Tiểu Luận Nâng Cao Chất Lượng Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật Hiện Nay.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
1
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
KHOA/TRUNG TÂM PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH
TÊN ĐỀ TÀI: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VỀ TÍNH HỢP PHÁP, HỢP
LÝ VÀ KHẢ THI TRONG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT HIỆN
NAY, ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VĂN BẢN
QUY PHẠM PHÁP LUẬT HIỆN NAY CỦA CÁC CƠ QUAN CÓ
THẨM QUYỀN
BÀI TẬP LỚN KẾT THÚC HỌC PHẦN
Học phần: Xây dựng văn bản pháp luật
Mã phách:………………………………….
Hà Nội – 2022

2
MỤC LỤC
MỤC LỤC......................................................................................................... 2
MỞ ĐẦU........................................................................................................... 3
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................... 3
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................... 3
3. Phương pháp nghiên cứu........................................................................ 3
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài........................................................ 4
NỘI DUNG....................................................................................................... 5
1. Văn bản quy phạm pháp luật................................................................. 5
1.1. Khái niệm........................................................................................... 5
1.2. Đặc điểm ............................................................................................ 5
1.3. Phân loại............................................................................................. 8
1.4. Vai trò................................................................................................. 9
1.5. Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật........................11
2. Tính hợp pháp trong văn bản quy phạm pháp luật ..........................13
2.1. Khái quát về tính hợp pháp trong văn bản quy phạm pháp luật ......13
2.2. Thực trạng về tính hợp pháp trong văn bản quy phạm pháp luật hiện
nay ...........................................................................................................16
3. Tính hợp lý trong văn bản quy phạm pháp luật................................17
3.1. Khái quát về tính hợp lý trong văn bản quy phạm pháp luật...........18
3.2. Thực trạng về tính hợp lý trong văn bản quy phạm pháp luật hiện
nay ...........................................................................................................18
4. Tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật...............................19
4.1. Khái quát về tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật..........19
4.2. Thực trạng về tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật hiện
nay ...........................................................................................................20
5. Đánh giá thực trạng về tính hợp pháp, hợp lý và khả thi trong văn
bản quy phạm pháp luật hiện nay...........................................................23
6. Đề xuất giải pháp...................................................................................24
KẾT LUẬN .....................................................................................................28
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................29

3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cùng với sự phát triển và hội nhập kinh tế của Việt Nam những năm gần
đây, Quốc hội đã không ngừng làm việc nhằm sửa đổi, bổ sung và ban hành
những văn bản quy phạm pháp luật mới nhằm kịp thời đáp ứng nhu cầu trong
áp dụng pháp luật.
Song song cùng đó là tính cấp thiết trong đảm bảo những nguyên tắc cơ
bản ban hành văn bản quy phạm pháp luật, một trong số đó chính là tính hợp
pháp, tính hợp lý và tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật.
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Bài nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng về tính hợp pháp, hợp lý và
khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật hiện nay. Bên cạnh đó, từ những kết
quả trong quá trình nghiên cứu, đưa ra được những đề xuất nâng cao chất lượng
văn bản quy phạm pháp luật.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là lý luận về tính hợp pháp, hợp lý và khả thi trong
văn bản quy phạm pháp luật và thực trạng áp dụng lý luận trên.
Tiểu luận giới hạn nghiên cứu trong phạm vi pháp luật Việt Nam đối với
những văn bản và quy định hiện hành. Tương tự các thông tin, thực tiễn được
đánh giá được tham chiếu và trích dẫn cũng được giới hạn trong phạm vi kết
quả thực tiễn thực hiện các quy định pháp luật liên quan của các cơ quan có
thẩm quyền tại Việt Nam.
3. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, sinh viên sẽ tập trung vận dụng những kiến
thức đã học, nhìn nhận lý thuyết, áp dụng trong thực tiễn nhằm đánh giá được
điểm hiệu quả và bất cập còn tồn đọng.

4
Sinh viên áp dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, bình luận các quy
định của pháp luật. Đồng thời để có được cái nhìn tổng quát về thực tiễn áp
dụng các quy định pháp luật có liên quan, sinh viên đã sử dụng phương pháp
sưu tầm, phân tích, đánh giá số liệu, nghiên cứu, tìm hiểu thực tế từ đó đưa ra
những nhận xét, đánh giá.
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài
Việc nghiên cứu đề tài trên sẽ giúp sinh viên có cơ hội nắm rõ hơn những
kiến thức cơ bản về văn bản quy phạm pháp luật, tính hợp pháp, hợp lý và khả
thi trong thực tiễn những văn bản quy phạm pháp luật hiện nay.
Những giá trị rút ra được từ nghiên cứu của sinh viên sẽ góp phần vào
việc nâng cao tính hiệu quả trong áp dụng những quy định của pháp luật. Đồng
thời có thể được xem xét, cân nhắc khi có những sửa đổi, bổ sung hoặc ban
hành những văn bản quy phạm pháp luật mới trong tương lai.

5
NỘI DUNG
1. Văn bản quy phạm pháp luật
1.1. Khái niệm
Văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) là một trong những thuật ngữ
được sử dụng phổ biến và cơ bản nhất trong ngành luật. Pháp luật đã quy định
rõ về khái niệm của VBQPPL như sau: “Văn bản quy phạm pháp luật là văn
bản có chứa quy phạm pháp luật, được ban hành theo đúng thẩm quyền, hình
thức, trình tự, thủ tục quy định trong Luật này”1
.
Nói một cách khác, VBQPPL là công cụ nền tảng, cơ sở pháp lý cho việc
căn cứ, áp dụng trong thực tiễn điều chỉnh các quan hệ xã hội.
1.2. Đặc điểm
Dựa trên khái niệm của VBQPPL, có thể rút ra một số đặc điểm sau:
Thứ nhất, VBQPPL do những cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền
ban hành và bảo đảm thực hiện: Đây là đặc điểm mang tính đặc trưng nhất của
VBQPPL. Đặc điểm trên giới hạn thẩm quyền ban hành VBQPPL, tạo nên sự
khác biệt về chủ thể so với những văn bản thông thường khác.
Chủ thể ban hành VBPPL bao gồm: Quốc hội, ủy ban Thường vụ Quốc
hội, Chủ tịch nước, Chính phủ,... và đều là những chủ thể đặc biệt. Đối với
những loại VBQPPL khác nhau, chủ thể ban hành và bảo đảm thực hiện những
VBQPPL đó sẽ khác nhau.
Khi mỗi VBQPPL được ra đời, ban hành và bảo đảm thực hiện, Nhà
nước có trách nhiệm áp dụng những văn bản đó trong thực tiễn, đi vào đời sống
của người dân, thực sự pháp huy được vai trò và nhiệm vụ của mình. Nhằm
thực hiện được mục tiêu trên, việc tuyên truyền, giáo dục, phổ biến, giải thích
pháp luật là nhiệm vụ không thể thiếu và cần được thực hiện một cách triệt để.
1
Điều 2 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015

