Dgh

1. BỆNH PHỔI
Ths. Hoàng Đức Trình

2. MỤC TIÊU
1. Mô tả và phân tích đặc điểm của các
bệnh phổi tắc nghẽn
2. Mô tả và phân tích đặc điểm của bệnh
phổi hạn chế
3. Mô tả và phân tích đặc điểm các dạng
viêm phổi
4. Mô tả và phân tích đặc điểm đại thể và
vi thể carcinôm phổi

3. CẤU TRÚC
Phế quản Tiểu phế quản Phế nang

4. Hình ảnh niêm mạc đường hô hấp: gồm các tế bào trụ
giả tầng có lông chuyển và các tế bào đài

5. Cấu trúc phế nang với các
phế bào type I và II

6. 1. BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN
Định nghĩa: là sự suy yếu khả năng thông khí,
không khí thoát khỏi phế nang trong thì thở ra
khó khăn hơn
 Viêm phế quản mạn tính
 Hen phế quản
 Dãn phế quản

7. 1.1 VIÊM PHẾ QUẢN MẠN TÍNH
 Các tuyến nhầy
to ra
 Màng đáy dày
 Thấm nhập tế
bào viêm mạn
 Chuyển sản gai
 Tăng sinh tế
bào đài

8. 1.1 VIÊM PHẾ QUẢN MẠN TÍNH

9. 1.1 VIÊM PHẾ QUẢN MẠN TÍNH
Chỉ số Reid (A/B > 0,4)
A
B

10. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
 Định nghĩa: đặc trưng bởi nhiều phản
ứng co thắt khí phế quản, đáp ứng với
các kích thích nội sinh và ngoại sinh.
Bệnh hen phế quản thường kèm với
viêm nhiễm mạn tính
 Phân loại bệnh hen phế quản: bệnh hen
phế quản do dị ứng và không do dị ứng

11. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
 Bệnh hen phế quản do dị ứng
 Dịch tễ học: Thường gặp ở trẻ em
 Nguyên nhân: phấn hoa, bụi, thuốc
 Triệu chứng đi kèm: Bệnh nhân có thể có
sốt hay chàm
 Cơ chế: phản ứng quá mẫn cảm type I

12. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
 Hen phế quản không do dị ứng
 Dịch tễ học: thường ở người lớn
 Nguyên nhân: Lạnh, thuốc, dạ dày trào
ngược, nhiễm siêu vi
 Cơ chế: Không do phản ứng quá mẫn
cảm type I, mức IgE bình thường.
Nhìn chung, bệnh hen phế quản là
đặc trưng của sự tăng co thắt khí phế
quản, để phản ứng lại kích thích

13. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
 Đại thể: phổi tăng kích thước, nút nhầy
bịt kín khí phế quản
 Vi thể: cơ trơn phì đại, tăng collagen ở
màng đáy, tuyến nhầy tăng sinh, và xâm
nhập bạch cầu ái toan, hiện diện tinh thể
Charcot-Leyden (gồm các protein) và
xoắn Curschmann

14. 1.2 HEN PHẾ QUẢN

15. 1.2 HEN PHẾ QUẢN

16. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
Nút nhầy, viêm

17. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
 Thành phế quản
phù
 Thấm nhập
lymphô bào,
tương bào, bạch
cầu ái toan
 Màng đáy dày
 Chỉ số Reid tăng
 Tróc biểu mô
 Tăng sinh tế bào
đài

18. 1.2 HEN PHẾ QUẢN

19. 1.2 HEN PHẾ QUẢN
Tinh thể Charcot-Leyden Xoắn Crushmann

20. 1.3 DÃN PHẾ QUẢN
 Định nghĩa: sự giãn nở bất thường của phế quản
 Nguyên nhân: Nấm Aspergillosis, sợi bọc, và hội
chứng Kartagener, Nhiễm: Staphylococcus,
Klebsiella
Các nguyên nhân khác: khối u, di vật, và chất
nhầy trong đường hô hấp
 Sinh bệnh học: hai quá trình chính là nhiễm trùng
và tắc nghẽn. Cuối cùng là hủy hoại sợi cơ trơn
và sợi đàn hồi của khí phế quản

21. 1.3 GIÃN PHẾ QUẢN
 Đại thể: dãn phế quản thường xảy ra ở
thùy thấp, phổi bên phải nhiều hơn phổi
bên trái
 Vi thể: viêm và sự phá hủy mô, đặc biệt
là cơ trơn

22. 1.3 GIÃN PHẾ QUẢN
 Thành phế quản bị phá hủy

23. 1.3 GIÃN PHẾ QUẢN

24. 1.3 GIÃN PHẾ QUẢN
 Biểu mô: Loét,
chuyển sản gai
 Thấm nhập tế bào
viêm mạn tính, xơ hóa
 Tăng sinh lymphô
 Phá hủy sụn, cơ,
mạch máu …

25. 2. BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH
(COPD: Chronic obsttructive pulmonary disease )
CODP là thuật ngữ dùng chỉ tình trạng đường
thông khí hệ hô hấp bị tắc nghẽn, gây khó thở

26. Nhu mô phổi
Viêm pq mạn tính Khí phế thủng
2 BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH

27. 2. BỆNH PHỔI TẮC NGHẼN MẠN TÍNH
Phổi bình thường Khí phế thủng

28. YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA COPD
Người lớn tuổi

29. 3. BỆNH PHỔI HẠN CHẾ
 Nguyên nhân:
 Nguyên nhân ngoài phổi: béo phì và gù vẹo cột
sống
 Nguyên nhân trong phổi: viêm cấp tính và mạn
tính ở phổi
Bệnh phổi hạn chế cấp tính còn gọi là hội
chứng suy hô hấp cấp (ARDS: Acute
respiratory distress syndrome)
Bệnh phổi hạn chế mạn tính là một nhóm
bệnh bao gồm nhiều thực thể riêng biệt

30. 3.1 BỆNH PHỔI HẠN CHẾ CẤP TÍNH
 Định nghĩa: Bệnh phát triển trong một
thời gian ngắn, thường thứ phát theo sau
một bệnh cảnh toàn thân, suy hô hấp, hạ
oxy huyết
 Thuật ngữ lâm sàng cho bệnh phổi hạn
chế cấp tính là “hội chứng suy hô hấp
cấp tính” (ARDS), và thuật ngữ giải phẫu
bệnh, tổn thương phế nang lan tỏa.

31. 3.1 BỆNH PHỔI HẠN CHẾ CẤP TÍNH
Sinh bệnh học: tổn
thương tế bào thượng
mô hoặc nội mô mạch
máu, làm cho phế
nang có kẽ hở, protein
đi vào phế nang. Các
tế bào thượng mô tiếp
tục hoại tử và bong ra

32. 3.1 BỆNH PHỔI HẠN CHẾ CẤP TÍNH
 Có ba giai đoạn của sự tổn thương phế
nang lan tỏa:
 Giai đoạn xuất tiết dịch: protein và lớp tế
bào hoại tử vào lòng phế nang, tạo thành
“màng hyalin”
 Giai đoạn tăng sinh: để đáp ứng với tình
trạng hoại tử tế bào. Loại phế bào II tăng
sinh
 Giai đoạn sợi hoá

33. 3.2 BỆNH PHỔI HẠN CHẾ MẠN TÍNH
 Định nghĩa: bệnh phổi hạn chế mạn tính, còn
được gọi là bệnh phổi kẽ, thương tổn lan tỏa ở
phổi, gồm hai quá trình viêm và sợi hóa
 Khởi đầu khó thở nhẹ và ho khan, thở nhanh
- Các dấu hiệu: tiếng rít cuối thì hít vào, ngón tay
dùi trống, suy tim phải
- X quang ngực: hình ảnh lưới và nốt dạng lưới.
- Chẩn đoán: sinh thiết

34. Nguyên nhân chung Nguyên nhân cụ thể
1. Bệnh tự miễn Lupus đỏ
U hạt Wegener
Viêm khớp dạng thấp
2. Nghề nghiệp Bệnh phổi abestosis
Bệnh phổi bụi silic
Bệnh phổi bụi than
3. Do thuốc Bleomycin, Busulfan,
Amiodarone, Methotrexate
4. Vô căn Viêm phổi vô căn
Bệnh Sarcoidosis

