4. MELCS:
a.Naipapaliwanag ang mahahalagang kaisipan
at sagot sa mga karunungang-bayang
napakinggan. (F8PN-Ia-c-20)
b.Naiuugnay ang mahahalagang kaisipang
nakapaloob sa mga karunungang-bayan sa mga
pangyayari sa tunay na buhay sa
kasalukuyan(F8PB-Ia-c-22)
5.
6.
7.
8. Tayo’y may panitikang kantahing
bayan gaya ng talindaw, maluway,
kumintang, oyayi at dalit. Mayroon
din tayong mga kaalamang-bayang
gaya ng salawikain, sawikain,
kaisipan, kasabihan, bugtong at
palaisipan.
9. Ang Pilipinas bago pa man dumating
si Ferdinand Magellan o ang mga
kastila ay may sarili ng paniniwala,
tradisyon, at kultura ang mga
Pilipino. Bukod pa dito ay may sarili
ng panitikan.
10. Mayaman rin tayo sa pagkakaroon ng
mga akdang tuluyang puno ng
kababalaghan at aral na lumaganap sa
Pilipinas na naging gabay ng ating mga
ninuno sa kanilang pamumuhay gaya
ng alamat, epiko, dula,pabula, at
kuwentong-bayan.
11. May pagbabagong nangyari sa
buhay ng mga Pilipino nang
dumating ang mga Espanyol. Isa sa
misyon ng mga Espanyol sa kanilang
pananakop sa iba’t ibang bansa ay
ang mapalaganap ang
pananampalatayang Kristiyanismo
12. samakatwid ang panitikang Pilipino
ng mga katutubo ay napalitan ng
mga panitikang pumapaksa sa
pananampalataya at kabutihang
asal. Ang una nilang ibinahagi sa
mga Pilipino ay ang relihiyon.
13. Nagtayo sila ng mga paaralan na ang
namumuno ay ang mga pari sa
panahong ito. Nailimbag ang unang
aklat sa bansa, ang Doctrina
Christiana. Naglalaman ito ng mga
dasal. Nakasulat ito sa wikang
Espanyol at isinalin sa Tagalog gamit
ang alpabetong Romano.
14. Sa Panahon na dumating ang mga
Hapones sa Pilipinas ay nahinto ang
pag-unlad ng Panitikang Pilipino
noong taong 1941 hanggang 1945.
Ipinahinto nila ang paglathala at
paglimbag ng mga pahayagan.
Sa panahong ito masususing pinili
15. Sa panahong ito masususing pinili
ang pinakamahusay na sa 25
kuwento at tatlo sa mga ito ang
binigyan ng parangal. Namayagpag
ang tula sa panahong ito gaya ng
haiku, tanaga, at karaniwang anyo.
25. 1
URI NG KARUNUNGANG-BAYAN
SALAWIKAI
N
Ito ay nakaugalian nang sabihin at
nagsilbing batas at tuntunin ng kagandahang-
asal ng ating mga ninunong naglalayong
mangaral at umakay sa kabataan sa
pagkakaroon ng kabutihang-asal.
32. 2
SAWIKAIN
Ito ay nagtataglay ng talinghaga
sapagkat ito ay may nakatagong kahulugan.
Sa ibang sanggunian, ito rin ay tinatawag na
idyoma o di kaya naman ay eupemistikong
pahayag,
58. HOME-BASED ACTIVITIES
GAWAIN 1: Karunungan hahanapin at ilalantad kita!
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang tula hanapin
ang mga karunungang-bayang ginamit at ilahad ang
kahulugan nito batay sa pagkakagamit ng teksto
60. KARUNUNGAN NG BUHAY
Sa Buhay Ng Tao Ay May Karanasan Na
Kailangang Iwasan At Dapat Ayusin
Tamang Tandaan, At Sa Tuwina’y Pakaisipin
Mahalagang Ingatan Tulad Ng Kayamanan.
61. Iwasan Ng Hindi Maging Anak-dalita:
Pag Nagtanim Ng Hangin Bagyo Ang Aanihin.
Ubos-ubos Biyaya Bukas Nakatunganga.
Gawin upang tumanaw ng utang na loob:
Ang lumalakad nang matulin
Kung matinik ay malalim.
Ang hindi lumingon sa pinanggalingan Di makararating sa
paroroonan.
62. Pakaisipin upang maging malawak ang isip:
Sa anumang lalakarin
Makapito munang isipin.
Nasa Diyos ang awa Nasa tao ang gawa.
Tandaan upang maging buo ang loob:
Kung hindi ukol
Hindi bubukol.
Kung ano ang bukang-bibig Siyang laman ng dibdib.
63. Ingatan upang hindi maging pasang-krus:
Anak na di paluhain
Ina ang patatangisin.
Ang kayamanan ay kalusugan.
Tularan nang maging matalas ang isip:
Daig ng maagap
Ang masipag. Lakas ng katawan Daig ng paraan.
64. Nabanggit ni Lolo mga karunungan sa
buhay na maaaring maging gabay sa
aking palagay . Ito ang mga bagay na
dapat mong isabuhay. Nang maging
huwaran ng mahal sa buhay.
65. HOME-BASED ACTIVITIES
Gawain 2: #Share mo lang
Magbabahagi ng pananaw sa pahayag na ito”
PAANO MAKAKATULONG ANG MGA
KARUNUNGANG BAYAN
SA BUHAY LALO NA SA KABATAAN:? Isulat ito sa
inyong kwaderno
67. HOME-BASED ACTIVITIES
_________1. Pag-iisa ng dibdib
_________2. Kung ayaw mong maghirap, ikaw ay magsikap.
_________3. Ang lumakad nang matulin, kung matinik ay malalim.
_________4. Makapal ang palad
_________5. Hindi tao, hindi hayop damit ay sari-sari.
_________6. Kaanu-ano mo ang anak na babae ng iyong Lola?
_________7. Tabi-tabi po nuno, dadaan lang po.
_________8. May limang anak ang iyong tatay sina April, May,
June, July. Sino ang pang-anim?
_________9. Ang anak na ‘di disiplinahin, ina ang paluluhain.
_________10. Usad-pagong
69. # PAHAYAG AY IPALIWANAG
Panuto: Basahin at unawain ang bawat pahayag,
ipaliwanag at sagutin ang mga gabay na tanong
batay sa sariling pag-unawa. Isulat sa patlang ang
inyong mga sagot.
70. # PAHAYAG AY IPALIWANAG
1. “ANG KARUNUNGAN AY KAYAMANAN”
A. Kailan mo naririnig ang mga pahayag na iyan?
Maglahad ng sitwasyon bilang
patunay.___________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________
71. # PAHAYAG AY IPALIWANAG
B. Ano ang mahalagang kaisipang nais
ipahiwatig ng salawikaing iyan?
Ipaliwanag.________________________________
__________________________________________
__________________________________________
___________________
72. # PAHAYAG AY IPALIWANAG
2. “ANG HINDI MARUNONG LUMINGON SA
PINAGGALINGAN AY HINDI MAKARARATING SA
PAROROONAN”
A. Kailan mo naririniga ng mga pahayag na iyan?
Maglahad ng sitwasyon bilang
patunay._______________________________________
______________________________________________
73. # PAHAYAG AY IPALIWANAG
B. Ano ang mahalagang kaisipang nais ipahiwatig ng
salawikaing iyan?
Ipaliwanag._____________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
____
74.
75. Maraming pamamaraan kung
paano makiayon makasabay
ang mga millennial na mag-
aaral sa mga sinaunang anyo
ng panitikan sa pamamagitan
ng impluwensiya ng
teknolohiya
76. Hindi naging balakid sa mga Pilipino
ang sandata ng teknolohiya bagkus
ito ay nagiging daan pa upang
mapalaganap at mapaunlad ang
panitikang Pilipino. Mababatid na
sumasabay ang panitikan sa
modernisasyong panahon
77. Ang karunungan ng kahapon ay ang
salamin ng kasalukyan kaya higit na
malaki ang ginagampanan ng mga
karungang-bayan sa kasalukuyan
sapagkat ito ay nagsisilbing gabay at
paalala upang magkakaroon ng
kabutihang asal at kabutihang pag-
uugali hanggang sa susunod pang
henerasyon.
78. HALIMBAWA
Ikapitong –langit ang nadarana ng sinumang estudyante dahil
sa pagkakataon nilang makapag-aral sa kabila ng kahirapan ng
buhay.
Dahil dito, marami sa kanila ang nagsusunog ng kilay sa
hangaring maipasa ang lahat ng asignatura. Gaano man kahirap
ang mga gawaing pampaaralan, kailanma’y di sumagi sa
kanilang isipan na itaas ang kanilang watawat.
79. HALIMBAWA
Alam nilang sa likod ng makapal na ulap ay may nakatagong
liwanag. Nakatutuwang isipin, marami sa mga mag-aaral na ito
ang kayod kalabaw para masuportahan lamang ang pag-aaral.
tinitiis din nila ang maraming pagkakataongg kinakalambre ang
kanilang tiyan.
80. HALIMBAWA
Marami rin sa kanila ang natutong mamaluktot dahil sa maigsi
ang kumot. Ang masaklap, malimit na butas ang kanilang bulsa.
Ibayong sipag at tiyaga ang ipinamamalas nila dahil ayaw nilang
maranasan ang tulad ng iba riyan na walang ibang gawin kundi
magbilang lamang ng poste.
81. HALIMBAWA
Lalong ayaw nilang maituring na mga laman ng lansangan.
Ibayong atensyon din ang kanilang ibinibigay sa kanilang pag-
aaral sapagkat ayaw nilang makakuha ng kalbasa sa anumang
pagsusulit sa alinmang asignatura. Lahat ay ginagawa rin nila
upang makadaupang-palad ang sinumang nakasasalamuha.
82. PAGSASANAY 1
Panuto: Magbahagi ng kaisipang nakapaloob sa karunungang-
bayan at iugnay ito sa sariling karanasan batay sa pangyayari
sa iyong buhay sa kasalukuyan.
#Sa anumang lalakarin.
Makapito munang isipin.
#Nasa Diyos ang awa
Nasa tao ang gawa.