6
Thứ hai, nội dung của VBQPPL là các quy phạm pháp luật (QPPL) được
áp dụng nhiều lần trong thực tiễn và là cơ sở để ban hành các văn bản áp dụng
pháp luật và văn bản hành chính thông dụng.
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 định nghĩa: “Quy
phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung, có hiệu lực băt buộc chung, được áp
dụng lặp đi lặp lại nhiều lần đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phạm vi
cả nước hoặc đơn vị hành chính nhất định, do cơ quan nhà nước, người có
thẩm quyền quy định trong Luật này ban hành và được Nhà nước bảo đảm thực
hiện”2
Những quy định trong pháp luật được căn cứ từ thực tiễn đời sống, tức
là mục đích cuối cùng của nội dung trong những VBQPPL là hướng tới và được
áp dụng trong cuộc sống. Không chỉ đối với những chủ thể là cá nhân, mà còn
đối với cơ quan, tổ chức độc lập hoặc thuộc đơn vị hành chính.
Từ “quy phạm” được để cập tới mang nghĩa là chuẩn mực, khung thước
nhằm giới hạn trong đó những hành vi, hành động của một nhóm đối tượng.
Ngoài ra, “quy phạm” còn được hiểu là quy tắc, nội quy đã được đưa ra, công
nhận và hợp pháp hoá để các chủ thể nhìn nhận, có căn cứ để điều chỉnh hành
vi, cách xử sự phù hợp. Khi nghiên cứu và phân tích QPPL, QPPL thông thường
có ba bộ phận: giả định, quy định và chế tài.
Về cơ bản, bộ phận giả định của QPPL xác định điều kiện, hoàn cảnh có
thể xảy ra trong cuộc sống mà khi gặp điều kiện, hoàn cảnh đó, các chủ thể sẽ
xử sự theo cách thức Nhà nước đặt ra, quy định và đó là cách thức xử sự hợp
lý nhất, được công nhận. Bộ phận quy định của QPPL định hướng hành vi xử
sự của cá nhân, tổ chức theo hướng chỉ rõ những hành vi được thực hiện, hành
vi không được thực hiện và cách thức việc cụ thể xảy ra trên thực tế, nên được
2
Điều 3 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015

7
áp dụng lặp đi lặp lại nhiều lần. Còn VBQPPL chỉ được thực hiện duy nhất một
lần. Có nghĩa VBQPPL có khả năng tác động trong dài hạn.
Tính bắt buộc chung đã ảnh hưởng đến hiệu lực pháp lý của VBQPPL.
VBQPPL có hiệu lực pháp lý trong phạm vi cả nước hoặc từng địa phương tùy
thuộc vào thẩm quyền của cơ quan ban hành cũng như nội dung của mỗi
VBQPPL. Thông thường, VBQPPL do cơ quan nhà nước ở trung ương ban
hành có hiệu lực pháp lý trên phạm vi cả nước, VBQPPL do cơ quan nhà nước
ở địa phương ban hành có hiệu lực pháp lý trên phạm vi địa phương đó. Ngoài
ra, có trường họp VBQPPL do cơ quan nhà nước trung ương ban hành nhưng
có hiệu lực pháp lý trên phạm vi lãnh thổ địa phương xuất phát từ tính đặc thù
của địa phương đã quyết định tới nội dung VBQPPL.
Thứ ba, VBQPPL được ban hành theo hình thức do pháp luật quy định.
Bên cạnh những vấn đề liên quan đến nội dụng, hình thức của VBQPPL
cũng là một vấn đề được quan tâm và quy định rõ. Hình thức của VBQPPL khi
được cho là hợp pháp là VBQPPL mang đúng tên loại văn bản và đúng hình
thức, kĩ thuật trình bày. Cụ thể là theo quy định tại Điều 4 Luật Ban hành văn
bản quy phạm pháp luật năm 2015. Đúng hình thức ở đây liên quan trực tiếp
tới thẩm quyền của chủ thể ban hành VBQPPL.
Ví dụ: Quốc hội có thẩm quyền ban hành Hiến pháp, luật, nghị quyết; ủy
ban Thường vụ Quốc hội ban hành pháp lệnh, nghị quyết, nghị quyết liên tịch
với Đoàn Chủ tịch Uỷ ban trung ương Mặt trận Tố quốc Việt Nam; Chủ tịch
nước ban hành lệnh, quyết định; Chính phủ ban hành nghị định, nghị quyết liên
tịch với Đoàn Chủ tịch Uỷ ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Thủ
tướng Chính phủ ban hành quyết định; Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân
tối cao ban hành nghị quyết; Chánh án Toà án nhân dân tối cao ban hành thông
tư; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành thông tư; bộ trưởng,
thủ trưởng cơ quan ngang bộ ban hành thông tư; Tổng Kiểm toán nhà nước ban

8
hành quyết định; hội đồng nhân dân ban hành nghị quyết; ủy ban nhân dân ban
hành quyết định.
Ngoài ra, theo quy định của pháp luật, VBQPPL phải có đủ và trình bày
đúng những yếu tố như: số, kí hiệu văn bản; quốc hiệu; tiêu ngữ; tên cơ quan
ban hành; địa danh, thời gian ban hành; tên vãn bản; trích yếu nội dung; chữ kí;
nơi nhận.
Việc đảm bảo những quy định về hình thức của VBQPPL sẽ giúp đảm
bảo tính hợp pháp của văn bản. Đồng thời, góp phần tránh những trường hợp
không đúng thẩm quyền, không đầy đủ thông tin cơ bản,... gây khó khăn khi
văn bản được đưa vào có hiệu lực và áp dụng.
Thứ tư, trình tự, thủ tục ban hành tuân theo quy định của Luật Ban hành
văn bản quy phạm pháp luật năm 2015. VBQPPL được ban hành theo trình tự:
lập chương trình xây dựng văn bản; soạn thảo; lấy ý kiến đóng góp; thẩm định,
thẩm tra; trình, thông qua, kí chứng thực và ban hành.
Mỗi một bước trong ban hành VBQPPL đều có vai trò nhất định và
không thể thiếu. Chỉ cần thiếu một bước hoặc một trong các công đoạn tiến
hành thiếu cẩn trọng và sai sót, tính hợp pháp, hợp lý và khả thi của VBQPPL
cũng sẽ bị ảnh hưởng, gây rủi ro cho cả chủ thể ban hành, đảm bảo thi hành và
chủ thể chịu sự điều chỉnh.
1.3. Phân loại
VBQPPL có một hệ thống các văn bản rất đa dạng do nó phải điều chỉnh
rất nhiều đối tượng trong đời sống. VBQPPL được chia làm hai loại là văn bản
luật và văn bản dưới luật.
Văn bản luật là văn bản có hiệu lực pháp lí cao nhất. Một trong những
văn bản luật tiêu biểu nhất là Hiến pháp - văn bản có hiệu lực pháp lý tối cao,
ngoài ra còn có các bộ luật, các luật, nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật

9
của Quốc hội. Bất kì văn bản pháp luật nào khác trái với Hiến pháp đều là văn
bản vô hiệu và phải được bãi bỏ.
Bên cạnh đó, VBQPPL còn bao gồm các văn bản dưới luật. Văn bản dưới
luật được ban hành bởi các cơ quan nhà nước ở trung ương, các cơ quan quản
lý nhà nước ở địa phương. Các văn bản dưới luật bao gồm:
 Pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội;
 Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước;
 Nghị quyết, nghị định của Chính phủ;
 Quyết định, chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ;
 Quyết định, chỉ thị, thông tư của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang
bộ, Chánh án toà án nhân dân tối cao, viện trưởng: Viện kiểm sát nhân
dân tối cao;
 Nghị quyết, thông tư liên tịch giữa các cơ quan nhà nước có thẩm quyển,
giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền với tổ chức chính trị - xã hội;
 Nghị quyết của hội đồng nhân dân các cấp;
 Quyết định, chỉ thị của Uỷ ban nhân dân các cấp.
1.4. Vai trò
Thứ nhất, văn bản quy phạm pháp luật có thể điều tiết những vấn đề thực
tiễn.
Thực tiễn cùng nền kinh tế - xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ, các
mối quan hệ xã hội được đẩy mạnh đã tiềm tàng nhiều rủi ro, trực tiếp ảnh
hưởng tới từng cá nhân, tổ chức tham gia vào các quan hệ đó. Ví dụ như việc
vợ và chồng kết hôn, song nảy sinh mâu thuẫn và muốn ly hôn. Trong quá trình
chung sống, vợ và chồng sở nhiều tài sản chung và riêng, khi ly hôn không thể
tránh khỏi mâu thuẫn liên quan tới xác định và phân chia tài sản. Cơ sở giúp
giải quyết tốt nhất mâu thuẫn trên chính là những nội dung có liên quan trong
VBQPPL. Không chỉ hôn nhân - gia đình, thực tiễn còn tồn tại rất nhiều khía

10
cạnh cần được pháp luật điều chỉnh và giai quyết vấn đề như kinh doanh thương
mại, lao động, hình sự,...
Thứ hai, văn bản quy phạm pháp luật thể chế hóa và bảo đảm thực hiện
các chính sách.
Pháp luật hay nói cách khác chính là biểu hiện hoạt động của các chính
sách được đề ra và mong muốn được thực hiện. Những QPPL được ban hành,
gián tiếp giải quyết các vấn đề, tạo ra hành lang pháp lý mà trong phạm vi điều
chỉnh. Xét cho cùng, QPPL hướng tới việc không chỉ xây dựng mà còn phát
triển bền vững nền kinh tế thị trường. Kéo theo đó, các VBQPPL được bân
hành cũng phải mang tính bền vững, lâu dài trong hoạt động quản lý. Phát triển
bền vững đòi hỏi khi đưa ra các biện pháp quản lý, nhà quản lý phải tính đến
việc bảo vệ môi trường, sức khoẻ dài hạn và những nền tảng khác. Thông qua
các VBQPPL, địa phương đưa ra các biện pháp để quản lý tốt các trường học,
bệnh viện, xây dựng và quản lý tốt hệ thống nước sạch, đường giao thông, cơ
sở vật chất… Bằng các văn bản quy phạm pháp luật, chính quyền địa phương
đưa ra các biện pháp thu hút đầu tư, khuyến khích sự phát triển của các doanh
nghiệp, các cơ chế thực thi hiệu quả.
Thứ ba, VBQPPL góp phần làm ổn định trật tự xã hội, tạo cơ hội quản
lý tốt và phát triển. So với những quy phạm xã hội khác, QPPL khác hoàn toàn,
bởi trên thực tế, ngoài việc được xã hội công nhận, nó còn được bảo đảm thực
hiện, mang tính cưỡng chế bằng quyền lực của nhà nước. Chính tính cưỡng chế
trên đã tạo nền tảng để ổn định trật tự xã hội, đối với bất kì chủ thể nào nằm
dưới sự cưỡng chế đó.
Thứ tư, VBQPPL làm thay đổi các hành vi xử sự không mong muốn và
thiết lập các hành vi xử sự phù hợp. Những nội dung trong VBQPPL căn cứ
không chỉ trên thực tiễn mà còn dựa trên những chuẩn mực đạo đức căn bản
nhất. Vì vậy, ngoài điều chỉnh các hành vi, nó có tác dụng như nền tảng giáo

11
dục về cách ứng xử, thay đổi hành vi xử sự theo hướng văn minh, có đạo đức,
đúng đắn. Các cán bộ nhà nước là những người đầu tiên có trách nhiệm bảo
đảm một xã hội công bằng, văn minh, dân chủ và thay mặt cho những người
mà họ đại diện, đó là nhân dân. Họ đóng vai trò như những tấm gương sáng,
đại diện cho dân chúng, bảo đảm cho những người mà họ đại diện có cuộc sống
ấm no, an bình nghĩa là họ thực hiện trách nhiệm chưa đầy đủ.
Tóm lại, VBQPPL có vai trò vô cùng quan trọng, không chỉ tạo nền tảng
pháp lý, cơ sở thi hành quy định, nó còn đóng nhiều vai trò gắn bó mật thiết với
đời sống, kinh tế, xã hội. Chính trong ý nghĩa này mà người soạn thảo và cơ
quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các cấp chính quyền địa phương
cần chú ý đến vai trò quan trọng của VBQPPL trong quản lý và phát triển. Đặc
biệt nhấn mạnh ở đây là trách nhiệm của nhà nước đối với công dân, duy trì và
bảo đảm cuộc sống ổn định cho công dân, bảo đảm các quyền và tự do cơ bản
cho họ trong một xã hội công bằng, văn minh, dân chủ.
1.5. Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật
 Quốc hội: Luật, Nghị quyết của Quốc hội (Điều 15 Luật ban hành văn
bản quy phạm pháp luật 2015)
 Uỷ ban thường vụ Quốc hội: Pháp lệnh, nghị quyết của Uỷ ban thường
vụ Quốc hội (Điều 16 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)
 Chủ tịch nước: Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước (Điều 17 Luật ban
hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)
 Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung
ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: Nghị quyết liên tịch của Ủy ban
thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam (Điều 18 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp
luật 2015)

12
 Chính phủ: Nghị định của Chính phủ (Điều 19 Luật ban hành văn bản
quy phạm pháp luật 2015)
 Thủ tướng Chính phủ: Quyết định của Thủ tướng Chính phủ (Điều 20
Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)
 Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao: Nghị quyết của Hội đồng
Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (Điều 21 Luật ban hành văn bản quy
phạm pháp luật 2015)
 Chánh án Tòa án nhân dân tối cao: Thông tư của Chánh án Tòa án nhân
dân tối cao (Điều 22 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)
 Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao: Thông tư của Viện trưởng
Viện kiểm sát nhân dân tối cao (Điều 23 Luật ban hành văn bản quy
phạm pháp luật 2015)
 Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ: Thông tư của Bộ trưởng, Thủ
trưởng cơ quan ngang bộ (Điều 24 Luật ban hành văn bản quy phạm
pháp luật 2015)
 Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân
tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang
bộ: Thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện
trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước, Bộ
trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ (Điều 25 Luật ban hành văn bản
quy phạm pháp luật 2015)
 Tổng Kiểm toán nhà nước: Quyết định của Tổng Kiểm toán nhà nước
(Điều 26 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015)
Hàng năm có rất nhiều văn bản pháp luật được ban hành nhằm thay thế
những văn bản pháp luật cũ, không còn hiệu lực và không phù hợp với thực tế
đời sống xã hội nữa. Tùy thuộc vào phạm vi điều chỉnh của mỗi văn bản pháp