35. TỔN THƯƠNG PHẾ NANG LAN TỎA
 Pha xuất tiết
khoảng 1 tuần
 Thoát dịch và máu
vào mô kẽ và lòng phế
nang
 Hyalin hóa vách phế
nang

36. TỔN THƯƠNG PHẾ NANG LAN TỎA
Pha tăng sinh:
Từ ngày thứ 4
 Phế bào II
 Nguyên bào sợi
 Tế bào viêm

37. VIÊM PHỔI MÔ KẼ MẠN TÍNH
 Thấm nhập limphô bào, tương bào
 Nguyên nhân chưa biết rõ – tự miễn
 Diến tiến kéo dài nhiều tháng đến nhiều năm

38. VIÊM PHỔI MÔ KẼ MẠN TÍNH
 Viêm phổi mô kẽ thông thường
(Usual interstitial pneumonitis) - UIP
 Viêm phổi mô kẽ tróc vảy
(Desquamative interstitial pneumonitis) - DIP
 Viêm phổi mô kẽ lymphô bào
(Lymphoid interstitial pneumonitis) - LIP

39. VIÊM PHỔI MÔ KẼ MẠN TÍNH
Viêm phổi mô kẽ thông thường
 Phù mô kẽ
Tăng sinh phế
bào II
 Xơ hóa
 Tổn thương
nhiều ổ ở nhiều
giai đoạn khác
nhau.

40. VIÊM PHỔI MÔ KẼ MẠN TÍNH
Viêm phổi mô kẽ tróc vảy
Nhiều đại thực bào sắc tố trong lòng phế nang
Thấm nhập tế bào viêm trong mô kẽ vừa phải

41. VIÊM PHỔI MÔ KẼ MẠN TÍNH
Viêm phổi mô kẽ lymphô bào
Nhiều lymphô bào và tương bào
Khó phân biệt với Lymphôm ở phổi
Là tổn thương tiền lymphôm

42. VIÊM PHỔI DO TIA XẠ
 Khởi phát sau 2-3 tháng xạ trị vùng ngực
 Sớm: giống như tổn thương phế nang lan
tỏa (phù hyalin hóa, tăng sinh biểu mô)
 Muộn: tế bào dị dạng, loạn sản

43. VIÊM PHỔI DO TIA XẠ
Giai đoạn cấp: phù, hyalin hóa, tăng sinh
tế bào biểu mô

44. VIÊM PHỔI DO TIA XẠ
Giai đoạn mạn:
Tế bào dị dạng,
nhiều nhân

45. BỆNH BỤI PHỔI
 Bệnh bụi than
 Bệnh Silico
 Bệnh Asbestos

46. BỆNH BỤI THAN
 Do hít vào và lắng đọng chất carbon từ bụi
than
 Hiện diện đại thực bào ăn bụi than

47. BỆNH BỤI THAN

48. BỆNH BỤI THAN
 Đại thực bào
ăn bụi than
 Dãn tiểu phế
quản hô hấp

49. BỆNH BỤI THAN
Vở túi khí thủng

50. BỆNH SILICO
 Do hít tinh thể silica SiO2
 Các đại thực bào phế nang ăn tinh thể rồi
chết, xơ hóa tạo nốt

51. BỆNH SILICO
Đại thể: dạng khối kết hợp

52. BỆNH SILICO
 Silicotic node
 Collagen dày
đặc, xếp vòng, rất ít
tế bào

53. BỆNH ASBESTOS
 Do hít sợi asbestos
 Các sợi asbestos bị thực bào, được phủ bởi
mucopolysacharide gắn với ion sắt hình thành
thể sắt
 Có thể gây u trung biểu mô ác tính,
carcinôm phổi

54. BỆNH ASBESTOS
Xơ hóa phổi lan tỏa: vùng xơ hóa xen kẽ
trong nhu mô phổi

55. BỆNH ASBESTOS
Thể Asbestos trong
lòng phế nang

56. BỆNH ASBESTOS
Carcinôm trên nền bệnh Asbestos

57. BỆNH NHIỄM TRÙNG Ở PHỔI
 Viêm phổi thùy
- Viêm phế quản – phổi
- Viêm phổi do Staphylococcus Aureus
- Viêm phổi do Pseudomonas aeruginosa
- Viêm phổi do Klebsiella Pneumoniae
- Lao phổi

