Kompas voor Ouderenzorg Plenair Marjolein Broese van Groenou

1. MANTELZORGERS: REDDERS
VAN DE LANGDURIGE ZORG IN
NOOD?
ZONH Kompas Ouderenzorg 9 december 2013
Marjolein Broese van Groenou
Bijz. hoogleraar Informele Zorg
Afdeling Sociologie, Vrije Universiteit

2. OPBOUW

Ontwikkelingen in beleid en gebruik informele zorg

Aandeel informele zorg in zorgnetwerken

Hoe dit aandeel te vergroten?

3. (Van Rijn, april 2013)
ZORGNETWERKEN VAN KWETSBARE OUDEREN.
MARIANNE JACOBS (PHD SOC); MARIEKE VAN WIERINGEN (PHD
Doel: een zorgnetwerk waarin
ORG); ILSE ZWART-OLDE (OZCOORD)
informele en formele
Informele zorg: de redder in nood
zorgverleners
MARJOLEIN BROESE VAN GROENOU (SOC); DORLY DEEG met elkaar
(EMGO/LASA); PETER GROENEWEGEN (ORG) ‘verbonden’ zijn;

4. Trend in gebruik informele en formele zorg 1992-2012
65-85 jarigen
zelfstandig wonend
% ouderen dat informele zorg gebruikt neemt af van 21% in 1992
naar 9% in 2012
% ouderen dat formele thuiszorg gebruikt neemt licht toe
(LASA, 1992-2012)

5. VERKLARINGEN VOOR DALING
65-85 jarigen hebben minder zorg nodig
 Men gebruikt meer particuliere zorg
 Er is meer formele zorg beschikbaar
 Maar dan nog een daling!

Ze zijn er wel: partners, kinderen, sociaal netwerk
 maar ze geven minder zorg dan vroeger!


(NB. Informele zorg is vooral mantelzorg, geen
vrijwilliger)

6. GENERATIE 3.0
Jaren: 2010-2030
 Beleid: samenspel
 Huidige 45-65 jarigen: ‘de baby-boomers’

Grote zorgvraag: langdurige, complexe zorg
 Afnemende bereidheid: minder sterke zorgidentiteit
 Afnemende mogelijkheid: afstand, tijd, gezondheid


7. URGENT PROBLEEM

Er is veel potentieel aan informele zorg, maar hoe
kun je die identificeren, bereiken en mobiliseren?

Wat is het aandeel informele zorg in zorgnetwerken
van kwetsbare ouderen? (mensen en uren)

Waar zit het onbenutte potentieel aan informele
zorg?
7

8. PROJECT ZORGNETWERKEN

75 kwetsbare ouderen geïnterviewd:
cognitief in staat tot een interview
 Gemiddeld 83 jaar oud (65-95)
 75% woont alleen
 zorg van minstens twee typen hulpverleners:
mantelzorgers, thuiszorgmedewerkers, vrijwilligers



Zorgnetwerk = alle verschillende hulpverleners
bij 5 soorten taken (gemiddeld 10, range = 2-22)
1020 relaties tussen formele en informele
hulpverleners

9. HET GEMENGDE ZORGNETWERK:
AANDEEL INFORMELE ZORG IN
MENSEN EN IN UREN
MZ = mantelzorger
TZ = thuiszorg
Gemiddeld 10 personen en 23 uur zorg per
week in het zorgnetwerk van de kwetsbare
oudere in regio Amsterdam
Overleg bestaat in 26% van de relaties
tussen een informele en formele zorger
(www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk )

10. - veel kinderen en anderen die enkele
uren helpen
- weinig contact tussen MZ en TZ
- sterk complementair
- Oudere en MZ hebben regie
- oudere heeft groot sociaal netwerk
-16,7 uur zorg per week
- wv 54% door de MZ
- veel verschillende TZ die enkele uren
helpen
- weinig contact tussen MZ en TZ
- TZ heeft regie
- oudere heeft klein sociaal netwerk
- grote gezondheidsproblemen
- 28 uur zorg per week
- wv 48% door de MZ

11. WELKE CATEGORIE HEEFT NOG ‘REK’?

In de zorgnetwerken kunnen verschillende typen
mantelzorgers aanwezig zijn:
-
De ‘spilzorger’; de partner
-
-
Een mantelzorger ‘op afstand’; uitwonend kind
Een (voor de professional) ‘onzichtbare’
mantelzorger; familielid, buur of vrijwilliger

12. BENADERINGEN VAN DE
MANTELZORGER
Spilzorger; ‘vertrouwd’
•
•
Let op overbelasting/ondersteuning
•
Mogelijkheden tot uitbreiden zorgnetwerk
Mantelzorger op afstand; ‘met verstand’
•
•
Zoek contact en informeer bij verandering,
betrek bij beslissingen, organiseer de
ontmoeting
Onzichtbare hulpverlener; ‘fantasie en energie’
•
•
Breng het zorgnetwerk in kaart (bijv. met de
Mantelscan)

13. VEREIST:

Verbreden van het informele zorgnetwerk; help de
mantelzorger helpen! (en vraag zelf hulp!)

Organiseer samenwerking tussen mantelzorgers en
vrijwilligers

Organisatie van de zorg:
 Breng
het zorgnetwerk in kaart
 Maak tijd voor ontmoeting en (digitaal) overleg
 Kleinere teams voor meerdere taken
 Overleg met andere organisaties; wie heeft de regie?

14. DANK U!
www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk