x quang bệnh lý nhu mô phổi

1. X QUANG BỆNH LÝ NHU MÔ PHỔI
1BS NguyễnThịTố Quyên

2. MỤC TIÊU
1. Nhận diện được hình ảnh hội chứng phế nang
2. Nhận diện được hình ảnh hội chứng mô kẽ
3. Nhận diện được hội chứng phế quản
4. Nhận diện được hình ảnh hội chứng nhu mô
2

3. NỘI DUNG
I. Nhắc lại giải phẫu nhu mô phổi
II. Hội chứng phế nang
III. Hội chứng mô kẽ
IV. Hội chứng phế quản
V. Hội chứng nhu mô
3

4. GIẢI PHẪU NHU MÔ PHỔI
Phế nang  chùm phế nang  tiểu thùy phổi sơ cấp  tiểu thùy
phổi thứ cấp
Mô kẽ
4

5. TIỂU THÙY PHỔI THỨ CẤP
- LOBULE
 Đơn vị cấu trúc nhỏ nhất
 Hình đa giác
 KT # 1-2,5cm
 Chứa 3-5 chùm phế nang, 30-50 tiểu thùy phổi sơ cấp
 Trung tâm: tiểu động mạch và tiểu phế quản
 Xung quanh: bởi mô liên kết – chứa các tĩnh mạch phổi,
mạch bạch huyết.
5

6. CHÙM PHẾ NANG - ACINI
Gồm tiểu phế quản hô hấp, ống phế nang, túi phế nang, phế nang
Chứa 400 phế nang, 10-20 tiểu thùy phổi sơ cấp
KT # 6-7mm
Tổn thương sẽ thấy được trên XQ dưới dạng bóng mờ phế nang
6

7. TIỂU THÙY PHỔI SƠ CẤP – PRIMARY LOBULE
Đơn vị chức năng nhỏ nhất (16-24 phế nang + tất cả cấu trúc ở
đoạn xa tiểu phế quản hô hấp)
23 triệu tiểu thùy phổi sơ cấp
Không thấy trên XQ
7

8. PHẾ NANG - ALVEOLA
Đơn vị cơ bản trao đổi khí
300 triệu phế nang
Bình thường không thấy trên XQ
8

9. MÔ KẼ PHỔI
Sợi mô liên kết nâng đỡ phổi
Kéo dài từ rốn phổi ra màng phổi
3 thành phần:
+ quanh các bó mạch phế quản
+ dưới màng phổi – quanh tiểu thùy
+ trong thùy phổi
9

10. HỘI CHỨNG MÔ KẼ
Định nghĩa: dịch và tế bào bất thường trong khoảng kẽ - thấy được
khi không kèm tổn thương phế nang
Nguyên nhân:
+ dạng đường: suy tim trái
+ dạng nốt: lao, di căn,…
+ dạng tổ ong: xơ phổi, bụi phổi,…
10

11. BIỂU HIỆN
Dạng đường
Dạng nốt: nốt nhỏ 1-3mm, nốt lớn >3mm
Dạng lưới
Dạng lưới nốt
Dạng tổ ong
Dạng giả đông đặc
Mờ bó mạch quanh phế quản
Dạng kính mờ
11

12. Tổn thương mô kẽ trong tiểu thùy: hình
kính mờ, dạng nốt
Tổn thương mô kẽ dưới màng phổi: Kerley
Tổn thương mô kẽ quanh tiểu thùy: tổn
thương dạng lưới, Kerley
Tổn thương mô kẽ quanh trục phế quản
mạch máu: hình mờ dạng đường từ rốn
phổi ra ngoại vi
12

13. ĐẶC ĐIỂM
Bờ tổn thương rõ
Không có tính hợp lưu và hệ thống
Không có hình ảnh khí phế quản đồ
Tiến triển thường chậm
13

14. TT MÔ KẼ DẠNG NỐT
Nốt nhỏ: 1-3mm
Nốt trung bình: 3-5mm
Nốt lớn: > 5mm
Kích thước, vị trí, phân bố giải
phẫu, số lượng  nguyên
nhân (CT)
14