13
luật mà có đối tượng điều chỉnh là các cá nhân, tổ chức, cơ quan khác nhau có
trách nhiệm cũng như nghĩa vụ bị ảnh hưởng trực tiếp từ khi văn bản quy phạm
pháp luật được ban hành và bắt đầu có hiệu lực.
2. Tính hợp pháp trong văn bản quy phạm pháp luật
2.1. Khái quát về tính hợp pháp trong văn bản quy phạm pháp luật
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015 quy định tại khoản 1
Điều 5 về một trong những nguyên tắc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm
pháp luật như sau: “Bảo đảm tính hợp hiến, tính hợp pháp và tính thống nhất
của văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật.”
Từ đó, tính hợp pháp là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất trong
xây dựng VBQPPL. Nền tảng cơ bản của tính hợp pháp chính là dựa trên những
quy định hiện hành của pháp luật, đúng với pháp luật, được pháp luật công nhận
là hợp pháp và không trái với những chuẩn mực đạo đức, xã hội.
Nhìn chung, tính hợp pháp của VBQPPL là sự phù hợp của văn bản đó
với các yếu tố liên quan bao gồm thẩm quyền ban hành, nội dung, hình thức và
phương pháp quản lý của các chủ thể. Tính hợp pháp đối với thủ tục xây dựng
và ban hành VBQPPL là sự phù hợp của hoạt động xây dựng và ban hành văn
bản đó với các yêu cầu về thủ tục do luật định.
Theo quy định tại theo điểm b khoản 17 Điều 1 Nghị định 154/2020/NĐ-
CP sửa đổi bổ sung điểm a khoản 2 Điều 103 Nghị định số 34/2016/NĐ-CP,
văn bản trái pháp luật gồm:
“Văn bản ban hành không đúng thẩm quyền; văn bản có nội dung trái với Hiến
pháp, trái với văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý cao hơn; văn
bản vi phạm nghiêm trọng về trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành; văn bản quy
định thời điểm có hiệu lực trái với quy định tại khoản 1 Điều 151 của Luật; văn
bản vi phạm quy định của pháp luật về đánh giá tác động của chính sách, lấy
ý kiến, thẩm định, thẩm tra dự thảo; thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ

14
quan ngang bộ ban hành trong trường hợp cấp bách để giải quyết những vấn
đề phát sinh trong thực tiễn theo trình tự, thủ tục rút gọn nhưng không thực
hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 147 của Luật.”
Về thẩm quyền ban hành văn bản, trong đó bao gồm thẩm quyền về nội
dung và thẩm quyền về hình thức.
Đối với thẩm quyền về nội dung, tại Điều 27 Luật Ban hành văn bản quy
phạm pháp luật 2015 nêu rõ về nghị quyết của HĐND tỉnh như sau:
“1. Chi tiết điều, khoản, điểm được giao trong văn bản quy phạm pháp luật của
cơ quan nhà nước cấp trên;
2. Chính sách, biện pháp nhằm bảo đảm thi hành Hiến pháp, luật, văn bản quy
phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên;
3. Biện pháp nhằm phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách, quốc phòng, an ninh
ở địa phương;
4. Biện pháp có tính chất đặc thù phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã
hội của địa phương.”
Ngoài ra, Điều 28 quy định về nghị quyết của UBND tỉnh như sau:
“1. Chi tiết điều, khoản, điểm được giao trong văn bản quy phạm pháp luật của
cơ quan nhà nước cấp trên;
2. Biện pháp thi hành Hiến pháp, luật, văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên,
nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp về phát triển kinh tế - xã hội, ngân
sách, quốc phòng, an ninh ở địa phương;
3. Biện pháp thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương.”
Cuối cùng, đối với nghị quyết của HĐND, quyết định UBND cấp huyện
và cấp xã, “Hội đồng nhân dân cấp huyện ban hành nghị quyết, Ủy ban nhân
dân cấp huyện ban hành quyết định để quy định những vấn đề được luật, nghị
quyết của Quốc hội giao hoặc để thực hiện việc phân cấp cho chính quyền địa
phương, cơ quan nhà nước cấp dưới theo quy định của Luật tổ chức chính

15
quyền địa phương.” và “Hội đồng nhân dân cấp xã ban hành nghị quyết, Ủy
ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định để quy định những vấn đề được luật,
nghị quyết của Quốc hội giao”.3
Về hình thức, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp
luật thì HĐND ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo hình thức Nghị
quyết, UBND tỉnh ban hành văn bản quy phạm pháp luật dưới hình thức Quyết
định.
Ngoài thẩm quyền ban hành văn bản, xem xét về nội dung của văn bản,
tính hợp pháp của VBQPPL cần phải bảo đảm tuân thủ thứ bậc hiệu lực pháp
lý của văn bản trong hệ thống pháp luật. Ở địa phương văn bản quy phạm pháp
luật của HĐND , UBND phải phù hợp với văn bản quy phạm pháp luật của các
cơ quan và người có thẩm quyền ở trung ương như luật, nghị quyết của Quốc
hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định
của Chủ tịch nước, các nghị quyết liên tịch, thông tư liên tịch,...và các văn bản
của HĐND, UBND cấp trên, nếu là văn bản của UBND còn phải phù hợp với
văn bản của HĐND cùng cấp. Ngoài ra, còn phải đối chiếu với các điều ước
quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia khi ban hành các văn bản QPPL
để đảm bảo cho các văn bản QPPL không trái với các cam kết quốc tế đó.
Ngoài ra, phải tuân thủ quy định về thủ tục xây dựng, ban hành
VBQPPL. Luật Ban hành văn bản QPPL quy định quy định cụ thể về trình tự
thủ tục ban hành văn bản quy phạm pháp luật từ trung ương đến địa phương.
Theo đó, đối với việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND
tỉnh thì Luật cũng quy định quy trình này tại Chương VIII và Chương IX. Đồng
thời đây, vi phạm quy định này cũng thuộc một trong những hành vi bị cấm tại
Điều Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Do đó cần nghiên cứu kỹ
3
Điều 30 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2020

