1. KOMUNIKASI BUKAN LISAN
DALAM KUMPULAN KECIL
• Keperluan mengetahui komunikasi bukan
lisan dalam kumpulan kecil:
1. Manusia lebih banyak berkomunikasi
secara bukan lisan (70-80%)
2. Mesej bukan lisan lebih dipercayai
daripada mesej lisan
3. Perasaan lebih berkesan disampaikan
secara bukan lisan.

2. Kategori Komunikasi Bukan
Lisan
• Ekman & Friesen (1975)
mengkategorikan kepada 5:
1. Lambang/simbol – isyarat tanpa lisan
2. Pengilustrasian – isyarat disertai lisan
3. Pemaparan rasa – emosi dari air muka
4. Pengawal (regulator) – pengawalan aliran
berkomunikasi (giliran bercakap)
5. Penyesuaian – adapatsi diri dengan situasi

3. Kategori Komunikasi Bukan
Lisan
• Mehrabian (1972) mengkategorikan kepada 3:
1. Kecenderungan – keinginan atau minat mahu
berinteraksi atau tidak (posisi tubuh dan kontak
mata, atau sentuhan)
2. Kemujaraban – perilaku menyatakan kuasa dan
status yang dimiliki
3. Keterlibatan – gerak geri mengambil bahagian
dalam interaksi (semangat untuk berbual melalui
intonasi suara)

4. Kategori Komunikasi Bukan
Lisan
• Ruesch & Kees (dalam Knapp, 1972)
membahagikan komunikasi bukan lisan
kepada 5 kategori:
1. Isyarat berkaitan ruang dan waktu
2. Isyarat berkaitan pergerakan tangan
3. Isyarat berkaitan air muka
4. Isyarat berkaitan nada suara
5. Isyarat pakaian

5. Tujuan Komunikasi Bukan Lisan
1. Memberitahu atau menunjukkan sikap
2. Memberitahu atau menyembunyikan
perasaan
3. Menyokong komunikasi lisan
4. Memberi maklumbalas
5. Memberitahu giliran bercakap
6. Membentuk keserasian

6. Prinsip-prinsip Perlu Difahami oleh
Komunikator Dalam Komunikasi Bukan
Lisan
1. Kualiti perhubungan antara ahli kumpulan
dibentuk & dikekalkan menerusi komunikasi
bukan lisan
2. Jika komunikasi lisan bercanggah dengan
komunikasi bukan lisan, mesej bukan lisan
adalah lebih dipercayai
3. Isyarat bukan lisan hanya bermakna apabila ada
yang mentafsirnya
4. Tafsiran kita tentang perlakuan seseorang perlu
mengambil kira konteks dan pertalian kuasa

7. Prinsip-prinsip Perlu Difahami oleh
Komunikator Dalam Komunikasi Bukan
Lisan
5. Tingkah laku anggota kumpulan mestilah
selaras dengan budaya di mana kumpulan
itu wujud
6. Kepekaan terhadap komunikasi bukan lisan
berbeza dari seseorang kepada seseorang
lain.