15. TT MÔ KẼ DẠNG NỐT NHỎ - LAO KÊ
15

16. TỔN THƯƠNG MÔ KẼ DẠNG NỐT - SARCOIDOSIS
16

17. TT MÔ KẼ DẠNG NỐT LỚN – DI CĂN
17

18. TT MÔ KẼ DẠNG ĐƯỜNG
Dày mô kẽ dưới màng phổi - vách liên tiểu thùy, dày vách
trong tiểu thùy
NN: Phù phổi, nhiễm siêu vi, di căn đường bạch huyết,
lymphoma, xơ phổi, sarcoidosis,…
18

19. TT MÔ KẼ DẠNG ĐƯỜNG – SUY TIM
Kerley A: hình cung, kích thước 3-
5cm, dày 3-4mm, vùng đỉnh phổi,
trung tâm, phía trong nhu mô
Kerley B: kích thước <2cm, dày
<2mm, vùng đáy, ngoại biên, vuông
góc màng phổi
19

20. 20

21. 21

22. TT MÔ KẼ DẠNG LƯỚI
TT mô kẽ quanh tiểu thùy - tăng bề dày vách liên tiểu thùy tạo
hình mờ dạng lưới
NN: Phù phổi, viêm, di căn đường bạch huyết, xơ phổi,…
22

23. TT MÔ KẼ DẠNG LƯỚI – SUY TIM
23

24. TT MÔ KẼ DẠNG LƯỚI NỐT
24

25. TT MÔ KẼ DẠNG TỔ ONG
Giai đoạn tiến triển
Nang khí (giãn tiểu phế quản) + xơ hóa mô kẽ
XQ: Nhiều nang nằm cạnh nhau, thành dày không đều, kích
thước khác nhau, lan tỏa, hai phổi
25

26. TT MÔ KẼ DẠNG TỔ ONG
26

27. TT MÔ KẼ
Bệnh lý hội chứng mô kẽ phức tạp
Thường kèm với hội chứng phế nang (suy tim, lao, nhiễm trùng)
Cần chất lượng hình ảnh tốt nhất là lao kê
27

28. HỘI CHỨNG PHẾ NANG
Định nghĩa: Lấp đầy phế nang bởi nước, mủ, máu, tế bào,
protein
Nguyên nhân:
28

29. Cấp
Phù phổi
Viêm phổi
Dập phổi
Nhồi máu
Mạn
 K phổi
Sarcoidosis
Organizing Pneumonia
Eosinophilic Pneumonia
Lắng đọng protein phế nang
29

30. Khu trú
• Viêm phổi
• Nhồi máu phổi
• Lao
• Nấm
• K phổi
Lan tỏa
• Cấp:
+ Phù phổi cấp
+ Viêm phổi
+ Bệnh màng trong
+ Xuất huyết phổi
• Mạn: Lao, nấm, K phổi
30

31. ĐẶC ĐIỂM
Nốt mờ 5-10mm hoặc bóng mờ bờ không rõ
Tính hợp lưu – Lỗ Kohn và ống Lambert
Tính hệ thống
Hình ảnh khí phế quản đồ
Bóng mờ hình cánh bướm
Thay đổi và tiến triển nhanh 31

32. ĐẶC ĐIỂM PHẾ NANG MÔ KẼ
1. Bờ Không rõ Rõ
2. Tính hợp lưu Có Không
3. Tính hệ thống Có Không
4. Khí phế quản đồ Có Không
5. Hình cánh bướm Có Không
6. Tiến triển Nhanh Chậm
7. Nốt ĐK: 5-6mm
KT khác nhau
Nốt nhỏ - nốt lớn
KT bằng nhau
32

33. BỜ TỔN THƯƠNG
33

34. TÍNH HỢP LƯU
34

35. TÍNH HỢP LƯU
35

36. TÍNH HỆ THỐNG
36
Phế nang
Mô kẽ

37. KHÍ PHẾ QUẢN ĐỒ
Đặc trưng của hội chứng phế nang
Khí trong phế quản và phế nang còn bình thường trong bóng mờ phế
nang bị tổn thương
Không thấy khi phế quản bị lấp dịch
Tổn tại nhiều tuần sau khi điều trị kháng sinh thích hợp  U?  CT &
sinh thiết
37