16
quy định này để đảm bảo thực hiện nghiêm túc nguyên tắc này khi xây dựng
văn bản QPPL
Bên cạnh đó, cần phải tuân thủ những quy định của pháp luật về thể thức
và kĩ thuật trình bày. Trước đây về thể thức và kĩ thuật trình bày văn bản quy
phạm luật của địa phương được thực hiện theo quy định Thông tư liên tịch số
55/2/TTLT-BNV-VPCP hướng dẫn về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản.
Tuy nhiên, sau khi Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì được thực
hiện theo quy định tại Chương V Nghị định số 34/2016/NĐ-CP quy định chi
tiết và biện pháp thi hành một số điều của Luật Ban hành văn bản QPPL và
Nghị định số 154/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số
34/2016/NĐ-CP của Chính phủ.
2.2. Thực trạng về tính hợp pháp trong văn bản quy phạm pháp luật hiện nay
Những văn bản quy phạm pháp luật hiện nay về cơ bản căn cứ dựa trên
những quy định chung nhất của pháp luật. Xét về tình hình chung, về cơ bản đa
số các VBQPPL đều đảm bảo tính hợp pháp.
Tuy nhiên, tình trạng ban hành VBQPPL có sai phạm ở các địa phương
khá diễn ra vẫn khá phổ biến sau mỗi lần rà soát của cơ quan có thẩm quyền,
đặc biệt là ở cấp huyện (quận, thành phố, thị xã), cấp xã (phường, thị trấn) hiện
nay. Những sai phạm thường bị phát hiện là ban hành trái thẩm quyền, sai về
căn cứ pháp lý, thể thức, kỹ thuật văn bản không đúng...
Căn cứ pháp lý quan trọng để các địa phương ban hành VBQPPL là Luật
Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Với những yếu tố tích cực là chủ đạo
thì luật cũng đã bộc lộ những bất cập cần điều chỉnh.
Cụ thể, tại Điều 30 Luật Ban hành VBQPPL quy định: “Hội đồng nhân
dân cấp huyện, cấp xã ban hành nghị quyết, Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp
xã ban hành quyết định để quy định những vấn đề được luật giao”, đã khiến
nhiều địa phương lúng túng. Trên thực tế, nhiều nội dung luật không giao hoặc

17
chưa giao cho chính quyền cấp huyện, xã, nhưng từ thực tiễn hoạt động trên
địa bàn thì địa phương cần thiết phải ban hành các VBQPPL về nội dung này.
Nếu ban hành VBQPPL thì trái với quy định của pháp luật do chưa được luật
giao. Tuy vậy, để tăng tính chủ động trong điều kiện đặc thù của từng địa
phương, nhiều ý kiến kiến nghị, nên nghiên cứu, sửa đổi Luật Ban hành
VBQPPL theo hướng sửa đổi thẩm quyền ban hành VBQPPL cho chính quyền
cấp huyện, xã theo hướng mở hơn. Tất nhiên, quy định pháp luật thì phải có
chế tài rất chặt chẽ, bởi nếu không sẽ nảy sinh chuyện lạm quyền, ban hành văn
bản tràn lan.
Một vấn đề cũng được nhiều ý kiến đề cập, đó là, tại Điều 2 Luật Ban
hành VBQPPL quy định: “Văn bản có chứa QPPL nhưng được ban hành không
đúng thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục quy định trong luật này thì không
phải là VBQPPL”4
. Tuy nhiên, hiện ở cấp huyện, xã, các VBQPPL do HĐND
và UBND ban hành nhưng không tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy
định, nếu không phải là VBQPPL thì sẽ được xem là văn bản hành chính thông
thường hay loại văn bản khác. Vấn đề này rất quan trọng khi thực hiện, bởi hiệu
lực từng loại văn bản là rất khác nhau. Tình trạng này xảy ra không ít ở các địa
phương.
Riêng tại Bộ Tư pháp, trong năm 2018 và đến thời điểm này (25/3) năm
2019, Cục Kiểm tra văn bản QPPL đã kết luận và kiến nghị xử lý đối với 157
văn bản có nội dung trái pháp luật (32 văn bản cấp bộ, 125 văn bản cấp tỉnh),
trong đó có 24 văn bản được ban hành năm 2018 và 01 văn bản được ban hành
năm 2019 (trên tổng số văn bản được kiểm tra khoảng 700 văn bản cấp bộ và
5300 văn bản cấp tỉnh).5
3. Tính hợp lý trong văn bản quy phạm pháp luật
4
Điều 2 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015
5
https://baochinhphu.vn/van-ban-trai-luat-tren-troi-y-kien-nguoi-gac-cua-cho-chinh-phu-102253776.htm

18
3.1. Khái quát về tính hợp lý trong văn bản quy phạm pháp luật
Tính hợp lý của VBQPPL là phương án được lựa chọn để điều chỉnh đối
tượng quản lý trong văn bản là phương án tốt nhất. Văn bản đó biểu hiện tính
khả thi và hiệu quả cao nhất về kinh tế - chính trị, xã hội; được sự đồng thuận
của mọi người.
Nói một cách đơn giản, tính hợp lý gắn liền và trực tiếp với tình hình
thực tiễn trong phạm vi áp dụng các quy định của pháp luật. Những quy định
được xây dựng ngoài việc hợp pháp, đạt được mục đích đã đề ra, còn phải đảm
bảo tính xác thực và hợp lý, phù hợp với thực tế xã hội.
Văn bản được ban hành có nội dung phù hợp với điều kiện kinh tế - xã
hội và đem lại hiệu quả tác động là văn bản đảm bảo về tính hợp lý. Trên thực
tế, mọi sự thay đổi trong nền kinh tế sẽ dẫn tới sự thay đổi tương ứng đối với
pháp luật. Ngược lại, pháp luật cũng có tính độc lập tương đối trong quan hệ
với kinh tế. Pháp luật sẽ có những tác động nhất định tới kinh tế, xã hội. Do
vậy, khi đánh giá tính hợp lý của VBQPPL, cần đặt nó vào ngữ cảnh nhất định,
gắn liền với thực tế yêu cầu phát triển của nền kinh tế.
3.2. Thực trạng về tính hợp lý trong văn bản quy phạm pháp luật hiện nay
Về cơ bản, mỗi VBQPPL được soạn thảo đều hướng tới đối tượng điều
chỉnh nhất định, trải qua một quá trình thẩm định nhằm xem xét tính hợp lý.
Bên cạnh những VBQPPL mang những quy định đã đi vào cuộc sống và phát
huy hiệu lực, vẫn tồn tại những quy định không được đón nhận và không phù
hợp với thực tiễn đời sống. Đôi khi những quy định không phù hợp đó ngay từ
giai đoạn còn nằm trong dự thảo luật đã không được ủng hộ và nhận thấy tính
không hợp lý.
Tiêu biểu như Dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân
Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc đã được đưa ra trình Quốc hội. Dù nhận được
sự tán thành của nhiều đại biểu Quốc hội, song không ít đại biểu vẫn còn băn

19
khoăn về thời hạn cho nhà đầu tư thuê đất lên đến 99 năm tại 3 đặc khu. Khi
được thông tin về Dự thảo Luật trên, rất nhiều quan điểm trái chiều đã được
đưa ra. Đặc biệt trong đó là nỗi lo lắng liên quan tới vấn đề an ninh, quốc gia
do Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc đều là những vị trí trọng yếu về địa
- chính trị. Con số 99 năm là con số rất dài và tiềm ẩn nhiều rủi ro, không hợp
lý và chưa có sự căn cứ sâu sắc vào tình hình thực tiễn.
4. Tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật
4.1. Khái quát về tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật
Theo như định nghĩa trong từ điển tiếng Việt, “khả thi” có nghĩa là “có
khả năng thực hiện được”6
. Như vậy, tính khả thi của VBQPPL là khả năng văn
bản đó được thực hiện, tiến hành như đúng mục đích của nó trên thực tế. Sau
khi được ban hành và bảo đảm thi hành trong một phạm vi nhất định, các văn
bản này thể hiện sự phù hợp với thực tiễn cuộc sống, biểu hiện sự hợp lý, mang
lại hiệu quả cao nhất về kinh tế - chính trị, xã hội, đạt được mục đích của quản
lý nhà nước. Nói cách khác là những quy định của VBQPPL không chỉ dừng
lại trên danh nghĩa “đã tồn tại”, “đã được tiến hành”, mà nó phải đi vào đời
sống của người dân, tức là thực sự đem lại hiệu quả.
Trong xã hội khi một quan hệ xã hội mới xuất hiện, sản sinh ra nhu cầu
về quy định để điều chỉnh. Cũng từ đó, những QPPL mới sẽ ra đời góp phần
điều chỉnh quan hệ xã hội đó. Nếu QPPL thực sự tiến bộ và phù hợp, cũng như
phản ánh đúng thực tiễn thì sẽ tạo ra động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã
hội, đạt được yêu cầu của quản lý nhà nước. Song, khi QPPL không thể hiện
được tính phù hợp, phản ánh không đúng hiện thực khách quan, nó sẽ có tác
động tiêu cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội.
Tính khả thi của các quy định chứa đựng trong một VBQPPL cũng là
một trong những nội dung chủ yếu mà cơ quan thẩm định VBQPPL tiến hành
6
Từ điển Tiếng việt

20
thẩm định trước khi nó được ban hành. Tuy nhiên, để đánh giá tính khả thi của
một VBQPPL, phải dựa trên nhiều căn cứ, tiêu chí để xem xét, đánh giá. Một
VBQPPL được xem là khả thi khi những quy định của văn bản đó đáp ứng các
yêu cầu về:
 Sự phù hợp giữa quy định của VBQPPL với điều kiện kinh tế - xã hội;
 Sự rõ ràng, cụ thể của các quy định trong VBQPPL để có thể hiểu đúng,
hiểu thống nhất, thuận tiện khi thực hiện;
 Sự toàn diện của các biện pháp, sự tương xứng, hợp lý của các chế tài
trong VBQPPL so với yêu cầu giải quyết vấn đề;
 Có cơ chế bảo đảm thực thi theo hướng xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn,
trình tự, thủ tục thực hiện;
 Sự phù hợp của các quy định trong VBQPPL với điều kiện thực tế về
nguồn tài chính, nguồn nhân lực để thi hành văn bản; trình độ quản lý,
trình độ dân trí…
Việc đánh giá về tính khả thi của một VBQPPL không phải là một quy trình
đơn giản, nó đòi hỏi một thời gian nhất định cùng khối lượng công việc và cân
nhắc, dự đoán các khía cạnh một cách cẩn trọng.
Khác với việc ban hành một VBQPPL đáp ứng yêu cầu về tính hợp pháp,
việc việc ban hành một VBQPPL đáp ứng yêu cầu về tính khả thi trừu tượng
hơn khá nhiều do tính hợp pháp dựa trên các tiêu chí định lượng trong khi tính
khả thi dựa trên các tiêu chí định tính
4.2. Thực trạng về tính khả thi trong văn bản quy phạm pháp luật hiện nay
Trong những năm qua, hoạt động xây dựng, ban hành và tổ chức thực
hiện các VBQPPL ở nước ta nhìn chung đã đạt được những kết quả đáng khích
lệ, đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Tất cả những hoạt động
này đều hướng tới vì mục tiêu thực hiện quyền lực của nhân dân, phục vụ nhân
dân, thi hành pháp luật, đưa pháp luật vào đời sống để bảo đảm kỷ cương xã

21
hội. Tuy nhiên, việc bảo đảm tính khả thi khi xây dựng, ban hành và tổ chức
thực hiện một số VBQPPL trong thời gian gần đây phát sinh một số bất cập,
cần xem xét, thảo luận.
Báo cáo tổng kết công tác tư pháp của Bộ Tư pháp cho thấy có tới hơn
10.000 văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu chưa bảo đảm tính pháp lý.
Quy định xử phạt người đi xe máy đội mũ bảo hiểm không đảm bảo chất lượng
được đưa ra khi mũ bảo hiểm giả bày bán tràn lan trên thị trường. Tem nhãn
giả bị phát hiện khắp nơi, và khi được dán lên mũ bảo hiểm, ngay cả lực lượng
chức năng cũng không thể xác định bằng nhãn quan.7
Mọi quy định được đưa ra đều là phải phù hợp với thực tiễn xã hội, cũng
như năng lực thực hiện của xã hội thì mới có tính khả thi. Còn văn bản pháp
luật, theo lý thuyết lập pháp, được xây dựng trên nền tảng lợi ích và nguyện
vọng chung của nhân dân. Chỉ khi đó, những quy định được đưa ra mới là ý chí
chung của toàn xã hội và thực sự có sức sống. Nếu không tuân thủ lý thuyết lập
pháp này, văn bản pháp luật chỉ là văn bản, khó có thể đi vào thực tế cuộc sống.
Mũ bảo hiểm không đảm bảo chất lượng, mua bán xe máy cũ không sang
tên chính chủ, hay gần đây nhất là hành vi xả rác, tiểu bậy, vứt bỏ tàn thuốc
lá… không đúng nơi quy định sẽ bị xử phạt tới 7 triệu đồng theo quy định pháp
luật. Đó chỉ là vài ví dụ trong rất nhiều quy định khó hoặc không thể thực hiện
do thiếu tính thực tiễn.
Theo các nhà nghiên cứu, phần lớn các quy định được đưa ra theo ý chí
chủ quan của cơ quan soạn thảo và ban hành, bỏ qua việc khảo sát ý kiến của
nhân dân vốn là đối tượng áp dụng, khiến quy định được đưa ra không phù hợp
với thực tiễn và bất khả thi.
7
https://vtv.vn/trong-nuoc/nhieu-van-ban-phap-luat-khong-di-vao-cuoc-song-
20170522211259827.htm

22
Những quy định trong Nghị định 117/2020/NĐ-CP của Chính phủ, có
hiệu lực thi hành từ ngày 15/11/2020: Phạt tiền khi trưng bày quá một bao hoặc
một tút hoặc một hộp của một nhãn hiệu thuốc lá tại đại lý bán lẻ, điểm bán lẻ
thuốc lá; vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá; ép, xúi giục, kích
động, lôi kéo người khác uống rượu bia; phạt tiền tới 5 triệu đối với thủ trưởng
cơ quan để nhân viên của mình uống rượu vào buổi trưa…
Về nguyên tắc, chứng cứ thu thập để xử phạt hành chính phải được tiến
hành nhanh chóng, công khai, khách quan, trong khi luật pháp Việt Nam có
quy định người đủ 18 tuổi có đủ năng lực hành vi dân sự thì phải chịu trách
nhiệm về năng lực hành vi dân sự của mình, vì vậy không thể tố cáo rằng “tôi
bị người này xúi giục, người kia lôi kéo hút thuốc lá, kích động uống rượu
bia…” rồi buộc cơ quan chức năng phải xác minh, làm rõ. Còn với “sếp” thì ai
dám tố cáo, và tố cáo với ai việc sếp để nhân viên uống rượu, bia trong thời
gian làm việc, tại nơi làm việc? Vì vậy, cái quy định này chỉ đặt ra cho vui và
có tính chất “ngăn ngừa, cảnh báo” nhưng chẳng tác động được đến ai cả.
Còn với Nghị định 119/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính
trong hoạt động báo chí, thì từ ngày 01/12/2020, những hành vi xâm hại đến
hoạt động báo chí hoặc xúc phạm đến nhà báo có thể bị phạt đến 60 triệu đồng.
Các nhà báo chưa kịp vui khi biết trong Nghị định này còn cho phép cấp xã
cũng phạt được nhà báo đến 100 triệu đồng; tước quyền sử dụng giấy phép,
chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn.
Nghị định số 130/2020/NĐ-CP về kiểm soát tài sản, thu nhập của người
có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị đã đề cập đến việc xử
phạt hành vi kê khai không trung thực. Một thực tế cho thấy ngay trong một
đơn vị cấp phòng, sẽ khó khăn cho việc giám sát, phát hiện việc khai không
trung thực.

