4. Essential question:
•Bakit kailangang pag-aralan at pahalagahan ng
mga kabataan ang mga karunungang-bayan tulad
ng salawikain, sawikain/kawikaan at kasabihan
bilang akdang pampanitikan sa kasalukuyang
panahon?
•Paano makatutulong ang mga karunungang-
bayan sa buhay lalo na sa mga kabataan?
5.
6. Alam mo Ba?
Ang PANITIKAN ay itinuturing na kayamanan ng ating
lahi dahil bahagi ito ng ating kalinangan at kasaysayan.
Sinasabing ang panitikan at kasaysayan ay matalik na
magkaugnay.
Sa pag-aaral ng kasaysayan ng isang lahi, lagging bahagi
nito ang damdamin, saloobin, paniniwala, kultura, at
tradisyon ng bansang kalimitan ay masasalamin sa
taglay nitong panitikan.
7. PANITIKAN
•Ang salitang ito ay tinatawag ding literatura (literature). Ito ay
nagmula sa salitang Latin na “litera” na nangangahulugang
“titik“. Ang salitangTagalog naman na “panitikan” ayon kay
Dr. JoseVilla Panganiban, ay nanggaling sa salitang ugat na
“TITIK”, na dinagdagan ng panlaping “pang- at -an”.
Samakatuwid, ito ay pinaikling salita na PANG+TITIK+AN. Sa
pagtagal ng panahon, ang konseptong ito ay nabago. Kung
noon ay ang mga nasusulat lamang na gawa ng tao ang
maituturing na literatura, ngayon, kabilang na din dito ang
nabibigkas na mga akda (oral literature).
8. Pagpapalawak ngTalasalitaan
1. Lahat ng gubat ay may ahas.
2. Ang sakit ng kalingkingan ay, dama, ng buong
katawan.
3. Masakit ang katotohan
4. Walang tiya, walang nilaga.
5. Aanhin pa ang dano kung patay na ang kabayo.
11. Three- Minutes Paper (Pagsulat ng Journal)
• “Kung may kakilala kang may halos katulad ng kalagayan kay Lin Chiao, ano ang sasabihin mo o gagawin mo upang matulungan siyang makaahon sa
kanyang kalagayan?”
Paano makatutulong ang mga
karunungan bayan sa buhay lalo na
sa mga kabataan?
12. Krayterya Napakahusay
(5)
Mahusay
(4)
Katamtaman
(3)
Papaunlad
(2)
Nangangailangan ng
Gabay
(1)
Nilalaman Napakahusay na
naisulat ng mag-
aaral ang kaniyang
kaisipan tungkol sa
mga uri ng
karapatang pantao.
Mahusay na
naisulat ng mag-
aaral ang
kaniyang kaisipan
tungkol sa mga uri
ng karapatang
pantao.
Naisulat ng mag-
aaral ang kaniyang
kaisipan ngunit ang
ibang mga ideya ay
hindi angkop sa
mga uri ng
karapatang
pantao.
Naisulat ng mag-
aaral ang
kaniyang kaisipan
ngunit ang
karamihan sa mga
ideya ay hindi
angkop sa mga uri
ng karapatang
pantao.
Ang mag-aaral ay
nangangailangan ng gabay
sa pagsusulat ng kaniyang
kaisipan.
Organisasyon Napakahusay at
organisadong
naisulat ng mag-
aaral ang kaniyang
kaisipan tungkol sa
mga uri ng
karapatang pantao.
Mahusay at
organisadong
naisulat ng mag-
aaral ang
kaniyang kaisipan
tungkol sa mga uri
ng karapatang
pantao.
Ang ibang ideya ng
mag-aaral ay
organisadong
naisulat tungkol sa
mga uri ng
karapatang
pantao.
Karamihan sa mga
naisulat ng mag-
aaral tungkol sa
mga uri ng
karapatang
pantao ay hindi
organisadong
naisulat.
Ang mag-aaral ay
nangangailangan ng gabay
sa pag-organisa ng
kaniyang kaisipan.
15. Tanong:
•Ano ang kahulugan ng kasabihang
nabasa?
•Paano mo ito maiuugnay sa mga
pangyayari sa kasalukuyan?
•Totoo ba o Hindi totoo ang mga
kasabihang ito?
16. SAGUTIN NATIN
1. Bakit daw “bagyo ang aanihin kapag hangin ang
itinanim?”
2. Ano ang mangyayari kapag hindi nagamit nang wasto
o madaling maubos ang mga biyaya sa buhay?
3. Paano isasabuhay ang kasabihang “ Ang lumakad nang
matulin, kung matinik ay malalim”
4. Bakit nasbing ang “kalusugan ay kayamanan?”
5. Ano ang siyang bukambibig, siyang laman ng dibdib?
18. KARUNUNGANG BAYAN
(Mga akdang lumaganap bago dumating ang
mga Espanyol)
May mga akdang pampanitikang lumaganap sa
Panahon ng mga Katutubo sa iba’t ibang panig ng
bansa tulad ng karunungang bayan na tinatawag
ding kaalamang-bayan.
