Presentatie over de Proeftuinregio GoedLeven door Jeroen Koppert (Gemeente Sluijs) op het congres (Gezondheids)werk in uitvoering’ op 15 november 2017.

1. Project Toekomstige Zorg
West Zeeuws-Vlaanderen
Aanleiding, structuur,
proces, deelopdrachten en
burgerparticipatie

2. Even voorstellen…

3. Aanleiding
Zeeuws: CTZZ
ZVL: GoedLeven
Sluis: TZWZV

4. • Behoeften inwoners (holistisch, regie, etc.)
• Uitgangspunten:
– dichtbij, schaalvergroting complex, verbinding
• Concrete voorstellen, o.a.:
– Integrale zorgcentra en servicepunten
– Integratie HAP en SEH
– Intramurale voorzieningen gehandicapten en
ouderen regionaal
– PAAZ en SPOR bovenregionaal

5. Gedeelde filosofie
POSITIEVE
GEZONDHEID
Van 'gezondheid als
afwezigheid van
ziekte' naar 'positieve
gezondheid met zes
dimensies'

6. TRIP
LE
AIM
ALGEMENE
GEZONDHEID
STIJGT
LAGERE
KOSTEN
PER CAPITA
BETERE
ERVARING
VAN ZORG
TRIPLE
AIM

7. Pijlers GoedLeven

8. Proeftuin Sluis: TZWZV
Waarom (ook) lokaal?
• Niet praten, maar DOEN / beginnen
• Met actoren (!) die:
– doen/uitvoeren
– investeren in tijd, gebouw, personeel,
vertrouwen en samenwerking
– bereid tot opgeven stukje autonomie

9. Waarom?
• Dubbele vergrijzing (meer en oudere ouderen)
• Volume-eisen (i.v.m. kwaliteit en betaalbaarheid)
• Versnelde afbouw intramuraal aanbod 
Extramuralisering en ambulantisering: Mensen
willen/moeten langer zelfstandig blijven wonen
(+ eerder naar huis na ingreep)
• Omstandigheden West Zeeuws-Vlaanderen:
– Ligging (t.o.v. Zeeuwse voorzieningen en België)
– Woningvoorraad (kwantiteit, kwaliteit en
verhouding huurwoningen / eigen woningen)
– Toerisme  kans en bedreiging
– Schaarste arbeidsmarkt  personeelstekort
• Meerdere loketten, verstrekkers en zorgplannen

10. Centrale vraag TZWZV
“Hoe organiseren we
in West Zeeuws-Vlaanderen
met elkaar
de zorg dusdanig,
dat inwoners
ook in de toekomst
de zorg krijgen
waaraan zij behoefte hebben?”

11. Reikwijdte ‘zorg’
Ouderenzorg en
Verpleeghuiszorg
(Warmande, ZorgSaam)
Huisartsenzorg
(Nucleus, HaGro)
Thuiszorg
(ZorgSaam, Buurtzorg,
PrivaZorg, Warmande)
Wmo en Sociaal werk
(Gemeente Sluis)
Gehandicaptenzorg
(Tragel, Okkernoot)
Geestelijke
gezondheidzorg
(Emergis, Zeeuwse
Gronden)
Ziekenhuiszorg
(ZorgSaam)

12. Stuurgroep TZWZV
• Gemeente
– wethouder Zorg
– wethouder Wonen
• Zorgaanbieders
– RvB (2x)
• Huisartsen
– voorzitter huisartsengroep
– directeur huisartsenkoepel Nucleus Zorg

13. Tijdspad TZWZV
Eerste resultaten/richting gereed voor
gemeenteraadsverkiezingen 2018

Meenemen in verkiezingsprogramma's
en in coalitieakkoord

14. Positionering TZWZV
CTZZ
Stuurgroep
Toekomstige Zorg
West Zeeuws-
Vlaanderen
Werkgroep 1:
Toegang tot Zorg
(Integrale zorgcentra)
Werkgroep 2:
Gezondheidscentrum
Antonius / De Stelle
Werkgroep 3:
Wonen & Zorg
Werkgroep 4:
SEH irt toersime
Bestuur GoedLeven