58. VIÊM PHỔI THÙY
 Tổn thương lan rộng 1 thùy phổi
 Thường do nhiễm phế cầu
 Diễn tiến qua 4 giai đoạn: Sung huyết, gan
hóa đỏ, gan hóa xám, hồi phục
 Do hít vi trùng, thức ăn

59. VIÊM PHỔI THÙY

60. VIÊM PHỔI THÙY
Nhiều BC trung tính và đại thực bào trong lòng phế nang

61. VIÊM PHỔI THÙY
Nhiều BC trung tính, dịch tiết

62. VIÊM PHẾ QUẢN – PHỔI
- Tổn thương khu trú, rải rác từng ổ
- Phế cầu, liên cầu, tụ cầu trùng
- Các tổn thương không cùng độ tuổi
- Do hít vi trùng, thức ăn

63. VIÊM PHẾ QUẢN – PHỔI

64. VIÊM PHỔI
do Staphylococcus Aureus
 Tổn thương gồm 1 hay nhiều vùng
 Áp xe hóa
 Nhiều ổ áp xe nhỏ có khuynh hướng liên kết
với nhau
 Có thể dẫn đến tràn mủ màng phổi

65. VIÊM PHỔI
do Staphylococcus Aureus
Nhiều ổ áp xe phổi

66. VIÊM PHỔI
do Staphylococcus Aureus
Áp xe phổi

67. Các đám vi trùng tập trung quanh mạch máu
VIÊM PHỔI
do Pseudomonas aeruginosa

68. Các đám vi trùng tập trung quanh mạch máu
VIÊM PHỔI
do Pseudomonas aeruginosa

69. VIÊM PHỔI
do Klebsiella Pneumoniae
- BN nghiện rượu, tiểu đường, nhiễm trùng
răng miệng
- Tổn thương ở thùy trên phổi phải, nốt cứng
đỏ sẫm hoặc ổ áp xe lan rộng

70. VIÊM PHỔI
do Klebsiella Pneumoniae
Các đám vi trùng trong lòng phế nang bị phù

71. VIÊM PHỔI
do Klebsiella Pneumoniae

72. LAO PHỔI
 VT Mycobacterium tuberculosis
 Tổn thương khu trú ở thùy đỉnh hoặc lan
tràn 2 phổi
 Hạt lao 1 – 3 mm
 Củ kê vài mm đến 3cm
 Củ sống: gồm nhiều củ kê hợp lại
 Củ hóa bọc: gồm nhiều củ kê hoặc củ sống
có bao sợi

73. LAO PHỔI
Củ kê

74. LAO PHỔI
Củ sống

75. LAO PHỔI
Sinh thiết: Tế bào dạng biểu mô

76. LAO PHỔI
Chải phế quản: Tế bào dạng biểu mô

77. LAO PHỔI
Hoại tử bả đậu

78. LAO PHỔI
Nhuộm Ziehl-Neelsen: Trực khuẩn lao
92

79. U PHỔI
 Là bệnh của nền văn minh
 Sự phát triển của công nghiệp
 Sự ô nhiễm môi trường
 Đứng thứ 2 tại Mỹ
 80-90% bệnh nhân chết vì ung thư phổi có
hút thuốc lá

80. U PHỔI
 Hầu hết là u ác:
. 90-95% là carcinôm phế quản
. 5% là carcinoid và 2-5% là sarcôm
Carcinôm phế quản
. Gặpp ở Nam > Nữ
. Tuổi mắc bệnh từ 50 – 70
. Những người hút thuốc ung thư xuất độ
cao gấp 10 – 20 lần.

81. Các thay đổi có thể gặp ở biểu mô phế quản
của người hút thuốc lá

82. UNG THƯ PHẾ QUẢN
Carcinôm tế bào gai:30-40%
Carcinôm tuyến: 40-45%
Carcinôm tế bào lớn:10-20%
Carcinôm tế bào nhỏ:15-20%

83. CARCINÔM TẾ BÀO GAI
 Chiếm 30-40%
 Thường gặp, nam nhiều hơn nữ
 Liên quan đến hút thuốc lá
 Ở trung tâm
 Có khuynh hướng hoại tử tạo hang
 Xâm lấn hạch rốn phổi
 Di căn xa trễ

