pdf

1. Republic of the Philippines
Department of Education
Region III
SCHOOLS DIVISION OF ZAMBALES
Zone 6, Iba, Zambales
Tel./Fax No. (047) 602 1391
E-mail Address: zambales@deped.gov.ph
website: www.depedzambales.ph
Pangalan: _____________________________________ Baitang/Pangkat:__________
Paaralan: _____________________________________ Petsa: _____________________
GAWAING PAGKATUTO
FILIPINO 9
Unang Markahan-Ikaapat na Linggo
I. Panimula
Kamusta ka habang ipinagpapatuloy mo ang iyong pag-aaral sa bahay?
Naiinip ka na rin ba tulad ng iyong mga kaklase? Marami ka na bang
nabasang akda, kuwento at mga karanasang tumatalakay sa kasalukuyang
nararanasang pandemya?
Naranasan mo na bang sumulat ng isang akda na ibinabahagi mo rin
ang iyong sariling karanasan sa panahon ng pamdemya? Naging madali ba ang
pagsulat mo? Alam mo ba na mas magiging mahusay ka pang sumulat kung
kilala mo ang iba’t ibang pang-ugnay, na makatutulong sa iyo upang maging
maaayos at magkakaugnay ang iyong pagsulat?
Sa araling ito iyong malalaman at matututuhang alamin ang iba’t ibang
pang-ugnay na makatutulong sa pagbuo ng sulatin, pangungusap at sariling
akda.
Nawa ang aralin na ito ang magbibigay ng gabay sa iyo upang mas higit
pang maging mahusay ka sa pagbuo ng likhang komposisyon, maging akda man
ito, pangungusap at sulatin.
II.Kasanayang Pampagkatuto
Nagagamit ang mga pang-ugnay sa pagpapahayag ng sariling pananaw.
(F9WG-If-44)

2. III.Mga Layunin
Sa pagtatapos ng gawaing pagkatuto na ito, ikaw ay inaasahang:
1. natutukoy ang mga pang-ugnay na ginamit sa pangungusap;
2. nagagamit nang wasto ang mga pang-ugnay sa pagbuo ng
pangungusap at pagsulat ng akda; at
3. nakasusulat ng isang sanaysay na nilalakipan ng angkop na pang-
ugnay.
IV. Pagtalakay
Sa araling ito, alamin mo ang mga pang-ugnay na pangkayarian: ang
pangatnig,pang-angkop at pang-ukol.
Basahin at unawain ang teksto upang mas makilala mo ang mga pang-
ugnay na pangatnig, pang-angkop at pang-ukol. Bigyan ng pansin ang mga
salitang may salungguhit.
Tungkulin mo, Gampanan mo
ni Lea L. Domincil, Zambales NHS
Bawat tao ay may karapatang tinatamasa sa mundo. Subalit huwag
mong kalimutan na ang bawat karapatan ay may nakaatang na tungkulin o
responsibilidad. Responsibilidad na dapat gampanan ng bawat isang
mamamayan. Habang tinatamasa mo ang iyong mga karapatan, laging itanim
sa isipan ang tungkuling kaakibat nito.
Ang pagsunod sa batas ay isang tungkuling dapat sundin ng bawat
mamamayan na tulad mo upang maging maayos at tahimik ang iyong
pamumuhay. Higit sa lahat upang maproteksyonan ang buhay at ari-ariang
ipinundar mo. Kung ikaw ay lalabag sa batas na ipinatutupad ng pamahalaan,
maaaring malagay sa kapahamakan ang bawat buhay ng tao. Samakatuwid tao
ang gagawa ng mga kaguluhan at di pagkakaunawaan ng bawat isa.
Ang pagbabayad ng buwis ay isang tungkuling hindi dapat kalimutan. Ito
ay napakahalaga sa pag-unlad, serbisyong pangmamamayan, pagpapanatili ng
kapayapaan, edukasyon para sa mahihirap, kalusugan ng mamamayan at iba