38. KHÍ PHẾ QUẢN ĐỒ - NGUYÊN NHÂN
Đông đặc phổi (viêm, phù phổi, nhồi máu, xuất huyết, u)
Xẹp phổi không do tắc nghẽn
Bệnh lý mô kẽ nặng
38

39. KHÍ PHẾ QUẢN ĐỒ
39

40. KHÍ PHẾ QUẢN ĐỒ
40

41. KHÍ PHẾ QUẢN ĐỒ
41

42. KHÍ PHẾ QUẢN ĐỒ / U PHỔI
42

43. HÌNH CÁNH BƯỚM
Tổn thương phế nang hai bên rốn phổi
NN:
+ Phù phổi cấp
+ Viêm phổi
+ Xuất huyết phế nang
+ Tổn thương phổi do hít (khí độc, chất lỏng)
+ Lắng đọng protein phế nang
+ K phổi, lymphoma
43

44. HÌNH CÁNH BƯỚM / PHÙ PHỔI CẤP
44

45. 45

47. HỘI CHỨNG PHẾ QUẢN
Dày thành phế quản
Giãn phế quản
Tắc nghẽn phế quản: hoàn toàn, không hoàn toàn
47

48. DÀY THÀNH PHẾ QUẢN
Bình thường thấy ở bờ ngoài phế quản gốc phải và thân trung
gian, vùng cạnh rốn
NN: tổn thương niêm mạc phế quản, phù mô kẽ quanh phế quản,
thâm nhiễm tế bào, xơ sẹo
XQ: hình “Đường ray” , hình “Nòng súng“
48

49. DÀY THÀNH PHẾ QUẢN
49

50. DÀY THÀNH PHẾ QUẢN
50

51. GIÃN PHẾ QUẢN
BT: đk phế quản = đk đm đi kèm
3 dạng: dạng ống, dạng tràng hạt, dạng nang (túi) – nặng nhất
XQ: hình sáng, tạo thành đám, kích thước không đều nhau – giả tổ
ong; nang với mực khí dịch
Dãn phế quản ứ dịch: ngón tay đeo găng, hình chữ V, chữ Y
CĐXĐ: HRCT
51

52. HÌNH GIÃN PHẾ QUẢN DẠNG TÚI
52

53. 53

54. TẮC PHẾ QUẢN HOÀN TOÀN = XẸP PHỔI
Trực tiếp
 Tăng đậm độ
 Giảm thể tích
 Mạch máu gần
nhau
Gián tiếp
 Kéo rãnh liên thùy về phía xẹp
 Tăng thông khí bù trừ
 Kéo rốn phổi, trung thất về phía tổn
thương
 Vòm hoành bị kéo cao
 Khoảng liên sườn hẹp 54

55. XẸP THÙY TRÊN PHỔI PHẢI
55

56. 56

57. XẸP THÙY TRÊN PHỔI PHẢI DO U
57

58. 58

59. XẸP THÙY GIỮA PHỔI PHẢI
59

60. XẸP THÙY GIỮA PHỔI PHẢI
60

61. XẸP THÙY DƯỚI PHỔI PHẢI
61

62. XẸP THÙY DƯỚI PHỔI PHẢI
62

63. XẸP THÙY TRÊN PHỔI TRÁI
63

64. XẸP THÙY TRÊN PHỔI TRÁI
64

65. XẸP THÙY DƯỚI PHỔI TRÁI
65

66. XẸP THÙY DƯỚI PHỔI TRÁI
66

67. XẸP THÙY GIỮA VÀ DƯỚI PHỔI PHẢI
67

68. TẮC PHẾ QUẢN KHÔNG HOÀN TOÀN = Ứ KHÍ
Trực tiếp
Tăng thể tích
 Tăng sáng
 Giảm mạch máu
Gián tiếp
 Lồi rãnh liên thùy về bên
lành
 Vòm hoành thấp, dẹt,
 Rộng khoảng liên sườn
68
Rõ trên thì thở ra

