Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

1. DALAQ
XƏSTƏLİKLƏRİ

2. -Dalaq –Lien –Spleen
-LOKALİZASİYASI
qarın boşluğunda,
sol qabırğaaltı
nahiyədə,orta qoltuq-
altı xətt üzrə IX-XI
qabırğaarası sahədə
yerləşir.

3. -Ölçüləri
uzunluğu: 10,0-12,0sm
eni: 6,0-10,0sm
qalınlığı: 3,0- 4,0sm
çəkisi: 150-200q
-Tünd-qırmızı rəngli
-Qəhvə toxumunabənzər
-Yumşaq
konsistensiyalı
parenximatoz orqandır.

4. - Quruluşu

6. Embriogenez Dalağın inkişafı
5-ci həftə Dorsal müsariqənin mezenxim qatının qalınlaşması
mezenxim hüceyrələr yığımı + ilk qan damarı
. retikulyar toxuma
12-ci həftə
(3-cü ay)
B-limfositlər
Stromada venoz sinuslar
Adacıqlar T məntəqə
5-ci ay Mielopoezin maksimal səviyyəsi
B məntəqə
Qırmızı pulpanın inkişafı
6-cı ay Qırmızı pulpa
9-cu ay Mieolopoez tədricən zəifləyir,tamamilə yox olur.
Limfositopoez güclənir.

7. Yaş Dalağın yaş xüsusiyyətləri
Yenidoğulmuşlar Kənarları iti, əsasları bir-birinə söykənən 2 üçbucağa bənzər
Çəki: 8,5-9,5q. Uzunluq: 5-6sm. En: 2-3sm. Qalınlıq: 0,5-1,0sm.
Südəmərlər Nisbətən yuxarıda yerləşir.
Paylı quruluş
1 yaş Çəki : 24-28 q
5 yaş Çəki : 50-55 q
10 yaş Çəki : 70-80 q
7-12 yaş Yerləşmə vəziyyəti böyüklərdəki kimi
16-17 yaş Çəki : 165-171 q
40-45 yaş Tədricən həcminin kiçilməsi
.

8. 4 əsas kompenent:
1.Kapsula və trabekul
2.Ağ pulpa
3.Qırmızı pulpa
4.Spesifik qandaşıyıcı
sistem

10. * Qırmızı pulpa
– venoz sinus
- dalaq qaytanları
* Ağ pulpa
– limfatik
follikullar

12. Enən aorta dalaq arteriyası pulpa arteriyaları
Pulpa venaları dalaq venası qapı venası
Səthdəki limfa düyünləri mədə-dalaq bağındakı düyünlər

14. * Günəş kələfindən çıxan şaxələr
* Hissi sinir ucları
* Postqanqlionar simpatik sinir lifləri

15. - mühafizə funksiyası
- depo funksiyası
- ”eritrositlərin qəbirstanlığı” adlanır
- öd piqmentlərinin əmələ gəlməsi
- dəmir tərkibli fermentlərin sintez olunması
- monositlərin və limfositlərin yaranması

17. 1.Dalağın damar xətəlikləri
2.Dalağın absesi
3.Dalağın şişləri
4.Dalağın sistləri
5.Hemolitik anemiya
*Dalağın difunkiyaları:
-Hipersplenizm
-Hiposplenizm

18. * anadangəlmə və ikincili olaraq
Klinikası.
-dalağın çox böyüməsi
-mədə və yemək borusunda venoz damarların
genişlənməsi
-qanaxmalar
-anemiya
Diaqnoz. Splenoportoqrafiya
Müalicə. Splenektomiya

23. 1.
• Dalaq infarktı
2.
• Travmadan
sonrakı
hematoma
3.
• Exinokokk sisti

24. Klinikası.
- sol qabırğaaltı nahiyədə ağrılar
- yüksək temperatur
- üşütmə
- leykositoz
- dalağın böyüməsi
Diaqnoz.
- KT
- USM
Müalicə.
- cərrahi müdaxilə

28. XOŞXASSƏLI ŞIŞLƏR BƏDXASSƏLI ŞIŞLƏR
- Hemangioma
- Limfangioma
- Fibroma
- Sarkoma
- Angiosarkoma
- Limfosarkoma
- Fibrosarkoma
* simtpomsuz
*ümumi və yerli əlamətlər
Dioqnoz. KT və USM
Müalicə. Splenektomiya

31. .

34. QEYRI -PARAZITAR PARAZITAR
- həqiqi
- yalançı .
Klinikası. Sol qabırğaaltı
nahiyədə ağırlıq, küt
ağrılar.
Diaqnoz. KT və USM
Müalicəsi. Splenektomiya
- hidatidoz exinokokk

37. . Dalaq
retikulo-endotelial
toxumanın
aktivləşməsi
Eritrositlərin
keyfiyyətsizliyi
HEMOLİZ
Damardaxili
hemoliz
Toxumadaxili
hemoliz
Hemolitik
anemiya

38. Birincili
hipersplenizm
- dalağın böyüməsi
- funksional aktivliyi
*anadangəlmə
*qazanılma
İkincili
hipersplenizm
-infeksion xəstəliklərin
(qarın yatalağı, qaraciyər
sirrozu, dalaq venasının
trombozu,
limfoqranulomatoz,vərəm,m
alyariya və s.) ağırlaşması
kimi törənə bilər.