3. pang gawaing pampamahalaan. Isang halimbawa na lang ay ang kinahaharap
na pandemya ng ating bansa ngayon. Dahil sa mga buwis na ibinabayad ng
bawat isang mamamayan, malaking tulong ang dulot nito sa ating pamahalaan.
Ang pinakamahalagang tungkulin mo bilang isang mamamayan ay gawin
ang iyong makakaya anoman ang nakatalaga sa iyo. Gawin ang responsibilidad
mo upang makatulong sa mga nangangailangan at para sa sa ikagiginhawa ng
bawat isa sapagkat sa bandang huli, ikaw magiging susi na matamo ang
kapayapaaan, kaayusan at kaunlaran ng ating bayan.
Kaya, tungkulin mo, gampanan mo!
Naunawaan mo ba ang teksto na iyong binasa? Subukang sagutin ang mga
sumusunod na tanong batay sa akdang iyong binasa.
1. Ano ang pangunahing layuning nais iparating ng may-akda?
2. Sino ang kinakausap ng may-akda.
3. Paano mo maisasakatuparan ang iyong mga tungkulin?
4. Sa iyong palagay, bakit mahalaga ang ating mga tungkulin?
5. Isa-isahin ang mga pang-ugnay na ginamit sa akda.
Mula sa mga ibinigay mong mga pang-ugnay na hango sa teksto, iyong
alamin ang mga uri nito.
Ang pang-ugnay ay mga salitang ginagamit upang mag-ugnay sa
dalawang salita,parirala at pangungusap.Ito ay nakakatulong upang maging
organisado ang ating mga sinusulat.
Narito ang iba’t ibang pang-ugnay:
1.Pangatnig-mga salitang nag-uugnay ng dalawang salita,parirala,o
sugnay.
Halimbawa: at, pati, saka, o, ni, maging, ngunit, subalit, kung, nang, bago, kung
gayon, sana at iba pa
* Higit sa lahat upang maproteksyonan ang buhay at ari-ariang ipinundar
mo.
* Kaya, tungkulin mo, gampanan mo .

4. 2.Pang-angkop-mga katagang nag-uugnay sa panuring at salitang
tinuturingan.
Halimbawa: na, ng, g
* May nakaatang na tungkulin.
* Maaaring malagay sa kapahamakan ang bawat buhay ng tao.
3. Pang-ukol - mga salitang nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita.
Halimbawa: ang/si, ng/ni/kay, ayon sa/ayon kay, para sa/para kay, hinggil
sa/hinggil kay, tunkol sa/tungkol kay, na may, alinsunod sa/kay, laban sa/kay
* Ang pagsunod sa batas ay isang tungkuling dapat sundin ng bawat.
mamamayan
* Ang gamot na dala ng nars ay para sa kaniyang ama.
V. Mga Gawain
A. HANAPIN AT GUHITAN MO
Panuto: Guhitan ang mga ginamit na pang-ugnay sa bawat pangungusap.
Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. Umalis siya na may dalang bag.
2. Ako man ay natakot sa pandemya.
3. Nagkasakit na sana ako kung di siya dumating at tinulungan ako.
4. Likas na masipag magtrabaho ang mga Filipino.
5. Totoong mahina ang resistensiya niya.
6. Mahirap maglakbay sa ngayon dahil sa Corona Virus.
7. Maraming mabubuting tao sa panahon ngayon.
8. Ayon sa mga Kagawaran ng Kalusugan, malaking tulong ang pananatili
sa ating mga tahanan.

