Workshop Feiten en fabels over meertaligheid en TOS, Regiodag voor logopedisten 2016.

1. Meertaligheid, feit en fabel
Regiodag Heerhugowaard
5-4-2016
Mirjam Blumenthal,
Senior onderzoeker Kentalis Academie

2. 2
Definitie meertaligheid
•Een persoon is meertalig als deze meerdere talen /
dialecten in zijn dagelijks leven gebruikt
•De meerderheid van de wereldbevolking is
meertalig
Theorie Meertaligheid

3. 3
Variatie
Theorie Meertaligheid
Emina, 3 jaar Vader spreekt voornamelijk
Turks met Emina, ook
goed Nederlands, is thuis .
Moeder is Nederlands,
spreekt Nederlands en
beetje Turks, werkt
Chen, 5 jaar Vader en moeder alleen
Mandarijn Chinees
Van jongst af naar
Nederlandse crèche
Lauren 8 jaar Tot half jaar geleden
woonde hij in Frankrijk
Beide ouders Franstalig
Nu zit hij op een
Nederlandse school

4. 4
Meertalige taalverwerving
Moment van leren van de talen: simultaan of sequentieel
Kenmerken van de meertalige ontwikkeling:
• stille periode (sequentieel)
• transfer
• interferentie
• codemixing
• codewisseling
Bewering 1: ‘Het is een teken van taalvaardigheid als een kind
twee talen in één zin mengt’
Antwoord: afhankelijk van fase van taalontwikkeling: bij het leren
van nieuwe talen treedt codemixing op, als de talen goed
beheerst worden, wordt moeiteloos codewisseling toegepast

5. 5
Model Cummins

6. 6
Taalstoornis / SH en meertaligheid
•Kinderen met een taalstoornis/SH kunnen meertalig worden,
op hun niveau
• Meertaligheid veroorzaakt geen taalhandicap
en maakt deze ook niet erger
• De meertalige ontwikkeling verloopt beter in een omgeving
die ondersteunend is naar de taalstimulatie
in alle talen die het kind leert

7. 7
Een voorbeeld

8. 8
Factoren die leren van de
tweede taal beïnvloeden?
 Leeftijd
 Overeenkomst / verschil tussen de talen
 Taalaanleg
 Intelligentie
 Beheersing T1 (basis)
 Motivatie
 Taalcontact
 Taalaanbod

9. 9
Sequentieel meertaligen:
onbewuste strategieën bij leren T2?
- Overgeneralisatie T1 regels
- Telegramstijl
- Versimpeling
- Imitatie
- Vermijding
- Gebruik van standaard zinnen
- Stille periode
(overlap met kinderen met een taalstoornis)
Welke moeilijkheden grammatica Nederlands bij veel
NT2 leerders?

10. 10
Morfosyntaxis sequentieel meertaligen
NT2, moeilijkheden met??
• Welk lidwoord en aanwijzend voornaamwoord
• Gebruik van het suffix –e bij bijvoeglijk nw
• Vervoeging van werkwoorden
• Weglating van ‘er’
• Fouten in woordvolgorde (Nederlands SVO
hoofdzin  Turks SOV
•https://meertaligheidentaalstoornissenvu.wikispace
s.com/Welkom

11. 115 april 2016
Wanneer is het een TOS?
Als een kind traag is in het ontwikkelen van taal,
zonder duidelijke oorzaak
Een TOS verstoort de neurocognitieve
processen die belangrijk zijn voor de
taalontwikkeling en leidt tot beperkingen in
communicatie en taal.
Zowel de stoornis zelf, als de beperkingen die
eruit voortvloeien hebben invloed op de
algehele ontwikkeling van kinderen.

12. 125 april 2016
Heeft Jos een TOS?

13. 135 april 2016
uit Gerrits, E. & van Niel, E. (2012). Taalachterstand of taalontwikkelingsstoornis?
Logopedie & Foniatrie, 84, 6-10.
Taalachterstand TOS
Bekende oorzaak: te weinig
(tweede) taalinput
1.Geen aanwijsbare oorzaak:
neurologische ontwikkelingsstoornis
van genetische oorsprong
2.Goede prognose als taalinput
wordt verbeterd
2.Slechte prognose: 75% van 5-
jarigen heeft nog een specifieke
taalontwikkelings-stoornis op 12 jaar
3.Voor- en vroegschoolse
Educatie, Taalles
3.Zorg, logopedie
4.Regulier onderwijs 4.Speciaal onderwijs
5.Een of meerdere taalaspecten
aangedaan
5.Een of meerdere taalaspecten
aangedaan
6.Mild tot ernstig 6.Mild tot ernstig

14. 145 april 2016
Onderscheid maken kan
moeilijk zijn!
Risico’s :
- Overdiagnose
Nederlands achter = Taalstoornis???
- Onderdiagnose
Nederlands achter, zal wel aan NT2 liggen???

