa masama o maling paraan.