15. (deel)projecten TZWZV
1. Toegang tot zorg / Integrale
zorgcentra
2. GC Antonius/De Stelle
3. Visie Wonen en Zorg
4. HAP/SEH irt Toerisme
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
5. Mantelzorgondersteuning
6. Sociaal Werk

16. Visie Wonen en Zorg
• Aanleiding: Zorg versus Vastgoed(plan)
• Ambitie: Gezamenlijke afweging intramuraal,
(kleinschalig) extramuraal en ambulante zorg
• Aanpak: MKBA (financieel/economisch,
sociaal/maatschappelijk, zorginhoudelijk)

17. Eenmalige kosten Structurele kosten Maatschappelijke effecten
Investeringen vastgoed
private huiseigenaren
(eventueel gecompenseerd
door subsidie gemeente)
Zorgkosten Zorgverzekeringswet
(zorgverzekeraars):
• Wijkverpleging / V&V
• Geriatrische revalidatie
• Kortdurend 1e lijns verblijf
• Ambulante behandeling GGZ
Kwaliteit van leven cliënt
• woongenot
• gevoel van veiligheid
• sociale contacten /
eenzaamheid
Investeringen vastgoed
woningcorporatie
Zorgkosten Wet langdurige zorg
(zorgkantoor):
• mpt, vpt, opname
Veiligheid cliënten en samenleving
(maatschappelijke overlast)
Investeringen vastgoed
zorgaanbieders
Zorgkosten Wmo (gemeente):
• Huishoudelijke verzorging
• Begeleiding (individueel,
dagbesteding, kortdurend verblijf)
• Beschermd Wonen
• Vervoersvoorzieningen
• Woonvoorzieningen
• Collectief vervoer
Leefbaarheid kernen
• draagvlak inwoners
• draagvlak gemeenteraad
• aantrekkelijkheid nieuwe
inwoners / vestigingsklimaat
Investeringen
toegankelijkheid
buitenruimte gemeente
Organisatiekosten zorgaanbieders
• Personeelskosten
• Vervoerskosten
• Huisvesting / kapitaalslasten
Arbeidsmarkt / beschikbaarheid
personeel (personeelstekort)
Reiskosten mantelzorgers Milieu (o.a. vervoer)
Kapitaalslasten div. investeerders en
huuropbrengsten woningcorporatie
Reistijd mantelzorgers

18. Van ziekenhuis naar GC
• Aanleiding: Centrumplan O’burg vs GCA
• Ambitie: Vorm naar (nieuwe) functie
• Aanpak: HEVO en O-team

19. HAP/SEH irt Toerisme
• Aanleiding: Capaciteit inwoners/toeristen,
telefonische triage, concurrentie België
• Ambitie: Adequate voorziening (80%?)
• Aanpak: Arts, bloed, foto, gips, medicatie

20. Toerisme: Kans of bedreiging
Aantal vaste inwoners 23.600
Gem. aantal toeristen 12.000
Aantal toeristen tijdens piek
(8 weken)
40.000
Breskens 1/3
Cadzand / Oostburg (GCA/HAP) 2/3
Werkgebied 30.843 ha / 15 dorpen
Vergelijk horeca en supermarkten!

21. Toegang tot Zorg (1)
• Aanleiding: Rikketik, SGBO, werkprocessen
• Ambitie: 1 loket + 1 zorg/ondersteuningsplan
• Aanpak: Pilot Breskens, regie bij huisarts

22. Toegang tot zorg (2)
Ouderen +
chronisch zieken, beperking, etc.
(zelfstandig wonen)
GGZ
(begeleiding/behandeling? + pilot GGZ
+ pilot Beschermd/begeleid wonen)
Jeugdzorg
(besparing Wmo  POH Jeugd?)

