Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

1. Azərbaycan Tibb Universiteti
Ağciyər xəstəlikləri kafedrası
Bəlğəmin müayinəsi

2. Bəlğəmin müayinəsi
 Bəlğəm tərkibində ağciyər toxumasının, şişlərin, qanın
elementləri olan tənəffüs yolları selikli qişasının
şirəsidir.
 Sağlam insanlarda tənəffüs yollarında sutka ərzində
200 ml-ə qədər bəlğəm əmələ gəlir.
 Onun miqdarı sutka ərzində bir neçə ml-dən 1-2 litrə
qədər ola bilər.
 Sutka ərzində az-az da gələ bilər və yaxud birdəfəlik də
gələ bilər.
 Xarakterinə görə : selikli, irinli, seroz, qanlı və qarışıq
olur.

3. Bəlğəmin növü Rəngi, konsistensiyası Rastgəldiyi patologiya
Selikli Bozumtul ağ rəngdə, bir
qədər şəffaf və xeyli
yapışqan
Bronxların tipik iltihabi
proseslərində
İrinli Yaşıl rəngdə, irinli bəlğəm,
qoxusuz, homogen. Bəzən
duru, bəzə də qatı olur
Ağciyərin irinli
proseslərində və yaxud da
irinin plevra boşluğundan
bronxlara keçməsi zamanı
Seroz Duru, köpüklüdür Ağciyərlərin durğunluq və
şişkinliyi zamanı rast gəlinir
Qanlı Qırmızıdan pas rənginə
qədər
Ağciyərdə destruktiv
prosesdən xəbər verir
Qarışıq a) Selikli + irinli
Ağciyər və bronxlarda
çürümə prosesindən xəbər

4. Bəlğəmin hansı xüsusiyyətlərinə fikir vermək
lazımdır ?
1)Ağacabənzər fibrin laxtalarına
2)Irinli düyüncüklərə (ditrix)
3)Kruşman spirallarına
4)Exinokokk qovuqlara
5)Aktinomikozların danəciklərinə
6)Bronxlara düşmüş və bəlğəmlə xaric olmuş yad
cisimciklərə

5. Bəlğəmin mikroskopiyası
Normal halda nə görünə bilər ???
- Az miqdarda leykositlər, ayrı-ayrı eritrositlər, yastı epitel
hüceyrələri və selik toru
Elastik liflərin bəlğəmdə tapılması isə ağciyər toxumasının
parçalanmasından xəbər verir.Ancaq bəzən elastik liflərin
tapılması heç də kavernanın yaranmasına dəlalət etmir, çünki
kiçik destruksiyalarda da elastik liflərə rast gəlmək olar.

6. Əşya şüşəsi üzərində bəlğəmin yaxması hazırlandıqdan
sonra onu fiksasiya edirlər və fiksasiya üçün əşya şüşəsi 3
dəfə spirt lampası üzərində keçirilir və sonra aşağıdakı
üsullarla rənglənməyə başlanır.
1. - fuksinlə
2. - qram üsulu ilə
3. - Sil-Nilsen üsulu ilə

7. - Qram üsulu ilə boyanarkən bənövşəyi rənglərini saxlayan
bakteriyalar qram-müsbət bakteriyalar adlanır.
- Fuksinlə çəhrayı rəngə boyanan qalan bakteriyalar isə
qram-mənfi bakteriyalar adlanır.

8. Bakterioskopiya
Sil-Nilsen üsulu ilə boyama
1) Preparat hazırlanır, qurudulur və fiksasiya edilir.
2) Əşya şüşəsi üzərinə və bütün lamı əhatə edəcək tərzdə
karbol fuksin solusiyasıtökülür.
3) Preparat altdan 4-5 dəq və aralıqla yavaşca
isidilir.Preparatın yanmamasına və qabarcıqların
çıxmamasına diqqət etmək lazımdır.
4) Boya tökülüt və preparat turşu-spirt məhlulunda (95%
spirt+3%HCl turşusu) saxlanılır.
5) Su ilə yuyulur
6) Preparat üzərinə metilen mavisi tökülür və 10-15 san
boyanır
7) Boya tökülür və su ilə yuyulur.
8) Qurudulur və immersionla müayinə edilir.Mikobakteriyalar
çəhrayı rəngdə və digər mikroblar isə mavi rəngdə
görülürlər.

