Azərbaycan Təbiblər Birliyi ( ATB )

1. Azərbaycan Tibb Universiteti
Fənn:Cərrahi xəstəliklər
Mövzu:Qaraciyər hidatidoz
exinokokk xəstəliyi

2. Etiologiyası
Exinokokkoz parazitar xəstəlik olub dünyada çox yayılmışdır.Hazırki
dövrdə artıq bəllidir ki, exinokokk xəstəliyinin törədicisi lentşəkilli
qurd echinococcos granulosus Rudolfidir və endoparazitar qurdlar
qrupuna aiddir.İlk dəfə itin nazik bağırsağından lentşəkilli cinsi
yetişmiş qurdun təcrid edilməsi 1801-ci ildə Rudolfi tərəfindən
aparılmışdır və ona tenia echinococcus adı verilmişdir.sonralar
müəyyən edilmişdir ki, xəstəliyi törədən parazit iki- hidatid (sist və
ya qovuqcuqlu) və alveokokkoz formada təsadüf edilir.

3. Echinococcus granulosus
Törədicini adi gözlə görmək olur, onun uzunluğu 2-6 mm, eni 0,2-0,4 mm və
rəngi ağımtıl olur.Cinsi yetişmiş parazit başından və çox vaxt dörd buğumdan-
proqlotitdən ibarət olur.Dördüncü buğumda parazitin uşaqlığl yerləşir və onun
içərisi yumurtalarla, dişi və erkək cinsi orqanların qalıqları ilə dolu olur.

4. Xəstəliyin klinik mənzərəsi
Klinik əlamətlərin təzahürü sistin böyüklüyündən,
lokalizasiyasından, qonşu orqanlara olan münasibətindən və baş
vermiş ağırlaşmalardan asılı olur.
Qaraciyər (eləcə də digər orqanların) exinokokkozunun klinik gedişi
3 dövrə bölünür.
1-ci dövr – onkosferanın invaziyasından klinik əlamətlərin
təzahürünə qədər olan vaxt;
2-ci dövr – klinik əlamətlərin meydana çıxması;
3-cü dövr – ağırlaşmaların müvcudluğu.

5. Xəstəliyin 1-ci dövründə xəstələrin şikayətləri olmur.
Xəstəliyin 2-ci dövründə adətən:
 Qaraciyər nahiyəsində ağırlıq,gərginlik
 Kürəyə irridiasiya edən küt ağrı
 Yuxarıdakıların fiziki işlə əlaqədar artması
 Məxmərək
 Qanda eozinofillərin artması müşahidə olunur.
Qarnın palpasiyasında epiqastral, qabırğaaltı nahiyələrdə səthi
hamar, az ağrılı törəmənin əllənməsi mümkündür.
Xəstəliyin 3-cü dövründə çoxsaylı əlamətlər və ağırlaşmalar olur.
Ağırlaşmalara exinokokk sistin irinləməsi, öd yollarına, qarın və
plevra boşluqlarına açılması və nəhayət, sistin kirəcləşməsi aiddir.

6. Qaraciyərin hidatidoz xəstəliklərinin kliniki təzahürü və
simptomları
 Ağrı (92,5%)
 Sağ qabırğaaltı nahiyədə ağırlıq hissi (38,4%)
 Dispeptik əlamətlər (23,5%)
 Hərarət (17,8%)
 Sarılıq və üşütmə (3,5%)
 Allergik reaksiya (6,4%)
 Hepatomeqaliya (62,8%)
 Qarında asimmetriya (4,7%)

7. Qaraciyər exinokokkozunun ağırlaşmaları
Sistin kalsinasiyası 8,1 %
Qarın boşluğuna perforasiyası
0,3 %
Sistin irinləməsi 21,5 % Öd yollarına açılması 20,5 %

8. Diaqnostika
Klinik əlamətlərə, qarnın palpasiyasına və bir sıra instrumental
müayinə metodlarının (USM, qarın boşuğunun icmal R-skopiyası, KT,
MR, laparoskopiya, xolangioqrafiya, immunoloji sınaqlar və s.)
tətbiqinə əsaslanır.
Şəkil.Ultrasəs müayinəsi Şəkil.KT müayinəsi

9. Qaraciyər exinokokkozunun, xüsusilə onun ağırlaşmalarının müalicəsi
cərrahiyənin çətin problemlərində sayılır.Ağırlaşmalar olmadıqda
belə əməliyyat vaxtı parazitin qarın boşluğunda yayılma təhlükəsi,
yanaşı gedən xəstəliklərin kəskinləşməsi kimi halların baş verməsi
mümkündür.
Əksər hallarda qaraciyərin sol payında və sağ payın V-VI-VII
seqmentlərində yerləşən sistin çıxarılmasında sağ qabırğaaltı
nahiyədə aparılan çəp kəsik (Koxer kəsiyi) məqsədəuyğun sayılır.Sol
payda yerləşən sistlərdə yuxarı orta kəsik də yararlı olur.VIII
seqmentin diafraqmaaltı sahədə yerləşən sistlərində sağtərəfli
torako-abdominal kəsik bir sıra müəlliflər tərəfindən məsləhət
görülür.

10. Exinokokkektomiya əməliyyatının mərhələləri :
1 – Kəsik aparıldıaqdan sonra elektrik sorucu ilə birləşdirilmiş
yoğun iynə ilə maye sorulur
2 – Mayenin çox hissəsi sorulduqdan sonra sist daxilinə qliserin
vurulur
3 – Daha sonra xitin qişa çıxarılır
4 – Fibroz boşluq əlavə təmizlənir
5 – Qaraciyər exinokokk sisti çıxarıldıqda sonra fibroz kapsula
kəsilib götürülür və kənarlar tikilir

11. Əməliyyatın nəticəsinə təsir göstərən risk faktorları :
Xəstənin yaşının 60-dan çox olması;
Xəstəliyin davamiyyətinin 5 ildən çox olması;
Əməliyyatönü ağırlaşmalar (sistin irinləməsi, sist-öd yolları
fistulası);
Sistin qaraciyərin mərkəzində yerləşməsi yerləşməsi və onun
böyüklüyü;
Yanaşı digər xəstəliklərin olması (diabet, ürəyin işemik xəstəliyi
və s.)
Cərrahi əməliyyatla əlaqədar ağırlaşmalar (qanaxma, düzgün
olmayan taktikanın seçilməsi və s.)

12. Diqqətinizə
görə təşəkkür
edirəm