23. Toegang tot zorg (3)
Huidige bemensing onderdelen Integrale Zorgcentra (indicatief)
Praktijk ondersteuning huisarts:
• Gemiddeld 9 – 18 uur p/w per praktijk
Wijkverpleegkundige S1:
• 24 uur p/w (0,6 fte) voor 15 dorpen / 30.843 ha
Porthos Sluis:
32 fte (= 1150 uur p/w), waarvan:
• 6,5 fte WMO
• 6,5 fte welzijnswerk
• 6 fte jeugdzorg

24. Onderzoek Sociaal Werk
• Participatiemaatschappij
en zelfredzaamheid
versus rol overheid?
• Vindplaatsgericht
werken ≠ eigen
vindplaatsen creëren
• Erop af, of vindbaar zijn?

25. • Aanbieders GGZ en gehandicaptenzorg
(mantelzorgcorporaties: familie/professionals)
• Huisarts/POH, dagopvang/-besteding,
wijkverpleging, etc. (vindplaats ambulant)
• Commercieel en vrijwillig aanbod
• Werkgevers (faciliteren, keurmerk)
• Gemeente: - Toekenning respijtzorg
- Campagne (ipv Steunpunt MZ)
- Hiaten?

26. CLEAR-model
Can do?
Kunnen burgers
participeren?
Like to?
Willen burgers
participeren?
Enable to?
Worden burgers
in staat gesteld
te participeren?
Asked to?
Worden burgers
gevraagd om te
participeren?
Responded to?
Wordt er naar
burgers
teruggekoppeld?

27. Burgermening
• Ambitie: Aandragen onderwerpen / thema’s
• Aanpak: Ronde tafel + antropologisch
• 3 Fases: Vooraf, tijdens en afronding
• Onafhankelijk: GGD, Zeeuwse Huiskamer/
Solidarity University, RMDO

29. Het onderzoek tot nu toe
• Bijeenkomsten in vijf kernen: Sluis, Breskens, IJzendijke,
Aardenburg en Oostburg
• Veel mensen hadden de behoefte om te luisteren, naar anderen.
Men was nieuwsgierig naar tips om langer zelfstandig thuis
wonen mogelijk te maken: ‘Wat kan ik nu zelf doen?’ maar gaan
daar vaak pas aan denken wanneer ze ziek worden
• Vijf geheel verschillende avonden

30. Cultuur
• De gemeente Sluis heeft een sterke cultuur die zeer divers is in de
verschillende kernen
“Je kunt niet zomaar denken dat de mensen uit het Land van Cadzand
hetzelfde zijn als in Hoofdplaat.”
• Voor mensen van “buiten” is het lastig integreren
• Lokale mensen hebben een sterke band met elkaar en hulp en
mantelzorg lijkt ook makkelijker georganiseerd onder elkaar
”Wanneer je niet uit de gemeente Sluis komt moet je zelf je hulp gaan
organiseren”

31. Saamhorigheid
“Tegenwoordig is het niet meer zo een hechte gemeenschap maar
vroeger wel. Mensen zijn vriendelijk en Sluis is gewoon een gezellige
plaats.”
• Mensen zijn oplettend op elkaar. Er is sociale controle en je kent
elkaar. Maar naar elkaar toegaan is een ander verhaal.
“In Sluis wordt veel voor elkaar gezorgd, en de gemeente speelt daar
niet zo’n rol in. [...] Het zou wel mooi zijn dat, wanneer het nodig is,
dat vanuit de gemeente bepaalde zaken geregeld kunnen worden.”
Ervaart onvoldoende sociale samenhang in de buurt (lage sociale cohesie) 46%
Heeft regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met de buren 84%
Is actief geweest om de buurt te verbeteren 16%
GGD 2016

32. Wonen
• Woningcontingent in kleine kernen
• Passende woningen voor ouderen
• Passende woningen voor jonge gezinnen
• Een woning toegewezen krijgen duurt lang
• Er is weinig transparantie in het proces
• Alternatieve woonvormen
”Ik zoek een plaats waar ik samen met mensen wat kan bouwen”

34. Wonen
Belgische markt
- Veel huizen worden door Belgen gekocht
+ Huizen zouden anders leeg staan
- Huizen prijs > moeilijker voor jonge gezinnen om te kopen
- Weinig contact met de buren/kern
- Tweede woningbezit
Veel huizen leeg in het laag seizoen
< verbondenheid; < gevoel van veiligheid
“Hoe moet je voor elkaar zorgen en naar elkaar omzien als je buren
er bijna nooit zijn?”