69. 69
Hít vào Thở ra

70. XẸP PHỔI DẠNG ĐĨA
Xẹp thể tích nhỏ
BN: sau mổ, già, thông khí kém
Biểu hiện: hình mờ, dạng đường, trên vòm hoành, hạ phân thùy kém
thông khí, dày 1-3mm, dài 4-10cm, hướng ngang hoặc chếch, một
bên hoặc hai bên, một hoặc nhiều
Tự mất khí LS hoặc thông khí cải thiện
70

71. HỘI CHỨNG NHU MÔ
ĐN: bao gồm các dấu hiệu XQ biểu thị các tổn thương có nguồn gốc từ
nhu mô phổi
Đặc điểm:
+ Bao quanh toàn bộ bởi phổi
+ Tạo góc tù với thành ngực nếu ở ngoại vi
+ Nếu tổn thương quá sáng hoặc quá mờ thường kèm thay đổi số lượng
hoặc khẩu kính mạch máu
71

72. MỘT BÓNG MỜ
Lành ( u mô thừa, u mỡ, u hạt viêm, phổi biệt trí, nang phổi bẩm
sinh,…) hoặc ác ( K phổi, di căn, lymphoma,…)
Phân tích: đậm độ, kích thước, đường bờ, tạo hang, thời gian
nhân đôi
72

73. MỘT BÓNG MỜ
Lành tính Ác tính
Hình dáng Tròn Không đều
Kích thước < 3cm > 3cm
Bờ hình gai (-) (+)
Tổn thương vệ tinh (+) (-)
Tạo hang +/-, thành mỏng +/-, thành dày
Thời gian gấp đôi thể tích < 1 tháng, > 2 năm 1 tháng < T< 2 năm73

74. NHIỀU BÓNG MỜ
Di căn: hình thả bóng
Nang hydratic, lao, Hodgkin
74

75. ĐƯỜNG MỜ
Mạch máu phổi
Rãnh liên thùy phổi
Đường mờ màng phổi – dày rãnh màng phổi, xơ hóa màng phổi
Vách liên tiểu thùy – Kerley A, B
Đường ống trong dày thành phế quản – đường ray, phân nhánh
Xơ
Xẹp phổi dạng đường
Đường mờ do co kéo màng phổi
75

76. HÌNH HANG
Chứa khí – trong nhu mô phổi – thành > 1mm
+/- mực khí dịch (hang lao, u hoại tử, áp xe hóa)
Hang lao: hình tròn, bầu dục, thành dày, không chứa mực khí dịch, xơ vôi xung
quanh
Hang trong áp xe: thường có mực khí dịch, thành không dày, bờ trong đều, nhẵn,
bờ ngoài mờ.
Hang trong u hoại tử: thành dày, bờ ngoài rõ, bờ trong không đều, hang nằm lệch
tâm
Hang có liềm khí: U nấm, viêm phổi Klebsiella, lao, u,..
76

77. 77

78. HANG LAO
78

79. U NẤM
79

80. U PHỔI HOẠI TỬ
80

81. ĐÓNG VÔI
 A, B, C, D: lành tính
 E, F: ác tính
81

82. HAMARTOMA
82

83. XƠ VÔI / LAO PHỔI
83

84. TĂNG SÁNG LAN TỎA HOẶC KHU TRÚ
NN: tăng lượng khí tại chỗ do tắc phế quản không hoàn toàn, giảm số
lượng mạch máu và lưu lượng máu, hủy hoại, căng chướng khoảng khí
Lan tỏa: COPD, tứ chứng Fallot, hẹp đm phổi, tăng áp động mạch phổi…
Khu trú: Bóng khí
COPD: vòm hoành dẹt, lồng ngực dài, bóng tim nhỏ, rộng khoảng sáng
sau xương ức
84

85. COPD
85

86. 86

87. 87

88. 88

89. 89

90. 90

91. 91

92. 92

93. 93

94. 94

95. 95

96. HỘI CHỨNG PHẾ NANG HAY MÔ KẼ
96

97. 97

98. 98

99. 99

100. 100

101. 101