5. 9. Ang gamot na ito ay para sa aking ama.
10. Tumutulong siya sa kampanya laban sa Covid19.
B. PANG-UGNAY, PANGKATIN MO
Panuto: Pangkatin ang mga pang-ugnay na may salungguhit sa bawat
pangungusap. Sundan ang kahon sa ibaba. Isulat ang sagot sa sagutang
papel.
Panagtnig Pang-angkop Pang-ukol
1. Ang pagtanggap at pag-unawa sa mga taong nagkasakit ay tanda ng
pagiging isang mabuting tao.
2. Ang pagbibigay ng tulong pati ang pagtuturo ng kaalaman ay isang
mabuting gawain.
3. Kaya nilang paramihin ang mabubuting tao sa panahon ngayon.
4. Ang sambayanan ay hindi magugutom kung may sapat na imbak ng
pagkain ang pamahalaan.
5. Ayon sa panawagan, ang pagtulong sa mga kapatid nating nabiktima ng
Covid19 ay tunay na kailangan.
6. Ang proyektong Pangkabuhayan na ito ay para sa mga nawalan ng
hanapbuhay.
7. Ang pag-uusapan sa miting ay tungkol sa makabagong pamamaraan sa
pagpuksa sa Corona Virus.
8. Mahusay ang programang inilunsad ng Pamayanan.
9. Hindi sila lalaban kung ibinigay ang kanilang kahilingan.
10.Sagana ang kanilang pamumuhay sapagkat masipag ang kanilang
magulang.

6. C. MALI KO, ITAMA MO
Panuto: Iwasto ang pangatnig na may salungguhit sa bawat bilang. Piliin ang
tamang pang-ugnay sa kahon sa ibaba. Isulat ang tamang sagot sa sagutang
papel.
ngunit dahil at
o ng kung
para nang na
1. Maginhawang maglakbay sa ngayon para sa tag-araw.
2. May bagong alkalde na hinirang ang Pangulo.
3. Dapat ng magtanim pa ng halamang namumulaklak.
4. Malapit at matapos ang pandemyang ating kinakaharap.
5. Umiiyak ang Inay kaya nahawaan ng sakit ang Itay.
6. Alin sa dalawa ang gusto mo para sa iyong nalalapit na kaarawan,bike at
cellphone?
7. Dahil ako’y nagkasakit,ikaw ang hahalili sa akin.
8. Kaya ikaw ay lumusog,kumain ka ng masustansyang pagkain.
9. Gustung-gusto mo nang mamasyal dahil laganap pa ang Corona Virus sa
kapaligiran.
10. Magsikap o maghanapbuhay upang di umasa sa iba.
D. KULANG KO, PUNUAN MO
Panuto: Punan ng tamang pang-ugnay ang bawat patlang at uriin ito kung
pangatnig, pang-angkop at pang-ukol. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Hating Gabi
ni Jhoana D. Esposo, Zambales NHS
Malalim na ang gabi, tahimik ang paligid ________ ang buwan ay tila
malungkot na kasingpanlaw ng nangungulila sa paglingap ng mapag-arugang

7. mga bisig. Dahan-dahan akong bumaba sa hagdan, halos di lumapat ang aking
mga talampakan sa sahig________ kabahayan, upang hindi makalikha ng
anomang ingay. Tinungo ko ang pinto at pinihit ito, lumabas ako na dinarasal
na __________ ay walang makaramdam ng aking pag-alis ng bahay.
Sinalubong ako ng mahalumigmig na hangin, parang may sariling isip ang
kamay ko na yakapin ang sarili ko _________ kahit papaano ay maibsan ang
nanunuot __________ lamig sa aking balat. Tinalunton ko ang daan sa isang
pamilyar na lugar, sa may luma at halos magigiba nang kubo. Mula sa sinag ng
buwan na tila nakikisilip sa aking kilos, naaninag ko ang isang anino na kilalang
kilala ko. Agad siyang lumingon sa akin at sinalubong ako _________ mahigpit
na yakap at ganoon rin naman ako sa kaniya. “Kamusta?”, ang matamlay kong
tanong. “Mabuti naman,__________ mahirap”, sagot niya. “Masaya ka ba doon?”,
tanong ko ulit. “Oo, ___________ mas masaya sana kung kasama ko kayo”, sambit
niya kasabay ng mabibigat na luha mula sa kaniyang mga mata. Parang kinurot
ang puso ko, gusto kong sabihin sa kaniya at isumbat na “bakit iyon ang pinili
mo?” ngunit mas pinili ko ang hindi isatinig ito baka higit pa siyang masaktan.
“Alagaan mong mabuti si tatay mo ha, ang mga kapatid mo. Ikaw ang panganay
__________ ikaw na ang bahala sa kanila habang wala ako”, saad niya. “Opo,
inay”, sagot ko. “Kailangan eh, alam ko ang nasa isip mo, kung dito lang tayo
aasa sa bukid walang mangyayari.” Gusto ko rin kayong mabigyan ng
magandang kinabukasan, tandaan ninyo na ginagawa ko ito para sa ating
pamilya”, masikip sa dibdib niya ang binitiwang mga salita, mga salita ng
pamamaalam.
Bukas Flight na niya patungo sa ibang bansa, mag-aalaga ng hindi niya
sariling mga anak para magtrabaho _________ amin, sa kinabukasan ng aming
pamilya.
E. BIGAY KO, GAMITIN MO
Panuto: Bumuo ng pangungusap gamit ang sumusunod na mga
pang-ugnay. Mula sa mga pangungusap na iyong nabuo, gawin itong isang
komposisyon na may paksa. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. dahil 6. para kay/sa
2. at 7. ng
3. sapagkat 8. kung
4. kaya 9. o
5. na 10. ayon sa/kay