15. 155 april 2016
Onderscheid maken kan
moeilijk zijn!
- Bij diagnostiek in NT2:
Weinig / geen genormeerde testen
Overlappende symptomen met NT2 (volgende dia)
- Bij diagnostiek (ook) in T1:
Logopedist spreekt zelf de taal niet
Taalinput moeilijk te kwantificeren
Er zijn nauwelijks bruikbare testen (Wel: Lexicontoetsen)

16. 16
Wat moet je doen?
• Anamnese meertaligheid: hoeveel input per taal?
• Ontwikkelingsgeschiedenis
-Rode vlaggen in T1 (bv. onverstaanbaar spreken)
-Ouders bezorgd ?
-Late verwerving 1e mijlpalen ?
• Hoe reageert het kind op hulp?
(Dynamic assessment)
En / of =>
• Multidisciplinair onderzoek

17. 175 april 2016
Ook met een taalstoornis
meertalig opvoeden want…
Resultaten bij ééntalig opvoeden:
1. Een kind dat in één taal een vreselijke
achterstand heeft, in plaats van in twee talen
2. Een extra probleem in de opvoeding: ouder /
kind geen gemeenschappelijke taal

18. Nadelen meertaligheid
• Tegenstrijdige adviezen, taboes
• Minder goed Nederlands taalaanbod ouders die
minder goed Nederlands spreken
• Kind met TOS heeft meer taalaanbod nodig,
maar krijgt soms minder, en gespreid over twee
talen

19. Cognitieve voordelen van
Meertaligheid
• rond 5 jaar: al beter in divergent denken
• metalinguistische vaardigheden / abstraheren
• ook op latere leeftijd: vertraging begin dementie
• beter in bepaalde executieve functies, bv. inhibitie
CursuCursuscentrum Dienst ambulante begeleiding Kentalis Signis – A. Roozendaalschool

20. 205 april 2016
Ook met een taalstoornis
meertalig opvoeden want…
Recent onderzoek* :
Meertaligheid is goed voor cognitieve functies,
óók bij kinderen met taalstoornis
Inhibitie: 2taligTOS < 2taligNormaal, maar =
1taligNormaal
* Engel de Abreu, Cruz‐Santos& Puglisi, 2014
International Journal of Language and Communication Disorders
Executieve functie taken: Meertalig TOS > Eentalig TOS

21. Uitgangspunt: je moet véél weten
over de meertalige situatie
Variabelen:
• Talen
• Personen
• Situaties
• Doelen per taal

22. Vragenlijst adviezen meertaligheid
• Migratiegeschiedenis ouders
• Schoolloopbaan ouders
• Grootouders
• Wie woont er thuis?
• Wensen, toekomst
• Kind en taalstimulatie
• Wie spreekt (regelmatig)
met het kind

23. 23
Vragenlijst adviezen meertaligheid
• Migratiegeschiedenis ouders
• Schoolloopbaan ouders
• Grootouders
• Wie woont er thuis?
• Wensen, toekomst
• Kind en taalstimulatie
• Wie spreekt (regelmatig)
met het kind

24. 24
4 patronen
Belang
laag
Belang hoog
Taalcontact laag 1 2
Taalcontact hoog 3 4

25. 25
Belang laag Belang hoog
Taalcontact laag 1 2
Taalcontact hoog 3 4
•1-3: bewustmaken: taalverlies gewenst? Voldoende
Nederlands bij ouders?
•2: meer taalcontact- en aanbod TA
•4: bevestigen, enigszins scheiden van de talen, kwalitatief
verrijken taalaanbod

26. www.kentalisacademie.nl
Vragen?
Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is

27. 275 april 2016
Met dank aan:
Cursuscentrum Dienst ambulante begeleiding Kentalis
Signis – A. Roozendaalschool
Voor het mogen gebruiken van enkele slides.

28. Bedankt voor uw aandacht
Downloads bij het boek zie:
https://www.acco.be/nl-be/items/9789033476655/Meertalige-
ontwikkeling
Kentalis en meertaligheid:
http://www.kentalis.nl/Professionals/Onze-expertise/Spraak-
en-taal/Meertaligheid