Ang panitikang ito ay binubuo ng mga salawikain,
sawikain, bugtong, palaisipan, kasabihan, at
bulong. Karaniwang ang mga ito ay hinango sa
mgaTagalog at hinango sa mahahabang tula.
19. SALAWIKAIN
Ito ay nakaugalian nang
sabihin at nagsisilbing
batas at tuntunin ng
kagandahang-asal ng
ating mga ninunong
naglalayong mangaral at
umakay sa mga kabataan
sa pagkakaroon ng
kabutihang-asal.
HALIMBAWA:
Aanhin pa ang damo,
kung patay na ang
kabayo.
Ang hindi lumingon
sa pinanggalingan, di
makararating sa
paroroonan.
20. SAWIKAIN
Ito ay nagtataglay ng
talinhaga sapagkat ito ay
may nakatagong
kahulugan. Sa ibang
sanggunian ay tinatawag
din itong idyoma o kaya
naman ay eupimistikong
pahayag.
HALIMBAWA:
Bagong tao- binata
Bulang gugo-
gastador;galante
Binawian ng buhay-
namatay
Binubuhat ang sariling
bangko- nagyayabang
21. KASABIHAN
Ang mga kasabihan noong
unang panahon ay yaong
ipinalalagay na mga sabihin ng
mga bata at matatanda na
katumbas ng mga tinatawag
na Mother Goose Rhymes.
Ang kasabihan ay karaniwang
ginagamit sa paunukso o
pagpuna sa kilos ng isang tao.
HALIMBAWA:
Putak, putak
Batang duwag
Matapang ka’t
Nasa pugad.
Tiririt ng ibon,
Tiririt ng maya
Kaya lingon nang lingon
Hanap ay asawa.
22. Bugtong
Ang mga bugtong ay
pahulaan sa pamamagitan ng
paglalarawan. Ito ay
binibigkas nang patula at
may lima hanggang
labindawalang pantig. Ang
mga tagalog ang
pinakamayaman sa bugtong.
HALIMBAWA:
Bungbong kung liwanag,
kung gabi ay dagat.
Sagot: Banig
Dalawang katawan,
tagusan ang tadyang
Sagot: Hagdan
23. Palaisipan
Ito ay nasa anyong tuluyan na
kalimitang gumigising sa isipan
ng mga tao upang bumuo ng
isang kalutasan sa isang
suliranin. Ito ay
nangangahulugan lamang na
ang mga sinaunang Pilipino ay
sanay mag-isip at kanilang
ipinamana ito sa kanilang mga
apo.
HALIMBAWA:
Sa isang kulungan ay may
limang baboy na inaalagaan
si Mang Juan. Lumundag
ang isa. Ilan ang natira?
May isang bola sa mesa.
Tinakpan ito ng sombrero.
Paano nakuha ang bola
nang di man lang
nagalaw ang sombrero?
24. Bulong
Ang bulong ay mga
pahayag na may sukat at
tugma na kalimitang
ginagamit na pangkulam o
pangontra sa kulam,
engkanto, at masasamang
espiritu.
HALIMBAWA:
Huwag magagalit,
kaibigan, aming
pinuputol lamang
ang sa ami’y naag-
uutusan.
Tabi-tabi po,
makikiraan po.
34. Paghahambing
• Ang paghahambing ay isang paraan ng paglalahad. Ito ay
nakatutulong sa pagbibigay-linaw sa isang paksa sa pamamagitan ng
paglalahad at pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawang bagay na
pinaghahambing.
1. Pahambing Na Magkatulad- ginagamitan ng panlaping gaya ng
magka-, sing-, sin-,sim-, magsing-, magsim-, ga-, pareko-, kapwa.
2. Pahambing na Di magkatulad
A. Palamang- Nakahihigit sa katangian ang isa sa dalawang
pinaghahambing. Ginagamitan ng higit, lalo, mas, di hamak.
B. Pasahol- Kulang sa katangian ang isa sa dalawang pinaghahambing.
Ginagamit ang di gaano, di gasino, di masiyado.
35. PALAWAKIN PA NATIN!
PAGBUO NG ALINMAN SA KARUNUNGANG BAYAN
ALAM MONG MAKATUTULONG SA PAGKAKAROON
NG MAGANDANG GAWI AT PAG-UUGALI LALO NA NG
MGA KABATAANGTULAD MO.
PAGSAMA-SAMAHIN NINYOANG INYONG
MABUBUONG KARUNUNGANG-BAYANAT GAWIN
ITONG PARANG ISANG MINI-BROCHURE NA MAARING
MAPAIMIGAY SA MGA MAG-AARAL.