23
Bên cạnh đó, bản kê khai tài sản thu nhập được quản lý theo chế độ quản
lý hồ sơ cán bộ và người có nghĩa vụ kê khai được bảo đảm bí mật nội dung
của bản kê khai, điều này đồng nghĩa với việc bản kê khai không được công
khai. Song, quy định trên lại chưa đảm bảo được tính khả thi vì trên thực tế việc
xác định, phát hiện hành vì kê khai không trung thực là rất khó khăn.
5. Đánh giá thực trạng về tính hợp pháp, hợp lý và khả thi trong văn bản
quy phạm pháp luật hiện nay
Về cơ bản, các VBQPPL hiện nay ngoài những mặt tích cực, những tiến
bộ trong rà soát và kiểm tra tính hợp pháp, hợp lý và khả thi, vẫn tồn tại nhiều
bất cập như đã được nhắc tới, gây ra nhiều khó khăn, mâu thuẫn trong thực tiễn.
Thực trạng xây dựng, ban hành VBQPPL thiếu tính hợp pháp, hợp lý và
khả thi như đã nêu trên xuất phát từ một số nguyên nhân chủ quan, khách quan
trong quá trình soạn thảo và ban hành văn bản, trong đó có thể kể đến như sau:
Thứ nhất, xuất phát từ lý do chủ quan của chủ thể ban hành VBQPPL.
Yếu tố chuyên môn và yếu tố ý thức của chủ thể trên có tác động rất lớn tới
chất lượng của VBQPPL. Cụ thể, khi tinh thần trách nhiệm chưa cao, ý thức
tuân thủ cũng như sát sao trong quá trình xây dựng, ban hành và đảm bảo thi
hành bị giảm nhẹ. Không chỉ vậy, sự thiếu sót trong năng lực và trình độ chuyên
môn của các cán bộ trong từng giai đoạn sẽ gây ra nhiều rủi ro, có thể là trong
quá trình xây dựng, thẩm định VBQPPL, khả năng nhìn nhận, đánh giá tình
hình thực tế,...
Thứ hai, những quy định về nội dung, hình thức, quá trình xây dựng và
thẩm định VBQPPL không được tuân thủ. Những thủ tục trên khi có sai sót xảy
ra sẽ dẫn tới vi phạm trầm trọng, trực tiếp tác động tới chất lượng của VBQPPL.
Một số trường hợp thiếu chuẩn bị các tài liệu có liên quan đến việc ban hành
văn bản, các luận cứ có tính quyết định đến chất lượng văn bản. Trong một số
trường hợp, việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo của cơ quan chủ trì không được chú

24
trọng, làm cho việc thẩm định mang tính hình thức, chưa đảm bảo và thực sự
đạt được mục đích của giai đoạn thẩm định.
Thứ ba, cơ chế “hậu kiểm” còn bộc lộ nhiều bất cập, vì thẩm quyền của
Cục kiểm tra VBQPPL vẫn chỉ dừng ở mức tham mưu, giúp Bộ trưởng thực
hiện thống nhất quản lý nhà nước về công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hoá
VBQPPL. Việc thực hiện kiểm tra VBQPPL thuộc thẩm quyền kiểm tra của Bộ
Tư pháp nhưng chỉ dừng lại ở việc thông báo kiến nghị. Việc xử lý, hủy bỏ, bãi
bỏ VBQPPL lại theo một quy trình khác tùy thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó
có yếu tố chủ thể ban hành VBQPPL. Bằng chứng là khi văn bản có vấn đề về
tính hợp lý thì mỗi cơ quan, cá nhân có thẩm quyền lại đưa ra phương án giải
quyết khác nhau.
Thứ tư, thời hạn thẩm định còn chưa phù hợp, nhất là đối với các dự án,
dự thảo có nội dung phức tạp, phạm vi điều chỉnh rộng, đòi hỏi cơ quan chủ trì
thẩm định phải nghiên cứu kỹ để có thể đánh giá về tính khả thi, tính hợp lý
của văn bản.
6. Đề xuất giải pháp
Xuất phát từ những lí luận đã được khái quát, cùng những thực tiễn về
tính hợp pháp, hợp lý và khả thi trong VBQPPL ngoài những thành tựu nhất
định là những hạn chế rõ ràng, sau đây là một số giải pháp được đề xuát nhằm
góp phần giải quyết những vướng mắc, hạn chế nêu trên.
Một là, cần giải quyết tồn tại về ý thức trách nhiệm và trình độ chuyên
môn của chủ thể than gia vào xây dựng, ban hành và đảm bảo thi hành
VBQPPL. phải phân biệt rạch ròi thẩm quyền ban hành VBQPPL của cơ quan
nhà nước và thẩm quyền của cán bộ nhà nước có thẩm quyền. Song song đó,
cần quy định rõ trách nhiệm cá nhân đối với những cán bộ, công chức có nhiệm
vụ tham mưu, soạn thảo, thẩm định và ban hành nhưng để cho VBQPPL thiếu
tính khả thi, không trở thành công cụ hữu hiệu, gây ảnh hưởng đến đời sống

25
của người dân, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động quản lý nhà
nước. Trong bất cứ một công việc nào, khi trách nhiệm được gắn liền với hậu
quả, ý thức của chủ thể trong quá trình làm việc sẽ được nâng cao hiệu quả, tuy
không thể hoàn toàn triệt để nhưng sẽ giảm thiểu phần nào sự yếu kém trong ý
thức, trách nhiệm.
Hai là, cần ban hành các quy định của pháp luật về chế tài xử lý hành vi
vi phạm trong xây dựng VBQPPL. Trách nhiệm của các cán bộ, cơ quan trong
việc ban hành quyết định hành chính được nâng cao không chỉ dựa vào quá
trình đào tạo, bồi dưỡng mà còn ở các chế tài xử lý vi phạm. Điều này đồng
nghĩa với việc nâng cao thẩm quyền và trách nhiệm của cơ quan trực tiếp thẩm
định VBQPPL. Theo đó, nếu phát hiện các quy định trong một VBQPPL thiếu
tính khả thi thì cơ quan thẩm định phải có những thông báo, kiến nghị với cơ
quan soạn thảo. Ngoài ra, cần phải có những quy định cụ thể hơn về cách thức,
quy trình xử lý khi phát hiện VBQPPL bất hợp lý. Mặt khác, cơ quan thẩm định
phải chịu trách nhiệm đối với các quyết định của mình. Cần nghiên cứu tăng
thời gian thẩm định dự án, dự thảo VBQPPL một cách hợp lý, hài hòa để cho
những cán bộ, công chức làm công tác thẩm định có thời gian đánh giá một
cách tổng quát, toàn diện về tính khả thi của các quy định trong văn bản.
Ba là, phiên họp thẩm định VBQPPL theo hướng công khai nhằm đảm
bảo hơn tính công khai, minh bạch và sát sao, giảm thiểu sai sót và rủi ro. Đi
kèm theo đề xuất trên chính là gia tăng vai trò, sự tham gia của các cơ quan dân
cử, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân vào công tác giám sát, kiểm tra
hoạt động xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các VBQPPL. Ngoài ra, vai
trò của các cơ quan, tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân địa phương chính là
một tài nguyên vốn có góp phần giảm nhẹ gánh nặng cho công tác giám sát,
kiểm tra hoạt động xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy
phạm pháp luật của các chủ thể quản lý. Vai trò của quan điểm xã hội cũng rất