10. Bakterioskopiyanın əsas üstünlüyü çox ucuz başa gəlməsi,
sadəliyi və qısa müddətdə cavab almaq imkanının
olmasıdır.Təbii ki, məhdud cəhətləri də vardır.Belə ki,
preparatda tək-tək vərəm çöplərini aşkar etmək üçün 1 ml
bəlğəmdə 50 000-100 000-nə qədər bakterial hüceyrə
olmalıdır.Bundan az olduqda bakterioskopiya vərəm
çöplərini aşkar etməyə bilər.Belə hallarda flotasiya
metodundan istifadə edilir.

11. Flotasiya metodu
Məqsəd adi bakterioskopiyadan fərqli olaraq vərəm
çöplərini 10-15 %-ə qədər hallarda artıq aşkar etmək
mümkün olur.

12. Lüminissent bakterioskopiya
Normal mikroskopiyadan fərqli olaraq ultrabənövşəyi və
ya qısa dalğalı spektorla görünən işıqdan istifadə olunur.

13. Muraxaşinin bakteriskopiya metodu
Əldə olunmuş bəlğəmin suspenziyası 2000 dəfə fırlatmaqla
20 dəq ərzində sentrifuqadan keçirilir.Sonra işlənilir və
mikroskop altında baxıldıqda diri vərəm çöpləri yaşıl
rəngdə, ölü vərəm çıpləri isə qırmızı rəngdə görünür.

14. Bakterioloji müayinə
Üstünlükləri :
1)Vərəm mikobakteriyalarının dərman maddələrinə qarşı
həssaslığı, davamlılığı
2)Mikobakteriyaların virulentleiyinivə müxtəlif
xüsusiyyətlərini öyrənir.
Çatışmayan cəhətləri :
1)Uzun müddət gözləmək
2)Metodun özü xeyli mürəkkəbdir
3)Xüsusi laboratoriyaların vacibliyi

15. Əgər qidalı mühitdə 10 koloniyaya qədər aşkar olunmuşsa
bu cüzi batsilyarlıq, 10-50 arası aşkar olunmuşsa orta
dərəcəli batsilyarlıq, 50 koloniyadan artıq aşkar olunmuşsa
bolluca batsilyarlıqdır.

16. Baktek aparatı

17. Vərəmin molekulyar diaqnostikasın istifadə olunan
müayinə üsulları
GeneXpert MTB/RIF
Vərəm diaqnostikası və ya rifampisin davamlılığı üçün yeni
təkmilləşdirilmiş sadə, sürətli və geniş istifadə sahəsinə
məxsus bir testdir.Birbaşa xəstədən alınmış
materialdanreal time polimeraza zəncir reaksiyası ilə
M.tuberculosis və RİF davamlılğı iki saatdan az bir
müddətdə aşkar edilir.

18. Testin vərəm diaqnostikasındakı dəqiqlik faizi 97-100 %-
dir.Amma mənfi Xpert MTB:RİF test nəticəsi vərəm
təxminini inkar etməz.Bu vəziyyət xüsusilə HİV olan
xəstələrdə önəmlidir.

21. Kliniki olaraq vərəm şübhəli, kultura və miroskopiya mənfi
olan 153 xəstənin yalnız 24-ündə Xpert MTB:RİF testi
müsbət çıxmış, müşahidə nəticəsində xəstələrdən 20-sində
rentgenoqrafik dəyişikliklərin vərəm ilə eyni olduğu və
vərəm müalicəsindən müsbət cavab alındığı qeyd
olunmuşdur.
Bundan belə nəticə çıxır ki, kultura və mikroskopiya
müsbət olanlarda 95-100%, mənfi olanlarda isə davamlılığı
aşkar etməkdə bəzi çatışmazlıqları vardır.

22. Hain lifescience
Qatı fazada tərs hibridizasiyaya əsaslanan sistem
M.tuberculosis aşkar olunmasının yanında RİF və izoniazid
davamlılığını araşdırmaq üçün düzəldilmişdir.

23. Mikroskopiyada 536 bəlğəm misalında RİF və İNH
davamlılğını araşdırma zamanı misalların 97%-ində 1-2
gün ərzində lazımi cavab alınmışdır.
Hain lifescience estinin mikroskopiyası mənfi olan
misallardakı çatışmazlıqları səbəbiyə şirkət tesin yeni
versyasını işləyib hazırlamışdır (Hain lifescience plus ver
2.0)

25. Diqqetinize gore tesekkurler