35. Zorg
• Mensen bezoeken liever de huisarts in België (in sommige kernen)
+ Persoonlijker
+ Sneller geholpen
+ Expertise is beter
“als je serieuze zaken hebt, dan moet je echt naar België.”
• Ook ziekenhuiszorg wordt vaak in België gezocht
• Zorg aan huis; hoge werkdruk
• Langdurige zorg is beter in Nederland
• Taboe op kwetsbaarheid zou kunnen meespelen in de keuze om te
kiezen voor een huisarts in België
“We wonen dichtbij België. Daar hebben we goede zorg. Daar wordt je
meteen geholpen. En weet je wat het is, in België heb je met de specialist
een gesprek over de fietstocht die hij het komend weekend op Walcheren
gaat maken. Daar moet je in Terneuzen niet mee komen.”

36. Zorg – voor elkaar
• Zorgen voor elkaar
In sommige gevallen en in sommige kernen gaat dit goed maar elders is
dit moeilijker
“De buren in onze straat zijn nog veel ouder dan wij en ook nog dement”
(van twee aanwezigen die in dezelfde straat wonen, wonen 4 dementeren in
de straat)
• Veel mensen hebben zelf hulp nodig en kunnen geen hulp verlenen.
Familie weet vaak ook niet waar aan te kloppen om goede hulp te krijgen.
• De kinderen wonen vaak ver weg of mensen willen hun niet lastig vallen
“Zelfstandig zijn staat hoog in het vaandel, mijn oude moeder wil ook geen
bemoeienis.”

37. Voorzieningen
• Positief
Sluis, Oostburg, IJzendijke, Breskens,
Schoondijke & Hoofdplaat
• Kleine kernen e.g. Cadzand-Bad, -Dorp &
Groede hebben het moeilijker, vooral in de
winter
• E.g. de dorpswinkel is een belangrijk trefpunt
maar ook andere voorzieningen
 Sociale functie
• Internet
Een goede internetverbinding is een must

38. Vervoer
“Als je wilt dat ouderen langer op zichzelf blijven wonen, dan is het
eerste wat je moet regelen, dat ze fatsoenlijk vervoer hebben. Dat is
het meest belangrijke. Als je dat niet hebt, kunnen ze nergens aan
deelnemen. Als er aan een ding gebrek is, is het dat eigenlijk wel.”
• Nu hebben veel mensen nog eigen vervoer maar door hun leeftijd
gaat dat binnenkort onvermijdelijk veranderen
Zorg, supermarkt & sociale contacten vaak verder weg
• Lastig vraagstuk
Aantal passagiers laag dus kosten zijn hoog
Kleine groep van mensen hebben het nodig maar zijn wel een
hele kwetsbare groep

39. Vervoer

40. Voorlichting & communicatie
• Mensen hebben behoefte aan iemand die hen wegwijs maakt in
de wereld van zorg en welzijn. De rol van Porthos is nog niet
duidelijk genoeg.
“Een goede handleiding is nodig over waar je alles kunt halen. En dat
je weet met welke problemen je waar terecht kunt.”
• De stichting welzijn heeft WeHelpen.nl in gezet om vraag en
aanbod bij elkaar te brengen.
“Op zich een goed initiatief. [...] maar het is alleen op de computer en
dat kan niet iedereen. [...] en het werkt voor geen meter.”
• Men vindt dit soort bemiddeling niet onbelangrijk, maar
“Je moet dit dichtbij houden. Je moet een aanspreekpunt bij de
gemeente hebben, die dit regelt.”

41. Vervolg
• Kwalitatieve interviews
Thema gericht
In verschillende kernen
Gemengde demografische factoren
• Bijeenkomsten & interviews & cijfers combineren

42. Arend Roos arend@solidarityuniversity.org