84. CARCINÔM TẾ BÀO GAI
 U màu trắng
xám, cứng chắc
(do tạo xơ)
 U to có thể bị
hoại tử

85. Biệt hóa rõ Biệt hóa vừa
Biệt hóa kém

86. ĐỘ BIỆT HÓA
 Biệt hóa rõ (grade 1)
 Nhiều chất sừng, cầu sừng
 Cầu liên bào rõ
 Biệt hóa trung bình (grade 2)
 Biệt hóa kém (grade 3)
 Tế bào dị dạng, nhiều phân bào
 Hoại tử u, viêm

87. CARCINÔM TUYẾN
 Chiếm 40-45%, di căn sớm
 Có cả ở những người không hút thuốc lá
 Ở ngoại vi phổi, tiểu phế quản

88. CARCINÔM TUYẾN
U giới hạn rõ, bờ chia thùy, nằm sát dưới màng phổi
Màu xám hay vàng nhạt, cứng hoặc mềm, tiết nhầy

89. Dạng signet
ring cell
Dạng tuyến
biệt hóa rõ

90. Dạng nhầy
Dạng nhú

91. CARCINÔM TUYẾN
Dạng đặc

92. CARCINÔM TUYẾN
Carcinôm tuyến biệt hóa kém

93. CARCINÔM GAI-TUYẾN
Thành phần tuyến ung thư và gai ung
thư chiếm ít nhất 10%

94. CARCINÔM TẾ BÀO NHỎ
 Chiếm 20%, tiến triển nhanh, di căn sớm
 Liên quan đến thuốc lá, mỏ uranium
 Tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh tăng
 U ở trung tâm, gần rốn phổi
 Ho, ho ra máu, đau ngực
 Xâm lấn trung thất

95. CARCINÔM TẾ BÀO NHỎ
U to, trắng như
thịt cá, mềm

96. Nhân: mịn, tăng
sắc,dạng muối tiêu, hạt
nhân không rõ nhiều
phân bào
Bào tương: ít
CARCINÔM TẾ BÀO NHỎ

97. CARCINÔM TẾ BÀO NHỎ
Tế bào nhỏ như lymphô bào (lympho Like)

98. CARCINÔM TẾ BÀO NHỎ
GEN:
 Thường mất đoạn NST 3
 Đột biến p53 >90%
 Bất hoạt gen Rb >90%

99. CARCINÔM TẾ BÀO LỚN
 Chiếm khoảng 10-20%
 Liên quan thuốc lá
 U thường ở trung tâm hoặc ngoại vi

100. CARCINÔM TẾ BÀO LỚN

101. CARCINÔM TẾ BÀO LỚN
Tế bào u to, dị dạng trong nền hoại tử rộng

102. CARCINÔM TẾ BÀO LỚN

103. U CARCINOID
 Chiếm 5% các u phổi, dưới 40 tuổi, nam =nữ
 U ở ngoại biên, không Triệu chứng, phát hiện
tình cờ
 Xuất nguồn từ tế bào nội tiết thần kinh ưa bạc

104. U CARCINOID

105. Dạng ổ (nest) Dạng bè nhỏ (trabecular)
-Tế bào xếp cấu trúc dạng bè, dây, dạng ổ, dạng đặc
lan tỏa, hay dạng nhú dạng tuyến, dạng hoa hồng
Dạng tuyến Dạng hoa hồng

106. -Tế bào nhỏ đồng dạng,
nhân ở trung tâm
-Bào tương vừa, có hạt,
đôi khi có bào tương
sáng
-Ít phân bào
-Tế bào có thể hình thoi
nhỏ (ở dạng ngoại biên)

107. -Phân bào (2-10/ 10
QTL)
-Hoại tử

108. U CÓ NGUỒN GỐC LYPHÔ
 Lymphôm tế bào to
 Lymphôm MALT
 Lymphôm Hodgkin
 U tương bào

109. LYMPHÔM
Tế bào lymphô xâm nhập nhu mô phổi cùng với đại
thực bào trong nền mô đệm sợi

110. UNG THƯ DI CĂN
 Vú, đại tràng, dạ dày, tụy
 Thận, melanoma, tuyến nước bọt,
gan
 Tuyến giáp, …
cholangiocarcinoma. Metastatic renal cell