8. Magaling! Natapos mo na ang mga gawaing inilaan para sa iyo. Batid ko na
malinaw na sa iyo ang mga mga pang-ugnay, kung gayon, maghanda ng isang
buong papel para sa iyong pagsusulit.
V. Pagsusulit
Panuto: Bumuo ng isang sanaysay tungkol sa sariling karanasan sa COVID-19,
ang pandemyang nagpabago sa buhay ng bawat Pilipino. Gumamit ng mga pang-
ugnay at guhitan ang mga ito.
Gamitin ang sumusunod na mga gabay sa pagsulat:
1. Batay sa sariling karanasan habang nasa panahon ng Pandemya
2. Makatotohanan ang paglalahad ng mga impormasyon
3. Gumamit ng tamang bantas sa pagsulat
4. Angkop at magkakaugnay ang kaisipan
5. Gumamit ng tamang pang-ugnay sa pagbuo ng akda
Rubriks sa Paggawa ng sanaysay
RUBRIKS
PAMANTAYAN 5 3 1
Nilalaman Nakapagbigay ng
mga tamang
impormasyon para
sa paksa
May mga
impormasyon na
hindi tama para
sa paksa
Hindi angkop ang
mga
impormasyon
para sa paksa
Organisasyon ng
mga
Impormasyon
Lohikal ang
pagkakaayos ng
mga impormasyon
May ilang
impormasyon na
hindi nakaayos
Wala sa ayos ang
mga
impormasyon
Pagbabaybay at
Pagbabantas
Angkop ang
pagkakagamit ng
mga bantas
May ilang bantas
ang hindi angkop
ang
pagkakagamit
Hindi angkop
ang mga bantas
na ginamit
Paggamit ng mga
pang-ugnay
Angkop ang
pagkakagamit ng
mga pang-ugnay
May ilang pang-
ugnay ang hindi
angkop ang
pagkakagamit
Hindi angkop ang
pagkakagamit ng
pang-ugnay

9. VI. Pangwakas
Panuto: Pagbubuod sa natapos na aralin sa pamamagitan ng
estratehiyang “ANA”.
Ang dati kong alam _____________________________________________________
Napag-alaman ko _______________________________________________________
Ang nais kong mabatid __________________________________________________
VII. Mga Sanggunian
K to 12 Most Essential Learning Competencies with Corresponding CG
codes/Suggested LR. 2020. E-book. Pasig City: Department of Education
Curriculum and Standard
Peralta,Romulo N. et.al, Unang Edisyon 2014 Panitikang Asyano Modyul ng
mag-aaral sa Filipino 9 Sunshine Interlinks Publishing House,Inc.