Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

2. Hamiləliyin 28-ci həftəsindən 37-ci həftəliyinə qədər başa çatması
vaxtından qabaq doğuş adlanır.Yarımçıq dölün çəkisi 1000 qram-dan,
boyu 35 sm-dən az deyil, çox olur. Vaxtından qabaq doğuş zamanı
perinatal ölüm vaxtında doğuşda olduğundan 20 dəfə artıqdır, bu
yenidoğulmuşun orqanizminin ümumi fizioloji yetişməməsi ilə izah
olunur.Ədəbiyyat məlumatlarına görə vaxtından qabaq doğuşların
rastgəlmə tezliyi 5-dən 20%-ə qədərdir.

3. Vaxtından qabaq doğuşların etiologiyasında aşağıdakılar durur:
-daxili sekresiya vəziləri və sinir sistemi funksiyalarının pozuntuları;
-infantilizmə xas olan anatomik və funksional xüsusiyyətlər;
-kəskin və xroniki infeksiyalar;
-hamiləliyin ağır hestozları;
-ürək-damar və digər sistemlərin xəstəlikləri xüsusi əhəmiyyətə
malikdir.
Klinik təzahürlərinə görə vaxtından qabaq doğuşlar 3 yerə
bölünür:
1. Vaxtından qabaq doğuş təhlükəsi
2. Vaxtından qabaq başlanmış doğuş
3. Vaxtından qabaq baş vermiş doğuş

4. Vaxtından qabaq doğuş təhlükəsi-qarnın aşağı nahiyəsində və ya beldə
az ağrılarla xarakterizə olunur, bəzən isə şikayət olunmur.
Vaxtından qabaq başlanmış doğuş-zamanı ağrılar güclənir.Uşaqlıq boynu
4 sm və daha çox açılır, belə halda hamiləliyi saxlamaq mümkün olmur.

5. Diaqnostika
Vaxtından qabaq doğuşun diaqnostikası hamilənin şikayətlərinə, xarici
və daxili mamalıq müayinələrinin məlumatlarına əsaslanır.Ümumiyətlə,
vaxtından qabaq doğuşların aparılmasında yaranmış vəziyyətdən asılı
olaraq, konservativ və ya aktiv taktikaya üstünlük verilir.

6. Fizioloji hamiləlik müddətindən 7-10 gün və daha çox uzun çəkən
hamiləlik vaxtı ötmüş hamiləlik adlanır.Beləliklə, vaxtı ötmüş hamiləlik
41 həftədən və ya 287 gündən artıq davam edir və həddən çox
yetkinlik əlamətləri olan uşağın və ciftin doğulması ilə başa çatır.Vaxtı
ötmüş hamiləlik zamanı olan doğuş gecikmiş doğuş adlanır.

7. Vaxtı ötmüş hamiləlik – həm döl, həm də ana üçün ağır haldır.Ciftdə
baş verən morfoloji dəyişikliklər dölün hipoksiyasına gətirib çıxarır.
Vaxtı ötmüş hamiləlik zamanı qadın orqanizmində :
-qonadotrop hormonlarının, estragen-progestron nisbətinin dəyişməsi
-estrogenlərin,xüsusilə də aktiv estriolun azalması
-kalium, kalsium, asetilxolin səviyyəsinin azalması qeyd olunur.

8. Vaxtı ötmüş hamiləlik zamanı ciftdə baş verən dəyişikliklər:
-makroskopik olaraq ciftin kütləsinin artması, qalınlığının azalması
-səthinin quru olması, paycıqlar arasında sərhədlərin pozulması
-ciftin səthində ağ infarkt zonaları, kalsifikatlar, piy infiltrasiyasına
uğramış sahələrin görünməsi
-cift kütləsi ilə döl kütləsi arasında fərq 1,67-dən artıq olur (normal
hamiləlikdə- 1,62)

9. Klinika və diaqnostika
Anamnezin diqqətlə toplanması və aparılan əlavə müayinələr vaxtı
ötmüş hamiləliyin diaqnostikasında böyük əhəmiyyətə
malikdir.Hamiləliyin vaxtının keçməsi əlamətləri həm anada, həm də
döldə müşahidə olunur.
Ana tərəfindən aşağıdakı vaxtı ötmə əlamətləri qeyd olunur:
-yetişmiş hamiləlik dövründə uşaqlıq boynunun doğuşa hazır olması
-qarın dairəsinin hamiləliyin 40-cə həftəsində sonra kiçilməsi
-dölün iri olması
-dölyanı maye kisəsinin yastı olması
-dölün kəllə sümüklərinin bərkliyi
-əmgəklərin və tikişlərin dar olması

10. Dopplerometrik müayinə zamanı dölün hipoksiyasını aşkar etmək olar.
Amnioskopiya zamanı dölyanı mayenin şəffaflığının azalması və
rənginin dəyişilməsi müəyyən olunur.
Şəkil.Amnioskopiya

11. • Vaxtı ötmüş hamiləlik zamanı hestozlara, anemiyaya, düşük
təhlükəsinə, dölün hipoksiyasına, dölün bətndaxili ölümü baş
verə bilər.Vaxtı ötmüş hamiləliklə yanaşı başqa ağırlaşdırıcı
amillər olduqda planlı şəkildə Kesar əməliyyatı aparılır.
• Gec doğuşların idarə olunması zamanı sistematik olaraq döl
hipoksiyasının profilaktikası aparılmalıdır.Hər 3-4 saatdanbir
dölün bətndaxili hipoksiyası əleyhinə preparatlar və
spazmolitiklər təyin olunur.
• Gec doğuşlar zamanı yenidoğulmuşun asfiksiyası ilə doğulma
ehtimalı nəzərə alınaraq təxirəsalınmaz yardım üçün tam
hazır olunmalıdır.