26
quan trọng góp phần xây dựng VBQPPL đáp ứng được nhu cầu của xã hội và
được đón nhận. Một văn bản hợp pháp, hợp lý nhưng chưa được sự ủng hộ của
nhân dân thì sẽ không phải là một văn bản hoàn chỉnh và có hiệu quả.
Bốn là, phải bảo đảm tính khách quan dựa trên các điều kiện kinh tế - xã
hội khi xây dựng VBQPPL, tác động trực tiếp tới tính hợp lý của VBQPPL.
Đây có thể coi là phương án thiết thực nhất bởi nó gắn trực tiếp với nền tảng ra
đời của VBQPPL. Để thực hiện giải pháp này, các cơ quan xây dựng pháp luật
phải bám sát thực tiễn xã hội, thực tiễn và yêu cầu quản lý nhà nước, tổng kết
tình hình thi hành pháp luật, đánh giá thực trạng các VBQPPL hiện hành liên
quan đến dự án, dự thảo. Tính khách quan trong xây dựng VBQPPL cũng đòi
hỏi phải khắc phục tình trạng cục bộ địa phương, cục bộ ngành, xem nhẹ lợi
ích chung, lợi ích xã hội. Để thực hiện tốt nhất công tác trên, chủ thể ban hành
bắt buộc phải nắm trong mình những chuyên môn rộng hơn nằm ngoài chuyên
môn về pháp lý như: y tế, giáo dục, tài chính,...
Khi xem xét, xây dựng, soạn thảo và ban hành VBQPPL, yếu tố cần phải
đảm bảo là yêu cầu về tính hợp pháp, hợp lý và khả thi trong VBQPPL. Đối
với những VBQPPL hiện đang đi vào có hiệu lực song vẫn tồn tại những thiếu
sót và hạn chế, không đảm bảo về tính hợp pháp, hợp lý và khả thi, chủ thể có
thẩm quyền cần tìm hiểu rõ nguyên nhân và tìm ra giải pháp để khắc phục một
cách nhanh chóng, kịp thời, tránh gây ra các hậu quả không đáng có. Về lâu
dài, cần sửa đổi các đạo luật ban hành VBQPPL theo hướng pháp điển hóa
thành một đạo luật ban hành VBQPPL chung để thống nhất trong việc tham
chiếu, viện dẫn. Trong đó, cần quy định cụ thể hơn các tiêu chí về tính hợp
pháp và hợp lý của VBQPPL. Hiện nay, tính hợp pháp và hợp lý vẫn được quy
định khá chung, không được phân tách riêng biệt, gây sự thiếu chú trọng, dẫn
tới không đảm bảo thực hiện. Trong điều kiện xã hội phát triển đa dạng theo
những yêu cầu, đòi hỏi của nền kinh tế thị trường thì việc ban hành các

27
VBQPPL khả thi mà vẫn điều chỉnh kịp thời các mối quan hệ xã hội là yêu cầu
đặt ra hiện nay. Có như vậy, khi được ban hành, VBQPPL sẽ đáp ứng tốt yêu
cầu quản lý nhà nước, điều chỉnh hài hòa các mối quan hệ xã hội và được các
đối tượng chịu sự tác động của văn bản tự giác chấp hành nghiêm chỉnh.
Cần có một hệ thống phân cấp hiệu quả từ trung ương đến địa phương,
không chỉ nhằm giảm bớt áp lực cho cấp trung ương, cấp địa phương cũng có
cơ hội chủ động trong hoạt động quản lý, ban hành và đảm bảo thi hành hiệu
quả những VBQPPL. Nỗ lực trên nhằm hướng tới khai thác, làm bộc lộ được
năng lực của cấp địa phương, cũng như hoàn thành tốt nhiệm vụ và mục tiêu
đã được đề ra.

28
KẾT LUẬN
Việc đảm bảo tính hợp pháp, hợp lý và khả thi trong VBQPPL là điều
kiện cơ bản để văn bản có thể phát huy tối đa hiệu quả và đáp ứng được nhu
cầu sử dụng của toàn xã hội.
Quá trình nghiên cứu và thực hiện Luật Ban hành văn bản QPPL năm
2015 cũng như Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản
QPPL năm 2020, nhận thấy để việc thi hành Luật hiệu quả, hợp pháp, khả thi,
hợp lý hơn nữa thì các cấp có thẩm quyền cần phải tiếp tục tổng hợp, nghiên
cứu để hoàn chỉnh Luật Ban hành văn bản QPPL, đảm bảo các quy định của
Luật Ban hành văn bản QPPL rõ ràng, cụ thể, thuận lợi trong quá trình thực
hiện.
Bên cạnh những thành tựu to lớn, không thể tránh khỏi những lỗ hổng
gây khó khăn cho các cá nhân, cơ quan tổ chức trong thực tế áp dụng. Từ đó,
đòi hỏi các nhà làm luật không ngừng nỗ lực làm việc, quan sát và nghiên cứu
nhằm đáp ứng được những điều kiện căn bản nhất bao gồm tính hợp pháp, hợp
lý và khả thi trong VBQPPL.

29
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. Văn bản pháp luật
1. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, được sửa đổi, bổ sung
năm 2020;
2. Nghị định số 34/2016/NĐ-CP ngày 14/5/2016 của Chính phủ quy định chi
tiết một số điêu và biện pháp thi hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp
luật;
3. Nghị định số 154/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số
34/2016/NĐ-CP của Chính phủ;
4. Nghị định số 119/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt
động báo chí;
5. Nghị định số 130/2020/NĐ-CP về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có
chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị;
B. Tài liệu khác
6. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Xây dựng văn bản quy phạm pháp
luật, Nxb Công an nhân dân;
7. Website: https://baochinhphu.vn;
8. Website: https://vtv.vn.

Tiểu Luận Nâng Cao Chất Lượng Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật Hiện Nay.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Tiểu Luận Nâng Cao Chất Lượng Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật Hiện Nay.docx

Similar to Tiểu Luận Nâng Cao Chất Lượng Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật Hiện Nay.docx (20)

More from Zalo/Tele: 0973.287.149 Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói

More from Zalo/Tele: 0973.287.149 Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Tiểu Luận Nâng Cao Chất Lượng Văn Bản Quy Phạm Pháp Luật Hiện Nay.docx