40. - anadangəlmə hemolitik sarılıq
- ailəvi sferositar anemiya
Patogenezi. Eritrositlərin membranının keyfiyyətsizliyi,
sferikliyi və zərifliyi,dalaqda autohemolizinin artıqlığı.
Klinikası. Dalğavari gediş. Əlamətləri:
- Sarılıq -Anemiya
- Zəiflik -Başgicəllənmə
- Ürəkdöyünmə -İştahanın pozulması
- Dalağın böyüməsi
-Periferik qanda və sümük iliyində olan dəyişikliklər
-Kəskin kalkulyoz xolestit

41. Damardaxili hemoliz
-hemoqlobinemiya
-hemoqlobinuriya
-intensiv sarılıq
-dalağın böyüməməsi
-xəstənin anamnezi və s.
Qaraciyərin biliar sirrozu
–ümumi halın ağır olması
-dalaq və qaraciyərin
böyüməsi
-portal hipertenziya
-birləşmiş bilirubin
frakiyasının artması və s.

42. - Konservativ müalicə
- “ Splenektomiya + Xolesistektomiya”

43. * Kuli anemiyası * Aralıq dənizi anemiyası
Klinik əlamətləri.
-qaraciyər və dalağın böyüməsi
-kəllənin deformasiyası
-hərarətin yüksəlməsi
-hemolitik sarılıq əlamətləri
-ensefalopatiya
-anormal eritrositlər
-leykositlərin çoxalması
-öd daşlarının əmələ gəlməsi
-anemiya
-qanda dəmirin, AsT, AlT-nin artması və s.
Müalicəsi. Konservativ tədbirlər- qanköçürmə,dəmir
xelatorların qəbulu və s. Splenektomiya.

45. - Orqanizmin autosensibilizasiyası və antieritrositar
anticisimlərin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur.
Patogenezi.Autoimmunizasiya bir çox ekzogen və
endogen amillərin təsirindən meydana çıxa bilir.
Klinikası. Mərhələli gediş, sarılıq,retikulositoz, sümük
iliyində eritroblastik reaksiya ,ümumi əlamətlər və s.
Differensial diaqnostika. Anadangəlmə hemolitik
anemiya.
Müalicəsi. -Autoimmunuzasiyayaya qarşı tədbirlər
-Ümumi immundepressiv
müalicə(kortizon,hidrokortizon,AKTH)
-Splenektomiya

46. - Retikulyoz, ailəvi xarakter
Klinikası. Kəskin və xroniki gediş
-dalağın böyüməsi -anemiya
-dəridə qansızmalar -trombositopeniya
-qanaxmaya meyillilik -leykopeniya
-fiziki inkişafdanqalma -dərinin xüsusi rəngi
-sümüklərdə ağrı -konyuktivada adacıqlar
-oynaqlarda ağrı
Diaqnozu. Dalağın punksiyası
Müalicəsi.
–Simptomatik tədbirlər
- Splenektomiya

47. -Limfoid toxumasının şişəbənzər xəstəliyi.
Klinikası. –Prosesə tutulmuş orqan və limfatik
düyünlərin böyüməsi,ağrılar
-temperaturun artması,tərləmə,intoksikasiya, dəri
qaşınması, zəiflik və s.
-başl.mərhələdə: nisbi leykositoz,monositoz, eozinofiliya ,
EÇS-in yüksəlməsi
-gec mərhələdə: leykopeniya,limfopeniya,hipoxrom
anemiya
* 4 klinik mərhələ.
Diaqnozu.Dalağın punksiyası –Şternberq hüceyrələri.

48. -Qanyaradıcı sistemə aid olan orqanların
patologiyası ilə gedən ümumi xəstəlikdir.
Klinikası. – Ümumi zəiflik,yorğunluq,tərləmə, subfebril
temperatur, əmək qabiliyyətinin azalması və s.
-Dərialtı limfa düyünlərinin böyüməsi
* Xroniki leykoz 2 tipdə olur:
Xroniki miloleykoz və Xroniki limfoleykoz

49. Diaqnoz.
- Qanın klinik tədqiqi
-Sümük iliyi və
dalağın punksiyası.

50. Müalicə.
1.Terapevtik tədbirlər:
-Sitostatiklər
-Kortikosteroidlər
-Rentgenoterapiya
2. Splenektomiya

51. Dalağın zədələnmələri açıq və qapalı olur.
Klinikası.
- qanaxma
- “Vanka-Vstanka” simptomu
- peritonit əlamətləri
Diaqnoz.
-Sonoqrafiya
-Laparosentez
-Laparoskopiya
Müalicə. Təcili operasiya
-Splenektomiya

52. -Subyektiv müayinələr
-Dalağın palpasiyası .Dalafein palpasiyası
-Dalağın perkussiya
-Dalağın auskultasiyası
-Dalağın punksiyası və sitoloji müayinə
- Frey sınağı
-Vixret simptomu
-Rentgenoloji müayinələr: rentgenoskopiya, rentgenoqrafiya ,
KT, MRT
-Ultrasəs müayinsi
-Splenoportoqrafiya
-Laborator müayinələr

57. 1. Konservativ tədbirlər
2.Cərrahi müdaxilə . SPLENEKTOMİYA
- Laparotomiya
a. boylama kəsiklər
b. köndələn kəsiklər
c. çəp kəsiklər
d. küncvari kəsik
- Transtorakal- transdiafraqmal kəsik
- Transabdominal kəsik